Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2018 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2018 r. w Grudziądzu na rozprawie

sprawy z powództwa A. J. (1), G. B., M. J., małoletnich O. J. i S. J.

przeciwko Towarzystwu (...) w W.

o zapłatę

I.  Zasądza od pozwanego na rzecz powódki M. J. kwotę 30 000 zł (trzydzieści tysięcy złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22.10.2015 r. do dnia 31.12.2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.01.2016 r. do dnia zapłaty;

II.  Zasądza od pozwanego na rzecz powódki O. J. kwotę 10 000 zł (dziesięć tysięcy złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22.10.2015 r. do dnia 31.12.2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.01.2016 r. do dnia zapłaty;

III.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda A. J. (1) kwotę 30 000 zł (trzydzieści tysięcy złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22.10.2015 r. do dnia 31.12.2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.01.2016 r. do dnia zapłaty;

IV.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda S. J. kwotę 10 000 zł (dziesięć tysięcy złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22.10.2015 r. do dnia 31.12.2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.01.2016 r. do dnia zapłaty;

V.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda G. B. kwotę 20 000 zł (dwadzieścia tysięcy złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 22.10.2015 r. do dnia 31.12.2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.01.2016 r. do dnia zapłaty;

VI.  Zasądza od pozwanego na rzecz powódki M. J. kwotę 6 817 zł (sześć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

VII.  Zasądza od pozwanego na rzecz małoletniej O. J. kwotę 2 917 zł (dwa tysiące dziewięćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

VIII.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda A. J. (1) kwotę 6 317 zł (sześć tysięcy trzysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

IX.  Zasądza od pozwanego na rzecz małoletniego S. J. kwotę 2 917 zł (dwa tysiące dziewięćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

X.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda G. B. kwotę 5 817 zł (piec tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

XI.  Nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Grudziądzu kwotę 513,58 zł (pięćset trzynaście złotych 58/100) tytułem zwrotu wydatków wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 2080/16

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 29 czerwca 2018 r.

M. J., O. J., A. J. (1), S. J. i G. B. wnieśli o zasądzenie od Towarzystwa (...) w W. na podstawie art. 446 § 4 k.c. następujących kwot tytułem zadośćuczynienia za doznane krzywdy związane ze śmiercią J. J. (1) (matki M. J. i A. J. (1), babci O. J. i S. J. oraz siostry G. B.) w wypadku drogowym w dniu 27 czerwca 2015 r.:

- po 30.000 zł na rzecz M. J. i A. J. (1),

- po 10.000 zł na rzecz O. J. i S. J.,

- 20.000 zł na rzecz G. B.,

przy czym w przypadku M. J. i A. J. (1) miała to być dopłata do części zadośćuczynienia wypłaconej w postępowaniu likwidacyjnym w kwotach po 20.000 zł.

Powodowie domagali się również zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od dochodzonych kwot od dnia 22 października 2015 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia na ich rzecz od pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego po 9.600 zł w przypadku pierwszych czterech powodów i 4.800 zł na rzecz powoda G. B..

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, że w dniu 27 czerwca 2015 r. około godz. 18:00 w Ł. doszło do wypadku drogowego, w wyniku którego śmierć poniosła J. J. (1). Pojazd sprawcy zdarzenia posiadał obowiązkowe ubezpieczenie w zakresie odpowiedzialności cywilnej w pozwanym zakładzie ubezpieczeń.

Powodowie zaznaczyli, że pozwany przed wszczęciem sprawy sądowej przyznał po 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia dzieciom zmarłej M. J. i A. J. (1), natomiast odmówił uznania roszczeń pozostałych powodów, twierdząc, że pomiędzy wnukami i bratem a zmarłą nie istniała szczególna więź, która uzasadniałaby przyznanie świadczenia oraz że nie zaliczają się oni do kręgu osób powiązanych poczuciem bliskości (k. 3-13 akt).

Ze względu na wartość przedmiotu sporu i współuczestnictwo formalne powodów oraz niedopuszczalną kumulację roszczeń, pozwy A. J. (1), S. J. i G. B. wyłączono do odrębnego rozpoznania, a następnie sprawę z ich powództwa połączono do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia, gdyż pozostawały ze sobą w związku (art. 219 k.p.c.).

