Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 sierpnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 09 sierpnia 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank S.A. z s. w W.

przeciwko M. D.

roszczenia z umowy pożyczki

1.  zasądza od pozwanego M. D. na rzecz powoda (...) S.A. w W. kwotę 149.728,67 (sto czterdzieści dziewięć tysięcy siedemset dwadzieścia osiem 67/100) złotych ;

2.  zasądza od pozwanego M. D. na rzecz powoda (...) S.A. w W. kwotę 1.923,44 (tysiąc dziewięćset dwadzieścia trzy 44/00) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  przyznaje na rzecz pełnomocnika pozwanego z urzędu adw. J. U. – likwidatora Kancelarii (...) wynagrodzenie w kwocie 3.600,00 (trzy tysiące sześćset 00/100) złotych wraz z należnym podatkiem od towarów i usług.

Sygn. akt I C 265/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 29 sierpnia 2016 r. powód (...) Bank S.A. z siedzibą w W. wniósł w elektronicznym postępowaniu upominawczym o orzeczenie nakazem, żeby pozwany M. D. zapłacił powodowi kwotę 149.728,67 zł.

W dniu 16 września 2016 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w sprawie VI Nc-e (...) wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym zgodnie z żądaniem pozwu.

W terminie przewidzianym do wniesienia środka zaskarżenia pozwany M. D. złożył sprzeciw od nakazu zapłaty, wnosząc o oddalenie powództwa. Pozwany zakwestionował ważność czynności prawnej w postaci umowy kredytu, wskazując iż w chwili jej zawarcia nie był w stanie swobodnie podejmować decyzji i wyrażać woli z uwagi na chorobę psychiczną.

Postanowieniem z dnia 7 października 2016 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie przekazał sprawę do tut. Sądu.

Strony podtrzymały swoje stanowiska w toku postępowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 18 listopada 2014 r. pozwany M. D. zawarł z (...) Bank S.A. z siedzibą w W. umowę konsolidacyjnego kredytu gotówkowego.

Na mocy umowy powodowy bank udzielił pozwanemu na okres 108 miesięcy kredytu w kwocie 62.877,83 zł na sfinansowanie potrzeb konsumpcyjnych kredytobiorcy oraz w kwocie 81 190,00 zł na spłatę następujących kredytów w Bank (...) SA (77.296,00 zł) oraz Bank (...) SA (3.894,00 zł). Zgodnie z umową pozwany w związku z zawarciem umowy i udzieleniem kredytu poniósł koszt: prowizji bankowej w kwocie 0,00 zł, opłaty za objęcie kredytobiorcy ubezpieczeniem grupowym na wypadek śmierci, trwałej i całkowitej niezdolności do pracy albo hospitalizacji w wyniku NW-Twój Pakiet Ochronny na Życie na okres pierwszych 12 miesięcy trwania umowy w kwocie 14.795,76 zł, opłaty za objęcie kredytobiorcy ubezpieczeniem grupowym na wypadek utraty stałych źródeł dochodów lub inwalidztwa lub niezdolności do wykonywania czynności żyda codziennego (...) Banku SA - Pakiet U. Pracy lub Dochodów na okres pierwszych 36 miesięcy w kwocie 15.919,50 zł, opłaty za objęcie kredytobiorcy ubezpieczeniem grupowym na życie i zdrowie kredytobiorców (...) Bank Spółka Akcyjna „Pakiet na Wypadek” na okres pierwszych 36 miesięcy w kwocie 15.847,46 zł oraz odsetek od kapitału kredytowego w kwocie 65.898,17 zł. Zgodnie z umową kredyt oprocentowany był według zmiennej stopy procentowej, która w dniu podpisania umowy wynosiła 8.90% w stosunku rocznym. Zgodnie z umową oprocentowanie kredytu ulegnie zmianie w przypadku zmiany stopy procentowej rynku międzybankowego WIBOR 3M o co najmniej 1,0 pp.

Całkowita kwota kredytu wynosiła 144.067,83 zł.

Pozwany zobowiązał się do spłaty kredytu w równych ratach płatnych w okresach miesięcznych do 20 dnia każdego miesiąca w wysokości 1.943.47 zł, z zastrzeżeniem, że wysokość pierwszej raty Kredytu, która jest ratą wyrównawczą, nie będzie wyższa niż 2.014,71 zł płatna do dnia 20 grudnia 2014 r.

