Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 listopada 2017 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo Przedsiębiorstwa Produkcyjno Usługowego i (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej (...) Szpitala (...) Medycznej w Ł. – (...) Szpitala (...) o zapłatę kwoty 25.446,02 zł z odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 26 kwietnia 2015 roku do dnia zapłaty, oraz o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Rejonowy oparł swoje rozstrzygnięcie na ustaleniach, że w dniu 22 października 2014 roku w Ł. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej (...) Szpital (...) Medycznej (...) w Ł. – Centrum Szpitala (...) z siedzibą w Ł., „zamawiający”, i Przedsiębiorstwo Produkcyjno Usługowe i (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł., „wykonawca”, w wyniku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, przeprowadzonego w trybie „przetargu nieograniczonego”, nr sprawy PN/156/ZP/RB/2014, opartego na przepisach ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013, poz. 907 ze zm.) zwarli umowę nr (...). Na podstawie ww. umowy zamawiający zlecił wykonawcy, a wykonawca przyjął do wykonania, roboty budowlane polegające na opracowaniu dokumentacji projektowej wymiany dźwigów osobowych – sztuk 2 w istniejących szybach windowych, eksploatowanych w klatkach schodowych nr 1 i nr 3 budynku nr (...) w obiekcie (...) Szpitala (...) Medycznej – (...) Szpitala (...) w Ł. oraz wymianie dźwigów osobowych – sztuk 2, zgodnie z dokumentacją projektową oraz specyfikacją techniczną wykonania i odbioru robót budowlanych (załącznik do umowy nr (...)) (§ 1 ust. 1 umowy)

Rozliczenie za wykonane roboty miało nastąpić na podstawie faktury VAT potwierdzającej wydatkowanie środków, protokołu odbioru robót z adnotacją o wykonaniu robót zgodnie z projektem, przepisami prawa oraz zasadami sztuki budowalnej, umowy na wykonanie robót budowlanych oraz kosztorysów ofertowych (§ 1 ust. 4 pkt) a)-d) umowy).

Termin wykonania prac został wyznaczona na okres od III kwartału 2014 roku do I kwartału 2015 roku. Czas realizacji zamówienia obejmował okres nie dłuższy niż 3 miesiące na każdy dźwig - dźwig nr 1 – klatki schodowej nr 1, w budynku nr (...), realizacja od dnia zawarcia umowy, natomiast dźwig nr 2 – klatka schodowa nr 3 w budynku nr (...) od dnia 1 stycznia 2015 roku (§ 2 umowy).

Za wykonanie przedmiotu umowy wykonawca miał otrzymać wynagrodzenie łączne ryczałtowe w całkowitej wysokości 298.081,90 zł (brutto). Wynagrodzenie za dźwig 1 wynosiło 121.171,50 zł netto, 149.040,95 zł (brutto), zaś wynagrodzenie za dźwig 2 wynosiło 121.171,50 zł netto, 149.040,95 zł (brutto). (§3 umowy)

Zapłata za wykonane prace stanowiące przedmiot umowy dokonana miała być przez zamawiającego w ciągu 30 dni od daty otrzymania faktury VAT, tj. częściowej pierwszego etapu i końcowej po zakończeniu drugiego etapu, wystawionej przez wykonawcę i zatwierdzonej pod względem rachunkowym, formalnym i merytorycznym przez zamawiającego, w oparciu o bezusterkowy protokół odbioru robót z adnotacją o wykonaniu robót zgodnie z projektem, przepisami prawa oraz zasadami sztuki budowlanej, po wcześniejszym dołączeniu oświadczeń podwykonawców i dalszych podwykonawców, że otrzymali dalsze wynagrodzenie (o ile dotyczy). (§4 ust. 1 umowy)

Wykonawca był zobowiązany powiadomić na piśmie zamawiającego o osiągnięciu gotowości do odbioru prac lub etapu przedmiotu umowy minimum 7 dni przed planowanym terminem odbioru. Odbiór robót dokonany zostanie komisyjnie z udziałem przedstawicieli wykonawcy i zamawiającego. (§ 13 umowy)

