Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 sierpnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie w VII Wydziale Karnym Odwoławczym

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dariusz Firkowski

Protokolant: st. sekr. sądowy Jolanta Jankowska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej del. do Prokuratury Okręgowej Aliny Biegajło-Niklewskiej

po rozpoznaniu w dniu 9 sierpnia 2018 r.

sprawy M. G. (1), ur. (...) w G., syna W. i K. z domu W.

oskarżonego z art. 300§2kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w G. z dnia 26 kwietnia 2018r., sygn. akt (...)

I zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oskarżonego M. G. (1) uniewinnia od popełnienia zarzucanego mu czynu,

II koszty procesu w sprawie ponosi Skarb Państwa.

Sygn. akt VII Ka

UZASADNIENIE

M. G. (1) został oskarżony o to, że w dniu 27 grudnia 2016 r. w G. w celu udaremnienia wykonania orzeczenia Sądu Rejonowego w B. z dnia 19 lipca 2011 r. sygn. akt (...) dokonał darowizny na rzecz brata T. G. 3/40 nieruchomości położonej w K. przy ul. (...) wpisanej do ksiąg wieczystych prowadzonych przez Sąd Rejonowy w G. pod numerem (...) wartości 7.500,00 zł czym działał na szkodę (...) Sp. z o.o. w Ł.

tj. o czyn z art. 300§2 kk.

Sad Rejonowy w G. wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2018 r. w sprawie (...)

I oskarżonego M. G. (1) uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, przy czym opis tego czynu uzupełnia o ustalenie, że 3/40 nieruchomości było zagrożone zajęciem, i za to na podstawie art. 300§2 kk przy zastosowaniu art. 37a kk w zw. z art. 33 § 1 i 3 kk skazuje go na karę grzywny w wymiarze 100 (sto) stawek dziennych, przy przyjęciu, iż wysokość jednej stawki dziennej równa jest kwocie 20 ( dwadzieścia) złotych.

II zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 200 ( dwieście) tytułem opłaty i obciąża go pozostałymi kosztami sądowymi w wysokości 292,23 ( dwieście dziewięćdziesiąt dwa 23/100) zł.

Powyższy wyrok w całości na korzyść oskarżonego zaskarżył jego obrońca i zarzucił mu:

1/ błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na uznaniu, że do podpisania aktu notarialnego darowizny nieruchomości doprowadził oskarżony mając świadomość możliwości zajęcia nieruchomości, kiedy to z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności zeznań wszystkich przesłuchanych w sprawie świadków wynika, iż wszystkie formalności związane z przygotowaniem umowy, wyborem notariusza, zebraniem dokumentów, załatwiał ojciec oskarżonego, zbycie udziału w wymiarze 3/40 nieruchomości było możliwe w drodze licytacji komorniczej, a uzyskane z tego tytułu pieniądze wystarczyłyby na zaspokojenie pokrzywdzonego,

2/ naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku a mianowicie:

- art. 5§2 kpk poprzez tłumaczenie nie dających się usunąć wątpliwości, co do uzyskania w toku licytacji wartości udziału 3/40 w nieruchomości, ceny wyższej niż 7.500 zł, co w świetle treści tego przepisu stanowi niedopuszczalne oparcie orzeczenia na przypuszczeniach mniej korzystnych dla oskarżonego niż te wynikające ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego,

-art. 4 kpk i art. 7 kpk poprzez nie wzięcie pod uwagę wszystkich okoliczności ujawnionych w toku procesu w szczególności tych świadczących na korzyść oskarżonego, a mianowicie tego, że wszelkie roszczenia pokrzywdzonego zostały, do czasu wydania wyroku, zaspokojone przez oskarżonego w ramach ugody; praktycznie wszyscy przesłuchani w sprawie świadkowie zeznali, że za przygotowanie umowy darowizny, zebranie wszelkich dokumentów, jak również pomysł jej podpisania w czasie kiedy do tego doszło, odpowiedzialny był ojciec oskarżonego; faktu, iż w czasie kiedy doszło do podpisania umowy darowizny oskarżony posiadał zobowiązania publicznoprawne, co ma znaczenie dla oceny jego zachowania w kontekście wypełnienia przez niego znamion przypisanego mu przestępstwa,

3/ naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 300 §2 kk poprzez nie wskazanie w opisie czynu przypisanego oskarżonemu, że jego działanie polegało na udaremnienie lub uszczupleniu zaspokojenia wierzyciela, które to ustalenie, następujące in concreto w rezultacie rozporządzenia przez oskarżonego składnikiem majątku, który był zajęty lub zagrożony zajęciem, należy do istoty przestępstwa z art. 300 § 2 k.k., a stwierdzenie tej okoliczności w opisie czynu jest warunkiem uznania, że sprawca wypełnił swym zachowaniem odnośne znamię ustawowe.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna w zakresie wniosku o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie M. G. do popełnienia zarzucanego mu czynu.

