Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Bożeny Grochowskiej-Małek

po rozpoznaniu w dniu 7 października 2013 r.

sprawy Z. G.

oskarżonego o przestępstwo z art. 209 § 1 kk

na skutek apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Mińsku Mazowieckim

z dnia 21 maja 2013 r. sygn. akt II K 219/13

wyrok uchyla i sprawę Z. G. przekazuje Sądowi Rejonowemu w Mińsku Mazowieckim do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt II Ka 423/13

UZASADNIENIE

Z. G. oskarżony był o to, że:

w okresie od 20 stycznia 2000 roku do 8 lipca 2008 roku w S., uporczywie uchylał się od wykonywania ciążącego na nim z mocy ustawy obowiązku łożenia na utrzymanie swojego małoletniego syna D. G., przez co naraził go na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych,

tj. o czyn z art. 209 § 1 kk.

Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim wyrokiem z dnia 21 maja 2013 roku oskarżonego Z. G. uznał za winnego zarzucanego mu czynu i za czyn ten z mocy art. 209 § 1 kk skazał go na karę roku pozbawienia wolności. Na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 4 lat. Na podstawie art. 72 § 1 pkt 3 kk w okresie próby zobowiązał oskarżonego do bieżącego łożenia na utrzymanie syna D. G.. Zwolnił oskarżonego od uiszczenia opłaty i pozostałych kosztów sądowych, przy czym te ostatnie przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego, zarzucając:

- naruszenie art. 17 § 1 pkt 10 kpk polegającego na prowadzeniu postępowania i wydanie wyroku pomimo braku wniosku pochodzącego od osoby uprawnionej tj. D. G., który w dniu (...). osiągnął pełnoletność,

- wezwanie na posiedzenie odbywające się w dniu 21 maja 2013 r. A. K. jako przedstawiciela ustawowego D. G., podczas gdy A. K. nie była stroną w sprawie z uwagi na osiągnięcie przez D. G. pełnoletności,

- nieprzeprowadzenie w dostatecznym zakresie postępowania dowodowego poprzez zaniechanie przesłuchania D. G. i świadków wskazanych przez Z. G.,

- naruszenie zasady bezpośredniości postępowania karnego w ten sposób, że w postępowaniu karnym żaden organ postępowania karnego nie skonfrontował się osobiście z osobą oskarżonego i nie zostały wyczerpane wszystkie możliwości przesłuchania oskarżonego w sposób bezpośredni,

- naruszenie prawa do obrony oskarżonego w sytuacji, gdy oskarżony musiał mieć obrońcę z uwagi na okoliczności utrudniające obronę i z uwagi na niewłaściwy tryb postępowania w zakresie przedstawienia podejrzanemu zarzutów, przesłuchania w charakterze podejrzanego oraz odebrania wniosku o skazanie bez rozprawy,

- niewłaściwą ocenę wyjaśnień oskarżonego i wyprowadzenie z nich niewłaściwego wniosku, że oskarżonemu można przypisać winę w trakcie czynu.

Podnosząc te zarzuty obrońca wniósł o:

- uchylenie wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie

- zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniosek obrońcy oskarżonego, popierany również przez prokuratora na rozprawie odwoławczej, o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania jest zasadny i zasługuje na uwzględnienie.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu obrazy art. 17 § 1 pkt 10 kpk Sąd Odwoławczy uznał, że zarzut ten jest oczywiście bezzasadny. Przede wszystkim należy podkreślić, że w sprawie niniejszej, wobec bezskuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych od oskarżonego Z. G. na rzecz jego małoletniego syna, świadczenia w postaci zaliczek alimentacyjnych na dziecko – D. G. wypłaca Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w S. i organ ten, jako uprawniony do złożenia wniosku o ściganie za przestępstwo niealimentacji, wniosek taki złożył w dniu 17 czerwca 2008 r. Niezależnie od powyższego, zgodnie z art. 209 § 3 kpk „jeżeli pokrzywdzonemu przyznano świadczenie rodzinne albo świadczenie pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, ściganie odbywa się z urzędu”. Tak więc zarówno prokurator był uprawniony do ścigania oskarżonego Z. G. za ten czyn z urzędu, jak też uprawniony organ złożył wniosek o ściganie tego oskarżonego za w/w przestępstwo. Wobec powyższego wskazana w apelacji obraza art. 17 § 1 pkt 10 kpk nie nastąpiła.

Za oczywiście bezzasadny należy uznać również zarzut naruszenia zasady bezpośredniości postępowania karnego poprzez nieprzesłuchanie oskarżonego przez przedstawicieli organów do tego uprawnionych, niewłaściwy tryb postępowania i pozbawienie oskarżonego prawa do obrony.