Strony ustaliły odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań umownych w formie kar umownych. Wykonawca był zobowiązany zapłacić zamawiającemu kary umowę za zwłokę w wykonaniu przedmiotu umowy w wysokości 0,3 % wynagrodzenia łącznego netto, zgodnie z postanowieniami umowy, za każdy dzień zwłoki, za zwłokę w usunięciu wad stwierdzonych przy odbiorze prac, odbiorze pogwarancyjnym lub odbiorze w okresie rękojmi, w wysokości 0,3 % za każdy dzień zwłoki, liczony od dnia wyznaczonego na usunięcie wad, liczonej od wartości wynagrodzenia netto, za odstąpienie od umowy lub rozwiązanie umowy z przyczyn zależnych od wykonawcy w wysokości 10% wynagrodzenia łącznego netto, za nieterminową zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcom lub dalszym podwykonawcom w wysokości 0,3 % wynagrodzenia netto za każdy dzień zwłoki, za nieprzedłożenie do zaakceptowania projektu umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane lub projektu jej zmiany w wysokości 5% wynagrodzenia netto, za nieprzedłożenie poświadczonej za zgodność oryginałem kopii umowy o podwykonawstwo lub jej wymiany w wysokości 5 % wynagrodzenia netto.

Zamawiający zobowiązany był zapłacić wykonawcy kary umowne za zwłokę w przystąpieniu do odbioru przedmiotu umowy z przyczyn leżących po stronie zamawiającego w wysokości 0,3 % wynagrodzenia netto za każdy dzień zwłoki, licząc od dnia następnego po terminie, w którym odbiór powinien się rozpocząć, za odstąpienie od umowy z przyczyn zależnych od zamawiającego w wysokości 10 % wynagrodzenia netto, chyba że odstąpienie od umowy nastąpiło art. 145 ust. 1 U Pzp. (§16 ust. 1.1. umowy)

Wymagany przez zamawiającego termin realizacji zamówienia III kwartał 2014 roku – I kwartał 2015 roku został sprecyzowany w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego numer sprawy: (...). Czas wykonania zamówienia obejmował okres nie dłuższy niż 3 miesiące na każdy dźwig, tj. dźwig nr 1 – klatka schodowa nr 1 w budynku nr (...) – realizacja w ciągu 3 miesięcy od dnia zawarcia umowy, a dźwig nr 2 – klatka schodowa nr 3 w budynku nr (...) – realizacja w ciągu 3 miesięcy począwszy od dnia 1 stycznia 2015 roku.

Wykonawca potwierdził przyjęcie wymaganego terminu realizacji zamówienia III kwartał 2014 roku – I kwartał 2015 roku, tj. 3 miesiące na każdy dźwig. Dźwig nr 1 – klatka schodowa nr 1 w budynku nr (...) – realizacja w ciągu 3 miesięcy od dnia zawarcia umowy. Dźwig nr 2 – klatka schodowa nr 3 w budynku nr (...) – realizacja w ciągu 3 miesięcy począwszy od dnia 1 stycznia 2015 roku.

Termin na wykonanie dźwigu 1. upływał z dniem 22 stycznia 2015 roku, zaś na wykonanie dźwigu 2. z końcem marca 2015 roku.

Zamawiający wzywał wykonawcę do zintensyfikowania prac. W umowie została zastrzeżona kara umowna za opóźnienia poszczególnych etapów prac, których terminy zostały określone w umowie.

W dniu 17 listopada 2014 roku wykonawca został wprowadzony na budowę w celu realizacji przedmiotu umowy. Kierownik montażu zobowiązał się do dnia 30 listopada 2014 roku dostarczyć kserokopię uprawnień Urzędu Dozoru Technicznego oraz złożyć pisemne oświadczenie stwierdzające sporządzenie planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz przyjęcie obowiązku kierowania montażem. Prace były wykonywane „na czynnym obiekcie”. Wykonawca zobowiązał się do realizacji robót budowalnych w sposób niekolidujący z funkcjonowaniem Szpitala.

