Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Janusz Madej

Protokolant st. sekr. sądowy Dorota Hańc

po rozpoznaniu w dniu 12 listopada 2013 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania A. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 4 stycznia 2013 r. znak (...)

z dnia 28 stycznia 2013 r. znak (...)

w sprawie: A. J.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych

Oddziałowi w B.

o emeryturę

I zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, iż przyznaje ubezpieczonemu

A. J. prawo do emerytury od dnia 30 listopada

2012 r.,

II stwierdza odpowiedzialność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

Oddziału w B. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej

do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt VIU 627/13

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 4 i 28 stycznia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił przyznania ubezpieczonemu A. J. prawa do emerytury. Organ rentowy powołał się na przepisy art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych /Dz. U z 2009 roku, nr 153, poz. 1227/ i przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8 z 1983 r., poz. 43.)

W uzasadnieniu decyzji wskazał, iż ubezpieczony nie spełnia wymogów określonych w /w przepisach, ponieważ nie udokumentował wymaganego 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony złożył odwołania od tych decyzji, wnosząc o ich zmianę poprzez przyznanie mu prawa do emerytury. Zdaniem ubezpieczonego na dzień (...)roku spełnił on wszystkie niezbędne przesłanki wymagane do przyznania mu prawa do emerytury z tytułu wykonywania zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując dotychczasowe stanowisko. Nadto pozwany wskazał, iż nie uwzględnił ubezpieczonemu jako zatrudnienia w warunkach szczególnych okresu pracy:

- od dnia 2 marca 1983 roku do dnia 10 czerwca 1985 roku i od dnia 11 czerwca 1987 roku do dnia 19 września 1987 roku, bowiem powołany w świadectwie pracy w warunkach szczególnych z (...) wykaz C został uprzednio wykreślony,

-okresu od dnia 22 września 1987 roku do dnia 29 lutego 1988 roku bowiem w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 27 czerwca 2001 roku z (...) S. A. brak powołania się na rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w/s wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony A. J. (ur. dnia (...)), dnia 5 listopada 2012 roku złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Organ rentowy uznał za udokumentowany staż ubezpieczeniowy na dzień 31 grudnia 1998 roku w wymiarze 28 lat, 9 miesięcy i 21 dni, w tym okres zatrudnienia w warunkach szczególnych w wymiarze 14 lat, 4 miesięcy i 26 dni:

-okres od dnia 1 lipca 1970 roku do dnia 27 kwietnia 1972 roku i od dnia 1 czerwca 1974 roku do dnia 1 lipca 1974 roku w (...) Państwowych Zakłady (...),

-od dnia 2 sierpnia 1974 roku do dnia 28 lutego 1983 roku w Zakładach (...),

-od dnia 18 lipca 1994 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w (...) Grupa (...) sp. z o.o. w P.. Okresy nieskładkowe ubezpieczonego- okresy zasiłków chorobowych wyniosły łącznie 7 miesięcy i 1 dzień. Ubezpieczony nie jest członkiem OFE.

- okoliczności bezsporne

W okresie od dnia 1 września 1967 roku do dnia 1 lipca 1974 roku ubezpieczony był zatrudniony w Zakładach (...) w B.. Do dnia 30 czerwca 1970 roku ubezpieczony odbywał praktyczną naukę zawodu. W okresie od dnia 28 kwietnia 1972 roku do dnia 1 maja 1974 roku ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową, po zwolnieniu ze służby, ponownie podjął zatrudnienie w Zakładach (...). Okres pracy w tym zakładzie z wyłączeniem okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej został zaliczony przez pozwany organ rentowy do prac wykonywanych w warunkach szczególnych.

W okresie od dnia 2 marca 1983 roku do dnia 10 czerwca 1985 roku oraz od dnia 11 czerwca 1987 roku do dnia 19 września 1987 roku ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) Zarząd (...) Montażowych w B.. W przerwie od dnia 11 czerwca 1985 roku do dnia 10 czerwca 1987 roku ubezpieczony był zatrudniony na budowie eksportowej w NRD, gdzie pracował na wysokości jako monter przy montażu koparek do wydobywania węgla brunatnego. W (...) G. ubezpieczony pracował na stanowisku montera aparatury i urządzeń chemicznych, zajmował się wykonywaniem remontów na wytwórniach kwasu fosforowego, siarkowego, wytwórni nawozów sztucznych, amoniaku i wytwórni bieli tytanowej.

W okresie od dnia 22 września 1987 roku do dnia 29 lutego 1988 roku ubezpieczony był zatrudniony w (...) i UP (...) z siedzibą w N.. Ubezpieczony pracował jako monter konstrukcji stalowych na wysokości i zajmował się montowaniem taśmociągów na wysokości 8-10 metrów. W/w przedsiębiorstwach ubezpieczony był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

- dowód: akta osobowe z okresu zatrudnienia k. 34, k. 32 akt sądowych, zeznania ubezpieczonego k. 59-60 akt sądowych

Sąd rozważył, co następuje:

Sąd dokonał oceny omówionego wyżej stanu faktycznego w kontekście przepisów art.184 i 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych /Dz. U. z 2009 roku, nr 153,poz.1227 / oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8 z 1983 r., poz. 43.)