W przypadku opóźnienia w terminowym regulowaniu rat kredytu, zgodnie z umową bank będzie pobierał od niespłaconego w terminie kredytu podwyższane odsetki w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP obowiązującej na dzień powstania zadłużenia przeterminowanego, która w dniu zawarcia umowy wynosiła 12.00%.

W dniu 5 października 2015 r. strony zawarły aneks do powyższej umowy, na mocy którego m.in. potwierdzono zawarcie umowy kredytu oraz uległ wydłużeniu okresu spłaty zobowiązania wynikającego z tej umowy o 24 miesięcy tj. do dnia 2025-11-20.

/dowód: umowa kredytu k.30-33, aneks do umowy k.34-35/

Na skutek nieregulowania zaległości w spłacie kredytu, pismem z dnia 2 maja 2016 r. powodowy bank wypowiedział pozwanemu umowę kredytu z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Pismo zostało doręczone na adres podany przez pozwanego w umowie, jednak pozwany nie podjął go w terminie pomimo dwukrotnego awizowania. Pismo zwrócono powodowi w dniu 31 maja 2016 r.

/dowód: wypowiedzenie umowy k.36, potwierdzenie odbioru k.37/

Na dzień 26 sierpnia 2016 r. powodowy bank dysponował wierzytelnością wobec pozwanego w kwocie 149,728,67 zł, na co składały się: kwota 137.395,52 zł tytułem należności głównej, kwota 9.936 zł tytułem odsetek umownych za okres korzystania z kapitału w wysokości 10% od dnia 20 stycznia 2016 r. do 12 lipca 2016 r., kwota .315,09 zł tytułem odsetek za opóźnienie naliczonych od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 10 % od dnia 20 stycznia 2016 r. do dnia 26 sierpnia 2016 r. oraz kwota 82,06 zł tytułem opłat i prowizji.

/dowód: wyciąg z ksiąg banku k.38/

Pozwany ma 64 lata. Od 25 czerwca 1985 roku do chwili obecnej pracuje w (...) w B. jako specjalista ds. sprzedaży.

Przeciwko wynagrodzeniu pozwanego skierowane jest postępowanie egzekucyjne, na skutek czego wynagrodzenie, jakie jest mu wypłacane, wynosi 1.220 zł miesięcznie.

Pozwany posiada jeszcze inne wierzytelności z zobowiązań kredytowych.

/dowód: zeznania pozwanego: nagranie 00:01:13-00:11:33, protokół k.228v, płyta k.230/

U pozwanego w 1995 r. zdiagnozowano zespól schizofrenopodobny z objawami o charakterze depresyjnym u osoby z zaburzeniami osobowości (bierno- agresywny). Pozwany w sposób stały leczy się psychiatrycznie od 2008 r. W 2014 r. pozwany odbył 3 wizyty u lekarza. W dniu 22.01.2014 r. lekarz odnotował m.in.: „Czuje się dobrze”. W dniu 23.04.2014 r. lekarz odnotował m.in.: „Bez objawów psychotycznych, myśli „s” neguje.” W dniu 7.06.2014 r. lekarz odnotował m.in.: „Czuje się dobrze. Spokojny. Bez objawów lękowych”. Kolejną wizytę pozwany odbył w dniu 24.03.2015 r., w czasie której lekarz odnotował: „Ostatnio pogorszenie - lęk, niepokój, bezsenność, zaburzenia koncentracji. Objawy depresyjno-lękowe. Bez objawów wytwórczych. D.. Zespół depresyjny w przebiegu schizofrenii”.

Pozwany był również wielokrotnie hospitalizowany, jednak wszystkie pobyty w szpitalu były na jego prośbę. Pierwszy pobyt pozwanego w szpitalu był na Oddziale Psychiatrycznym w B. w okresie 25.09-24.10.1995 r. z rozpoznaniem zespołu depresyjnego. Kolejny w Oddziale Chorób Afektywnych i Nerwic w B. w okresie 26.01-6.05.1998 r. z rozpoznaniem schizofrenii prostej. Podczas pobytu w szpitalu stwierdzono u pozwanego ciężką depresję z objawami psychotycznymi. W dn. 29-30.07.2006 r. pozwany zgłosił się na (...) w B. z zaburzeniami lękowymi. W okresie 28.12.2015-8.02.2016 r. pozwany przebywał w Klinice (...) w B. z rozpoznaniem zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych przyjmowaniem substancji nasennych i uspakajających oraz zespołu abstynencyjnego.

