Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 8 września 2017r. skierowanym przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w O. powód P. B. wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz (...) spółki akcyjnej w W. jak dłużnika egzekwowanego kwoty 77 787,25zł. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia pozwanej odpisu nakazu zapłaty tytułem wynagrodzenia należnego od pozwanej na rzecz spółki (...), która to spółka jest dłużnikiem powoda. Uzasadniając zgłoszone żądanie pełnomocnik powódki powołał się na fakt zajęcia wierzytelności tejże spółki przeciwko pozwanej w toku prowadzonego przeciwko dłużnikowi powoda postępowania egzekucyjnego (pozew k. 3 – 8).

W odpowiedzi na pozew z dnia 23 listopada 2017r. pozwana wskazała między innymi, iż wierzytelność powoda względem spółki (...) jest niższa od kwoty dochodzonej pozwem, podniosła nadto jednocześnie zarzuty niewymagalności roszczenia spółki (...) jak i jego przedawnienia i z tych też przyczyn wniosła o oddalenie powództwa. Niezależnie od powyższego, pozwana wskazała, iż dochodzone przeciwko niej roszczenie nie może przekraczać swoim rozmiarem pretensji, jaką powód ma względem dłużnika egzekwowanego (odpowiedź na pozew k. pismo k. 49 - 50).

Pismem z dnia 20 grudnia 2017r. pełnomocnik powoda rozszerzył żądanie pozwu do kwoty 95 678,32zł. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 września 2015r. stanowiącej wynagrodzenie należne dłużnikowi egzekwowanemu wraz z podatkiem VAT (pismo k. 70 – 73).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 22 października 2014r. pozwana zawarła ze swoim wierzycielem – spółką (...) porozumienie, na mocy którego zobowiązała się do zapłaty na jej rzecz kwoty 102 691,25zł. netto w terminie 30 dni od dnia doręczenia prawidłowo wystawionej faktury wraz z bezusterkowym protokołem odbioru robót w zamian za „demontaż i utylizację wjazdu na budowę w M., placu wraz z parkingiem samochodowym, dróg dojazdowych, placu pod kontenery, dojścia na teren placu budowy placu na składowanie materiałów”. Prace powyższe wykonane miały być w terminie 14 dni od dnia pisemnego wezwania do ich wykonania (porozumienie k. 21). Po wykonaniu powyższych prac pozwana jednostronnie stwierdziła, iż za wykonane przez (...) w okresie do 13 sierpnia 2015r. prace należy się jej 77 787,25zł. (protokół k. 55).

Zapadłym w dniu 28 kwietnia 2015r. wyrokiem Sądu Rejonowego dla W. (...) zasądzono na rzecz powoda od spółki (...) kwotę 31 468,35zł. wraz z odsetkami ustawowymi od 8 września 2014r. oraz kosztami w wysokości 3 991zł. (wyrok k. 11). W toku prowadzonego na wniosek powoda postępowania egzekucyjnego komornik dokonał w dniu 23 września 2015r. zajęcia wierzytelności dłużniczki względem pozwanej (zajęcie k. 13). Odpowiadając na dokonane zajęcie pozwana zaprzeczyła faktowi przysługiwania względem niej jakiejkolwiek wierzytelności na rzecz spółki (...) (pismo k. 16). W kolejnym piśmie z dnia 15 października 2015r. pozwana przyznała istnienie wobec niej wierzytelności w kwocie 77 787,25zł., wskazała jednak jednocześnie na brak jej wymagalności. W kolejnym, skierowanym tym razem wprost do pełnomocnika powoda w dniu 5 listopada 2015r., piśmie pozwana odmówiła zaspokojenia roszczeń powoda, stanowisko powyższe zaś uzasadniła niewymagalnością swojego długu (pismo k. 22). W dniu 19 października 2015r. powód uzyskał zaświadczenie stwierdzające, iż wstąpił w prawa dłużniczki względem pozwanej (zaświadczenie k. 17). Pismem z dnia 29 października 2015r. pełnomocnik powódki wezwał pozwaną do uiszczenia w terminie 7 dni kwoty 48 598,62zł. (wezwanie k. 18). W dniu 28 grudnia 2016r. prowadzący postępowanie egzekucyjne komornik umorzył je (postanowienie k. 15).