Realizacja umowy zawartej pomiędzy powodem a pozwanym została podzielona na dwa etapy, zgodnie z treścią umowy, aby nie sparaliżować transportu pionowego w pozwanym Szpitalu. Za wykonanie każdego etapu było przewidziane wynagrodzenie dla wykonawcy. Na prośbę powodowej Spółki plac budowy został przekazany w dniu 17 listopada 2014 roku. Przed tą datą powód nie zwracał się z prośbą o wcześniejsze udostępnienie placu budowy.

Pierwszy etap robót budowlanych został zgłoszony do odbioru w dniu 19 lutego 2015 roku, a odebrany w dniu 26 lutego 2015 roku. Pozwany w związku ze zgłoszeniem powoda do odbioru pierwszego etapu prac, wyznaczył termin rozpoczęcia „czynności odbiorowych” na dzień 26 lutego 2015 roku. W dniu 26 lutego 2015 roku zamawiający i wykonawca podpisali protokół odbioru pierwszego etapu prac. Wykonawca przedstawił zamawiającemu pierwszy etap prac z 35 – dniowym opóźnieniem. Strona powodowa nie zanegowała opóźnienia, nie wskazała przyczyny opóźnienia.

Winda mogła być eksploatowana od dnia 23 lutego 2015 roku.

Przedmiot umowy – pierwszy etap robót budowlanych - nie został zakończony w terminie określonym w umowie. Opóźnienie wynosiło 35 dni. Wykonawca nie wskazał przyczyny opóźnienia. Zamawiający naliczył karę umową za uchybienie terminowi do ukończenia I etapu robót budowanych. Jej wysokość wyniosła 25.446,02 zł (35 dni zwłoki x 0,3% x 242.343,00 zł).

W dniu 19 marca 2015 roku wykonawca powiadomił zamawiającego o gotowości do odbioru windy osobowej zainstalowanej w klatce trzeciej budynku nr (...) w obiekcie (...) im. (...) w Ł..

Pozwany wyznaczył termin odbioru drugiego etapu robót budowlanych na dzień 26 marca 2015 roku.

Przedmiot umowy – drugi etap prac budowlanych – został ukończony w terminie.

Powód w dniu 26 marca 2015 roku wystawił fakturę VAT nr (...) na rzecz pozwanego Szpitala, opiewającą na kwotę 298.081,89 zł.

W dniu 23 kwietnia 2015 roku pozwany Szpital wystawił na rzecz powoda notę księgową nr (...) na kwotę 25.446,02 zł tytułem kary umownej za 35 dni zwłoki, na podstawie protokołu końcowego odbioru I etapu robót z dnia 26 lutego 2015 roku. Powód odmówił zapłaty kary umownej. Wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 25.446,02 zł. Powód pismem z dnia 13 czerwca 2016 roku wezwał ostatecznie pozwanego do zapłaty kwoty 24.446,00 zł, oznaczając termin spełnienia świadczenia do dnia 18 maja 2015 roku.

Zdaniem Sądu I instancji powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Podstawą prawną dochodzonego roszczenia była dyspozycja art. 627 k.c., zgodnie z którą przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. E. negotti zawartej pomiędzy stronami umowa z dnia 22 października 2014 roku w przekonaniu Sądu Rejonowego jednoznacznie wskazują, iż należy ją zakwalifikować jako umowę o dzieło w rozumieniu art. 627 k.c. Zamawiającym był pozwany Szpital, zaś przyjmującym zamówienie powodowa Spółka. Powyższa umowa określała bowiem „dzieło”, jakim na gruncie niniejszej sprawy było opracowanie dokumentacji projektowej wymiany dźwigów osobowych – sztuk 2 w istniejących szybach windowych, eksploatowanych w klatkach schodowych nr 1 i nr 3 budynku nr (...) w obiekcie (...) Szpitala (...) Medycznej – (...) Szpitala (...) w Ł. oraz wymiana dźwigów osobowych – sztuk 2, zgodnie z dokumentacją projektową oraz specyfikacją techniczną wykonania i odbioru robót budowlanych (załącznik do umowy nr (...))

