Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2012 r. w Krakowie

sprawy z wniosku W. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawcy W. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydziału VII Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 29 maja 2012 r. sygn. akt VII U 391/12

o d d a l a apelację.

Sygn. akt III AUa 968/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 maja 2012 r. Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił odwołanie W. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 26 stycznia 2011 r., którą odmówiono wnioskodawcy przyznania emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ze względu na nie udokumentowanie 15 lat pracy w szczególnych warunkach oraz nie spełnienie warunku dotyczącego rozwiązania stosunku pracy.

Sąd wskazał, że poza sporem pozostaje, że W. M. (ur. (...)), nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, na dzień 1 stycznia 1999r. legitymuje się ponad 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym i nie rozwiązał stosunku pracy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. nie uznał wnioskodawcy jako pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia w (...) S.A. (wymienione w świadectwie z dnia 4 lipca 2001r.). Sąd zważył, że zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. z 2009 r. Dz. U. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39
i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2). Nie budzi wątpliwości, że wnioskodawca, który nie rozwiązał stosunku pracy nie spełnia wszystkich przesłanek do przyznania mu emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przedmiotem postępowania sądowego była ocena legalności decyzji odmawiającej wnioskodawcy prawa do emerytury. W tym przypadku brak przesłanki rozwiązania stosunku pracy był wystarczający do oddalenia odwołania. W niniejszym postępowaniu nie zachodziła potrzeba prowadzenia postępowania dowodowego na okoliczność, czy wnioskodawca posiada wymagany okres pracy w warunkach szczególnych albowiem nawet przy spełnieniu tej przesłanki nie nabyłby prawa do emerytury. W sytuacji, gdy ubezpieczony domaga się przyznania określonego świadczenia od organu rentowego, to gdy nie spełnia wszystkich przesłanek do jego przyznania, sąd ogranicza się do orzeczenia o samym świadczeniu (przyznaje je zmieniając decyzję organu rentowego lub oddala odwołanie nie znajdując podstaw do jego przyznania). Istota decyzji organu rentowego polega na rozstrzygnięciu o prawie do konkretnego świadczenia (lub o jego wysokości), jako całości, a nie o poszczególnych elementach składających się na to prawo. Nie jest, zatem dopuszczalne w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych wydanie wyroku ustalającego spełnienie przez ubezpieczonego niektórych warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia i przyznającego to świadczenie pod warunkiem spełnienia pozostałych warunków w przyszłości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2010r., IUK 262/09, Lex nr585728). Mając powyższe na uwadze sąd na zasadzie art. 477 ¹⁴ par 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od wyroku złożył W. M. nie zgadzając się z decyzją sądu. Wniósł o ponowne rozpatrzenie odwołania i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Podniósł, że w związku z tym rozwiązał stosunek pracy z dniem 14 czerwca 2012 r. Na rozprawie apelacyjnej okazał świadectwo pracy, z treści którego wynika, że do rozwiązania umowy o pracę doszło z dniem 14 czerwca 2012 r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela rozważania sądu pierwszej instancji i powołane podstawy prawne rozstrzygnięcia. Słusznie sąd pierwszej instancji powołuje się na orzecznictwo sądowe, z którego wynika, że warunki nabycia prawa do emerytury muszą być spełnione w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. W postępowaniu odwoławczym od decyzji organu rentowego sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność i prawidłowość decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania. Potwierdzają to orzeczenia cytowane w uzasadnieniu wyroku. Od tej zasady przyjmuje się w orzecznictwie sądowym, w tym w orzecznictwie Sądu Najwyższego, możliwość wyjątku i bezpośredniego zastosowanie art. 316 § 1 kpc poprzez wydanie wyroku, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. W szczególności dotyczy to sytuacji, kiedy nastąpi spełnienie jednej z przesłanek przysługiwania prawa do świadczenia już po wydaniu zaskarżonej decyzji, a spełnienie tej przesłanki ma charakter oczywisty, nieulegający wątpliwości, a zatem niewymagający badania i oceny najpierw przed organem rentowym, oraz przy spełnianiu wszystkich pozostałych warunków przysługiwania prawa do świadczenia (patrz np.: postanowienie Sądu Najwyższego z 16 stycznia 2009 r. I UK 292/08 – LEX nr 736716, wyrok SN z 2 sierpnia 2007 r. III UK 25/07 – OSNP 2008/19-20/293). W wyroku Sądu Najwyższego z 12 kwietnia 2012 r. II UK 235/11 (LEX nr 1216853) stwierdzono, że odstępstwo od zasady badania legalności decyzji na dzień jej wydania jest szczególnie uzasadnione w przypadku oceny prawa do świadczenia uzależnionego między innymi od warunku rozwiązania stosunku pracy, np. na podstawie art. 88 ust. 1 ustawy z 1982 r. - Karta Nauczyciela czy art. 184 u.e.r.f.u.s. Jeśli powyższe wymaganie zostanie spełnione po wydaniu decyzji - w trakcie postępowania odwoławczego przed sądem - nie ma przeszkód, aby sąd, stwierdziwszy spełnienie pozostałych przesłanek tego prawa, przyznał świadczenie. Jednak w niniejszym postępowaniu do rozwiązania stosunku pracy nie doszło nawet do dnia wyrokowania przez Sąd Okręgowy, zatem prawidłowo sąd pierwszej instancji nie znalazł podstaw do prowadzenia postępowania dowodowego na okoliczność spełniania przesłanki 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, skoro brak rozwiązania stosunku pracy i tak nie pozwalał na przyznanie emerytury. Do rozwiązania stosunku pracy doszło dopiero po ogłoszeniu wyroku Sądu Okręgowego, a w tej sytuacji nadal pozostaje przedmiotem sporu wymagany okres pracy w warunkach szczególnych. Tym samym brak podstaw do zastosowania wyjątku, który wyżej opisano. Wobec niespełnienia przesłanki przysługiwania prawa do emerytury wynikającej z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) w postaci nie rozwiązania stosunku pracy zarówno na datę decyzji organu rentowego jak i wyroku sądu pierwszej instancji, a także wobec nie prowadzenia z tego powodu postępowania dowodowego odnoszącego się do pracy w szczególnych warunkach, Sąd Okręgowy prawidłowo oddalił odwołanie. Wnioskodawca winien wobec późniejszego rozwiązania stosunku pracy złożyć nowy wniosek do organu rentowego z powołaniem się na tę okoliczność i wykazać obecnie jedyny brakujący warunek przysługiwania prawa do emerytury w postaci 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Wobec powyższego na podstawie art. 385 kpc orzeczono jak w sentencji wyroku.