Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Będzinie Joanny Sagan

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2018 r. sprawy

1.  S. O. c. M. i B., ur. (...) w Ś.

2.  Ł. D. s. G. i B., ur. (...) w K.

oskarżonych z art. 158 § 3 kk, z art. 158 § 3 kk w zw. z art. 64 § 1 kk

na skutek apelacji prokuratora i obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 30 listopada 2017 roku

sygn. akt XVI K 166/17

1.  zmienia punkt 4 zaskarżonego wyroku w zakresie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej S. O. przez radcę prawnego A. B. w ten sposób, że podwyższa do 1.034, 20 (tysiąc trzydzieści cztery 20/100) zł, w tym 23% podatku VAT wynagrodzenie dla obrońcy;

2.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Katowicach) na rzecz radcy prawnego A. B. – Kancelaria Radcy Prawnego w Dąbrowie Górniczej kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych, w tym 23 % podatku VAT, tytułem obrony z urzędu udzielonej oskarżonej S. O.
w postępowaniu odwoławczym;

4.  zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Katowicach) na rzecz adwokata W. F. – Kancelaria Adwokacka w Chorzowie – kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych, w tym 23 % VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oskarżycielce posiłkowej H. C. w postępowaniu odwoławczym;

5.  zwalnia oskarżonych od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

SSO del. Arkadiusz Cichocki SSA Wojciech Kopczyński SSA Aleksander Sikora

Sygn. akt II AKa 64/18

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 30 listopada 2017 r., sygn. akt XVI K 166/17, uznał oskarżonych S. O. i Ł. D.za winnych tego, że w dniu 31 grudnia 2016 roku w C., pobili pokrzywdzoną M. M. w ten sposób, że S. O. wielokrotnie z dużą siłą uderzała ją pięściami w twarz i głowę oraz uderzała głową pokrzywdzonej o posadzkę,
a następnie Ł. D. kopnął M. M. ze znaczną siłą stopą
w twarz, czym narazili pokrzywdzoną na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia i w wyniku czego doznała ona obrażeń ciała w postaci rozległych sińców obejmujących całą twarz, połączonych z obrzękiem, wylewami krwawymi pod śluzówkami warg, spojówką gałki ocznej lewej, podbiegnięcie krwawe tkanek miękkich twarzoczaszki i mięśnia skroniowego prawego, złamania części chrzęstnej nosa i przegrody nosa, krwiaka podtwardówkowego prawej półkuli mózgu i krwi
w komorach mózgu oraz drogach oddechowych i płucnych, którego następstwem była śmierć M. M., czym wyczerpali ustawowe znamiona przestępstwa z art. 158 § 3 k.k., przyjmując, że oskarżony Ł. D. dopuścił się tego czynu w warunkach recydywy z art. 64 § 1 k.k., albowiem był on uprzednio karany za podobne przestępstwo umyślne z art. 280 § 1 k.k. wyrokiem Sądu Rejonowego Katowice – Zachód w Katowicach z dnia 19 grudnia 2014 r., sygn. akt III K 474/08, na karę 2 lat pozbawienia wolności, którą odbywał w okresie od dnia 12 marca 2012 roku do dnia 10 marca 2014 roku i za to na podstawie art. 158 § 3 k.k. skazał S. O. na karę 6 lat pozbawienia wolności i Ł. D.na karę 8 lat pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet wymierzonych oskarżonym kar pozbawienia wolności zaliczył okresy rzeczywistego pozbawienia ich wolności od dnia 1 stycznia 2017 roku do dnia 30 listopada 2017 roku godz. 18.00.

Na podstawie art. 46 § 1 k.k. zasądził od oskarżonychŁ. D. i S. O. solidarnie na rzecz syna pokrzywdzonej M. M. – W. C.kwotę 100.000 złotych tytułem zadośćuczynienia w związku
z popełnionym przez nich przestępstwem, opisanym w punkcie 1 wyroku.

Ponadto zasądził na rzecz pełnomocnika koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej w urzędu oskarżycielce posiłkowej w kwocie 885,60 zł oraz na rzecz obrońcy koszty obrony z urzędu w tej samej kwocie i zwolnił oskarżonych od ponoszenia opłat i wydatków w całości, (punkt 4 zaskarżonego wyroku).

Postanowieniem z dnia 19 grudnia 2017 r., XVI K 166/17, Sąd Okręgowy
w Katowicach, na podstawie art. 420 § 2 k.p.k., w miejsce zaliczenia Ł. D.na poczet orzeczonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 30 listopada 2017 roku, sygn. akt XVI K 166/17, kary 8 lat pozbawienia wolności okresu rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 1 stycznia 2017 r. do dnia 30 listopada 2017 roku godz. 18.00 zaliczył oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w niniejszej sprawie od dnia 29 czerwca 2017 roku godz. 18.00 do dnia 20 lipca 2017 roku godz. 18.00.

Powyższy wyrok zaskarżyli obrońcy oskarżonych i prokurator.