Z akt przedmiotowej sprawy bezspornie wynika, że oskarżony Z. G. nie stawiał się na wezwania organów procesowych i był ścigany listem gończym. Po ustaleniu jego miejsca zamieszkania na terenie F., I sekretarz Ambasady RP w P. na wniosek Prokuratora Okręgowego w Siedlcach w ramach pomocy prawnej przedstawił podejrzanemu zarzut popełnienia zarzucanego mu przez prokuratora przestępstwa z art. 209 § 1 kk i przesłuchał go w charakterze podejrzanego, zadając mu pytania zawarte we wniosku prokuratora oraz pouczając o przysługujących mu uprawnieniach. Nie bez znaczenia pozostaje więc fakt, że czynności te były dokonywane w języku polskim, a więc brak jest podstaw do twierdzenia, by którakolwiek z osób biorących w nich udział nie rozumiała znaczenia pytań lub odpowiedzi. Z. G. zapoznał się z treścią protokołów z tych czynności, nie składał żadnych zastrzeżeń do ich przebiegu lub treści, co potwierdził własnoręcznymi podpisami. Nie składał też wniosków o przyznanie mu obrońcy z urzędu. Wbrew twierdzeniom apelującego, zgodnie z art. 586 § 1 kpk w razie niemożności przesłuchania obywatela polskiego, przebywającego za granicą przez polskie organy ścigania, czy wymiaru sprawiedliwości, można zwrócić się o wykonanie takich czynności do polskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego. Tak więc przedstawienie zarzutów i przesłuchanie Z. G. w charakterze podejrzanego przez przedstawiciela Wydziału Konsularnego Ambasady Polskiej w P. było zgodne z obowiązującymi przepisami prawa polskiego tj. art. 586 § 1 kpk i art. 18 pkt 1 ppkt 2 ustawy o funkcjach konsulów RP z dnia 13 lutego 1984 r.

W świetle powyższego brak jest podstaw do uznania, że tryb postępowania w tym zakresie był nieprawidłowy, a oskarżony był pozbawiony prawa do obrony.

Zgodzić się natomiast należy z twierdzeniem obrońcy oskarżonego, że wobec ukończenia przez pokrzywdzonego D. G. 18-tu lat, Sąd winien pouczyć go o możliwości wstąpienia do sprawy w charakterze oskarżyciela posiłkowego i zawiadomić go o terminie posiedzenia. Taki obowiązek wynika z art. 54 § 1 kpk i art. 339 § 5 kpk.

Sąd Odwoławczy analizując akta tej sprawy stwierdził, że D. G. nie został pouczony o przysługujących mu uprawnieniach i nie otrzymał aktu oskarżenia wraz z wnioskiem w trybie art. 335 § 1 kpk, bowiem w momencie kierowania tego wniosku do sądu nie był jeszcze pełnoletni, zaś Sąd I instancji mimo ukończenia przez niego 18-tu lat również tych obowiązków nie wykonał. Nie bez znaczenia na ocenę, czy oskarżony popełnił zarzucany mu czyn i ewentualnie na ocenę stopnia jego winy mogą mieć zeznania tego pokrzywdzonego (D. G.), a w szczególności czy faktycznie w okresie zarzucanego oskarżonemu czynu pokrzywdzony ten nie miał zaspokajanych podstawowych potrzeb życiowych, czy oskarżony interesował się synem, czy pomagał mu finansowo, czy przysyłał mu prezenty, a także czy inne osoby pomagały matce dziecka w jego utrzymaniu.

Nie bez znaczenia na treść wyroku ma ustalenie, czy D. G. po ukończeniu 18-go roku życia w dalszym ciągu uczy się, czy też podjął pracę zarobkową, bowiem od tego ustalenia uzależnione jest orzeczenie o zobowiązaniu oskarżonego do bieżącego płacenia alimentów.

Z uwagi powyższe Sąd Okręgowy uznał, że uchybienia te mogły mieć wpływ na treść wyroku i dlatego zaskarżony wyrok uchylił, a sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Rejonowy pouczy pokrzywdzonego D. G. o przysługujących mu uprawnieniach, a także przesłucha go w charakterze świadka na wyżej wskazane okoliczności.

O ile zajdzie taka potrzeba przesłucha także w charakterze świadków A. K. i inne osoby na okoliczność sytuacji materialnej i finansowej D. G. i jego matki, pomocy innych osób dla tej rodziny w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb dziecka. W przypadku stawienia się oskarżonego na rozprawę, Sąd przesłucha go w charakterze oskarżonego i ustali z jakich powodów nie wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego nawet w minimalnym stopniu, jaka była jego sytuacja finansowa i osobista, a także, czy po wydaniu tego orzeczenia w jakikolwiek sposób wywiązywał się z tego obowiązku.

Dopiero wyjaśnienie tych okoliczności pozwoli sądowi na prawidłowe wyrokowanie w tej sprawie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy na podstawie art. 437 § 1 i 2 kpk orzekł jak w wyro

ap