Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2013 r. w Szczecinie

sprawy T. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział wG.

o przywrócenie renty

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 20 lutego 2013 r. sygn. akt VI U 637/11

1.  oddala apelację,

2.  przekazuje wniosek ubezpieczonej zawarty w piśmie z dnia 20 marca 2013r. organowi rentowemu do rozpoznania jako nowy wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

SSA Romana Mrotek SSA Barbara Białecka SSO del. Beata Górska

Sygn. akt III AUa 252/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 marca 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w G. odmówił T. D. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Ubezpieczona T. D. złożyła odwołanie od tej decyzji. Podniosła, iż decyzja organu rentowego nie jest zgodna ze stanem faktycznym, albowiem jej stan zdrowia ciągle się pogarsza. Choruje na nowotwór złośliwy, z powodu którego co roku przeprowadzanych jest kilka lub kilkanaście operacji. Guzy, które początkowo występowały na zewnątrz ciała obecnie występują w piersiach i się powiększają. Ponadto choruje na kręgosłup - ma zaawansowaną dyskopatię zwyrodnieniową, samoczynne nietrzymanie moczu.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniósł o oddalenie odwołania powołując się na orzeczenie Komisji Lekarskiej w Z. z 9 marca 2011r. ustalające, iż ubezpieczona jest zdolna do pracy.

Wyrokiem z dnia 20 lutego 2013 r. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. w ten sposób, że przywrócił ubezpieczonej T. D. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 kwietnia 2011 r. do 31 marca 2013 r.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

T. D., ur. (...), posiada wykształcenie podstawowe. Pracowała jako pracownik fizyczny produkcji zwierzęcej, salowa, robotnik gospodarczy, pomocnik w wydziale przędzalni, malarz maszyn i urządzeń, pomoc kuchenna.

Ubezpieczona pobierała rentę, wypłacaną ostatnio z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na podstawie decyzji z 4 marca 1999 r. Świadczenie w tej wysokości zostało ustalone na stałe zgodnie z decyzją z dnia 8 stycznia 2004 r.

Na skutek działania Departamentu Orzecznictwa Lekarskiego, po rozpatrzeniu sprawy w trybie nadzoru Prezesa Zakładu, decyzją Naczelnego Lekarza Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. na podstawie art. 14 ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2009.153.1227 ze zm.), przekazał sprawę T. D. ponownie do rozpoznania przez komisję lekarską ZUS. 9 marca 2011 r. Komisja Lekarska ZUS w Z. orzekła o braku niezdolności do pracy ubezpieczonej. Decyzją z dnia 30 marca 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił T. D. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

U ubezpieczonej rozpoznano wysiłkowe nietrzymanie moczu II ^{( o )}według Mazurka, stan po operacji z powodu wysiłkowego nietrzymania moczu sposobem TOT (17 czerwca 2011 r.), stan po kruszeniu konkrementu w nerce prawej przy pomocy fali uderzeniowej wytwarzanej pozaustrojowo (ESWL) bez cech upośledzenia funkcji nerek w przeszłości chorobowej, zaburzenia adaptacyjne miernie upośledzające funkcjonowanie, zespół bólowy lędźwiowy w przebiegu zmian zwyrodnieniowych i kręgozmyku L-4/L-5,bez neurologicznych wykładników strukturalnego uszkodzenia układu nerwowego, zespół bólowy wielostawowy – bez dysfunkcji, zmiany nowotworowe skóry, oblaki w zakresie głowy, karku, okolicy zausznej obustronnie, stan po chirurgicznym usunięciu oblaków, raka podstawnokomórkowego szyi - na podstawie wywiadu i dokumentacji lekarskiej zawartej w aktach, wznowę nowotworów - oblaków w zakresie głowy, karku, okolicy zausznej obustronnie po przebytym leczeniu chirurgicznym, raka podstawnokomórkowego skóry szyi po leczeniu operacyjnym /1998 r./ bez wznowy, stan po usunięciu kamienia nerki prawej metodą kruszenia, stan po wycięciu wyrostka robaczkowego. Schorzenia urologiczne czynią ubezpieczoną częściowo niezdolną do pracy po kwietniu 2011 r. na okres dwóch lat.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego sprawy, Sąd Okręgowy, przywołując treść art. 102 ust. 1, art. 107, a także art. 12 i 13 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2009.153.1227.; dalej jako ustawa emerytalna) doszedł do przekonania, że odwołanie ubezpieczonej zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Zdaniem Sądu meriti w sprawie istotnym było ustalenie, czy u ubezpieczonej po kwietniu 2011 r. istnieje nadal niezdolność do pracy. Poziom kwalifikacji ubezpieczonej należało ocenić jako pracownika fizycznego z racji dotychczas wykonywanych zawodów. Na wskazaną okoliczność Sąd I instancji dopuścił dowód z opinii biegłych ortopedy, neurologa, urologa, psychiatry, dermatologa i onkologa, a więc biegłych o specjalizacjach odpowiadających schorzeniom zgłaszanym przez ubezpieczoną. Biegli T. K., J. B., B. M., A. G., M. B. i Z. O. na podstawie szczegółowej analizy dokumentacji medycznej oraz bezpośrednim badaniu ubezpieczonej uznali w swoich opiniach, iż ubezpieczona z przyczyn ortopedyczno – neurologicznych, dermatologicznych, psychiatrycznych i onkologicznych nie jest niezdolna do pracy nawet w stopniu częściowym. Natomiast biegła Z. J. uznała, iż ubezpieczona jest z przyczyn urologicznych częściowo niezdolna do pracy po kwietniu 2011 r. na okres dwóch lat.