Na wstępie zauważyć należy, iż w istocie w sprawie nie budzi wątpliwości ustalony stan faktyczny. Sąd I instancji prawidłowo bowiem ustalił, że w dniu 19 lipca 2011 r., w sprawie sygn. akt (...), Sąd Rejonowy w B. wydał nakaz zapłat przeciwko pozwanym M. G. (1) i M. G. (4) – wspólnikom (...) spółki cywilnej M. G. (4) M. G. (1), mocą którego pozwani mieli solidarnie zapłacić na rzecz powoda (...) Spółka z o. o. z siedzibą w Ł. kwotę 2873,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami. Z przeprowadzonych dowodów wynika także, że oskarżony M. G. (1) miał pełną świadomość tak istniejącego zobowiązania jak i tego, że pokrzywdzona Spółka dochodzi uzyskania od niego należnych jej roszczeń. Świadczy o tym niezbicie miedzy innymi to, że przecież w dniu 15 grudnia 2016 roku w sprawie sygn. akt (...), przed Sądem Rejonowym w B. odbyło się posiedzenie z udziałem oskarżonego o wyjawienie jego majątku. Jak się następnie okazało faktycznie jedynym majątkiem oskarżonego było 3/40 nieruchomości położonej w K. przy ul. (...) wpisanej do ksiąg wieczystych prowadzonych przez Sąd Rejonowy w G. pod numerem (...).

Oskarżony pomimo powyższego, w dniu 27 grudnia 2016 r. w G. dokonał darowizny na rzecz brata T. G. udziału 3/40 nieruchomości położonej w K. przy ul. (...) wpisanej do ksiąg wieczystych prowadzonych przez Sąd Rejonowy w G. pod numerem (...) o wartości 7.500,00 zł.

Wskazane okoliczności zatem w żaden sposób nie pozwalają na uwzględnienie stanowiska skarżącego co do tego, że M. G. rzekomo nie miał świadomości co do tego, że istnieje możliwość zajęcia udziału w nieruchomości przez jego wierzyciela. Ponadto faktycznie w tym zakresie żadnego znaczenia nie ma to czy do zawarcia umowy darowizny doszło z inicjatywy M. G. czy też jego ojca. W świetle chociażby posiedzenia o wyjawienie majątku niezbitym jest fakt, że celem działania oskarżonego było udaremnienie wykonania egzekucji na rzecz wierzyciela (...) Sp. z o.o. w Ł. a środkiem do tego było zawarcie umowy darowizny przedmiotowego udziału w nieruchomości.

Pomimo tego, w ocenie Sądu Okręgowego nie było jednakże możliwe przypisanie M. G. popełnienie zarzucanego mu czynu. Wskazać bowiem należy, że znamieniem przestępstwa z art. 300§2 kk jest działanie sprawcy polegające na udaremnieniu lub uszczupleniu zaspokojenia wierzyciela przy czym co istotne nie każda czynność rozporządzająca majątkiem dłużnika w toku egzekucji lub w sytuacji zagrożenia egzekucją prowadzi do poniesienia odpowiedzialności karnej z tego przepisu ale jedynie rozporządzenia składnikami majątku, które mają realny wpływ na udaremnienie lub ograniczenie zaspokojenia wierzyciela.

Powyższe stanowisko wynika z ugruntowanego orzecznictwa tak sądów powszechnych jak i Sądu Najwyższego. Wskazać zatem należy, że Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 22 grudnia 2016 r. w sprawie II AKa 372/16 wskazał, że: „czyn z art. 300 § 2 KK jest przestępstwem skutkowym, a zatem wymaga wykazania, że działanie sprawcy doprowadziło albo do udaremnienia albo uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela”. W wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 kwietnia 2014 r. w sprawie II AKa 64/14 stwierdzono, że: przestępstwo z art. 300 § 2 KK jest przestępstwem skutkowym, bowiem kryminalizacją objęte są tylko te postacie udaremniania egzekucji przez dłużnika, które prowadzą do oznaczonego skutku - udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela”. Natomiast Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 31-05-2012 r., w sprawie II AKa 148/12 stwierdził, że: „jeżeli przez uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela należy rozumieć uniemożliwienie zaspokojenia roszczenia w jakiejkolwiek części, to należy mieć też w polu widzenia, że z uwagi na skutkowy charakter tego przestępstwa warunkiem odpowiedzialności karnej z tego przepisu jest ustalenie szczególnej więzi między zachowaniem dłużnika a udaremnieniem lub uszczupleniem pozwalającej na obiektywne przypisanie dłużnikowi tego skutku, w wyniku którego wierzyciel poniósł szkodę. Oznacza to, że jeżeli czynność rozporządzająca majątkiem dłużnika nie miała realnego wpływu na zaspokojenie wierzyciela, to wobec braku znamienia skutku w postaci udaremnienia zaspokojenia wierzyciela nie doszło do popełnienia tego przestępstwa”.