Pozwany wniósł o oddalenie wszystkich powództw w całości i zasądzenie na jego rzecz od powodów kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwane towarzystwo zaznaczyło, że uznało swoją odpowiedzialność gwarancyjną z tytułu ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody. Wskazało jednak, że kwoty wypłacone dzieciom zmarłej całkowicie rekompensują krzywdę przez nich doznaną w wyniku śmierci matki. Pozwany kwestionował też, jakoby roszczenie o zadośćuczynienie z tytułu śmierci J. J. (1) przysługiwało powodom O. J., S. J. i G. B. (k. 72-73 i 105-106 akt).

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

J. J. (1) zginęła w wypadku drogowym w dniu 27 czerwca 2015 r. około 100-150 metrów od swojego domu. Sprawcą tego wypadku był kierowca motocykla marki K., do którego prowadzenia nie posiadał uprawnień. Jadąc na prostym odcinku drogi na terenie miasta Ł., rażąco i umyślnie naruszył zasady ruchu drogowego w ten sposób, iż podczas manewru wyprzedzania innych pojazdów przekroczył o 48 km/h dopuszczalną prędkość, w wyniku czego nie opanował pojazdu i zderzył się z jadącym z tego samego kierunku samochodem osobowym marki O. (...), będącym w trakcie manewru skręcania w lewo do posesji. W efekcie zderzenia motocykl upadł na chodnik i uderzył w znajdujących się na chodniku pieszych, w wyniku czego J. J. (1) poniosła śmierć na miejscu. W chwili śmierci miała 63 lata i była na emeryturze.

Dowody: odpis skrócony aktu zgonu – k. 18 akt I C 2080/16

notatka urzędowa – k. 19-20 akt I C 2080/16

postanowienie o wszczęciu postępowania w sprawie nieletniego – k. 21 akt I C

(...)

zeznania M. J. - k. 150 akt I C 2080/16

Pojazd sprawcy zdarzenia posiadał obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej w pozwanym zakładzie ubezpieczeń (okoliczność bezsporna).

J. J. (1) przed śmiercią mieszkała w Ł. z mężem R. J.. Posiadała dwoje dzieci: M., po mężu J., urodzoną w (...) r. i A. J. (1), urodzonego w (...) r. M. J. po zawarciu małżeństwa mieszkała w T., gdzie otrzymała mieszkanie od rodziców, a następnie w W.. Odwiedzała się wówczas z rodzicami regularnie, średnio dwa razy w miesiącu. J. J. (1) była na komunii wnuczki O. pod W.. Około 6,5 roku temu M. J. wyjechała z rodziną za granicę – do Słowenii, gdzie mieszkała 3 lata. Obecnie mieszka w B.. Od czasu wyjazdu za granicę M. J. odwiedzała rodziców z rodziną rzadziej – co 5-6 tygodni. J. J. (1) odwiedzała też córkę – była dwa lub trzy razy w Słowenii i w B.. Obie rodziny razem były na wycieczce w W.. Rodziny spotykały się też u rodziców męża M. w G. oraz w domu A. J. (1), z okazji świat i urodzin. Dłuższe kontakty odbywały się w wakacje, albowiem rodzina J. spędzała w Polsce urlopy. Nocowali wówczas również u rodziców M. J.. Spotykali się na grillu, wspólnie spacerowali, chodzi nad jezioro, spotkali się ze wspólnymi znajomymi. Podczas odwiedzin w Polsce O. J. spała z babcią, pomagała jej w ogródku, była z nią na sypaniu kwiatów podczas procesji w kościele, razem robiły wypieki.

A. J. (1) po ślubie w 2007 r. zamieszkał w Ł.. W zakupie działki budowlanej i budowie domu pomogli mu rodzice. J. J. (1) utrzymywała bliskie relacje z dziećmi i małoletnimi wnukami O. J. i S. J. oraz bratem G. B., który mieszkał po sąsiedzku. Relacje te były przez cały czas bardzo dobre, ciepłe i otwarte. M. J. rozmawiała z mamą przez S. nie rzadziej niż co drugi dzień. Przy różnych okazjach składała z mężem i córką O. życzenia mamie i dawała jej prezenty. O. J. miała bliskie relacje z babcią, rozmawiała z nią przez S..