Sąd Okręgowy dał wiarę przedmiotowym opiniom, uznając, że biegli w sposób jasny przedstawili powody swoich twierdzeń. Wskazali rozpoznane schorzenia występujące u ubezpieczonej oraz ocenili ich wpływ na zdolność do pracy. Opinie zostały sporządzone przez wyspecjalizowane osoby w zakresie ich uprawnień. Biegli oparli się na dokumentacji medycznej zawartej w aktach organu rentowego, wywiadzie uzyskanym od ubezpieczonego oraz na bezpośrednim jego badaniu. Stanowisko biegłych zostało w ocenie Sądu Okręgowego w sposób racjonalny uzasadnione, a wątpliwości pozwanego w sposób wystarczający wyjaśnione. Sąd Okręgowy w pełni podziela przedstawiony pogląd i opierając się o niego uznał, iż opinie biegłych spełniły te kryteria. Wnioski końcowe opinii stanowiły bowiem integralną część z innymi poszczególnymi ich elementami. Analiza tych elementów wskazuje, zdaniem Sądu meriti, na brak możliwości przyjęcia innego orzeczenia niż te, które wydali biegli.

Dalej Sąd meriti wskazał, że również analiza wszystkich okoliczności w sprawie w ujęciu aspektów medycznych (gdzie brany jest pod uwagę charakter i przebieg procesów chorobowych oraz ich wpływ na stan czynnościowy organizmu) oraz socjalnych (gdzie uwzględnia się posiadane kwalifikacje, wiek, zawód, wykonywane czynności i warunki pracy oraz możliwość dalszego wykonywania pracy zarobkowej, a także możliwość przywrócenia zdolności do pracy przez leczenie i rehabilitację lub przekwalifikowanie zawodowe) potwierdziła zasadność stanowiska biegłych i utwierdziła w przekonaniu, iż ubezpieczona jest jedynie z przyczyn urologicznych częściowo niezdolna do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami po kwietniu 2011 r. na okres dwóch lat.