Strony umowy oznaczyły zakres prac oraz ich miejsce, pozwalając zdefiniować dzieło i tym samym określić „przyszły rezultat”. Wskazały również cenę za wykonanie dzieła, co wyczerpuje dyspozycję art. 628§1 k.c., oraz sposób płatności. Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, prace mające trwać w terminie III kwartał 2014 roku – I kwartału 2015 roku i zostały podzielone na dwa etapy, celem umożliwienia korzystania z wind w pozwanej placówce medycznej w sposób niezakłócony. Dostrzec także trzeba, iż daty wymiany poszczególnych dźwigów (etapy robót budowlanych) zostały sprecyzowane w umowie w sposób niebudzący wątpliwości. Dodatkową specyfikację w tym zakresie zawiera Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia, podpisana przez wykonawcę. Nie nasuwa zatem żadnych wątpliwości Sądu, że termin na realizację pierwszego upływał z dniem 22 stycznia 2015 roku, tj. po upływie 3 miesięcy od dnia zawarcia umowy (22 października 2014 roku). Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że wykonawca (powodowa Spółka) rozpoczął realizację robót budowalnych w 17 listopada 2014 roku. Gotowość do oddania pierwszego etapu prac zgłosił natomiast 19 lutego 2015 roku, a „czynności odbiorowe” miały miejsce w dniu 26 lutego 2015 roku. Powyższe implikuje, iż powodowa Spółka niezaprzeczalnie nie wykonała zobowiązania w terminie. Przedmiot umowy (pierwszy etap prac) został przedstawiony do odbioru z 35 – dniowym opóźnieniem.

Zgodnie z warunkami zwartej pomiędzy stronami w dniu 22 października 2014 roku umowy, dla zabezpieczenia terminowego wykonania robót, strony w § 16 umowy zastrzegły karę umowną, którą zapłaci wykonawca za zwłokę w wykonaniu przedmiotu umowy w wysokości 0,3 % wynagrodzenia łącznego netto, za każdy dzień zwłoki. Zauważyć trzeba, iż procedura zakończenia pierwszego etapu prac odpowiadała warunkom umowy i nie pozostaje w związku z przewidzianymi w umowie sankcjami za nieterminowe zakończenie prac.

Rozważając powyższą kwestię należy w pierwszej kolejności dostrzec, że stosownie do art. 483§1 kc, można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. Zasadą jest, iż zastrzeżenie kary umownej służy naprawieniu szkody powstałej wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy poprzez zapłatę określonej sumy pieniężnej.

Analiza zgromadzonego materiału dowodowego zdaniem Sądu meriti bezspornie wskazuje, iż zastrzeżenie w umowie z dnia 22 października 2014 roku kary umownej było skutecznie. Treść umowy niewątpliwie wyszczególniała etapy poszczególnych prac budowlanych, w tym konkretyzowała terminy oddania tych etapów przez wykonawcę. Wysokość kary umownej została określona poprzez wskazanie sposobu jej naliczania – iloczyn procentu wynagrodzenia i czasu zwłoki. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że podczas trwania robót budowlanych, pomimo zgłaszanych przez pozwany Szpital zastrzeżeń co do tempa prac, strona powodowa nie wykonała przedmiotu umowy o czasie. Nadto, jak wynika z protokołu odbioru robót budowlanych, powód nie zgłaszał zastrzeżeń do terminu oddania robót, a także nie wskazał powodów opóźnienia.

Dla oceny kwestii zasadności powództwa koniecznym jest zwrócenie uwagi, iż powód domagał się zwrotu od pozwanego kwoty 25.446,02 zł jako części wynagrodzenia pobranego niezasadnie. Dotychczasowe rozważania wskazują jednak w sposób niebudzący wątpliwości, że wskazana powyżej kwota stanowi karę umowną naliczoną w wyniku niedochowania przez powodową Spółkę pierwszego etapu robót budowalnych. Co ważne, (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialności z siedzibą w Ł., pozostała w zwłoce z wykonaniem przedmiotu umowy.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika w sposób niebudzący wątpliwości, że termin wykonania zobowiązania został oznaczony precyzyjnie, a pomimo tego dłużnik nie dotrzymał warunków umowy.

