Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 kwietnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Anna Górnik (spr.)

Sędziowie:SO Leon Miroszewski

SR del. Aleksandra Wójcik-Wojnowska

Protokolant:stażysta Paulina Rynkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 13 kwietnia 2018 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki akcyjnej w L.

przeciwko (...) spółce akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Koszalinie z dnia 23 listopada 2017 roku, sygnatura akt V GC 778/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w całości w ten sposób, że zasądza od pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz powódki (...) spółki akcyjnej w L. kwotę 375,15 zł (trzysta siedemdziesiąt pięć złotych piętnaście groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 marca 2017 roku, oddalając powództwo w pozostałym zakresie i zasądzając od powódki na rzecz pozwanego kwotę 1.817 zł (jeden tysiąc osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

II.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 1.217 zł (jeden tysiąc dwieście siedemnaście złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSR del. A. W. SSO A. G. SSO L. M.

VIII Ga 106/18

UZASADNIENIE

Powód (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 6.611,25zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, z tytułu odszkodowania w postaci kosztów najmu pojazdu zastępczego, poniesionych przez poszkodowanego na skutek kolizji drogowej, za którą odpowiedzialny był podmiot ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanego.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 19 kwietnia 2017r. Sąd uwzględnił roszczenia powoda.

Sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty wniósł pozwany. Zakwestionował stawkę najmu pojazdu zastępczego podnosząc, że była to stawka wyższa niż ceny rynkowe. Pozwany kwestionował również okres najmu.

Wyrokiem z dnia 23 listopada 2017 r. Sąd Rejonowy w Koszalinie zasądził od pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz powoda (...) spółki akcyjnej w L. kwotę 6 611,25 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 marca 2017r. do dnia zapłaty oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 331 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych i 1.217 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższy wyrok zapadł po ustaleniu przez Sąd Rejonowy następujące stanu faktycznego: „W dniu 11.01.2017r doszło do kolizji komunikacyjnej, w wyniku której został uszkodzony pojazd marki S. (...) o nr. rej. (...), stanowiący współwłasność A. Ł. (1) oraz P. Ł.. Pozwany jako ubezpieczyciel odpowiedzialności cywilnej pojazdu sprawcy tej kolizji, uznał swoją odpowiedzialność za szkodę i wypłacił bezsporną część odszkodowania.

W związku z uszkodzeniem pojazdu marki S. (...) o nr. rej. (...) poszkodowany A. Ł. (1) wynajął u powoda pojazd zastępczy m-ki T. (...), z którego korzystał w okresie od dnia 11.01.2017r. do dnia 09.02.2017r. Powód wystawił poszkodowanemu za wynajęcie pojazdu zastępczego faktury: faktura VAT nr (...) z dnia 31.01.2017r. na kwotę 4 797,00zł brutto oraz faktura VAT nr (...) z dnia 09.02.2017r. na kwotę 2158,65zł brutto. Kwoty wskazane na fakturach zostały wyliczone jako iloczyn dni korzystania przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego oraz stawki najmu za dzień : 29 dni x 195 zł netto= 5655 zł netto, co po doliczeniu podatku VAT w wysokości 23% daje kwotę 6 955,65zł brutto.

W dniu 09.02.2017 r. powód nabył od poszkodowanego wierzytelność obejmującą odszkodowanie za szkodę wynikającą z konieczności najmu pojazdu zastępczego.

Pozwany wypłacił powodowej spółce (...) Sp.z o.o. odszkodowanie z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego w wysokości 344,40 zł. Z treści decyzji pozwanego wynika, że odszkodowanie wypłacono za dwa dni korzystania z pojazdu zastępczego oraz że pozwany przyjął stawkę w wysokości 140 zł netto za jeden dzień najmu pojazdu.

Poszkodowany A. Ł. (1) we własnym zakresie i własnym staraniem znalazł firmę oferującą pojazdy zastępcze. Pojazd został wynajęty na okres do dnia wypłaty przez pozwanego odszkodowania z polisy OC, co nastąpiło w dniu 9.02. (...). Pozwany nie oferował poszkodowanemu pojazdu zastępczego.

Koszt wynajmu pojazdu zastępczego w segmencie (...) w styczniu 2017 wynosił netto, za okres 20 do 30 dni, od 130 zł do 180 zł.

