Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie IX Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Przemysław Grochowski (spr.)

Sędziowie : Sędzia Sądu Rejonowego del.do SO Agnieszka Jurkowska-Chocyk

Sędzia Sądu Okręgowego Beata Błotnik

Protokolant : Katarzyna Sawicka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 marca 2016 roku w L.

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości Centrum (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w S.

przeciwko (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w L.

o 4.000 złotych z odsetkami ustawowymi

na skutek apelacji powoda Syndyka masy upadłości Centrum (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w S. od wyroku z dnia 24 czerwca 2015 roku w sprawie VIII GC 1354/14 Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku

I. oddala apelację,

II. zasądza od powoda Syndyka masy upadłości Centrum (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w S. na rzecz pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w L. kwotę 300 (trzysta złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSR del do SO A. C. SSO P. G. SSO B.Błotnik

IX Ga 492/15

UZASADNIENIE

Powództwo syndyka masy upadłości Centrum (...) sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w S. dotyczyło zasądzenia od pozwanego (...) sp. z o.o. z siedzibą w L. na rzecz powoda kwoty 4000 zł wraz z odsetkami ustawowymi tytułem zwrotu kwoty wpłaconej przez Centrum (...) sp. z o.o. na rzecz pozwanego w skutek czynności będącej bezskuteczną w stosunku do masy upadłości z mocy prawa na podstawie art. 134 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U.2015.233 j.t.).

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy Lublin – Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku oddalił żądanie powoda i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 25 kwietnia 2012 roku została zawarta umowa sprzedaży nr (...) samochodu marki D. (...). 84 (...) pomiędzy A. I. (1), a (...) sp. z o.o. z siedzibą w L.. Cena powyższego samochodu została ustalona na kwotę 45.740 zł, w tym 4.000 zł zadatku. Zadatek ten miał być zgodnie z powyższą umową wpłacony do dnia 2 maja 2012 roku, zaś zgodnie z „ogólnymi warunkami sprzedaży fabrycznie nowych pojazdów marki D.” do zadatku tego miały zastosowanie przepisy art. 394 kodeksu cywilnego.

W dniu 26 kwietnia 2012 roku została zawarta umowa inwestycyjna nr Is/01f/08/04/12, stronami, której to umowy byli A. I. (1) i Centrum (...) sp. z o.o. z siedzibą w S.. Umową tą Centrum (...) sp. z o.o. zobowiązała się do inwestowania środków pieniężnych w kwocie 11.435 zł, a następnie przeznaczenia środków pieniężnych w łącznej kwocie 45.740 zł tytułem wpłaty za pojazd samochodowy marki D. (...) (zamówienie nr (...)-12- (...)). Zgodnie z powyższą umową środki pieniężne w kwocie 11.435 zł zostały pozostawione do dyspozycji powodowej spółce przez A. I. (1) na okres 6 miesięcy. Kwota 45.740 zł tytułem wpłaty za samochód zgodnie z powyższą umowa miała zostać zapłacona w taki sposób, że Centrum (...) sp. z o.o. zobowiązała się do zapłaty zaliczki w terminie i kwocie ustalonymi umową ze sprzedawcą samochodu, zaś pozostałą część środków powodowa spółka miała wpłacić w terminie 6 miesięcy od otrzymania środków pieniężnych w kwocie 11.435 zł.

W dniu 4 maja 2012 roku Centrum (...) sp. z o.o. dokonała wpłaty kwoty 4.000 zł na rachunek bankowy (...) sp. z o.o. tytułem „wpłaty zaliczki na samochód do umowy zamówienia nr (...)-12- (...) w imieniu pana I. A.”.

Postanowieniem z dnia 3 lipca 2013 roku w sprawie o sygn. akt XII GU 2/13 Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie, Wydział XII Gospodarczy ogłosił upadłość dłużnika Centrum (...) sp. z o.o. w S. obejmującą likwidację majątku dłużnika. Wniosek o ogłoszenie upadłości w tej sprawie złożono w piśmie z dnia 21 grudnia 2012 roku.