A. J. (1) często rozmawiał z mamą przez telefon, odwiedzał rodziców przy różnych okazjach, średnio raz na dwa tygodnie: na weekendy, święta, urodziny i na S.. Dziadkowie przyjeżdżali do Ł. na urodziny powoda S. J..

G. B. miał najlepsze relacje spośród rodzeństwa z siostrą J. J. (1), gdyż razem mieszkali najdłużej z rodzicami, J. J. (1) była od niego starsza o 5 lat i pomagała rodzicom w jego wychowaniu. Po usamodzielnieniu i założeniu rodzin mieszkali po sąsiedzku i często się spotykali. J. J. (1) opiekowała się jego synem W., przyprowadzała go z przedszkola. G. B. ma domek nad jeziorem w G. i często zapraszał siostrę J. oraz jej dzieci i wnuki nad jezioro, gdzie odbywały się spotkania rodzinne.

Kiedy zmarła J. J. (1), jej wnuk S. nie miał skończonych 7 lat. Kiedy był mały, J. J. (1) przyjeżdżała do T., żeby się nim opiekować, jak była potrzeba. Miała z wnukiem bardzo bliskie relacje. Nie faworyzowała dzieci ani wnuków.

Tragiczna śmierć J. J. (1) zaskoczyła całą rodzinę i naruszyła dobrostan psychiczny powodów, albowiem mieli ze zmarłą silną więź emocjonalną. Najszybciej dotarł na miejsce wypadku G. B. – kilka minut po wypadku. Widział siostrę martwą i zakrwawioną na chodniku i taki jej obraz ma przed oczyma, kiedy ją wspomina. A. J. (1) przyjechał do Ł. w dniu wypadku matki, półtorej godziny po otrzymaniu telefonicznej wiadomości o jej śmierci. Na miejscu wypadku nie zastał już matki, gdyż została przetransportowana na sekcję zwłok. Ze względu na wypadek wziął dodatkowy urlop, aby być dłużej z rodziną. M. J. przyleciała z rodziną z B. następnego dnia i była w Polsce dwa miesiące, żeby pomóc ojcu. Długo dochodziła do siebie po śmierci matki. Często płakała, zamykała się w sobie, szukała odosobnienia. Zażywała środki uspokajające. Rozmawiała na temat śmierci matki i żałoby z koleżankami, które są psychologami. Podobnie reagował po śmierci J. J. (1) jej syn A., okazywał silne emocje, płakał, zamknął się w sobie, często modli się za matkę.

Sprawca wypadku nie przeprosił powodów za jego spowodowanie w dniu 27 czerwca 2015 r.

Po otrzymaniu wiadomości o śmierci J. J. (1) powodowie odczuwali szok, tęsknotę, żal, co przejawiało się częstym wspominaniem. Wszyscy powodowie, oprócz małoletniego S. J., byli na pogrzebie, który przeżyli bardzo mocno. Obecnie powodowie często odwiedzają grób zmarłej i zamawiają w jej intencji msze święte, spotkają się w rocznicę śmierci na obiadach rodzinnych. Z tą inicjatywą wyszedł G. B., który kilka miesięcy przed śmiercią siostry zorganizował z nią zlot rodziny B..

S. J. po śmierci babci miał koszmary, śniło mu się, że go potrącił motocykl. W. się w nocy z krzykiem. Pojawiły się u niego tiki nerwowe. Był z tego powodu konsultowany u okulisty i neurologa.

Śmierć J. J. (1) nie miała negatywnego wpływu na aktywność życiową i zawodową pełnoletnich powodów. Skutkiem śmierci J. J. (1) było odczuwanie przez powodów pustki i obniżenie nastroju oraz poczucia bezpieczeństwa, co utrzymuje się do dnia dzisiejszego.