Sąd I instancji zauważył, że ubezpieczona wnosiła zastrzeżenia do przedmiotowych opinii. Jednym z zastrzeżeń był podnoszony przez nią fakt nieustannych zabiegów z powodu oblaków, schorzenia kręgosłupa, które stanowiło podstawę do wydania przez (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w G. orzeczenia o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym oraz raka podstawno - komórkowego szyi. Opinie biegłych – onkologa i dermatologa w sposób bezsporny wskazały, iż wykwity guzowate typu oblaków są łagodnymi guzami przydatkowymi i nie ulegają zezłośliwieniu. Nie powodują dolegliwości i nie ograniczają zdolności do pracy ubezpieczonej. Ponadto leczenie oblaków polega na usunięciu przeszkadzających zmian. Występujące zaś u ubezpieczonej oblaki nie ograniczają jej sprawności ruchowej, a liczne blizny w zakresie ud nie utrudniają jej poruszania się. W poprzednich latach oblaki były duże, zlewały się, co było powodem wykonania skalpektomii. Obecnie jednak są to guzy pojedyncze, nie ograniczające niezdolności do pracy. Nie stwierdza się również objawów wznowy lub rozsiewu złośliwego procesu nowotworowego po leczeniu operacyjnym raka skóry szyi. W stanie zdrowia ubezpieczonej wystąpiła wyraźna poprawa. Podnoszona zaś przez ubezpieczoną kwestia uznania jej za osobę niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym nie ma żadnego odniesienia do kwestii oceny jej niezdolności do pracy. Uznanie osoby za niezdolną do pracy oraz ustalenie stopnia niepełnosprawności regulują odmienne przepisy, które ustanawiają swoiste zasady. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane wobec ubezpieczonej w swojej treści wskazuje na możliwość podjęcia przez ubezpieczoną pracy na wolnym rynku pracy lub w warunkach chronionych. Wskazuje również, iż ubezpieczona nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby. Argumentacja ubezpieczonej co do kwestii posiadania stopnia umiarkowanego niepełnosprawności i jej wpływu na niezdolność do pracy nie znajduje uzasadnienia.

Zdaniem Sądu meriti większość zastrzeżeń ubezpieczonej nie miała charakteru merytorycznego, wobec czego nie mogły podważyć miarodajności wydanych w sprawie opinii. Ubezpieczona nie wskazała dowodów potwierdzających jej stanowisko o całkowitej niezdolności do pracy z powodu raka skóry, zwyrodnienia kręgosłupa czy też nietrzymania moczu. Przy czym, zgodnie z art. 232 k.p.c. to na stronie ciąży obowiązek wykazania faktów z których wywodzi skutki prawne. Swojej całkowitej niezdolności do pracy z podanych powyżej przyczyn ubezpieczona nie wykazała, natomiast biegli sądowi powołani stosownie do podnoszonych przez nią w odwołaniu i pismach procesowych schorzeń, jak i wniosków dowodowych zajęli stanowisko odmienne od jej twierdzeń. Subiektywne poczucie ubezpieczonej, że jest całkowicie niezdolna do pracy, nie dowodzi jeszcze istnienia takiej niezdolności. Występowanie schorzeń, przyjmowanie leków, korzystanie z porad i pomocy lekarzy czy nawet leczenia szpitalnego nie powoduje samo przez się, ani nie dowodzi niezdolności do pracy. Dopiero kiedy nasilenie chorób jest takie, że w znacznym stopniu ogranicza zdolność do wykonywania pracy odpowiadającej kwalifikacjom, można mówić o niezdolności do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy. Ubezpieczona wykazała jedynie istnienie częściowej niezdolności do pracy z przyczyn urologicznych. Biegła Z. J. w sposób jednoznaczny wskazała, iż stwierdzone u ubezpieczonej wysiłkowe nietrzymanie moczu stwarza jej problemy natury higienicznej, zaburza funkcjonowanie w społeczeństwie oraz nie predysponuje do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Biegła orzekła niezdolność do pracy na okres dwóch lat z uwagi na to, że wiek ubezpieczonej umożliwia jej poddanie się zabiegowi urologicznemu, który przyczyniłby się do usunięcia schorzenia (próba stabilizacji cewki wykonana u powódki wypadła pozytywnie). Powołane przez biegłą okoliczności uzasadniają w ocenie Sądu wskazany przez nią w opinii okres niezdolności do pracy ubezpieczonej.

Dalej Sąd Okręgowy odmówił wiary opinii biegłego urologa R. T., albowiem nie spełniała ona kryteriów określonych dla sporządzenia tego rodzaju opinii. Opinię dyskwalifikowały - niespójność (k. 43 i k. 106) oraz brak uzasadnienia wniosków końcowych, co stanowiło przesłankę do powołania dowodu z opinii innego urologa. Pozwany wniósł o uzupełnienie opinii wydanej przez drugiego urologa (biegłej Z. J.), jednakże w ocenie Sądu I instancji nie było podstaw do takiego uzupełnienia. Opinia była spójna, logiczna i jasna. Jej treść nie wywoływała żadnych wątpliwości pod względem merytorycznym. Podnoszone zaś przez pozwanego kwestie do uzupełnienia nie mają wpływu na wydane przez biegłą stanowisko, a ocena czy pozwany na skutek nowych okoliczności oceniłby stan zdrowia odmiennie nie może skutkować przewlekłością niniejszego postępowania, które trwa już od dwóch lat. Nietrzymanie moczu zostało stwierdzone przez Komisję Lekarską 9.03.2011 r. (k. 125v t. II a.r.), tak więc nie jest to nowa okoliczność.