W przekonaniu Sądu wykonawca nie wykazał, aby opóźnienie w realizacji robót budowlanych wynikało z okoliczności nieobciążających wykonawcę (dłużnika). Tym samym należy przyjąć, że wykonawca pozostawał w zwłoce. Należy nadto dostrzec, iż obowiązek wykazania niepozostawania w zwłoce obciążał wykonawcę. (art. 6 kc, 232 kpc), któremu powód uchybił nie tylko w toku procesu, ale także na etapie procesu „czynności odbiorowych”. W rezultacie, pozwany Szpital, stosownie do warunków umowy, słusznie naliczył wykonawcy karę umowną za 35 dni zwłoki w wykonaniu pierwszego etapu prac budowlanych. Istotnie powód wykonał drugi etap robót budowalnych realizując warunki umowy z dnia 22 października 2014 roku, przekazując do odbioru drugi etap prac. Pozostaje to jednak bez znaczenia do podstaw naliczania kary umownej określonej w umowie z dnia 22 października 2014 roku.

Konstatując, plac budowy został oddany do podjęcia robót budowlanych w dniu 17 października 2014 roku, na prośbę wykonawcy, a termin realizacji robót miał trwać trzy miesiące od dnia zawarcia umowy. Okoliczności te zostały przedstawione powyżej w sposób wyczerpujący. W tym miejscu na uwypuklenie zasługuje okoliczność, iż powód nie wykazał, że niewykonanie przedmiotu umowy w terminie było wynikało z okoliczności od niego niezależnych. Wobec tego, pozostawał on w zwłoce (opóźnieniu kwalifikowanym). W następstwie powyższych okoliczności faktycznych, zamawiająca placówka naliczyła karę umowną za zwłokę. Oczywistą implikacją jest zatem, że żądana przez powoda kwota nie stanowi części wynagrodzenia niezasadnie odliczonego, tylko opisaną powyżej karę umową wynikając wprost w umowy.

Rozważywszy powyższe Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, iż powództwo nie zasługuje na uwzględnienie jako nieudowodnione.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód. Zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego w całości. Zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

1. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób niepełny niewszechstronny. tj;

a) uznanie zeznań świadka E. F., co do interpretacji łączącej strony umowy w zakresie zastrzeżenia kary umownej za opóźnienie poszczególnych etapów prac, których terminy zostały określone w umowie za wiążące strony oraz uznanie zeznań świadka M. O. za jedynie subiektywne stanowisko strony powodowej, przy jednoczesnym pominięciu literalnego brzmienia umowy łączącej strony.

b) pominięcie zeznań świadka E. F. w zakresie, w którym wskazywała ona na faktyczny cel umowy, tj. przeprowadzenie remontu dwóch dźwigów osobowych, w taki sposób by jeden z nich pozostawiał przez cały okres prac w użyciu oraz zakończenia robót do końca I kwartału 2015, a podział na etapy prac miał dla pozwanego jedynie techniczny charakter, przez co dokonana została błędna interpretacja zapisów umowy łączącej strony.

c) ustalenie wbrew literalnemu brzmieniu umowy nr (...) z dnia 22 października 2014 r., że kara umowna określona w § 16 przedstawionej umowy należy się za opóźnienie poszczególnych etapów robót budowlanych, podczas gdy z treści umowy wynika, iż kara ta została określona za zwłokę w wykonaniu całego przedmiotu umowy.

2. naruszenie przepisów postępowania tj. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez całkowite pominięcie w uzasadnieniu wyroku podstaw prawnych i faktycznych dokonanej kompensaty roszczeń stron, z uwzględnieniem wierzytelności pozwanego z tytułu naliczonej kary umownej prowadzące do oddalenia powództwa;

3. naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 498 i 499 k.c. w zw. z art. 65 k.c. poprzez ich błędne zastosowanie i przyjęcie, iż roszczenie powódki uległo umorzeniu z uwagi na wzajemną kompensatę z roszczeniem przysługującym pozwanemu, podczas gdy pozwana nie wykazała. iż złożyła powódce skuteczne oświadczenie o potraceniu, a za takowe nie sposób uznać noty księgowej z dnia 23.04.2015r, nr (...);

4.naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 65 § 1 i 2 k.c., w zw. z art. 627 k.c. poprzez jego niezastosowanie pomimo, iż postanowienia zawartej między stronami umowy budziły wątpliwości interpretacyjne, przez co Sąd I instancji uznał, że pomimo dokonania precyzyjnego określenia przedmiotu umowy (dzieła), opóźnienie w wykonaniu jednego z etapu prac uznać należy za podstawę do przyjęcia, że cały przedmiot umowy nie został wykonany terminowo, a tym samym, że stronie pozwanej przysługuje prawo do naliczenia kary umownej za zwłokę w wykonaniu całego przedmiotu umowy zgodnie z treścią § 16 ust.. 1.1 lit. a) łączącej strony umowy.