Dowody: odpisy skrócone aktów stanu cywilnego i kopie dowodów osobistych – k. 40-42 akt

I C 2080/16 i k. 33-37 akt I C 2368/16

policyjna notatka urzędowa z miejsca wypadku – k. 19-20 akt I C 2080/16

zeznania świadków: A. J. (2), R. G., M.

G., M. Z., H. S., B. P.

- na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2017 r.

zeznania świadka W. J. – na rozprawie w dniu 30 czerwca 2017 r.

zeznania pełnoletnich powodów – na rozprawie w dniach 30 czerwca 2017 r. i 2

sierpnia 2017 r.

zdjęcia –k. 43-67, 143-148 i 152-153 akt I C 2080/16

biuletyn parafialny – k. 141-142 akt I C 2080/16

opinia biegłej A. S. – k.169-175 akt I C 2080/16

Pismem z 29 lipca 2015 r. pełnomocnik powodów zgłosił szkodę pozwanemu i wezwał go do zapłaty w terminie 30 dni tytułem zadośćuczynienia kwoty 120.000 zł na rzecz męża zmarłej, 100.000 zł na rzecz jej córki i 20.000 zł dla wnuczki O. J..

Pismem z 31 lipca 2015 r. wezwano pozwanego do zapłaty w terminie 30 dni kwoty 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia dla syna zmarłej oraz 20.000 zł na rzecz jej wnuka i 25.000 zł dla brata Z. B.. Pismem z 4 sierpnia 2015 r. wezwano pozwanego do zapłaty w terminie 30 dni kwoty 25.000 zł w ramach zadośćuczynienia na rzecz G. B..

Pismami z 21 października 2015 r. pozwany przyznał po 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia w związku ze śmiercią matki M. J. i A. J. (3). Odmówił jednocześnie wypłaty żądanych kwot na rzecz pozostałych powodów.

Dowody: pisma stron – k. 22-39 akt sprawy I C 2080/16 i k. 25-32 akt I C 2368/16

Sąd uznał za wiarygodne zeznania przesłuchanych w sprawie świadków i powodów, gdyż były zgodne, wzajemnie się uzupełniały i nie pozostawały w sprzeczności z przedłożonymi do akt dokumentami, które również zasługiwały na uwzględnienie, gdyż nie były kwestionowane przez strony. Sąd podzielił opinię biegłej A. Ś., gdyż była jasna i klarowna, została przy tym sporządzona rzetelnie, po badaniu powoda A. J. (1), przez osobę o odpowiedniej specjalności i z długoletnim doświadczeniem.

Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, iż wszyscy powodowie utrzymywali bliską, serdeczną więź ze zmarłą J. J. (1), po jego śmierci znajdowali się w żałobie, odczuwali smutek i żal, a śmierć spowodowała u nich poczucie krzywdy. W ocenie Sądu, w wyniku śmierci J. J. (1) doszło do naruszenia ich dobra osobistego w postaci prawa do niezakłóconego życia w rodzinie oraz do zerwania więzi, jaka ich łączyła ze zmarłą. Powództwa o zasądzenie odpowiednich kwot tytułem zadośćuczynień zasługiwały więc co do zasady na uwzględnienie (art. 436 § 1 w zw. z art. 435 § 1 k.c. i art. 446 § 4 k.c.).

Wysokość zadośćuczynienia zależna jest od oceny rozmiaru doznanej krzywdy, która ze swej istoty jest trudno wymierna i zależy od szeregu okoliczności związanych z wypadkiem i jego następstwami. W orzecznictwie sądowym podkreśla się, iż podstawowym kryterium dla ustalenia wysokości należnego poszkodowanemu zadośćuczynienia jest rozmiar i intensywność doznanej krzywdy, ocenianej według miar obiektywnych, oraz stopień negatywnych konsekwencji dla pokrzywdzonego wynikających z dokonanego naruszenia dobra osobistego, w tym także niewymiernych majątkowo (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 lutego 2004 r., sygn. akt II Aca 641/03, Wokanda 2004, nr 9, s. 44). Sąd Najwyższy w wyroku z 15 września 1999 r. (III CKN 339/98, Rzeczpospolita z 14 kwietnia 2000 r., nr 89, C 2) zaznaczył, iż wysokość zadośćuczynienia w istocie zależy od uznania sędziowskiego, które powinno uwzględniać wszystkie istotne dla jej wymiaru okoliczności sprawy. Z tego względu krzywda, czyli szkoda niematerialna, która może mieć postać cierpień psychicznych lub fizycznych, jest różnie szacowana przez sądy.

