Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka S. R. wniosła do Sądu Rejonowego w Szubinie o zasądzenie kwoty 30 000 zł, natomiast powód L. R. kwoty 10 000 zł od pozwanego (...) S. A. w W. z ustawowymi odsetkami od dnia 21.12.2012 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia pieniężnego. Nadto powodowie domagali się zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu podali, że w dniu 12.11.2000 r. na skutek wypadku komunikacyjnego śmierć poniósł S. D. - ojciec i dziadek powodów. Sprawca wypadku posiadał polisę ubezpieczenia OC wykupioną u pozwanego. Powódka S. R. podała, że śmierć ojca stanowiła dla niej silny wstrząs. Brak ojca jest nadal silnie odczuwalny. Zmarły był bardzo ważną osobą w życiu powódki. Przychodziła do niego ze swoimi problemami, zwracała się o radę. Po jego śmierci straciła oparcie jakie w nim miała. Powód L. R. wskazał natomiast, że nagłe i niespodziewane odejście dziadka sprawiło, że pozostała po nim ogromna pustka, której nikt nie może zapełnić. W chwili śmierci dziadka powód był dzieckiem. Z dziadkiem spędzał wiele wolnego czasu i do dziś odczuwa żal do siebie iż należycie nie wykorzystał wspólnie spędzonego czasu. Jako osoba dorosła chciałby zadać dziadkowi wiele pytań licząc na jego życiową mądrość i pomoc w rozwiązywaniu wszelkich problemów.

Sąd Rejonowy w Szubinie wyrokiem z dnia 16 kwietnia 2014r.

1) zasądził od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki S. R. kwotę 15.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty;

i

2)  oddalił powództwo S. R. w pozostałej części;

3)  zasądził od pozwanego na rzecz powódki S. R. kwotę 750 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

4)  zasądził od pozwanego (...) SA w W. na rzecz powoda L. R. kwotę 5.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty;

5)  oddalił powództwo L. R. w pozostałej części;

6)  zasądził od pozwanego na rzecz powoda L. R. kwotę 250 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd I instancji ustalił i zważył, co następuje:

S. D. był ojcem powódki S. R. i dziadkiem powoda L. R.. W dniu 12.11.2000 r. S. D. uczestniczył w wypadku drogowym w wyniku którego poniósł śmierć. Sprawcą wypadku był kierowca samochodu osobowego marki F. (...) o numerach rejestracyjnych (...), który posiadał polisę ubezpieczenia OC wykupioną u pozwanego, (okoliczności bezsporne).

W chwili śmierci ojca powódka S. R. miała własną rodzinę i nie mieszkała z rodzicami. Jej dom znajdował się w miejscowości L. oddalonej od miejsca zamieszkania rodziców ok. 25 km. Poza domem rodzinnym przebywała od 1976 r. Miała dobry kontakt z ojcem, łączyła ich silna więź. Często odwiedzała ojca i spotykała się z nim na uroczystościach rodzinnych. Ojciec był opiekuńczy, służył radą, zawsze skory do pomocy wspierając emocjonalnie. Śmierć oj ca przyszła niespodziewanie. Powódce brakowało ojca i z upływem czasu coraz bardziej. Po śmierci ojca miała na tle nerwowym duszności, lecz nie korzystała z pomocy psychologa.

Powód L. R. w chwili śmierci dziadka był dzieckiem. Do dziadka jeździł na wakacje, z dziadkiem spędzał wolny czas, chodził na plac zabaw i ryby. Dziadek uczył powoda jak być dobrym człowiekiem, aby coś życiu osiągnąć. Po jego śmierci przestał jeździć na wakacje do babci. Brakuje

2

powodowi dziadka, bo nie może z nim porozmawiać. Mimo upływu czasu dziadek znajduje się w pamięci powoda. Po jego śmierci powód nie korzystał z pomocy psychologa.

Zgodnie z art 448 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje się.

Natomiast zgodnie z art. 446 § 1 k.c. jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł. Paragraf 4 tego przepisu stanowi zaś, że Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zmiana tego przepisu weszła w życie 03.08.2008r.

Problematyką dopuszczalności dochodzenia roszczeń z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przed dniem 3 sierpnia 2008 r. w następstwie naruszenia deliktem dobra osobistego w postaci szczególnej więzi rodzinnej łączącej osobę zainteresowaną ze zmarłym zajmował się Sąd Najwyższy.

W orzeczeniu z 22.10.2010r. wydanym w sprawie IIICZP 76/10, Sąd Najwyższy wskazał ,że najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008r.

Sąd rozpoznając tę sprawę w pełni podzielił pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w orzeczeniu z 22.10.20 10r. wydanym w sprawie III CZP 76/10 i dlatego roszczenie powodów co do zasady uznał za uzasadnione.

3

Pozwany j ako gwarant odpowiada w ramach zawartej umowy ubezpieczenia OC za działanie sprawcy wypadku. Źródłem krzywdy jest czyn niedozwolony, którego następstwem jest śmierć. Krzywdą wyrządzoną osobom bliskim zmarłego-powodom w sprawie jest naruszenie ich dóbr osobistych poprzez zerwanie więzi rodzinnych, emocjonalnych i uczuciowych oraz prawa do życia i wychowania w pełnej rodzinie. W sprawie bezspornym jest, że powodowie z całą pewnością mogli liczyć na wszelkie możliwe wsparcie ze strony zmarłego ojca i dziadka. W wyniku jego przedwczesnej śmierci rodzina doznała wielkiej straty. Powódka nie mogła liczyć na ojca w trudnych chwilach i jego autorytet przestał stanowić dla niej oparcie. Nie mogła zwrócić się do niego z prośbą o radę i skorzystać z jego doświadczenia. Powód natomiast nie mógł liczyć na wsparcie psychiczne dziadka, jego doświadczenie życiowe w czasie kiedy dorastał i dojrzewał. W następstwie śmierci dziadka ucierpiało jego spokojne i dotąd szczęśliwe dzieciństwo.

Powyższe okoliczności przemawiają w ocenie Sądu za koniecznością zasądzenia zadośćuczynienia, jednak nie w pełnej wysokości, jaka jest dochodzona pozwem. Od chwili śmierci S. D. upłynął znaczny okres czasu. Powodowie są osobami dorosłymi i z uwagi na upływ czasu od chwili jego śmierci ich więź z ojcem i dziadkiem jest i będzie coraz słabsza. Nie bez znaczenia dla ustalenia wysokości zadośćuczynienia jest również okoliczność, że powodowie po śmierci bliskiej im osoby nie doznali na tyle intensywnych cierpień związanych z jej śmiercią, aby wymagali opieki i pomocy psychologicznej.

Z powyższych względów Sąd zasądził tytułem zadośćuczynienia kwotę 15 000 zł na rzecz powódki S. R. i kwotę 5 000 zł na rzecz powoda L. R. oddalając powództwo w pozostałej części.

W ocenie Sądu zasądzone zadośćuczynienie rekompensuje krzywdę wynikającą z naruszenia dobra osobistego, jakim jest prawo do życia w pełnej rodzinie i ból spowodowany utratą osoby najbliższej.

4

Zasądzając odsetki od dnia 21 grudnia 2012r. Sąd uwzględnił treść art 481§lk.c. w związku z art. 817§1 1 k.c. mając na uwadze, że szkoda została zgłoszona w dniu 12 października 2012r. i w dniu 21 grudnia 2012r. roszczenie objęte pozwem było już wymagalne.

O kosztach procesu orzeczono na zasadzie art. 100 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany. Zarzucał naruszenie:

1) § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 24.03.2000 r. w sprawie ogólnych
warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy
pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów poprzez jego
niewłaściwą wykładnię i w konsekwencji przyjęcie, że pozwany jest zobowiązany do .
zapłaty powodom z umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu
mechanicznego zawartej ze sprawcą szkody, zadośćuczynień za naruszenie dobra
osobistego w postaci prawa do życia w rodzinie, zerwania szczególnej więzi
uczuciowej, rodzinnej ze zmarłym S. D.,

2) art 448 kc w zw. z art 23 i 24 kc poprzez błędną wykładnię i zastosowanie,
przez błędne przyjęcie, iż delikt sprawy skierowany był przeciwko dobrom
osobistym powodów, a nadto wadliwe przyjęcie, iż „odpowiednią" sumę
zadośćuczynienia w niniejszym przypadku stanowi kwotą 10 000 zł dla każdego
z powodów;

Wskazując na te zarzuty, wnosił o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych;

2)  zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu w postępowaniu odwoławczym, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych,

ewentualnie o:

3) uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy
sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia - przy uwzględnieniu

5

kosztów postępowania odwoławczego.

Apelacja pozwanego jest częściowo uzasadniona.

W pierwszej kolejności zważyć należy, że całkowicie chybiona była argumentacja apelującego ubezpieczyciela, odnośnie naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego. Wskazać bowiem należy, że ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy -Kodeks cywilny i niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r. nr 116, poz. 731), która weszła w życie w dniu 3 sierpnia 2008 r. dodano do art. 446 § 4 o następującym brzmieniu: „Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę". Nie budzi w związku z tym wątpliwości, że osobom wymienionym w tej regulacji nie przysługuje roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na podstawie tegoż przepisu, gdy śmierć nastąpiła w wyniku deliktu przed dniem wejścia w życie powyższej ustawy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2010 r., II CSK 248/10). Z taką sytuacją mieliśmy do czynienia w przedmiotowej sprawie, jako że wypadek, w którym śmierć poniósł S. D. miał miejsce w dniu 12 listopada 2000 r.