Do dnia 30 sierpnia 2013 roku, tj. daty otrzymania przedsądowego wezwania do zapłaty z dnia 20 sierpnia 2013 roku, opiewającego na kwotę 4.000 zł, (...) sp. z o.o. nie miała świadomości, że doszło do zawarcia umowy inwestycyjnej nr Is/01f/08/04/12 pomiędzy A. I. (1), a Centrum (...) sp. z o.o.

(...) sp. z o.o. przygotowała do odbioru samochód zgodny z umową nr (...), ponosząc koszty sprowadzenia konkretnego egzemplarza, jednak nie doszło do zapłaty reszty umówionej ceny. W związku z tym pozwana spółka wystosowała do A. I. (1) wezwanie do zapłaty należności z zastrzeżeniem, że jeżeli w określonym terminie nie wpłaci brakującej kwoty zadatek przepadnie na rzecz spółki. A. I. (1) nie wpłacił brakującej kwoty, zaś (...) sp. z o.o. zachowała zadatek.

Sąd Rejonowy uznał powództwo za niezasadne. Podniósł, że powód dochodził zapłaty kwoty 4.000 zł wraz z odsetkami od dnia 7 września 2013 roku, jako wpłaconej przez powoda na rzecz pozwanego w drodze czynności bezskutecznej w stosunku do masy upadłości z mocy prawa na podstawie art. 134 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U.2015.233 j.t.; dalej skrót p.u.i.n.).

Sąd Rejonowy podniósł, że pomiędzy stronami nie był sporny fakt dokonania przez powoda na rachunek bankowy pozwanego samej wpłaty w kwocie 4.000 zł, lecz to czy czynność ta spełnia przesłanki z art. 127 p.u.i.n. Ustęp 1 tegoż artykułu statuuje, że bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są czynności prawne dokonane przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, którymi rozporządził on swoim majątkiem, jeżeli dokonane zostały nieodpłatnie albo odpłatnie, ale wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego lub dla osoby trzeciej.

Powyższy przepis zawiera, zatem cztery przesłanki, które muszą być spełnione łącznie, aby zachodziła bezskuteczność czynności prawnej względem masy upadłości z mocy samego prawa (ex lege). Innymi słowy w odniesieniu do takich czynności nie zachodzi potrzeba ich ubezskutecznienia. Zatem jeśli choć jedna przesłanka z tegoż artykułu nie zachodzi czynność nie staje się bezskuteczna względem masy upadłości, a kwota pieniężna, która ubyła z majątku upadłego w jej efekcie nie podlega przekazaniu do masy upadłości.

W pierwszej kolejności Sąd wskazał, że została spełniona przesłanka dokonania czynności przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Wniosek taki został, bowiem zgłoszony dnia 21 grudnia 2012 roku, zaś do przelania spornej kwoty na rachunek pozwanego doszło 4 maja 2012 roku.

Była to również czynność rozporządzająca, gdyż jej celem było przeniesienie prawa majątkowego. Jednakże Sąd Rejonowy przyznał rację stronie pozwanej, iż nie była to czynność, którą upadły rozporządził swoim majątkiem. Już z samej swej istoty umowa inwestycyjna nie polega na przelaniu przez klienta prawa własności danych środków pieniężnych na rzecz podmiotu inwestującego te środki, lecz na obracaniu tymi środkami, które wszak przez cały czas trwania umowy pozostają własnością klienta. Umowa inwestycyjna zawarta pomiędzy powodem, a A. I. (1) w § 2 wyraźnie stwierdza, że kwota 11.435 zł została pozostawiona do dyspozycji powodowi i to dodatkowo na ściśle określony okres 6 miesięcy. Również w § 5 umowa mówi o „powierzonych środkach”. Dodatkowo, jak słusznie wskazał pozwany, w tytule przelewu wyraźnie zaznaczono, że środki wpłacane są w imieniu A. I. (1).

Ponadto w ocenie Sądu I instancji świadczenie w kwocie 4.000 zł nie jest świadczeniem dokonanym nieodpłatnie, albowiem zostało ono dokonane w wyniku wypełnienia umowy inwestycyjnej w ramach, której powód otrzymał od A. I. (1) kwotę 11.435 zł. Odpłatność czynności prawnej nie musi polegać na spełnieniu świadczenia wzajemnego na rzecz drugiej strony czynności. Odpłatna jest także czynność, na podstawie, której świadczenie otrzymuje osoba trzecia (pactum in faworem tertii). Bezspornie zaś pomiędzy stronami było to, że wpłat ponad kwotę 4.000 zł powód nie dokonał. Zatem świadczenie upadłego nie przewyższało w rażącym stopniu świadczenia otrzymanego przez upadłego. Wręcz przeciwnie, upadły otrzymał więcej niż świadczył. Jego czynność znalazła, więc odpowiedni ekwiwalent w ujęciu obiektywnym.