Choć kwoty miarkowanego przez Sądy zadośćuczynienia są różne i zależą zawsze od okoliczności konkretnego przypadku, to pewne jest, iż z jednej strony nie mogą one zmierzać do bezpodstawnego wzbogacenia poszkodowanego, a z drugiej strony nie mogą być symboliczne, gdyż wówczas nie rekompensują dostatecznie doznanej przez poszkodowanego krzywdy. Zadośćuczynienie zmierza co do zasady do poprawienia stanu psychicznego pokrzywdzonego poprzez poprawę jego sytuacji majątkowej. Tak pojmowaną rekompensatę może przynieść tylko takie zadośćuczynienie, które - nie pomijając stopnia winy osoby odpowiedzialnej za szkodę - jest dostosowane przede wszystkim do zakresu i stopnia natężenia krzywdy doznanej przez poszkodowanego.

W otwartym katalogu uniwersalnych kryteriów, które mogą być pomocne przy określaniu wysokości zadośćuczynienia dla najbliższych członków rodziny znajdują się takie czynniki jak:

- długotrwałość cierpień i bólu po śmierci najbliższego, trauma, ogrom doznanego cierpienia,

- poczucie osamotnienia, cierpienia natury moralnej i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej,

- stopień krzywdy wynikający z utraty pomocy, wsparcia i opieki osoby bliskiej,

- poczucie straty, żalu, tęsknoty, silne przeżywanie żałoby po zmarłym,

- utrata czerpania przyjemności z życia rodzinnego,

- wiek uprawnionego do zadośćuczynienia,

- zachowanie sprawcy szkody, ewentualne przeprosiny.

Uwzględniając te przesłanki stwierdzić trzeba, iż więź emocjonalna i duchowa pomiędzy J. J. (1) i jej dziećmi, wnukami i bratem G. B. była bardzo silna, a zatem i wysoki był stopień krzywdy doznany przez nich wskutek śmierci J. J. (1). Jeśli chodzi o przeżywanie żałoby i wstrząs psychiczny stwierdzić trzeba, że było to bardziej intensywne – ze względu na silniejszą więź emocjonalną - w życiu M. J. i A. J. (1). Wyższy był w tym przypadku również stopień krzywdy wynikający z utraty pomocy i wsparcia osoby bliskiej.

Mając zatem na uwadze te okoliczności, a nadto stopień winy sprawcy szkody (wina umyślna), rodzaj naruszonych dóbr osobistych powodów (prawo do życia w rodzinie), opisany wcześniej rozmiar doznanych cierpień i bardzo bliskie relacje wszystkich powodów ze zmarłą, Sąd doszedł do wniosku, iż w pozwie prawidłowo określono zakres roszczeń, albowiem odpowiednią rekompensatą dla dzieci zmarłej w wypadku J. J. (1) za doznaną krzywdę powinna być kwota po 50.000 zł, dla brata G. B. 20.000 zł, a dla wnuków zmarłej po 10.000 zł (art. 446 § 1 i 4 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c.). Przyznane kwoty są w ocenie Sądu adekwatne do rozmiaru poniesionej krzywdy powodów i oscylują w granicach, jakie Sądy zasądzają w tego typu sprawach. Przy zasądzaniu odpowiednich kwot Sąd miał również na względzie to, że J. J. (1) zginęła tragicznie, co zwłaszcza odbiło się negatywnie w psychice powodów, a krzywda powodów będzie trwać w czasie – do końca ich życia.