Na podstawie powyższego stanu faktycznego Sąd Rejonowy wskazał na poniższą argumentację prawną:

„Powództwo zasługiwało na uwzględnienie. Wysokość odszkodowania ubezpieczeniowego świadczonego z tytułu ubezpieczenia OC jest zakreślona granicami odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu, który wyrządził szkodę. Do rozstrzygnięcia o odszkodowaniu ubezpieczeniowym przy ubezpieczeniu OC koniecznym jest zatem sięgnięcie do ogólnych reguł kodeksu cywilnego odnoszących się do zakresu odszkodowania w szczególności do przepisu art. 361 § 1 i 2 kc. Reguły te nakazują przestrzeganie zasady pełnego odszkodowania w granicach adekwatnego związku przyczynowego. Należy wskazać, iż podstawową funkcją odszkodowania jest kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie winno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę. Niewątpliwie utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia lub uszkodzenia stanowi szkodę majątkową. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty na wynajem pojazdu zastępczego to należy uznać, iż koszty te mieszczą się w granicach szkodowych podlegających wyrównaniu. Trzeba mieć równocześnie na uwadze, iż zgodnie z powszechnie aprobowanym poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w uchwale z dnia 17 listopada 2011III CZP 5/11 r. (LEX nr 1011468), odpowiedzialność ubezpieczyciela za następstwa wypadku, w którym doszło do uszkodzenia pojazdu i pozbawienia przez to poszkodowanego możliwości korzystania z własnego pojazdu przez okres potrzebny do jego naprawy, obejmuje wydatki na najem pojazdu zastępczego, które mają charakter celowy i ekonomicznie uzasadniony. Rozumieć przez to należy wydatki niezbędne do przywrócenia poszkodowanemu utraconej wskutek wypadku możliwości korzystania z pojazdu w celu sprawnego i swobodnego przemieszczania się, uchronienia poszkodowanego przed niepotrzebną stratą czasu czy niedogodnościami związanymi z korzystaniem z komunikacji publicznej. W granicach normalnego następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda, mieści się obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez poszkodowanego na sfinansowanie korzystania z rzeczy zastępczej zgodnego z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy uznać, iż powód udowodnił, że ustalona w umowie najmu z poszkodowanym stawka czynszu najmu pojazdu zastępczego w kwocie 195 zł netto mieściła się w kategorii wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych.

W treści opinii biegły sądowy W. G. wskazał, iż koszt wynajmu pojazdu zastępczego w segmencie (...) w styczniu 2017 wynosił, za okres 20 do 30 dni, od 130 zł do 180 zł .Stawka 195 zł netto przyjęta w umowie powoda zawartej z poszkodowanym wynosiła 195 zł , a więc tylko nieznacznie przekraczała stawki wskazane przez biegłego.

Przy czym nie można pominąć faktu, że jak wynika z zeznań świadka A. Ł. (1), któremu Sąd dał w pełni wiarę, powód zaoferował poszkodowanemu kompleksową usługę wynajmu pojazdu, łącznie z jego podstawieniem i odebraniem ze wskazanego miejsca, co uzasadnia przyjętą przez strony stawkę czynszu najmu. Zdaniem Sądu poszkodowany miał prawo bezpośrednio po kolizji od razu korzystać z pojazdu zastępczego.

Sąd pominął przy tym opinię biegłego w zakresie, w jakim biegły wskazał uszkodzenia pojazdu S. (...) nr rej (...), albowiem opinia w tej części wykraczała poza sformułowaną tezę dowodową i była nieprzydatna dla sprawy.

Zdaniem Sądu, z samego faktu, iż uszkodzony w wyniku kolizji drogowej samochód z technologicznego punku widzenia mógł się poruszać, nie można wywodzić wniosku, iż poszkodowany powinien korzystać w ruchu drogowym z takiego pojazdu.

Zgodnie z art.66 ust.1 pkt.1 ustawy Prawo o ruchu drogowym pojazd uczestniczący w ruchu ma być tak utrzymany, aby korzystanie z niego nie zagrażało bezpieczeństwu osób nim jadących lub innych uczestników ruchu, nie naruszało porządku ruchu na drodze i nie narażało kogokolwiek na szkodę.

Ponadto należy wskazać, że poszkodowanemu wyrządzono bez jego winy szkodę, uszkadzając część tylną jego pojazdu i , w ocenie Sądu, miał on prawo po prostu nie chcieć poruszać się po drogach samochodem o takim wyglądzie.

Skoro proces likwidacji szkody przez pozwanego trwał do 8 lutego 2017r, poszkodowany do czasu wypłaty należnego mu odszkodowania miał prawo korzystać z pojazdu zastępczego. Nie ma bowiem podstaw aby wymagać od osoby, która poniosła szkodę w wyniku kolizji drogowej, by naprawy pojazdu dokonywała z własnych środków.

W tej sytuacji powództwo zasługiwało na uwzględnienie zarówno, co do należności głównej jak i odsetek ustawowych za opóźnienie, zgodnie z treścią art. 481 k.c. oraz art.14 ust. 1 ustawy z dnia 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowy Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (DZ.U. z 2016r. poz. 2060 z późn. zm. ).

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.”

Apelację od powyższego wyroku złożyła strona pozwana zaskarżając go w części co do punktu I ponad kwotę 375,15 zł, czyli co do kwoty 6.236,10 zł z odsetkami ustawowymi zasądzonymi od tej kwoty oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach zawartego w punkcie II.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie prawa materialnego tj.:

1.  art.361 § 1 i § 2 k.c. poprzez uznanie, że wynajmowanie pojazdu zastępczego przez A. Ł. (1) przez okres od dnia 11.01.2017 r. do dnia 09.02.2017 r. tj. przez 29 dni pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z kolizją drogową z dnia 11.01.2017 r., gdzie w istocie uzasadniony okolicznościami sprawy czas najmu pojazdu zastępczego to okres 3 dni,

2. 354 § k.c. poprzez jego niezastosowanie, co skutkowało przyjęciem przez Sąd, że uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego to 29 dni, gdzie w świetle tego przepisu wierzyciel zobowiązany jest współdziałać z dłużnikiem przy wykonywaniu zobowiązania i powstrzymywać się od działań zwiększających rozmiar szkody, których to działań A. Ł. (2) nie podjął,

oraz prawa procesowego tj.

1.  art.233 § 1 k.p.c. poprzez błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że uzasadniony okolicznościami sprawy czas najmu pojazdu zastępczego to 29 dni, a także poprzez błędną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności pominięcie opinii biegłego sądowego w zakresie wskazanego przez biegłego technologicznego czasu naprawy pojazdu,

2.  art. 278 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie opinii biegłego sądowego w zakresie, w jakim biegły w oparciu o uszkodzenia pojazdu należącego do A. Ł. (2) ustalił technologiczny czas naprawy pojazdu na okres 3 dni.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i obniżenie zasądzonego odszkodowania do kwoty 375,15 zł oraz oddalenie powództwa w pozostałej części,

2.  zmianę postanowienia o kosztach zawartego w punkcie II zaskarżonego wyroku i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów za I instancję z uwzględnieniem nowego wyniku postępowania,

3.  zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej, kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i obciążenie pozwanej kosztami postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się uzasadniona, doprowadzając do zmiany wyroku w postulowanym przez powoda kierunku.

Sąd odwoławczy rozpoznaje ponownie merytorycznie materiał dowodowy i dokonuje jego samodzielnej oceny prawnej, w granicach zakreślonych wniesioną apelacją, co wynika z dyspozycji art. 378§1 k.p.c.

Wyrok drugiej instancji musi opierać się na własnych ustaleniach faktycznych i prawnych sądu odwoławczego. W pierwszej kolejności określenia wymaga więc podstawa faktyczna żądania, ponieważ dopiero po jej ustaleniu możliwe jest odniesienie się do postawy prawnej.

Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd Okręgowy przyjął za własne w znacznej części ustalenia Sądu Rejonowego w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia, ze zmianami i uzupełnieniami wskazanymi poniżej.

Sąd dokonał odmiennych ustaleń w zakresie uzasadnionego czasu trwania najmu pojazdu zastępczego.

Zasadnym okazał się zarzut przekroczenia przez Sąd granicy swobodnej oceny dowodów i w związku z tym błędnych ustaleń faktycznych.

Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według swego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W orzecznictwie trafnie przyjmuje się iż, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena taka nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów wymaganej normą art. 233§1 k.p.c. Ocena taka musi się ostać nawet, gdyby z materiału tego w równym stopniu dały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku braku logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie przeprowadzono wbrew zasadom doświadczenia życiowego, ocena dowodów przeprowadzona przez sąd może być skutecznie podważona ( wyrok SN z 27.09.2001, II CKN 817/00, LEX nr 56906). W zakresie ustalania czasu najmu Sąd prawidłowo ustalił, jaki był rzeczywisty czas tego najmu, jednak dla ustalenia wysokości odszkodowania zasadnicze znaczenie ma uzasadniony, a nie rzeczywisty, czas najmu. W tym jednak zakresie ustalenia Sądu I instancji są błędne.

Sprawca szkody w wypadku komunikacyjnym ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 436 k.c. oraz według zasad określonych w art. 363 k.c., a w wypadku odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń - według zasad określonych w § 2 tego przepisu. Wskazać wypada, że zgodnie z obowiązującą w polskim prawie cywilnym zasadą pełnego odszkodowania, którą wyraża przepis art. 361 § 2 k.c., naprawienie szkody ma zapewnić całkowitą kompensatę doznanego przez poszkodowanego uszczerbku. Przy czym naprawienie szkody następuje w granicach wyznaczonych przez adekwatny (normalny) związek przyczynowy, dla oceny którego przyjmuje się dwuetapowy sposób postępowania - w pierwszej kolejności bada się, czy w ogóle pomiędzy kolejnymi faktami istnieją obiektywne powiązania, czy dany fakt był koniecznym warunkiem wystąpienia innego faktu (skutku). W przypadku odpowiedzi pozytywnej należy dokonać podziału następstw na „adekwatne” i „nieadekwatne”. Prawnie doniosłe bowiem są jedynie następstwa typowe, a więc takie, o których, na podstawie zasad doświadczenia życiowego wiadomo, że są charakterystyczne dla danej przyczyny (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z 18 maja 2000 roku, III CKN 810/98, LEX 51363).