Orzeczenie o kosztach Sąd Rejonowy uzasadnił treścią art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, (Dz.U.2013.461 j.t.).

Apelację od powyższego orzeczenia złożył powód zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie:

1.  art. 127 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego poprzez jego niezastosowanie w następstwie wadliwego uznania, że:,

a.  dokonując oceny czynności prawnej w kontekście przesłanek z art. 127 p.u.i.n., należy tego dokonać z punktu widzenia majątków uczestników stosunku waluty, a nie z punktu widzenia majątku masy upadłości,

b.  wypłata ustalonej kwoty nie pochodziła z majątku upadłej spółki, a wpłacona kwota 4.000 zł stanowiła zadatek na zakup samochodu,

2.  art. 134 ust. 1 p.u.i.n. poprzez jego niezastosowanie, pomimo, iż w niniejszej sprawie mamy do czynienia z bezskutecznością czynności prawnej w postaci zapłaty kwoty 4.000 zł,

3.  art. 393 k.c. poprzez jego niezastosowanie, mimo, iż w niniejszej sprawie mamy do czynienia z umową zawierającą zastrzeżenie świadczenia na rzecz osoby trzeciej,

4.  art. 359 § 2 ² k.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy kwoty ustalone w umowie, a także wypłacone przez powoda były odsetkami od wpłaconego przez A. lwińskiego kapitału i znacznie przekraczały wartości określone w art. 359 § 2 ¹ k.c.

Skarżący ponadto zarzucił sprzeczność istotnych ustaleń Sądu Rejonowego z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 k.p.c. przez dokonanie oceny dowodów w sposób niewszechstronny, tj. z pominięciem zestawienia operacji na rachunku bankowym powoda, potwierdzającym fakt, iż kwota wpłacona pozwanemu pochodziła z majątku powoda.

Mając na uwadze powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 4000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 7 września 2013 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postepowania za pierwszą i drugą instancję.

W odpowiedzi na apelacje pozwany wniósł o jej oddalenie, jako bezzasadnej i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za drugą instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja powoda, na tle poodnoszonych w niej zarzutów, nie prowadziła do wzruszenia zaskarżonego orzeczenia.

Sąd Okręgowy podziela szczegółowe ustalenia i wnioski Sądu pierwszej instancji. W ocenie Sądu Okręgowego, wbrew zarzutom pozwanego, sąd pierwszej instancji nie dopuścił się obrazy przepisu art. 233 § 1 k.p.c., którego treść nakazuje, aby sąd oceniał wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania – na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego.

Zarzuty powoda w tym zakresie zostały skupione na dokonaniu ustaleń Sądu Rejonowego z pominięciem zestawienia operacji na rachunku bankowym Centrum (...) sp. z o.o. potwierdzającym w ocenie powoda fakt, że kwota wpłacona pozwanemu pochodziła z majątku tej Spółki.

W ocenie Sadu Okręgowego podzielić należy stanowisko, że kwota 4000 zł, która została wpłacona przez powoda na rzecz pozwanego nie stanowiło majątku powoda, ale została powierzona powodowi przez pozwanego i nadal stanowiła własność powoda, powód zaś dokonał przelewu powyższej kwoty w imieniu A. I. (2). Wbrew temu, co twierdzi skarżący o kwestii czy wypłacona pozowanemu kwota stanowiła majątek Centrum (...) sp. z o.o. nie decyduje okoliczność dokonania przelewu z rachunku bankowego tej spółki.