W dniu 24 lutego 2016r. pełnomocnik powoda wystąpił o wszczęcie egzekucji czynności niezastępowanej, polegającej na wystawieniu przez dłużniczkę faktury w związku z pracami, jakie wykonała na rzecz pozwanej na mocy zawartego z nią porozumienia z dnia 22 października 2014r. (wniosek k. 24 – 25). Zapadłym w dniu 10 maja 2016r. postanowieniem Sąd Rejonowy dla W. (...) wniosek powyższy oddalił wskazując, iż czynność, której wykonania domaga się powód, nie ma charakteru czynności niezastępowanej, a ponadto powód nie przedstawił tytułu wykonawczego zobowiązującego dłużniczkę do wystawienia takowej faktury (postanowienie z uzasadnieniem k. 26 – 28).

W dniu 11 grudnia 2017r. powód sam wystawił na pozwaną fakturę opiewającą na kwotę 95 678,32zł. brutto stanowiące wynagrodzenie za prace określone porozumieniem z dnia 22 października 2014r. jak również podpisał za dłużniczkę protokół stwierdzający wykonanie przez nią prac o wskazanej wartości (faktura k. 74, protokół k. 75). W tej samej też dacie, w toku nowo wszczętego przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym dla W. (...) P. U. postępowania egzekucyjnego powód ponownie uzyskał zajęcie wierzytelności jego dłużniczki wobec pozwanej. Odpowiadając na powyższe zajęcie pozwana odparła, iż wierzytelność ta począwszy od dnia 1 lutego 2016r. zajęta jest także na rzecz innego wierzyciela dłużniczki – M. Ł. w prowadzonym na jego wniosek postępowaniu egzekucyjnym w sprawie Km 481/16 Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. (...) E. M.. W dniu 9 lutego 2018r. powód ponownie uzyskał zaświadczenie stwierdzające wstąpienie przez niego w prawa dłużniczki względem pozwanej (dowód – nienumerowane akta Km 4441/17 Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla W. (...) E. M.)

Sąd zważył, co następuje:

Jak wynika z poczynionych w sprawie ustaleń, w dacie występowania z pozwem postępowanie egzekucyjne, w którym powód pierwotnie uzyskał zajęcie wierzytelności przeciwko pozwanej było już umorzone, to zaś – stosownie do art. 826 kpc. – wywołać musiało skutek w postaci uchylenia wszelkich dokonanych w jego toku czynności egzekucyjnych, w tym także zajęcia wierzytelności dłużniczki wobec pozwanej oraz wystawienia zaświadczenia stwierdzającego wstąpienie przez powoda w jej prawa. Ostatecznie jednak okoliczności powyższe – w świetle art. 316 par. 1 kpc. – ocenić należało jako pozbawione znaczenia dla legitymacji powoda, jeszcze bowiem przed zamknięciem rozprawy powód w ramach nowo wszczętego postępowania egzekucyjnego uzyskał kolejne zajęcie tej samej wierzytelności wraz ze stosownym zaświadczeniem, co przesądza o jego legitymacji w chwili zamknięcia rozprawy.