Skarżący ewentualnie, na wypadek nieuwzględnienia zarzutów wskazanych w pkt 3 i 4 podniósł zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie oddalenie powództwa pomimo, iż powódka zrealizowała umowę w pełnym zakresie, pozwany osiągnął zamierzone cele, w tym co do okresu wyłączenia poszczególnych dźwigów, jak również terminu realizacji całego zadania, a powódka mimo to i mimo braku innych negatywnych skutków uchybienia terminowi wykonania etapu I umowy otrzymała finalnie wynagrodzenie w wysokości ok. 10% mniejszej aniżeli umówione.

Apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

1.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 25.446,02 zł (dwadzieścia pięć tysięcy czterysta czterdzieści sześć złotych 02/100), wraz z odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 26 kwietnia 2015 r. do dnia całkowitej zapłaty.

2.  zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego według norm przepisanych.

3.  zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest zasadna i podlega uwzględnieniu w całości.

Zarzuty podniesione przez powoda okazały się jak najbardziej trafne.

Zaskarżony wyrok został oparty na ustaleniach faktycznych przedstawionych w jego uzasadnieniu. Jednakże Sąd Okręgowy nie podziela w całości ustaleń Sądu Rejonowego, a mianowicie, że w umowie nr (...) z dnia 22.10.2014r. została zastrzeżona kara umowna za opóźnienia w poszczególnych etapach prac, których terminy wykonania zostały określone w umowie.

Zgodnie bowiem z warunkami zwartej pomiędzy stronami umowy, dla zabezpieczenia terminowego wykonania robót, strony w § 16 umowy zastrzegły karę umowną, którą zapłaci wykonawca za zwłokę w wykonaniu przedmiotu umowy w wysokości 0,3 % wynagrodzenia łącznego netto, za każdy dzień zwłoki. Przedmiot zaś umowy został określony w §1 umowy gdzie zamawiający zlecił wykonawcy, a wykonawca przyjął do wykonania, roboty budowlane polegające na opracowaniu dokumentacji projektowej wymiany dźwigów osobowych – sztuk 2 w istniejących szybach windowych, eksploatowanych w klatkach schodowych nr 1 i nr 3 budynku nr (...) w obiekcie (...) Szpitala (...) Medycznej – (...) Szpitala (...) w Ł. oraz wymianie dźwigów osobowych – sztuk 2, zgodnie z dokumentacją projektową oraz specyfikacją techniczną wykonania i odbioru robót budowlanych. Tak wiec z żadnego postanowienia umownego nie wynikało aby była w umowie zastrzeżona kara umowna za opóźnienia poszczególnych etapach prac.

Sąd Okręgowy uznaje za zasadny zarzut strony powodowej, że Sąd I instancji dokonał oceny dowodów w sposób niepełny, niewszechstronny i niezasadnie Sąd oparł się na zeznaniach świadka E. F., co do interpretacji łączącej strony umowy w zakresie zastrzeżenia kary umownej za opóźnienie poszczególnych etapów prac i pominął cel umowy i jej brzmienie, która to umowa precyzyjnie wskazywała co jest przedmiotem umowy, w jakich okolicznościach i przypadkach strony ponoszą odpowiedzialność w formie kar umownych i w jakiej wysokości. Cel umowy w znaczeniu art. 65 § 2 k.c. to przede wszystkim cel zindywidualizowany, dotyczący konkretnej umowy uwarunkowanej określonymi interesami stron. Należy podnieść, że dokonując wykładni treści umowy łączącej strony przy uwzględnieniu kryteriów zawartych w art. 65 §2 k.c. zastrzeżenie umowne określone w §16 umowy dotyczące kar umownych zostało bardzo precyzyjnie określone przez strony i tak w paragrafie tym jest zawartych siedem przypadków kiedy to wykonawca płaci kary umowne, zaś dwa przypadki kiedy to płaci kary umowne zamawiający. Za każdym razem sytuacje kiedy należą się kary umowne zostały bardzo szczegółowo opisane w umowie i tym samym mocno zindywidualizowane. Ponadto z samego brzmienia zapisu §16 ust.1 .1 umowy wynika, że wykonawca płaci zamawiającemu kary umowne za zwłokę w wykonaniu przedmiotu umowy w wysokości 0,3% wynagrodzenia łącznego netto o którym mowa w §3 ust1 umowy za każdy dzień zwłoki. Tak więc wolą stron było, aby wykonawca jeżeli nie wykona całości przedmiotu umowy w terminie, to od całości należnego mu wynagrodzenia netto zapłaci karę umowną. Nie znajduje żadnego uzasadnienia nadinterpretacja umowy dokonana przez świadka jakoby strony ustaliły, że wykonawca będzie płacił karę umowną liczoną od całości należnego wynagrodzenia za opóźnienie w wykonaniu poszczególnych etapów robót.