Sąd Rejonowy zasadnie wywiódł ten wniosek z okoliczności zawarcia przez Centrum (...) sp. z o.o. z A. I. (1) umowy inwestycyjnej nr Is/01f/08/04/12. Umową tą Spółka zobowiązała się do inwestowania środków pieniężnych w kwocie 11.435 zł, a następnie przeznaczenia środków pieniężnych w łącznej kwocie 45.740 zł tytułem wpłaty za pojazd samochodowy marki D. (...). Według umowy środki pieniężne w kwocie 11.435 zł zostały jedynie pozostawione do dyspozycji powodowej spółce przez A. I. (1) na okres 6 miesięcy. Umowa dokładnie przewidywała, w jaki sposób kwota 45.740 zł miała zostać rozdysponowana i w jakim czasie, Spółka zobowiązana była do zapłaty zaliczki stanowiącej zadatek na poczet zakupu samochodu w terminie i kwocie ustalonej umową ze sprzedawcą samochodu, zaś pozostałą część środków miała wpłacić w terminie 6 miesięcy od otrzymania środków pieniężnych w kwocie 11.435 zł. Nie można, zatem uznać, że powód rozporządzał własnym majątkiem, a jedynie kwotą powierzoną mu przez A. I. (3) i stanowiącą jego własność.

Niezasadny jest również zarzut podniesiony w uzasadnieniu apelacji naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 328 k.p.c. Podnosząc powyższy zarzut skarżący faktycznie podniósł brak w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego elementów koniecznych do jego sporządzenia określonych w paragrafie 2 tego przepisu.

Obraza przepisu art. 328 § 2 k.p.c. może zostać uznana za skuteczny zarzut apelacji, jeżeli uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie posiada wszystkich koniecznych elementów, bądź zawiera tak istotne braki, że niemożliwa jest kontrola instancyjna. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 7 lutego 2001r. (sygnatura akt V 606/00, LEX nr 53116), zgodnie, z którym naruszenie przepisu określającego wymagania, jakim winno odpowiadać uzasadnienie wyroku sądu (art. 328 § 2 k.p.c.), może być ocenione, jako mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy w sytuacjach tylko wyjątkowych, do których zaliczyć można takie, w których braki w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej są tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona bądź ujawniona w sposób uniemożliwiający poddanie jej ocenie instancyjnej.

Sytuacja wskazana w orzeczeniu Sądu Najwyższego w sprawie nie zachodzi. Wbrew zarzutowi apelacji uzasadnienie zaskarżonego wyroku spełnia wymogi zakreślone w art. 328 § 2 k.p.c., gdyż zawiera w swej treści wymienione w nim elementy. Sąd Rejonowy w swoim uzasadnieniu w sposób prawidłowy omówił okoliczności, które wykazały brak roszczenia powoda wobec pozwanego w zakresie niespełniania przesłanek do uznania zapłaty kwoty dochodzonej pozwem na rzecz pozwanego w świetle art. 127 p.u.i.n. Ustalając stan faktyczny Sąd Rejonowy przedstawił ponadto materiał dowodowy, który stanowił podstawę dokonanych ustaleń. Treść uzasadnienia orzeczenia sądu pierwszej instancji umożliwia tym samym dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia i weryfikację stanowiska Sądu.

W świetle powyższego nie można podzielić także zarzutu naruszenia art. 127 p.u.i.n. Analizując treść art. 127 ust. 1 p.u.i.n. zwrócić należy uwagę, że bezpośrednią jego konsekwencją jest bezskuteczność z mocy prawa czynności prawnych zdziałanych przez upadłego przed ogłoszeniem upadłości, które spełniają przesłanki w przepisie tym opisane. Przepis ten podważa, zatem pewność obrotu prawnego i w konsekwencji, jako przepis szczególny nie tylko nie powinien, ale nie może być interpretowany rozszerzająco. Dlatego interpretacja art. 127 ust. 1 p.u.i.n. powinna być dokonywana w sposób zgodny z powszechnie przyjętą hierarchią dyrektyw interpretacyjnych, tj. w pierwszym rzędzie wykładnią językową. Przede wszystkim jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, aby uznać czynność prawną za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości, czynność ta musi dotycząc rozporządzenia przez upadłego swoim majątkiem. W sytuacji, gdy Centrum (...) spółka z o.o. wpłacając pozwanemu kwotę 4000 zł nie rozporządzała swoim majątkiem, a jedynie kwotą powierzoną przez A. I. (3) nie można mówić o naruszeniu powyższego przepisu. W ocenie Sądu Okręgowego trafnie podniósł pozwany, że nie mógł on odmówić przyjęcia zapłaty dokonanej przez upadłego w imieniu A. I. (3) w świetle dyspozycji art. 365 § 2 k.c. Upadła spółka dokonując zapłaty działała w jego imieniu, nie zaś w imieniu własnym. Zdaniem Sądu Okręgowego czynność taka nie wywołała, więc żadnych skutków prawnych pomiędzy powodem a pozwanym.