Stosownie do stanowiącego podstawę dochodzonego w niniejszej sprawie roszczenia przepisu art. 887 par. 1. kpc., z mocy samego zajęcia wierzyciel wykonywać może wszelkie prawa i roszczenia dłużnika. Konsekwencje prawne takiego zajęcia, stosownie do art. 887 KPC, są dwojakiego rodzaju (w doktrynie na podstawie komentowanego przepisu wyróżnia się dwie kategorie uprawnień wierzyciela, tj. materialnoprawne i procesowe, zob. F. Zedler, Postępowanie zabezpieczające, t. III, art. 887, uwaga 3, s. 97). Pierwszy rodzaj stanowią konsekwencje materialnoprawne, polegające na możliwości wykonywania praw i roszczeń dłużnika egzekwowanego w zwykłym obrocie prawnym. Jako przykłady konsekwencji materialnoprawnych można wskazać: prawo wierzyciela do żądania zapłaty ( W. Siedlecki, [w:] Kodeks, t. II, pod red. Z. Resicha, W. Siedleckiego, s. 1231), ale również prawo wierzyciela do żądania zamiany świadczenia niepieniężnego ze stosunku pracy na sumę pieniężną ( F. Z. , Postępowanie zabezpieczające, t. III, art. 887, uwaga 4, s. 97). Przenosząc przykłady powyższe na grunt analizowanej sprawy stwierdzić należy, iż także powód uprawniony był do podjęcia zamiast dłużnika egzekwowanego czynności z zakresu prawa materialnego, od których wiążąca dłużnika egzekwowanego z pozwaną umowa uzależniała wymagalność jej długu. Stanowisko odmienne wypaczyłoby sens instytucji przewidzianej przepisem art. 887 par. 1 kpc., oznaczałoby bowiem, iż wystąpienie z roszczeniem przeciwko dłużnikowi zajętej wierzytelności poprzedzone musiałoby zostać wytoczeniem przez powoda kolejnego powództwa przeciwko dłużnikowi egzekwowanemu, tym razem jednak o zobowiązanie do złożenia przez niego stosownych oświadczeń woli skutkujących wymagalnością roszczenia, jakie dłużnik egzekwowany ma wobec strony pozwanej. W takiej też sytuacji ułatwienie wynikające z faktu uzyskania przez powoda zaświadczenia o wstąpieniu w prawa dłużnika egzekwowanego okazałoby się z punktu widzenia ochrony interesów powoda całkowicie iluzoryczne, położenie prawne wierzyciela dysponującego zaświadczeniem przewidzianym w przepisie art. 887 kpc. niczym nie różniłoby się bowiem od sytuacji wierzyciela, który zaświadczenia takiego nie uzyskał. Niewątpliwie przekreśliłoby to cel, jaki ustawodawca postawił sobie wprowadzając do porządku prawnego art. 887 kpc. Z powyższych względów zarzuty pozwanej odmawiające powodowi prawa do wykonania wobec niej czynności w zakresie koniecznym do postawienia długu w stan wymagalności, takich jak podpisanie protokołu odbioru prac, czy też przesłanie pozwanej dokumentu faktury pełniącego w istocie rolę wezwania do zapłaty, ocenić należało jako chybione.

W literaturze prawniczej wskazuje się jednocześnie, iż w razie wytoczenia przez wierzyciela powództwa przeciwko dłużnikowi zajętej wierzytelności, wierzyciel jest podmiotem podstawionym w miejsce dłużnika, to zaś oznacza z kolei, iż wierzyciel występuje w takim procesie we własnym imieniu, ale na rzecz zastąpionego dłużnika. Z tego też względu żądanie powództwa wierzyciela powinno opiewać na zasądzenie świadczenia – jak uczyniła to w niniejszej sprawie strona powodowa - na rzecz dłużnika egzekwowanego. W rezultacie także wyrok uwzględniający powództwo wierzyciela przeciwko dłużnikowi zajętej wierzytelności powinien zasądzać świadczenie na rzecz egzekwowanego dłużnika.