W świetle art. 455 i 446 k.c. roszczenie o zadośćuczynienie, jako roszczenie pieniężne - w przypadku braku oznaczenia terminu spełnienia świadczenia - staje się wymagalne z chwilą wezwania do zapłaty. Stąd też odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należnego uprawnionemu należą się już od tej chwili, czemu nie stoi na przeszkodzie to, że wysokość świadczenia jest ostatecznie kształtowana przez sąd. Przewidziana w art. 445 § 1, art. 446 § 4 i art. 448 k.c. możliwość przyznania przez sąd odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za krzywdę nie zakłada bowiem dowolności ocen sądu, a jest jedynie konsekwencją niewymiernego w pełni charakteru okoliczności, decydujących o doznaniu krzywdy i jej rozmiarze. Mimo więc pewnej swobody sądu przy orzekaniu o zadośćuczynieniu, wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny. Wymagalność roszczenia o zadośćuczynienie za krzywdę, a tym samym i początkowy termin naliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie należnego zadośćuczynienia, może się natomiast różnie kształtować w zależności od okoliczności sprawy. Terminem, od którego należą się odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia za krzywdę, może być więc, w zależności od okoliczności sprawy, zarówno dzień poprzedzający wyrokowanie o zadośćuczynieniu, jak i dzień tego wyrokowania (por. wyrok SN z dnia 18 lutego 2011 r., I CSK 243/10, LEX nr 848109; wyroki Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 lutego 2013 r., I ACa 1092/12, LEX nr 1280446 i z dnia 9 stycznia 2014 r., I ACa 459/13, LEX nr 1416095). Powodowie zgłosili swe roszczenia w ramach postępowania likwidacyjnego pismami z 29 i 31 lipca oraz 4 sierpnia 2015 r. Przepis art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych stanowi, że zakład ubezpieczeń wypłaca poszkodowanym należne kwoty z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w terminie 30 dni, licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Gdyby pozwany rozpatrzył właściwie żądania powodów i przeprowadził wobec nich rzetelnie postępowanie likwidacyjne, powinien wypłacić stosowne zadośćuczynienia w terminie 30 dni od otrzymania poszczególnych wezwań powodów. Z upływem tych okresów popadł więc w opóźnienie i z tego względu odsetki od przyznanych kwot zadośćuczynienia na rzecz każdego z powodów zasądzono od dnia wskazanego w pozwie, albowiem przypadał on po upływie 30 dni od zgłoszenia roszczeń (art. 481 § 1 i 2 k.c.). Pozwany nie wykazał żadnych szczególnych okoliczności uzasadniających ustalenie biegu początkowego terminu naliczania odsetek w dniu wyrokowania, zaś nie spełniając dobrowolnie świadczenia i wdając się w spór sądowy ponosił ryzyko przegrania procesu oraz popadnięcia w opóźnienie już od dnia następnego po upływie zakreślonego terminu do spełnienia świadczenia.

O kosztach procesu w każdej z rozpatrywanych spraw orzeczono w oparciu o art. 99 § 1 i 3 k.p.c. - według zasady stosunkowego rozdziału. Koszty poniesione przez powodów to opłaty od pozwów (M. J. i A. J. (1) po 1.500 zł, ich dzieci po 500 zł i G. B. – 1.000 zł), opłaty skarbowe od pełnomocnictw – po 17 zł i wynagrodzenie pełnomocnika będącego adwokatem według norm przepisanych – 4.800 lub 2.400 zł w zależności od wartości przedmiotu sporu (§ 2 pkt 4 i 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w brzmieniu obowiązującym w dniu wniesienia pozwu - Dz. U. z 2015 r. poz. 1800). Brak było podstaw do zasądzenia na rzecz powodów opłat adwokackich w podwójnej lub poczwórnej wysokości stawki minimalnej, gdyż nie uzasadniał tego ani nakład pracy pełnomocnika, ani jego wkład w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, ani jej rodzaj i czas trwania postępowania (§ 15 ust. 1 – 3 cyt. wyżej rozporządzenia). Powódka M. J. uiściła również zaliczkę w kwocie 500 zł na koszty mediatora i biegłego.

O kosztach sądowych pobranych na rzecz Skarbu Państwa orzeczono na podstawie art. 83 ust. 2 i art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 98 § 1 k.p.c. Koszty te stanowi kwota 513,58 zł wyłożona tymczasowo na pokrycie kosztów biegłej psycholog (k. 181 akt).