Sąd I instancji ustalając stan faktyczny w sprawie oparł się na opiniach biegłych oraz na dokumentach zgromadzonych w aktach organu rentowego, jak i w aktach sprawy, których wiarygodności strony nie kwestionowały. Dokumenty te nie budzą również wątpliwości Sądu, wobec czego zostały uznane za wiarygodne w całości.

Mając to na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób że, przyznał ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy po kwietniu 2011 r. na okres dwóch lat.

Apelację od wyroku wywiódł organ rentowy, który wydanemu rozstrzygnięciu zarzucił naruszenie przepisów postępowania- art. 227 k.p.c. i art. 278 § 1 k.p.c., polegające na pominięciu przez Sąd Okręgowy wyjaśnienia i ustalenia istotnej dla sprawy okoliczności, czyli nie przeprowadzeniu prawidłowego postępowania dowodowego i nie rozważeniu w sposób bezstronny i wszechstronny, a zupełnie dowolny, potwierdzonej opinią biegłej sądowej z zakresu chirurgii ogólnej i urologii
z dnia 11.07.2012 r., okoliczności, dotyczącej częściowej niezdolności ubezpieczonej do pracy po kwietniu 2011r. na okres 2 lat, co skutkowało błędnym przywróceniem ubezpieczonej prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 kwietnia 20l1r., w sytuacji gdy konstatacja w/w. opinii biegłej sądowej uzasadniała przywrócenie spornego prawa od 01.05.2011 r., co stanowi także o naruszeniu przez ten Sąd dyspozycji przepisu art. 233 §1 k.p.c., które to uchybienia miały istotny wpływ na wynik sprawy.

Mając na uwadze powyższe zarzuty wnoszący apelację wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez przywrócenie ubezpieczonej prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 01.05.2011 r. do 31.03.2013 r. i oddalenie odwołania w pozostałym zakresie; e wentualnie u chylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego jej rozpoznania.

T. D. w odpowiedzi na apelację organu rentowego nie zgodziła się z argumentacją organu rentowego i podniosła, że jej stan zdrowia nie tylko nie poprawił się, lecz wręcz przeciwnie nastąpił nawrót raka podstawno komórkowego. Dalej zaznaczyła też, że walczy z guzem poddając się zabiegom chirurgicznym. Ubezpieczona zaznaczyła też, że od 13 lat walczy z wysiłkowym nietrzymaniem moczu, w tym poddała się operacji, wykorzystującej najnowsze metody leczenia tej dolegliwości, bez efektu trwałej poprawy.

Tak argumentując T. D. wniosła o przywrócenie jej bezterminowo renty i nadanie klauzuli natychmiastowej wypłaty zaległych pieniędzy wraz z karnymi odsetkami.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się nieuzasadniona.

Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się wadliwości postępowania przed Sądem pierwszej instancji. Sąd Okręgowy oceniając zgromadzony materiał dowodowy i rozstrzygając w sprawie nie naruszył przepisu art. 233 § 1 k.p.c., bowiem ustalił wszystkie istotne okoliczności sprawy, dokonał wyczerpującej oceny całości dowodów, w graniach zasad logiki formalnej i doświadczenia życiowego. Prawidłowo dokonane ustalenia faktyczne oraz należycie umotywowaną ocenę prawną sporu Sąd Odwoławczy przyjmuje za własną, w pełni podzielając wywody zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Z tego też względu Sąd Apelacyjny nie dostrzega potrzeby ponownego szczegółowego przytaczania zawartych w nim argumentów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776; z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, lex nr 585720 i z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09, lex nr 558303).

Sąd Odwoławczy w pierwszej kolejności uściśla, iż spór w przedmiotowej sprawie sprowadzał się do ustalenia czy ubezpieczonej przysługiwało prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy po dniu wstrzymania uprawnienia - nie zaś jak przyjął omyłkowo Sąd meriti po dniu odmowy przyznania renty.