Ponadto pozwany cierpi na przewlekłą chorobę niedokrwienną serca, cukrzycę i nadciśnienie tętnicze, przerost gruczołu krokowego

/dowód: dokumentacja medyczna 41-66, dowód: zeznania pozwanego: nagranie 00:04:32-00:09:51, protokół k.228v, płyta k.230/

M. D. cierpi na chorobę afektywną dwubiegunową (F 31), mieszane zaburzenia osobowości (F 60) oraz uzależnienie od benzodiazepin (F13).

W dacie sporządzania umowy kredytowej w dn. 18.11.2014r. był zdolny do czynności prawnych, tj. do swobodnego wyrażenia swej woli i pokierowania swoim postępowaniem. Rozumiał czynność i był świadomy jej konsekwencji.

Stan psychiczny pozwanego nie uległ istotnemu pogorszeniu w 2014 r. Nie występowały u niego wtedy objawy psychotyczne. Nie wymagał w tym okresie hospitalizacji z przyczyn psychiatrycznych. Pobierał leki psychotropowe, ale był zdolny do pracy zarobkowej. Nie miał nigdy renty psychiatrycznej. Pozwany pamięta podjętą czynność, wie, na co przeznaczył pieniądze z kredytu. Stopień nasilenia stwierdzonych u niego zaburzeń psychicznych nie skutkował niepoczytalnością w czasie zawierania umowy kredytowej ani w okresie następnym do dnia dzisiejszego.

Objawy choroby psychicznej (dominował lęk, zaburzenia snu i wahania nastroju) okresowo stanowiły dyskomfort i wymagały pobytu na zwolnieniu lekarskim, ale nie uniemożliwiały wykonywania ról życiowych, w tym świadczenia pracy. U powoda nie występowały doznania psychiatryczne – urojenia i omamy.

/dowód: opinia psychologiczno-psychiatryczna k.106-109, uzupełniająca opinia psychologiczno-psychiatryczna k. 235/

Sąd ustalił powyższy stan na podstawie wyżej wskazanych dowodów. Sąd oddalił wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z dodatkowej łącznej opinii innych biegłych psychologa i psychiatry, ewentualnie z opinii instytutu naukowo-badawczego jako zbędny dla rozstrzygnięcia sprawy, jak też zmierzający do wydłużenia postępowania. Pozwany kwestionował opinię jako nieodnoszącą się do specyfiki zdiagnozowanego zaburzenia chorobowego, jednakże nie wskazał na żadne wewnętrzne sprzeczności (w stosunku do analizowanej dokumentacji medycznej czy też wywiadu przeprowadzonego z pozwanym), jak również na błędy merytoryczne opinii. W ocenie Sądu dalsze kwestionowanie przeprowadzonej przez biegłych opinii łącznej po jej uzupełnieniu, wynikało jedynie z niepomyślnych dla strony wniosków biegłych. Ta okoliczność zaś nie może stanowić o skutecznym zakwestionowaniu waloru dowodowego opinii biegłych.

Sąd zważył, co następuje:

Powód G. (...) Bank domagał się zasądzenia od pozwanego na jego rzeczy kwoty 149.728,67 zł. Pozwany zakwestionował roszczenie co do zasady, wskazując na nieważność czynności prawnej.

Zgodnie z art. 69 ustawy Prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu (ust. 1).

W niniejszej sprawie powód dokonał wypowiedzenia umowy. Skuteczne wypowiedzenie umowy kredytu skutkuje wymagalnością roszczenia banku obejmującego niespłacone raty kredytu oraz odsetki kapitałowe i odsetki za opóźnienie. Wypowiedzenie umowy nie zwalnia kredytobiorcy z obowiązku zwrotu otrzymanego kredytu w wysokości określonej w umowie wraz z należnymi odsetkami, a jedynie zmienia termin wymagalności tego roszczenia. Dlatego też określone w umowie odsetki związane z niedotrzymaniem przez kredytobiorcę terminu zwrotu świadczenia dotyczą także obowiązku wymagalnego w terminie wynikającym z wypowiedzenia umowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2017 r., II CSK 209/16, MonPrBank 2018 nr 1, str. 32).

Powód naliczył odsetki kapitałowe, odsetki za opóźnienie oraz opłaty i prowizje. Ich wysokość nie była kwestionowana przez pozwanego.

Zgodnie z treścią art. 82 kc nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Z taką hipotezą art. 82 kc łączy dyspozycję w postaci sankcji bezwzględnej nieważności złożonego oświadczenia woli. Pod pojęciem braku świadomości należy rozumieć stan charakteryzujący się zupełnym brakiem rozeznania sytuacji i przedsiębranych przez siebie kroków, niemożność rozumienia zachowań własnych i zachowań innych osób. Brak swobody oznacza z kolei stan, w którym osoba rozpoznaje co prawda sens własnego i obcego działania, ale pod wpływem negatywnego oddziaływania pewnych czynników psychicznych wyłączona jest możliwość swobodnego decydowania. A zatem powzięcie decyzji i wyrażenie woli jest swobodne, gdy zarówno proces decyzyjny, jak i uzewnętrznienie woli nie zostały zakłócone przez destrukcyjne czynniki wynikające z właściwości psychiki czy procesu myślowego osoby składającej oświadczenie woli.

Za najczęstszą przyczynę stanu wyłączającego normalne funkcjonowanie procesu decyzyjnego są choroby i różnego rodzaju zaburzenia psychiczne oraz nerwowe. Określenie stanu świadomości jest elementem ustaleń stanu faktycznego i jego oceny na podstawie przeprowadzonej przez Sąd analizy wszystkich zaoferowanych przez strony dowodów i okoliczności towarzyszących złożeniu oświadczenia woli.

Na pozwanym w związku z podniesionym zarzutem nieważności czynności prawnej ciążył obowiązek wykazania, iż w dniu 18 listopada 2014 r. (zawarcie umowy kredytu) oraz w dniu 5 października 2015 r. (potwierdzenie zawarcia umowy) był w stanie wyłączającym świadome i swobodne powzięcie decyzji.

Pozwany wskazywał, iż w okresie od 1998 roku do 2016 roku brał znaczne ilości leków, zaś w 2014 r. leczył się w gabinecie lekarza psychiatry. Zgodnie z opinią psychologiczno-psychiatryczną w dacie sporządzania umowy kredytowej w dn. 18.11.2014r. był zdolny do czynności prawnych (do swobodnego wyrażenia swej woli i pokierowania swoim postępowaniem), a także rozumiał czynność i był świadomy jej konsekwencji. Opinia ta, również po uzupełnieniu, jest w pełni jasna, spójna i logiczna. Pozwany zarówno w czasie badania przez biegłych jak i podczas zeznań przed Sądem pamiętał okoliczności zawarcia kredytu, ponadto w wywiadzie udzielonym biegłym wskazał jednoznacznie, na co przeznaczył pieniądze z kredytu. Z jego zeznań nie wynika, by w okresie 2014-2015 r. był w stanie utrudniającym rozpoznawanie znaczenia swoich czynów, cierpiał na urojenia itp. Również analiza dokumentacji nie ujawniła, by pozwany miał w czasie zawarcia umowy zaostrzenie objawów choroby psychicznych, które uniemożliwiałyby normalne funkcjonowanie.

Zdaniem Sądu analiza materiału dowodowego nie daje podstaw do ustalenia, że w dniu 18 listopada 2014 r. pozwany istotnie znajdował się w stanie wyłączającym świadome wyrażanie woli i w związku z powyższym oświadczenie pozwanego złożone podczas zawierania umowy kredytu nie może być uznane za nieważne. Tym samym zarzut nieważności czynności prawnej zgłoszony przez pozwanego należy uznać za nieskuteczny.

Wobec przyjęcia, iż w dniu 18 października 2014 r. pozwany złożył ważne w zakresie skutków prawnych oświadczenie woli, zbędne stało się badanie stanu pozwanego w dniu 5 października 2015 r. Ustalenia w tym zakresie miałyby ewentualny wpływ na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy w przypadku ustalenia braku świadomości pozwanego w dniu 18 listopada 2014 r.

Mając powyższe na uwadze, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda (...) S.A. w W. kwotę 149.728,67 zł zgodnie z żądaniem pozwu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i obciążył pozwanego kosztami sądowymi poniesionymi przez powoda w wysokości 1.923,44 złotych, na które składa się: opłata sądowa od pozwu w wysokości 1.872 zł, koszt notarialnego uwierzytelnienia dokumentów w wysokości 34,44 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

Biorąc po uwagę, że koszty pomocy prawnej udzielonej pozwanemu nie zostały przez niego uregulowane, Sąd przyznał pełnomocnikowi pozwanego ustanowionemu z urzędu te koszty na podstawie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu od Skarbu Państwa (Dz.U. z 2016 r. poz. 1714) w wysokości ustalonej na podstawie § 8 pkt 6 rozporządzenia złotych wraz z należnym podatkiem od towarów i usług.