Obrońca oskarżonej S. O. zaskarżył powyższy wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze oraz kosztach postępowania. Zarzucił mu rażącą niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonej, jako zbyt surowej, ponieważ nie zostały uwzględnione w sprawie okoliczności łagodzące takie jak: dotychczasowa pozytywna postawa oskarżonej, wyrażenie przez nią skruchy w związku
z popełnionym czynem, zachowanie po czynie względem pokrzywdzonej, a także stan zdrowia oskarżonej co powoduje, że kara ta nie spełnia swej funkcji w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej, a także nie spełnia celów w zakresie społecznego poczucia sprawiedliwości.

Zarzucił też naruszenie § 17 punkt 1 podpunkt 5 w zw. z § 20 rozporządzenia w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu, poprzez zasądzenie na rzecz obrońcy
z urzędu kwoty 885,60 złotych, podczas gdy zasądzona kwota nie obejmuje wynagrodzenia za jeden termin rozprawy w przedmiotowej sprawie.

W konsekwencji, na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie orzeczonej kary poprzez jej wymierzenie
w łagodniejszym wymiarze. Nadto wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie zasądzonego wynagrodzenia za obronę z urzędu poprzez zasądzenie kwoty 1.033,20 złotych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Obrońca oskarżonego Ł. D. zaskarżył powyższy wyrok w punkcie
1 oraz w punkcie 3 i zarzucił mu rażąca niewspółmierność kary orzeczonej
w wymiarze 8 lat pozbawienia wolności, gdy prawidłowa ocena okoliczności dotyczących jej wymiaru uzasadnia orzeczenie jej w niższej wysokości.

Zarzucił też naruszenia prawa materialnego tj. art. 46 § 1 k.k. w zw. z art. 445 § 2 k.c. poprzez zasądzenie od oskarżonych Ł. D. i S. O. solidarnie na rzecz syna pokrzywdzonej M. M.– W. C. kwoty 100.000 zło tytułem zadośćuczynienia w związku z popełnieniem przez nich przestępstwa, która to kwota, w jego ocenie, jest wygórowana.

Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o zmianę skażonego wyroku poprzez obniżenie kary pozbawienia wolności i wymierzenie jej w granicach dolnego ustawowego zagrożenia oraz obniżenie kwoty zadośćuczynienia z kwoty 100.000 złotych do kwoty 50.000 złotych i oddalenie wniosku o zasądzenie zadośćuczynienia powyżej tej kwoty.

Także prokurator zaskarżył powyższy wyrok w części dotyczącej orzeczenia
o karze na niekorzyść oskarżonych. Zarzucając mu rażącą niewspółmierność kary orzeczonej wobec oskarżonej S. O. w stosunku do wysokiego stopnia społecznej szkodliwości jej czynu oraz zawinienia, wyrażającej się w skazaniu jej na karę 6 lat pozbawienia wolności, podczas gdy poczynione w sprawie ustalenia dotyczące okoliczności popełnienia przestępstwa, w tym oczywista błahość powodów, dla których oskarżona dopuściła się śmiertelnego pobicia pokrzywdzonej, przemawiają za koniecznością orzeczenia kary pozbawienia wolności
w maksymalnym ustawowym wymiarze.

Zarzucił też rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonego Ł. D. kary ośmiu lat pozbawienia wolności, podczas gdy wnikliwa analiza elementów podmiotowych i przedmiotowych czynu zarzucanego oskarżonemu, jak również warunki i właściwości osobiste sprawcy wskazują, że orzeczona kara jest nieadekwatna do stopnia społecznej szkodliwości czynu i stopnia winy oskarżonego.

Wymierzona kara, w ocenie skarżącego, nie uwzględnia w dostateczny sposób uprzedniej, wielokrotnej jego karalności, a tym samym nie spełnia zadań zapobiegawczych i wychowawczych, które powinna osiągać w stosunku do oskarżonego oraz zadań w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa i poczucia sprawiedliwości.

Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonej S. O. kary 10 lat pozbawienia wolności oraz wymierzenie oskarżonemu Ł. D.kary 12 lat pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny stwierdził, co następuje:

Żadna z wniesionych apelacji, w zakresie w jakim zakwestionowano w niej wymiar kar orzeczonych wobec oskarżonych oraz wysokość zadośćuczynienia, nie zasługiwała na uwzględnienie. Wbrew wywodom wszystkich skarżących Sąd Okręgowy dokonał w powyższej sprawie bezbłędnych ustaleń faktycznych. Nie naruszył też prawa procesowego i materialnego oraz prawidłowo ustalił i należycie ocenił nie tylko wszystkie okoliczności wpływające na wymiar orzeczonych wobec oskarżonych kar pozbawienia wolności, ale i te wpływające na wysokość zadośćuczynienia dla małoletniego syna pokrzywdzonej, zmarłej w następstwie obrażeń doznanych w wyniku brutalnego pobicia jej przez oskarżonych.

Jedynie w zakresie wysokości zasądzonego przez Sąd I instancji wynagrodzenia dla obrońcy z urzędu S. O. apelacja obrońcy oskarżonej zasługiwała na uwzględnienie, albowiem zasądzona kwota nie obejmowała wynagrodzenia za jeden termin rozprawy, na którym był obecny.