Naturalną konsekwencją prezentowanego wyżej poglądu jest z kolei przyjęcie, iż w wytoczonym przez siebie powództwie wierzyciel może się domagać zasądzenia całego należnego dłużnikowi egzekwowanemu świadczenia, nawet jeśli przekracza to sumę egzekwowaną przez tego wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym. Takie stanowisko uzasadnia się kilkoma argumentami. Po pierwsze, treścią powództwa wytoczonego przez wierzyciela powinno być żądanie zasądzenia świadczenia na rzecz dłużnika egzekwowanego bądź też nakazanie przez sąd wypłacenia dochodzonej kwoty komornikowi (por. też E. W. , Postępowanie zabezpieczające, t. II, s. 106, i podaną tam literaturę). Nie dojdzie więc wtedy do przekroczenia granic konsekwencji procesowych zajęcia wyznaczonych przez sumę dochodzoną przez wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym. Po drugie, może się okazać, że w podziale sumy uzyskanej z egzekucji z wynagrodzenia za pracę będą uczestniczyć też inni wierzyciele oprócz tego, który wytoczył powództwo na podstawie art. 887 § 2 KPC. Umożliwieniu takiego udziału służyć ma z kolei przewidziane przepisem art. 887 par. 2 kpc. wskazanie innych wierzycieli, na rzecz których dochodzona wierzytelność również została zajęta.

Jako okoliczności sprzeciwiającej się udzieleniu ochrony żądaniu pozwu nie sposób potraktować było również tego, iż strona powodowa wbrew nałożonemu na nią w art. 887 par. 2 kpc. obowiązkowi zaniechała przypozwania dłużnika egzekwowanego, jak podnosi się bowiem w literaturze prawniczej, wymieniona powinność wierzyciela ma charakter ciężaru procesowego, podporządkowania się któremu nie można na wierzycielu wymusić, a w szczególności zrealizować w sposób przymusowy. Wierzyciel powinien temu ciężarowi się podporządkować, jeżeli chce uniknąć niekorzystnego dla niego skutku w postaci zarzutu wadliwego prowadzenia procesu ( exceptio male gesti processus) oraz pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, jeżeli dłużnik egzekwowany wykaże, że w wyniku zaniechania przypozwania i wadliwego prowadzenia przez wierzyciela procesu przeciwko dłużnikowi zajętej wierzytelności utracił swoje roszczenie względem niego i potrąci wynikającą z tego tytułu kwotę z egzekwowanego świadczenia (por. E. Wengerek, Postępowanie zabezpieczające, s. 402 oraz cyt. tam literaturę). Skoro zatem przypozwanie dłużnika chronić ma jedynie wierzyciela od zarzutu wadliwego prowadzenia procesu ze strony dłużnika egzekwowanego, to jego brak w niniejszej sprawie nie naruszał w żaden sposób praw ani interesów strony pozwanej, nie stanowił zatem przeszkody do merytorycznego rozpoznania, a następnie uwzględnienia powództwa.