Wbrew jednakże przekonaniu skarżącego, z ugruntowanego już poglądu orzecznictwa Sądu Najwyższego, jak również Sądu Okręgowego w Bydgoszczy wynika, iż najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła w wyniku deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 r.

Podkreślić w tym miejscu trzeba, że prawo do życia w rodzinie oraz związanego z nim utrzymywania więzi osobistych i emocjonalnych z członkami rodziny zalicza się do kategorii podlegających ochronie dóbr osobistych w rozumieniu przepisu art. 23 k.c. W związku z tym naruszenie tego dobra, polegające na spowodowaniu śmierci osoby bliskiej, skutkuje odpowiedzialnością na zasadach ogólnych, wynikających z art. 24 k.c. (vide:

6

wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 czerwca 2013 r., I ACa 392/13). Nie zmienia to faktu, że apelacja okazała się częściowo skuteczna.

Sąd Okręgowy pragnie zauważyć, że zasądzenie zadośćuczynienia w oparciu o art. 448 k.c. ma charakter fakultatywny i od oceny sądu, opartej na analizie okoliczności konkretnej sprawy, zależy przyznanie pokrzywdzonemu ochrony w tej formie. Dokonując takiej analizy sąd powinien przede wszystkim uwzględnić rozmiar ujemnych następstw w sferze psychicznej pokrzywdzonych bowiem celem przyznania ochrony w formie majątkowej jest zrekompensowanie i złagodzenie doznanej krzywdy moralnej.

Tym samym, po przyjęciu za Sądem Rejonowym, że śmierć S. D. wwypadku komunikacyjnym spowodowała naruszenie dóbr osobistych powódki, ocenić należało rozmiar tej szkody. Sąd I instancji co do zasady poczynił słuszne ustalenia w zakresie następstw, jakie zdarzenie to wywołało u powódki.

Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił, że powódkę łączyła z ojcem szczególna więź emocjonalna oraz że śmierć oj ca spowodowała u niej cierpienie, które uzasadniało przyznanie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w kwocie 15000 zł. Zmarły zajmował w życiu powódki szczególne miejsce. Był dla niej autorytetem. Mimo założenia własnej rodziny powódka utrzymywała z ojcem bliskie kontakty i często się z nim widywała.

Łączące zmarłego z jego córką stosunki były bliższe, a łącząca ich więź emocjonalna silniejsza, niż to ma miejsce w sytuacjach typowych, po uzyskaniu przez dzieci samodzielności.

Śmierć S. D. negatywnie wpłynęła na powódkę wywołała u niej ból i cierpienie. W tym kontekście kwota 15000 zł , którą Sąd I instancji zasądził na rzecz powódki od pozwanego jest kwotą odpowiednią do zaistniałej sytuacji.

Zdaniem Sądu Okręgowego powód L. R. nie wykazał , aby śmierć S. D. spowodowała u niego szczególne cierpienie. Powód

7

w chwili śmierci dziadka był dzieckiem. Z treści jego zeznań nie wynika, aby śmierć S. D. była dla niego szczególnie bolesna. Przyznał, że „dziadka już nie pamięta". Istotne dla powoda jako dla dorosłego człowieka jest to, że „dziadek tkwi mu w pamięci". Z jego zeznań wynikało jedynie, ze miał dobry kontakt ze zmarłym i z nostalgią myśli o tym, że już dziadka nie ma. Zdaniem Sądu Okręgowego powód nie wykazał że śmierć S. D. wywołała u niego szczególną krzywdę, zasługującą na zasądzenie zadośćuczynienia. Brak było zatem dowodów na to, że odczuwał powód cierpienie zasługujące na rekompensatę poprzez przyznanie zadośćuczynienia.

Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386§1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo w stosunku do powoda L. R. i zasądził od niego na rzecz pozwanego w oparciu o art. 98 kpc koszty procesu. W pozostałej części apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

Kierując się zasadą wyrażoną w art. 98 kpc Sąd Okręgowy w oparciu o przepis art. 108 kpc zasądził od L. R. na rzecz pozwanego kwoty 300 zł stanowiącej wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w postępowaniu odwoławczym.

Na tej samej podstawie Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Na oryginale właściwe podpisy

Za zgodność z oryginałem

•i

8