W rezultacie analiza pozostałych przesłanek wynikających z tego przepisu, tj. kwestii nieodpłatności albo odpłatności czynności i rażącej nieekwiwalentności świadczenia upadłego z otrzymanym przez upadłego, zastrzeżonym na rzecz upadłego lub osoby trzeciej, okazała się bezprzedmiotowa. Wskazać jedynie należy, że upadły, uiszczając zaliczę na poczet kupna samochodu, zwalniał się jednocześnie częściowo z zobowiązania wynikającego z umowy inwestycyjnej. Zmniejszały się, zatem jego pasywa, co wyklucza przyjęcie, że było to świadczenie nieodpłatne w rozumieniu art. 127 ust. 1 p.u.i.n. Na skutek spełnienia świadczenia na rzecz pozwanego nie nastąpiła, zatem w istocie żadna zmiana w majątku upadłego. Wysokość świadczenia odpowiadała, bowiem zobowiązaniu wobec kontrahenta umowy inwestycyjnej. Nie sposób w tej sytuacji mówić także o rażącej nieekwiwalentności świadczenia. Nie mogła także odnieść zamierzonego skutku próba powołania się na brak właściwej relacji między świadczeniami stron w umowie inwestycyjnej. Zauważyć należy, że upadła spółka otrzymała znacznie więcej niż sama świadczyła.

Wobec braku podstaw do uznania czynności prawnej w postaci zapłaty dochodzonej pozwem kwoty za bezskuteczną niezasadny jest również zarzut naruszenia art. 134 p.u.i.n. Sąd Rejonowy prawidłowo nie zastosował tego przepisu dopiero, bowiem uznanie zapłaty za bezskuteczną skutkowałoby przekazaniem dochodzonej kwoty do masy upadłości. Czynność ta nie może być zaś uznana za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości, bowiem powód dokonał czynności w imieniu A. I. (3) w wyniku spełnienia łączącego go z nim zobowiązania, i zapłata ta z pewnością nie była konsekwencją spełnienia własnego świadczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego nie ma również podstaw, aby za zasadny uznać zarzut naruszenia art. 393 k.c. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli w umowie zastrzeżono, że dłużnik spełni świadczenie na rzecz osoby trzeciej, osoba ta, w braku odmiennego postanowienia umowy, może żądać bezpośrednio od dłużnika spełnienia zastrzeżonego świadczenia. Przepis ten statuuje możliwość zawarcia w umowie dodatkowego zastrzeżenia umownego, jakim jest świadczenie na rzecz osoby trzeciej. Treścią zastrzeżenia, o jakim mowa w art. 393 k.c., jest zobowiązanie dłużnika, że spełni świadczenie na rzecz osoby trzeciej. Umowa wiąże jednak wyłącznie przyrzekającego (dłużnik) i zastrzegającego (wierzyciel), a stosunek ich łączący określa się mianem stosunku pokrycia. Obowiązek dłużnika świadczenia na rzecz osoby trzeciej realizowany jest w ramach stosunku zapłaty. Osoba trzecia nie jest stroną umowy, a sens włączenia tego podmiotu w strukturę zobowiązania wyjaśnia stosunek łączący ją z wierzycielem (stosunek waluty).