Przechodząc do oceny poszczególnych apelacji i zawartych w nich zarzutów należy wyraźnie stwierdzić, iż brak jest jakichkolwiek podstaw do kwestionowania udziału w pobiciu oskarżonego Ł. D. albowiem z zeznań jedynego trzeźwego świadka zdarzenia tj. J. W., wyraźnie wynika, że na koniec zajścia przyłączył się on do działań oskarżonej S. O. kopiąc ze znaczną siłą nogą w twarz bezbronną pokrzywdzoną, która siedziała na podłodze opartą o bok łóżka. To po tym kopnięciu, jak prawidłowo ustalił to Sąd pierwszej instancji, głowa pokrzywdzonej nagle się odgięła do tyły, a potem w energią wróciła do pionu. Natomiast z nosa zaczęła lecieć je krew i pokrzywdzona osunęła się na podłogę.

Poza tym z opinii biegłych sądowych jednoznacznie wynika, że wszystkie uderzenia i kopniecie łącznie spowodowały u pokrzywdzonej ciężkie obrażenia ciała, których następstwem był zgon pokrzywdzonej M. M.

Nadto, do przyjęcia współsprawstwa nie wymagane jest to, aby oskarżeni działali jednocześnie, (równocześnie) i samo ich przestępcze porozumienie może mieć charakter konkludentny.

Z uwagi na uprzednią karalność oskarżonego Ł. D. jego stan nietrzeźwości i przypisane mu działanie w warunkach powrotu do przestępstwa, opisanych w art. 64 § 1 k.k., brak było podstaw do uznania, że wymierzona mu kara pozbawienia wolności jest rażąco surowa.

W ocenia Sądu odwoławczego orzeczona kara 8 lat pozbawienia wolności jest współmierna do stopnia jego zawinienia i adekwatna do stopnia społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu.

W związku z tym nie było też podstaw do uwzględnienia apelacji prokuratora, który domagał się wymierzenia oskarżonemu wyższej kary pozbawienia wolności.

Nie ma też racji skarżący gdy podnosi, że wysokość zasądzonego zadośćuczynienia jest za wysoka. Zostało ono zasądzone na rzecz małoletniego syna pokrzywdzonej, którego wychowuje babcia.

Poza sporem jest to, że kwota zadośćuczynienia powinna stanowić ekonomicznie odczuwalną wartość. W związku z tym, że uprawniony do zadośćuczynienia małoletni stracił w wyniku pobicia matkę kwota zasądzonego przez Sąd I instancji zadośćuczynienia w żadnym wypadku nie może być uznana na wygórowaną. W ocenie sądu odwoławczego jest ona odpowiednia.

Brak było też podstaw do uwzględnienia apelacji obrońcy oskarżonej S. O.. W jej wypadku Sąd I instancji prawidłowo ustalił wszystkie okoliczności wpływające na wymiar kary. W szczególności uwzględnił to, że nie była ona wcześniej karana. Niewątpliwie oskarżona ma też pozytywną opinię, okazała żal
i wyraziła skruchę. Niemniej jednak należy zwrócić uwagę na to, że oskarżona zainicjowała całe zajście. Była też pod wpływem alkoholu i niewątpliwie działał
z niskich pobudek. To oskarżona S. O. zadała też pokrzywdzonej największą liczbę uderzeń. Biła ją pięściami po twarzy i głowie oraz uderzała głową pokrzywdzonej o posadzkę. Poza tym podnoszony przez skarżącego aktualny stan zdrowia oskarżonej nie mógł mieć wpływu na wymiar kary.

Tak więc, w ocenie Sądu odwoławczego, wymierzona oskarżonej kara jest współmierna do stopnia jej zawinienia i adekwatna do stopnia społecznej szkodliwości przypisanego jej przestępstwa. W konsekwencji nie było też podstaw do uwzględnienia apelacji prokuratora, który domagał się wymierzenia oskarżonej wyższej kary pozbawienia wolności.

Reasumując, Sąd Apelacyjny zmienił tylko punkt 4 zaskarżonego wyroku
w zakresie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej S. O. przez radcę prawnego A. B. w ten sposób, że podwyższył wynagrodzenie dla obrońcy do 1.034,20 zł., a pozostałym zakresie zaskarżony wyrok Sądu I instancji utrzymał w mocy.

Zasądził też koszty pomocy prawnej udzielonej oskarżonej S. O.
w postępowaniu odwoławczym przez obrońcę wyznaczonego z urzędu oraz koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oskarżycielce posiłkowej H. C.. Ponadto z uwagi na trudną sytuację finansową oskarżonych, na mocy art. 624 § 1 k.p.k., zwolnił ich od ponoszenia kosztów sądowych związanych
z postępowaniem odwoławczym, którymi obciążył Skarb Państwa.

SSO del. Arkadiusz Cichocki SSA Wojciech Kopczyński SSA Aleksander Sikora