Pozostałe zaś ustalenia Sądu Rejonowego Sąd Okręgowy podziela w całości i przyjmuje je za własne.

Odnosząc się w następnej kolejności do postawionego przez apelującą zarzutu naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., to zauważyć należy, iż pewne wahania orzecznictwa wywołuje kwestia, czy wady uzasadnienia mogą być przedmiotem zarzutu apelacyjnego oraz podstawą skargi kasacyjnej. Obecnie dominuje stanowisko, że obraza art. 328 § 2 k.p.c. może być zarzucana w apelacji lub skardze kasacyjnej tylko w wyjątkowych okolicznościach, tj. wtedy gdy wady uzasadnienia uniemożliwiają dokonanie kontroli instancyjnej lub kasacyjnej (por. np. wyr. SN: z 11 maja 2000 r., I CKN 272/00, niepubl.; z 14 listopada 2000 r., V CKN 1211/00, niepubl.; z 18 lutego 2005 r., V CK 469/04, LexPolonica nr 1631507, MoP 2009, nr 9, s. 501). Powołany przepis określa bowiem elementy, jakie powinno zawierać uzasadnienie wyroku, a jego naruszenie może polegać na braku w uzasadnieniu któregoś z tych elementów. Zarzut jego naruszenia może stać się zasadniczo wówczas przedmiotem skutecznej apelacji, jeżeli treść uzasadnienia dotknięta jest tak kardynalnymi brakami, że nie pozwala na dokonanie weryfikacji innych zarzutów apelacji oraz zastosowania przez sąd drugiej instancji prawa materialnego. Zwykle sprowadza się to do konkluzji, że z uzasadnienia sądu nie wynika, jaki w istocie stan faktyczny został ustalony [M. M., Apelacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz. Orzecznictwo, W. K., wyd. 3, W. 2016, komentarz do art. 368]. O tego typu wadach nie mogło być mowy w przedmiotowym przypadku. Dlatego też powyższy zarzut należało uznać za niezasadny.

Przechodząc do omówienia zarzutów prawa materialnego należy uznać za zasadny zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 498 i 499 k.c. w zw. z art. 65 k.c. poprzez ich błędne zastosowanie i przyjęcie, iż roszczenie powoda uległo umorzeniu z uwagi na wzajemną kompensatę z roszczeniem przysługującym pozwanemu, bowiem faktycznie pozwany nie wykazał, iż złożył powodowi skuteczne oświadczenie o potrąceniu, a na pewno takim potrąceniem nie jest nota księgowej z dnia 23.04.2015r, nr (...). Co prawda pozwany złożył na etapie postępowania apelacyjnego prawidłowo już zarzut potrącenia jednakże należy uznać, go za nieskuteczny, bowiem zdaniem Sądu Okręgowego w ogóle nie powstała wierzytelność pozwanego względem powoda z tytułu kary umownej zastrzeżonej w przedmiotowej umowie za nieterminowe wykonanie umowy, która to wierzytelność podlegałby potrąceniu.