Przekładając powyższe uwagi na realia niniejszej sprawy, stwierdzić należy, że w przedmiotowej umowie inwestycyjnej nie zastrzeżono klasycznego zastrzeżenia realizacji zapłaty na rzecz osoby trzeciej, zatem w stanie faktycznym niniejszej sprawy nie znajdzie zastosowania art. 393 § 1 k.c. Zapłata zaliczki na rzecz pozwanego została dokonana w ramach realizacji § 6 umowy inwestycyjnej, w imieniu A. I. (3) drugiej strony tej umowy. W ocenie Sądu Okręgowego postanowienia umowy inwestycyjnej w zakresie zastrzeżenia wpłaty zaliczki, a następnie wpłaty na pozwanego pozostałej ceny pojazdu, jest dyspozycją będącą poleceniem zapłaty, realizowanej przez stronę umowy inwestycyjnej. Upadły zobowiązał się, zatem zapłacić na rzecz pozwanego w imieniu swojego kontrahenta. W konsekwencji nie można przyjąć, że w takiej sytuacji pozwany mógłby domagać się określonej zapłaty od upadłego w przypadku nieuiszczenia przez niego zaliczki, jak to by miało miejsce w przypadku świadczenia na rzecz osoby trzeciej. Stanowisko takie jest w pełni zgodne z zasadami logicznego rozumowania. Wyjaśnić należy, że między upadłym a pozwanym nie istniał żaden stosunek prawny. Oznacza to, że pozwana spółka miała obowiązek odebrać należność w postaci zaliczki na poczet sprzedaży samochodu od powoda (art. 356 § 2 k.c.), lecz nie miała prawa żądać spełnienia świadczenia bezpośrednio od powoda, jako strony umowy inwestycyjnej.

Wskazać należy ponadto, choć nie jest to wyrażone wprost w treści art. 393 k.c., że osoba trzecia, na rzecz, której dłużnik ze stosunku podstawowego ma świadczyć, musi mieć wiedzę o dokonanym zastrzeżeniu. W przeciwnym razie nie mogłaby skorzystać z przysługujących jej uprawnień do złożenia oświadczeń o przyjęciu lub odrzuceniu świadczenia. Do czasu złożenia jednego z tych dwóch oświadczeń istnieje stan swoistego prowizorium, w którym nabycie uprawnienia z art. 393 §1 k.c. jeszcze nie nastąpiło (por. Cz. Żuławska w: Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania. Tom I, Warszawa 1996, s. 144). Okoliczności sprawy zaś wskazują, że pozwany do czasu wezwania go do zapłaty przez powoda w dniu 30 sierpnia 2013 r. nie wiedział o dokonanym zastrzeżeniu (powód tej okoliczności nie zaprzeczył). Skoro żadna ze stron umowy inwestycyjnej nie miała zamiaru ujawniać jej treści (szczególnie w zakresie zobowiązania upadłego) pozwanemu, trudno jest racjonalnie przyjąć, że zgodną wolą kontrahentów było przyznanie pozwanemu uprawnienia, o którym mowa w art. 393 §1 k.c.

Podsumowując, w niniejszej sprawie nie miał zastosowania art. 393 § 1 k.c. Z jego treści wynika, że osoba trzecia może żądać spełnienia zastrzeżonego świadczenia bezpośrednio od dłużnika, tym samym między dłużnikiem (upadły w niniejszej sprawie) i osobą trzecią (pozwany) w niniejszym postępowaniu nie powstał stosunek obligacyjny dłużnik – wierzyciel.

W ocenie Sądu drugiej instancji niezrozumiały jest zarzut naruszenia art. 359 § 2 ² k.c. Pozwany nie był stroną umowy inwestycyjnej, a więc wykonanie zobowiązania w kwocie przekraczającej odsetki maksymalne mogłoby, co najwyżej uzasadniać roszczenie o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia, ale wobec A. I. (3). Wskazać, zatem należy, że ewentualne zastrzeżenie odsetek wielokrotnie przekraczających wysokość odsetek maksymalnych nie ma znaczenia dla meritum niniejszej sprawy. Przede wszystkim należność ta nie została zapłacona, a ponadto to takie postanowienie umowy, jako niezgodne z obowiązującymi przepisami prawa musiałoby być uznane za nieważne. Podkreślić należy, że okoliczność ta nie ma znaczenia dla relacji powód - pozwany, na które powołuje się powód, o czym mowa była powyżej. W konsekwencji niezasadny okazał się również zarzut naruszenia art. 359 § 2 ²k.c.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 385 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł, zważywszy na jego wynik, w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c., zaś należność z tego tytułu objęła w myśl art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art.99 k.p.c. wynagrodzenie adwokata (§ 6 pkt 6 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu…)

SSO B. Błotnik SSO P. G. SSR (del do SO) A. C.