Nie sposób podzielić było wreszcie podniesionego w sprawie zarzutu przedawnienia, jak wynika bowiem z pochodzącego od samej strony pozwanej protokołu, prace, w związku z wykonaniem których, powstała zajęta przez powoda wierzytelność, wykonane były w okresie do dnia 13 sierpnia 2015r. Nawet jeśli bowiem przyjąć, iż odstęp czasu dzielący zakończenie powyższych prac od wniesienia pozwu w niniejszej sprawie przekroczył 2 lata, okazał się zatem dłuższy, od przewidzianego przepisem art. 646 kc. 2 – letniego terminu przedawnienia rozpoczynającego bieg z chwilą oddania dzieła, to stwierdzić należy, iż przyznając w dniach 12 października oraz 5 listopada 2015r. fakt istnienia wierzytelności pozwana uznała dług powodując tym samym stosownie do art. 123 par. 1 pkt 2 kc. przerwanie biegu przedawnienia i rozpoczęcie jego biegu od początku, co oznacza, iż wniesiony w dniu 8 września 2017r. pozew doprowadził do ponownej przerwy przedawnienia. Jako okoliczność pozbawioną znaczenia ocenić należało przy tym fakt, iż adresatem pierwszego z oświadczeń potwierdzających istnienie długu był komornik, jak wskazuje się bowiem w literaturze prawniczej, oświadczenie dłużnika, który uznaje roszczenie, nie musi być skierowane do wierzyciela. Skutki prawne uznania spowodowane są świadomością istnienia długu, a nie wolą dłużnika, dlatego nieistotne jest, czy działanie, w którym przejawia się ta świadomość, ma miejsce w obecności wierzyciela (oświadczenie skierowane do innej osoby niż wierzyciel; np. korespondencja dłużnika, może być zakwalifikowana jako uznanie). Ponieważ uznanie nie jest oświadczeniem woli, nie znajduje do niego zastosowania art. 61 KC. Uznanie jest przeto skuteczne bez względu na to, czy jego adresatem był wierzyciel, czy inna osoba. Tym bardziej zatem, jako uznanie długu ocenić należało oświadczenia pozwanej złożone przez nią dla potrzeb prowadzonego postępowania egzekucyjnego, którego uczestnikiem był zarówno powód, jak i dłużnik egzekwowany będący jednocześnie wierzycielem pozwanej. Wiedząc o tym pozwana liczyć musiała się z tym, że jej oświadczenie dotrze do jej wierzyciela. Oświadczenie wiedzy kwalifikowane jako uznanie niewłaściwe, z którym również wiąże się skutek w postaci przerwy przedawnienia, nie musi być skierowane wprost do uprawnionego. Dla urzeczywistnienia skutków uznania jest jednak niezbędne jest jedynie, aby uprawniony powziął o nim wiedzę (zob. szerzej M. Pyziak-Szafnicka, w: Pyziak-Szafnicka, Księżak, Komentarz KC, 2014, s. 1230–1231). W okolicznościach niniejszej sprawy, z uwagi na zajęcie wierzytelności przez powoda skutkujące wstąpieniem w jego prawa względem pozwanej, wystarczające było uzyskanie takiej wiedzy przez niego. Nadmienić należy, iż w wystosowanym w toku postępowania egzekucyjnego piśmie z dnia 15 października 2015r. pozwana jako jedyne przeszkody w uregulowaniu jej długu wobec spółki (...) wskazała właśnie brak podpisania przez nią protokołu stwierdzającego stan wykonanych prac oraz brak wystawienia faktury, zapowiedziała jednocześnie, iż jak tylko ustaną powyższe przeszkody, ureguluje należne z tytułu porozumienia z dnia 22 października 2014r. wynagrodzenie. Mając na uwadze, iż wskutek podjętych przez powoda działań, okoliczności wskazywane przez pozwaną jako przeszkody w wypłacie wynagrodzenia, ustały w toku niniejszego postępowania, żądaniu pozwu w zakresie należności głównej udzielić należało ochrony w całości, zarówno co do kwoty wynagrodzenia netto, na taką bowiem kwotę określono należne spółce (...) wynagrodzenie w porozumieniu z dnia 22 października 2014r., jak i w zakresie stawki podatku VAT.

Rozstrzygnięcie o należnych powodowi na podstawie art. 481 par. 1 kc. odsetkach za opóźnienie zapadło przy uwzględnieniu faktu, iż doręczenie pisma zawierającego rozszerzenie żądania pozwu, do którego to pisma załączono jednocześnie wymaganą porozumieniem z dnia 22 października 2014r. fakturę, nastąpiło w dniu 8 stycznia 2018r. (dowód doręczenia k. 100). Uwzględniając dodatkowo fakt, iż roszczenie wymagalne stać się miało po upływie 30 dni od dnia doręczenia powyższej faktury, przyjąć należało, iż pozwana znalazła się w opóźnieniu z dniem 8 lutego 2018r., co skutkowało zasądzeniem odsetek od wskazanej wyżej daty i oddaleniem powództwa za okres wcześniejszy.

Wobec utrzymania się przez powoda z jego żądaniem w przeważającej części, pozwaną stosownie do wyrażonej przepisem art. 98 par. 1 kpc. zasady odpowiedzialności za wynik postępowania obciążono kosztami jej przeciwnika w postaci opłaty od pozwu w wysokości 3 890zł. oraz wynagrodzeniem pełnomocnika ustalonym na podstawie par. 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. na kwotę 5 417zł. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Jednocześnie na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych obciążono pozwaną nieuiszczoną częścią kosztów sądowych w postaci opłaty od rozszerzonej części powództwa

Z/ odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanej.