Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 16 sierpnia 2017 roku, w sprawie z powództwa P. R. przeciwko (...) S.A. w L. o zapłatę Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi:

1.  zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. na rzecz P. R.:

a.  kwotę 98 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 30 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty,

b.  kwotę 1369,90 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 26 listopada 2016 roku do dnia zapłaty;

2.  oddalił powództwo w pozostałej części;

W uzasadnieniu powyższego orzeczenia Sąd Rejonowy wskazał, że powód wraz z żoną są właścicielami, na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej, nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości S., przy ul. (...). Nabyli prawo użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości w dniu 17 grudnia 2004 r. na podstawie umowy sprzedaży zawartej z Rolniczą Spółdzielnią Produkcyjno-Handlowo-Usługową z siedzibą w Z.. Następnie prawo użytkowania wieczystego zostało przekształcone w prawo własności.

Na nieruchomości znajduje się słupowa stacja transformatorowa z napowietrzną linią energetyczną 0,4 kV. Urządzenia te wykorzystywane są przez pozwaną spółkę. Urządzenia zostały posadowione na nieruchomości w 1997 r. Urządzenia zostały umieszczone na nieruchomości przez poprzednika prawnego pozwanego za zgodą ówczesnego użytkownika wieczystego – Rolniczej Spółdzielni Produkcyjno-Handlowo-Usługowej z siedzibą w Z.. Zgoda nie przewidywała odpłatności za wykorzystywanie urządzeń.

Pismem z dnia 13 września 2013 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty odszkodowania. Wezwanie do zapłaty zostało doręczone nie później niż w dniu 7 listopada 2013 r. Przed tą datą powód nie informował pozwanej spółki, że nie wyraża zgody na wykorzystywanie nieruchomości lub uzależnia tę zgodę od uiszczenia wynagrodzenia.

Wartość wynagrodzenia z tytułu korzystania z przedmiotowej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności gruntowej wynosi:

- za okres od 7 listopada 2013 r. do dnia 15 stycznia 2014 r. – 98 złotych,

- za okres od 16 stycznia 2014 r. do 25 listopada 2016 r. – 1560 złotych.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie zgromadzonych w sprawie dokumentów oraz zeznań świadków i opinii biegłej.

Powód nie przedstawił potwierdzenia odbioru wezwania do zapłaty. Sąd I instancji doszedł do przekonania, że musiało być ono doręczone pozwanemu nie później niż w dniu 7 listopada 2013 r., albowiem taką datę nosi odpowiedź na wezwanie. Nie ma natomiast podstaw do ustalenia wcześniejszej daty doręczenia.

Oceniając dowody z opinii biegłych Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że bardziej wiarygodna jest opinia biegłej J. G., aniżeli opinia biegłego B. W.. Sąd I instancji uwzględnił, że sam biegły B. W. wskazał, iż dokonał wyliczeń w sposób odmienny od powszechnie przyjętego wśród rzeczoznawców, co w ocenie Sądu pomijało wzrost stawek czynszu na przestrzeni czasu. Nadto biegły wywodził, że wobec częściowego braku prawa do zabudowy nieruchomości, przebieg kabla nie ogranicza praw właściciela, wobec czego nie ma podstaw do przyznania wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości. Sąd Rejonowy tego poglądu nie podzielił. Pomocniczo Sąd I instancji uwzględnił, że wnioski opinii biegłego B. W. w zakresie wysokości wynagrodzenia znacznie odbiegają in minus od wniosków formułowanych w podobnych sprawach.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest częściowo zasadne.

Sąd i instancji wskazał, że podstawą prawną dochodzonego przez powoda od pozwanego roszczenia jest art. 224 § 2 k.c. i art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c. Przepisy te statuują roszczenia przysługujące właścicielowi rzeczy wobec posiadacza zależnego tej rzeczy, wśród których znajduje się prawo żądania wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy.

Poza sporem pozostawało, że powód jest właścicielem przedmiotowej nieruchomości. Bezsporne było również, że poprzednik prawny powoda posadowił na przedmiotowej nieruchomości urządzenia, z których korzystał, a które aktualnie wykorzystuje powód.

Pozwana wykazała, że dysponowała zgodą ówczesnego użytkownika wieczystego na posadowienie urządzeń przesyłowych. W ocenie Sądu Spółdzielnia wyraziła zgodę nie tylko na samo posadowienie urządzeń, lecz również na ich wykorzystywanie. Pomiędzy stronami został zatem nawiązany stosunek prawny podobny w swej istocie do umowy użyczenia. Przedsiębiorca przesyłowy nie tylko korzystał zatem z gruntu w dobrej wierze, lecz również miał do tego tytuł prawny.

Na skutek zbycia praw do nieruchomości umowa wygasła. Nie było jednak podstaw by zakładać, że zbycie nieruchomości niejako automatycznie spowodowało zmianę w zakresie dobrej wiary pozwanej. Pozwana nadal korzystała bowiem z nieruchomości na tych samych zasadach jak dotychczas i przez kolejne lata nie została poinformowana, że powód nie wyraża zgody na korzystanie z jego nieruchomości. Do momentu wezwania do zapłaty nie zaistniała zatem żadna okoliczność, która powinna była zachwiać dobrą wiarą pozwanej. Sąd Rejonowy przyjął, że wezwanie do zapłaty doręczono pozwanej nie później niż dniu 7 listopada 2013 r. Wobec tego zdaniem Sądu I instancji wynagrodzenie należne było powodowi od tej właśnie daty. Roszczenie o wynagrodzenie za okres wcześniejszy zostało zatem oddalone jako bezzasadne. Określając wysokość wynagrodzenia Sąd Rejonowy oparł się na opinii biegłej J. G.. Pierwotnie wniesione powództwo okazało się zatem zasadne w zakresie kwoty 98 zł. Rozszerzona część powództwa, odnosząca się do dalszego okresu okazała się zasadna w całości – z tego tytułu powód żądał kwoty 1.369,90 złotych i roszczenie w tym zakresie zostało uwzględnione w całości.

Sąd Rejonowy na skutek omyłki nie uwzględnił kolejnego rozszerzenia powództwa o kwotę 190,10 złotych dokonanego pismem z dnia 23 marca 2017 r. i nie rozpoznał żądania pozwu w tej części.

Żądane przez powoda odsetki zasądzono na podstawie art. 481 k.c., w wysokości zgodnej z żądaniem powoda.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia, przy czym szczegółowe wyliczenie pozostawiono referendarzowi sądowemu (art. 108 § 1 zd. 2 k.p.c.).

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł powód zaskarżając je w części co do punktu 2. Wyrokowi skarżący zarzucił:

I.  poczynienie błędnych ustaleń faktycznych, mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia polegających na przyjęciu, że pozwany w momencie objęcia nieruchomości położonej w S. ul. (...) pozostawał w dobrej wierze i oparcie się w tej mierze na piśmie Rolniczej Spółdzielni Produkcyjno-Handlowo-Usługowej z dnia 10.04.1997 r. podczas gdy zgromadzony w toku postępowania materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, że miał złą wiarę,

II.  naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 k.p.c. poprzez dowolną ocenę dowodów w zakresie istnienia dobrej wiary strony pozwanej i niewłaściwą ocenę treści oświadczenia Rolniczej Spółdzielni Produkcyjno-Handlowo-Usługowej z dnia 10.04.1997 r.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kwoty 4.842 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 16 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty. Nadto wniósł o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za I i II instancję, według norm przepisanych.

Apelację na powyższe rozstrzygnięcie wniosła również strona pozwana zaskarżając je w części tj. co do punktu 1. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono:

I.  naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. przez dowolną w miejsce swobodnej ocenę materiału dowodowego, w szczególności błędną ocenę opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego B. W. (2) z dnia 9 stycznia 2015 r.,

II.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

a.  art. 224 § 2 k.c. i art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c. przez błędne zastosowanie polegające na przyznaniu wynagrodzenia z tytułu korzystania z nieruchomości powoda, które nie jest odpowiednie i nie uwzględnia rzeczywistego zakresu korzystania z nieruchomości powoda przez pozwaną,

b.  art. 224 § 2 k.c. i art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c. przez błędne zastosowanie polegające na uznaniu, że w okresie od 7 listopada 2013 r. do dnia wytoczenia powództwa pozwana korzystała z nieruchomości powoda w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu w złej wierze.

W konkluzji strona skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości. Nadto wniosła o zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W toku rozprawy w dniu 29 stycznia 2018 r. pełnomocnik strony pozwanej wniósł o oddalenie apelacji powoda i zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje obu stron okazały się bezzasadne.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do apelacji strony pozwanej, jako środka zaskarżenia dalej idącego.

Odnosząc się do zawartego w apelacji zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. należy wskazać, że w myśl powołanego przepisu ustawy Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna ona odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu na podstawie tego materiału dowodowego dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, że – wbrew twierdzeniom apelującego – w okolicznościach rozpoznawanej sprawy Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył przy tym dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez tenże Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś podniesione w tym zakresie w apelacji zarzuty stanowią w istocie jedynie niczym nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi i nieobarczonymi błędami ustaleniami Sądu pierwszej instancji. Sąd ten poczynił swoje ustalenia faktyczne na podstawie całokształtu zgromadzonych w toku postępowania dowodów. W szczególności wskazać należy, że Sąd meriti w sposób prawidłowy dokonał pozytywnej oceny mocy dowodowej dowodów w postaci opinii biegłych sądowych z zakresu szacunku nieruchomości. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji w sposób prawidłowy uznał, że bardziej wiarygodną i miarodajną jest opinia sporządzoną przez biegłą J. G. (2), albowiem opinia biegłego B. W. (3) dotknięta była szeregiem nieprawidłowości m.in. sposób wyliczenia wzrostu stawek czynszu był odmienny od powszechnie przyjętego, zakres wysokości wynagrodzenia in minus znacząco odbiegał od stawek formułowanych w podobnych sprawach. Mając na uwadze tę okoliczność zgodzić należy się ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, że bardziej wiarygodną i miarodajną była opinia sporządzona przez drugiego biegłego, która w sposób rzeczowy i wyczerpujący odniosła się okoliczności, na które opinia byłą sporządzana.