Błędne ustalenia faktyczne co treści zapisów umowy w §16 ust 1.1 doprowadziły do naruszenia prawa materialnego a mianowicie art. 647 k.c. i 484 §1 k.c. i w efekcie doprowadziły to do oddalenia powództwa o należne powodowi wynagrodzenie.

Stosownie bowiem do art. 484 § 1k.c w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły. Tak więc przesłankami żądania kary umownej są: istnienie skutecznego postanowienia umownego kreującego obowiązek świadczenia kary oraz spełnienie przesłanek odpowiedzialności kontraktowej. To ostatnie oznacza, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Sąd Okręgowy w pełni podziela wyrok SN - Izba Cywilna z dnia 16-11-2017 V CSK 28/17 zgodnie z którym „w ujęciu art. 483 i 484 KC kara umowna stanowi ryczałtowo określony surogat odszkodowania należnego wierzycielowi z tytułu odpowiedzialności kontraktowej dłużnika. Zastrzeżona przez strony stosunku obligacyjnego kara umowna należy się zatem wierzycielowi tylko wtedy, gdy niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez dłużnika zobowiązania niepieniężnego jest następstwem okoliczności, za które on ponosi odpowiedzialność (art. 471 KC), tj. gdy - jeżeli strony co innego nie zastrzegły ani co innego nie przewiduje szczególny przepis ustawy - niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania niepieniężnego wynika z niezachowania przez dłużnika należytej staranności (art. 472 KC), czyli z jego winy w postaci, co najmniej, niedbalstwa; a jeżeli strony w umowie rozszerzyły odpowiedzialność dłużnika, obejmując nią ponadto niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania z powodu innych oznaczonych okoliczności (art. 473 KC), albo jeżeli rozszerzenie takie przewiduje szczególny przepis ustawy - gdy niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania wynika również z tych szerzej ujętych okoliczności - w czym przejawia się, w takich przypadkach, odpowiedzialność dłużnika na zasadzie ryzyka, a nie można wykluczyć, iż wyjątkowo nawet absolutna. Strony zaostrzając na podstawie art. 473 § 1 KC odpowiedzialność dłużnika przez oderwanie jej od zasady winy muszą jednak w umowie ściśle określić mające uzasadniać odpowiedzialność dłużnika okoliczności, niemieszczące się w granicach wyznaczonych przez art. 472 KC.”

W niniejszej sprawie w umowie strony określiły ściśle, że pozwanemu należy się kara umowna za niewykonanie całego przedmiotu umowy w terminie, a nie rozszerzyły odpowiedzialności powoda na niewykonanie etapu robót, brak takiego zapisu w umowie.

Skoro powód wykonał całość przedmiotu umowy w terminie, tym samym zrealizował umowę w pełnym zakresie, brak było podstaw do naliczenia ze strony pozwanego kary umownej i brak było postanowienia umownego w oparciu o które mogła być naliczona kara umowna za nieterminowe oddanie pierwszego etapu prac.

Dlatego też Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powoda niewypłaconą przez pozwanego kwotę wynagrodzenia orzekając jak w sentencji. O ustawowych odsetkach za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., za datę początkową przyjmując datę upływu 30 dniowego terminu zapłaty należnego wynagrodzenia określonego w fakturze, który to termin bezskutecznie co do kwoty objętej żądaniem minął 25 kwietnia 2015r.

W związku z dokonaną zmianą merytorycznego rozstrzygnięcia Sądu I instancji, Sąd Okręgowy musiał dokonać również zmiany postanowienia o kosztach poniesionych przez strony w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. Powództwo wytoczone przez powoda okazało się w całości zasadne. W związku z powyższym, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu strona pozwana musi zwrócić powodowi całość poniesionych przez niego kosztów w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. Jednakże szczegółowe wyliczenie kosztów Sąd Okręgowy pozostawił referendarzowi przy zastosowaniu odpowiedzialności za wynik sprawy stosownie do art. 108§1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł również zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik sporu zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3073 zł. Na kwotę tę złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego powoda w postępowaniu odwoławczym w kwocie 1800zł, ustalone w oparciu o § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radcy prawnego (Dz.U. 2015.1804 z póź. zm.) i opłata od apelacji w kwocie 1273zł .