W niniejszym postępowaniu poza sporem, w ocenie Sądu Rejonowego, pozostała kwestia odpowiedzialności pozwanej za powstałą szkodę, a finalnie pozwana nie kwestionowała stawki za najem pojazdu zastępczego. W kwestii zwrotu kosztów za wynajem pojazdu zastępczego, w ocenie Sądu, nie może budzić wątpliwości, iż w świetle art. 361 k.c. do poniesionej przez poszkodowanego szkody podlegającej naprawie przez pozwaną należy zaliczyć koszty wynajęcia przez niego samochodu zastępczego. Nie wszystkie jednak wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.). Na dłużniku ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika.

Koszty najmu samochodu zastępczego obejmować więc mogą tylko okres konieczny i niezbędny do naprawy pojazdu. Oczywiście również w tym przypadku obowiązkiem poszkodowanego jest podejmowanie działań zmierzających do zminimalizowania szkody. Brak z jego strony takiego działania nie może zwiększać obowiązku odszkodowawczego osoby zobowiązanej do naprawienia szkody. Wykazanie długości okresu koniecznego i niezbędnego do wykonania naprawy należało z kolei do obowiązków powoda (art. 6 k.c.).

Sąd Rejonowy, w celu ustalenia m.in. właśnie uzasadnionego czasu najmu pojazdu, na wniosek pozwanego dopuścił dowód z opinii biegłego. W postanowieniu z dnia 18 września 2017 roku (k. 77), zakreślił biegłemu zakres opinii wyraźnie wskazując również „uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego”. Wbrew twierdzeniom Sądu I instancji biegły wykonał opinię zgodnie z postanowieniem, w tym wskazał jednoznacznie, iż uzasadniony czas naprawy uszkodzeń powinien wynosić 3 dni. Na uzasadnienie tego okresu wskazał, iż pojazd był jezdny, co więcej, że mógł być bezpiecznie eksploatowany. Niezrozumiałe jest więc wskazywanie przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu na treść art. 66 ust. 1 pkt 1 Prawa o ruchu drogowym w kontekście uznania, że pojazd poszkodowanego nie mógł być bezpiecznie eksploatowany. Jest to twierdzenie przeciwne opinii biegłego, a co więcej nie zostało w jakikolwiek sposób wskazane, na podstawie jakich dowodów czy okoliczności Sąd przyjął taką tezę. Równie niezrozumiałe jest kolejne stwierdzenie Sądu I instancji wskazujące, że poszkodowany miał prawo nie chcieć poruszać się po drogach samochodem o takim wyglądzie. Z żadnych okoliczności niniejszej sprawy nie wynika bowiem, by dla poszkodowanego z uzasadnionych względów, wygląd pojazdu mógł mieć tak istotne znaczenie, że uzasadniałby konieczność najmu innego pojazdu, zwłaszcza wobec niepodejmowania naprawy. Nie podnoszono żadnych twierdzeń, z których wynikałoby, że pojazd uszkodzony pełnił rolę reprezentacyjną ze względy na jakieś szczególne okoliczności czy prowadzoną działalność. Ustalenia Sądu Rejonowego w tym zakresie są więc zupełnie dowolne i nie mogą się ostać. Uzasadnionym i wykazanym przez powoda czasem najmu pojazdu zastępczego jest okres 3 dni i do takiej wysokości (z uwzględnieniem niekwestionowanej stawki) należało obniżyć zasądzone odszkodowanie.

Mając na uwadze powyższe rozważania, wobec zasadności apelacji, konieczne było wydanie orzeczenia reformatoryjnego (art. 386§1 k.p.c.) o treści, jak w punkcie I, w którym zasądzono od pozwanego na rzecz powoda jedynie kwotę 375,15 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 26 marca 2017 roku. Jednocześnie zmianie uległo orzeczenie o kosztach procesu za I instancję. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 108 k.p.c. i 98 k.p.c. ustalając, że powód wygrał powództwo jedynie w 6% i w takim stosunku rozdzielono koszty procesu przed Sądem I instancji.

Konsekwencją zmiany zaskarżonego wyroku zgodnie z żądaniem apelującego było również orzeczenie o zwrocie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, na które złożyły się opłata od apelacji w kwocie 317 złotych oraz wynagrodzenie reprezentującego pozwanego radcy prawnego w kwocie 900 zł stosownie do §2 pkt 4 w związku z §10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015., poz. 1804 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym na datę wniesienia apelacji.

SSO L. M. SSO A. G. SSR del. A. W.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  z (...) (...)