Zgodnie z treścią art. 184. ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.( art. 184 ust 2 )

Zgodnie z treścią art.32 ust 1 cytowanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27pkt.1.( 65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet)

Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w cytowanym wyżej przepisie, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepisy rozporządzenia wykonawczego z dnia 7 lutego1983r, które nadal zachowały swoją moc na warunkach określonych w art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.), mają zastosowanie do wszystkich pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 2 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, a okresy te stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Niemniej jednak należy wskazać, iż w przypadku, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczeń potwierdzających okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach z przyczyn od siebie niezależnych, art. 472 i 473 k.p.c. umożliwiają ustalenie tych okoliczności w drodze postępowania odwoławczego przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z ww. artykułami w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych każdy fakt mający wpływ na prawo do świadczenia lub jego wysokość może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

W przedmiotowej sprawie, pozwany organ rentowy do okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych uwzględnił ubezpieczonemu łącznie 14 lat, 4 miesiące i 26 dni, z wyłączeniem okresu odbywania przez ubezpieczonego zasadniczej służby wojskowej w okresie od dnia 28 kwietnia 1972 roku do dnia 1 maja 1974 roku. Po doliczeniu okresu służby wojskowej ubezpieczony legitymowałby się wymaganym 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Sąd zaliczył zatem ubezpieczonemu okres odbywania przez niego zasadniczej służby wojskowej w czasie trwania stosunku pracy, bowiem ubezpieczony po powrocie z wojska zgłosił swój powrót do pracy. Pogląd taki utrwalony jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W wyroku z dnia 6 kwietnia 2006 roku (sygn. akt IIIUK 5/06, OSNP 2007/7-8/108) Sąd Najwyższy wskazał między innymi, iż pod rządem art. 124 ust. 1 ustawy z dnia 30 stycznia 1959 roku o powszechnym obowiązku wojskowym ( tekst jednolity: Dz. U. z 1963 roku nr 20, poz. 108) zakład pracy, który zatrudniał pracownika w chwili powołania do czynnej służby wojskowej, obowiązany był go zatrudnić na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz na nie niżej opłacanym, jeżeli pracownik najpóźniej w ciągu 30 dni od zwolnienia z zasadniczej służby wojskowej zgłosił swój powrót do pracy. Dopiero niezachowanie tego terminu powodowało rozwiązanie stosunku z mocy prawa, chyba, że nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych(ust.2)Zgodnie z wyraźnym brzmieniem art. 125 tej ustawy, pracownikowi, który zgłosił się do pracy w terminie określonym w art. 124 ust.1 zalicza się okres odbytej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy, między innymi w warunkach szczególnych, od których zależy nabycie tych uprawnień. Zdaniem Sądu Najwyższego, już wykładnia gramatyczna powołanych unormowań nie powinna nasuwać jakichkolwiek wątpliwości, że okres odbytej czynnej zasadniczej służby wojskowej przez pracownika zatrudnionego poprzednio w szczególnych warunkach pracy, który po zakończeniu tej służby zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia, traktuje się tak samo jak wykonywanie takiej pracy, a skoro okres ten podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy w warunkach szczególnych, to uwzględnia się go także do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym.

Sąd orzekający w przedmiotowej sprawie w pełni podziela zaprezentowane

w /w wyroku stanowisko Sądu Najwyższego, wskazując przy tym, iż ubezpieczony zakończył odbywanie zasadniczej służby wojskowej w dniu 1 maja 1974 roku i w 30 dniowym wymaganym terminie powrócił do pracy na poprzednio zajmowanym stanowisku. Przepis art. 108 ust.1 wówczas obowiązującej ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. z 1967 roku nr 44, poz. 220 z późn. zm.) także przewidywał, iż czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie na tym samym stanowisku, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby.(art. 108 ust.1 w brzmieniu ustalonym art. X pkt.2 lit. c ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku –Przepisy wprowadzające Kodeks Pracy- Dz. U. z 1974 roku Nr 24, poz. 142).

Powód podjął zatrudnienie u dotychczasowego pracodawcy w ciągu 30 dni od zwolnienia ze służby wojskowej a więc w terminie określonym w art. 106 ust. 1 tej ustawy. Zaznaczyć należy, iż ostatecznie kwestia uwzględniania okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu pracy w warunkach szczególnych została przesądzona w Uchwale Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego wydanej w październiku 2013 roku.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, iż w warunkach szczególnych ubezpieczony był zatrudniony w okresie od dnia 22 września 1987 roku do dnia 29 lutego 1988 roku oraz od dnia 2 marca 1983 roku do dnia 10 czerwca 1985 roku oraz od dnia 11 czerwca 1987 roku do dnia 19 września 1987, zatem wraz z okresami zaliczonymi już przez organ rentowy ma wymagany ponad 15 letni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych od dnia (...)roku, to jest od osiągnięcia przez niego wymaganego wieku 60 lat.

W punkcie II wyroku Sąd Okręgowy zgodnie z treścią przepisu art. 118 ust.1a ustawy emerytalno- rentowej FUS z urzędu orzekał w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Zdaniem Sądu Okręgowego, w okolicznościach przedmiotowej sprawy wystąpiły podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do przyznania ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury. Na etapie prowadzonego przez pozwany organ rentowy postępowania, zaliczono ubezpieczonemu okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 14 lat, 4 miesięcy i 26 dni, z wyłączeniem okresu odbywania służby wojskowej. W ocenie Sądu Okręgowego, kwestia uwzględnienia okresu odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych została wielokrotnie wyjaśniona w orzecznictwie sądowym, ostatecznie w Uchwale Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego wydanej w październiku 2013 roku. W ocenie Sądu Okręgowego, gdyby organ rentowy respektował ugruntowany w orzecznictwie pogląd odnośnie tej kwestii, to już na etapie postępowania prowadzonego przez organ rentowy zostałoby ustalone, że odwołujący legitymuje się wymaganym 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Zatem zaistniały podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego.

SSO Janusz Madej