Nietrafnym okazały się również zarzuty naruszenia prawa materialnego w postaci art. 224 § 2 k.c. i art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c.

Wskazać należy, że trafnie Sąd I instancji oceniał zgłoszone roszczenie przez pryzmat przepisów art. 224-225 k.c. i 230 k.c., również strona skarżąca nie kwestionuje tej oceny w tym zakresie, iż nie podważa kwestii, że roszczenie powoda stanowi roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości oparte na dyspozycji tych przepisów. W tej sytuacji przypomnieć jedynie wypada, że roszczenia tego rodzaju są skuteczne w stosunku do posiadacza nieruchomości powoda nie legitymującego się tytułem prawnym do korzystania z cudzej własności będącego w dobrej wierze od chwili, kiedy dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, zaś przeciwko posiadaczowi nieruchomości w złej wierze za cały okres posiadania (nieobjęty przedawnieniem roszczenia). Analizując przedmiotową sprawę uznać należy, że Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił, że na skutek zbycia praw do nieruchomości, na której posadowionej jest urządzenie strony pozwanej doszło do wygaśnięcia stosunku prawnego pomiędzy Rolniczą Spółdzielnią Produkcyjno-Handlowo-Usługową w Z., a stroną pozwaną, w oparciu o który spółka (...) posadowiła i wykorzystywała urządzenie. Zgodzić się należy również ze stanowiskiem Sądu I instancji, że nie ma podstaw by zakładać, iż zbycie nieruchomości w sposób automatyczny wpływało na dobrą wiarę strony pozwanej. Dopiero na skutek wezwania strony skarżącej przez powoda do zapłaty w dniu 7 listopada 2013 r. wywołało taki skutek i od tego dnia można wskazać, że strona pozwana korzystała z nieruchomości w złej wierze. Podniesione w treści apelacji argumenty nie dają podstaw do podważenia stanowiska Sądu Rejonowego w tym zakresie.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy oddalił apelację strony pozwanej na podstawie art. 385 k.c. jako niezasadną.

Przechodząc do apelacji powoda uznać należy, że i ona nie przedstawiała żadnych argumentów i okoliczności, które pozwoliłyby na wzruszenie prawidłowego orzeczenia Sądu Rejonowego.

Wskazać należy, że powód nie wykazał w treści apelacji aby Sąd Rejonowy dopuścił się naruszenia przepisu art. 233 k.p.c. Jak już wskazano we wcześniejszej części odnoszącej się do środka zaskarżenia strony pozwanej aby skutecznie podnieść zarzut naruszenia powołanego przepisu skarżący powinien wskazać, jaki konkretnie dowód mający istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy Sąd uznał za wiarygodny i mający moc dowodową albo za niewiarygodny i niemający mocy dowodowej, i w czym przy tej ocenie przejawia się naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2002 r. sygn. I CKN 132/01, Lex nr 53144). Apelacja powoda tak wymaganych zarzutów nie przedstawia i nie wykazuje, aby ocena dowodów, w szczególności oświadczenia Rolniczej Spółdzielni Produkcyjno-Handlowo-Usługowej w Z. z dnia 10 kwietnia 1997 r., oraz oparte na niej wnioski były dotknięte powyższymi uchybieniami. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy dokonał w sprawie prawidłowej oceny dowodów, które stanowiły podstawę ustalonego przez ten Sąd stanu faktycznego sprawy. Ustalenia te są całkowicie prawidłowe i brak jest podstaw do ich zakwestionowania. Zdaniem Sądu Odwoławczego Sąd I instancji słusznie przyjął, że budując infrastrukturę dystrybucyjną na przedmiotowej nieruchomości w 1997 r. poprzednik prawny strony pozwanej pozostawał w dobrej wierze, bowiem uzyskał od ówczesnego użytkownika wieczystego nieruchomości zgodę na posadowienie linii. Sąd Okręgowy zgadza się także ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, że oświadczenie o zgodzie na ustawienie słupowej stacji transformatorowej (pismo – k. 46) należy odczytywać w sposób szeroki tj. dotyczący nie tylko samej literalnie wyrażonej w treści pisma zgody na budowę stosownego urządzenia, ale również jako zgodę na korzystanie z niego przez stronę pozwaną. Nie tylko brak jest w sprawie dokumentów mogących stwierdzać stan odmienny, ale również takie rozumienie wyrażonej zgody, jako zgody tylko i wyłącznie na postawienie słupowej stacji transformatorowej, byłoby nielogiczne i sprzeczne z doświadczeniem życiowym. Dlatego też uznać należy, że argumenty podniesione przez powoda w treści apelacji okazały się bezzasadne.

Z uwagi na powyższe apelacja powoda także podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. jako niezasadna.

Z uwagi na oddalenie apelacji obu stron na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zniósł wzajemnie między stronami koszty tego postępowania.