Dalej należy zaznaczyć, że organ rentowy, wnosząc w sprawie apelację de facto nie podważał tak prawidłowych ustaleń Sądu meriti co do stwierdzonej u ubezpieczonej częściowej niezdolności do pracy po wstrzymaniu wypłaty renty ze względów urologicznych, jak też i treści opinii, które stały się podstawą rozstrzygnięcia. Zdaniem apelującego to błędne postawiona teza dowodowa postanowienia powołująca biegłych w sprawie, a następnie kompatybilna z nią wypowiedź biegłej sądowej Z. J. z dnia 11.07.2012 r. skutkowała błędnym rozstrzygnięciem w zakresie oceny zdolności ubezpieczonej do pracy w kwietniu 2011 r. Inaczej rzecz ujmując organ rentowy podważył zasadność rozstrzygnięcia w części orzekającej o niezdolności do pracy T. D. w kwietniu 2011 r. i stwierdził, że zebrany w sprawie materiał dowodowy zezwalał jedynie na przywrócenie spornego prawa ubezpieczonej od 1 maja 2011 r.

Z taką konstatacją skarżącego zgodzić się jednak nie można. Bezspornie w tezie dowodowej zawarto zapytanie o stan zdrowia ubezpieczonej po kwietniu 2011 r. Jednak żaden dokument znajdujący się w aktach sprawy, czy materiale organu rentowego nie pozwala przyjąć twierdzenia, iż w kwietniu 2011 r. ubezpieczona odzyskała zdolność do wykonywania pracy, zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. Takiego ustalenia w sprawi nie pozwalają również przyjąć opinie biegłych przeprowadzone w sprawie, które opisując schorzenie urologiczne T. D. pozwalają wręcz na ustalenie odmienne od postulowanego przez organ rentowy. Ponownego podkreślenia wymaga przy tym fakt, że organ rentowy wstrzymał rentę ubezpieczonej, nie zaś rozstrzygał o jej przyznaniu. W tej sytuacji techniczne jedynie uchybienie Sądu meriti nie mogło skutkować pozbawieniem prawa do renty ubezpieczonej, która faktycznie była niezdolna do pracy również w kwietniu 2011 r.

Należy zaznaczyć, że Sąd Okręgowy, w oparciu o opinię biegłych przyznał ubezpieczonej rentę jedynie na okres dwóch lat tj. do 31 marca 2013 r., co do świadczenia po tej dacie Sąd I instancji nie rozstrzygał i okres ten nie był objęty niniejszym postępowaniem. W konsekwencji Sąd Apelacyjny nie mógł więc odnieść się do roszczeń, zgłaszanych przez ubezpieczoną w postępowaniu odwoławczym, w tym uwzględnić wniosku o uznanie ubezpieczonej za osobę całkowicie niezdolną do pracy, tym bardziej, iż ubezpieczona nie skarżyła zapadłego w sprawie wyroku. Stosownie do treści art. 378 § 1 k.p.c. Sąd II instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, co oznacza, że jest związany apelacją w aspekcie przedmiotowym (niedopuszczalne jest rozpoznanie przez ten Sąd niezaskarżonej części orzeczenia). Dlatego też zgłoszony przez T. D. - w odpowiedzi na apelacji organu rentowego - wniosek o przywrócenie bezterminowej renty wraz z żądaniem wypłaty zaległych pieniędzy z karnymi odsetkami, zgodnie z brzmieniem art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. Sąd Apelacyjny przekazał organowi rentowemu do rozpoznania. Zgodnie bowiem z utrwalonym orzecznictwem w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, sąd nie rozstrzyga o zasadności wniosku, nie działa w zastępstwie organu rentowego i nie ustala prawa do świadczeń (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 1999 r., II UKN 622/98, OSNP 2000/15/591).

Uwzględniając powyższe, apelację organu rentowego uznano za nieuzasadnioną i dlatego na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny oddalił ją w całości. W punkcie drugim wyroku Sąd Apelacyjny przekazał wniosek ubezpieczonej zawarty w piśmie z dnia 20 marca 2013r. organowi rentowemu do rozpoznania jako nowy wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

SSA Romana Mrotek SSA Barbara Białecka SSO del. Beata Górska