Podobnie w zakresie skutkowego charakteru czynu z art.. 300§2 kk wypowiadał się Sąd Najwyższy, który w orzeczeniach: V KK 257/11 i IV KK 31/11 odpowiednio stwierdził, że: „postępowanie zabezpieczające korzysta z ochrony prawnokarnej przepisu art. 300 § 2 KK, nie przesądza jeszcze o istnieniu znamion przestępstwa stypizowanego z art. 300 § 2 KK, albowiem przestępstwo to ma charakter skutkowy, a do wypełnienia znamion konieczne jest udaremnienie bądź uszczuplenie zaspokojenia swojego wierzyciela” oraz, że: „ jeżeli zbycie rzeczy zajętej w postępowaniu egzekucyjnym, czy inna czynność rozporządzająca zajętym mieniem dłużnika, nie miała realnego wpływu na zaspokojenie wierzyciela, to pomimo wypełnienia pozostałych znamion stypizowanego w przepisie art. 300 § 2 KK występku (podmiot, znamiona określające czynność sprawczą, przedmiot bezpośredniego działania), brak znamienia skutku w postaci udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela powoduje, że nie można uznać, iż doszło do popełnienia przestępstwa określonego w art. 300 § 2 KK”.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt niniejszej sprawy zauważyć należy, że wartość udziału w nieruchomości, który oskarżony darował swojemu bratu wynosiła 7500 zł, przy czym został ona wskazana w wyroku z dnia 26 kwietnia 2018 r., który był zaskarżony jedynie na korzyść M. G.. Tym samym nie jest obecnie dopuszczalne przyjmowanie wyższej wartości. Co do stanowiska Sądu I instancji wyrażonego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku – k238, to w istocie w nie było możliwe ustalenie kwoty ewentualnie uzyskanej z egzekucji tego udziału. Na uwadze jednakże mieć należy i to, że ta egzekucja dotyczyłaby właśnie udziału w nieruchomości i to w jej ułamkowej części a ponadto w tym zakresie wchodziłaby regulacja z art.965 kpc i 983 kpc co do cen uzyskiwanych z licytacji.

.

Trafnie przy tym zauważył skarżący, że oskarżony jest dłużnikiem także w zakresie zobowiązań publicznoprawnych. Jak bowiem wynika z treści k.90-91 jego zaległości na dzień 24 listopada 2016 r. z tytułu podatku PIT wynosiły 5225 zł a z tytułu podatku VAT 11036,40 zł. Zatem już tylko te wartości ( bez kosztów egzekucyjnych, w których bardzo istotnym elementem byłyby koszty oszacowania ) ponad dwukrotnie przekraczały wartość przedmiotowego udziału. Nie bez znaczenia jest i to, że jak wynika z wykazu majątku wskazanego przez oskarżonego po posiedzeniu o wyjawienie majątku miał on także zadłużenie na rzecz ZUS- k.15.

Tymczasem zgodnie z treścią art. 1025 § 1 kpc z kwoty uzyskanej z egzekucji zaspokaja się w następującej kolejności:

- koszty egzekucyjne;

- należności alimentacyjne;

- należności za pracę za okres 3 miesięcy do wysokości najniższego wynagrodzenia za pracę określonego w odrębnych przepisach oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i koszty zwykłego pogrzebu dłużnika;

- należności zabezpieczone hipoteką morską lub przywilejem na statku morskim;

- należności zabezpieczone hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym i zastawem skarbowym albo korzystające z ustawowego pierwszeństwa oraz prawa, które ciążyły na nieruchomości przed dokonaniem w księdze wieczystej wpisu o wszczęciu egzekucji lub przed złożeniem do zbioru dokumentów wniosku o dokonanie takiego wpisu;

- należności za pracę niezaspokojone w kolejności trzeciej;

- należności, do których stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ordynacja podatkowa, o ile nie zostały zaspokojone w kolejności piątej;

- należności wierzycieli, którzy prowadzili egzekucję;

- inne należności.

Zgodzić się tym samym należało z apelującym że w pierwszej kolejności zaspokojone zostałyby koszty komornicze a następnie zobowiązania wynikające ze zobowiązań publicznoprawnych, do których stosuje się ordynację podatkową. W konsekwencji brak jest faktycznych podstaw aby wobec wierzytelności charakteryzującym się opisanym pierwszeństwem kwota uzyskana z egzekucji przedmiotowego udziału realnie wystarczyłaby na zaspokojenie w jakimkolwiek stopniu pokrzywdzonej spółki (...).

W konsekwencji stwierdzić należy, że to pomimo formalnego wypełnienia przez M. G. znamion stypizowanego w przepisie art. 300§2 kk występku, brak znamienia materialnego skutku w postaci udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela powoduje, że nie można uznać, iż doszło do popełnienia wskazanego przestępstwa albowiem darowanie przez dłużnika ( oskarżonego ) udziału w nieruchomości nie miał realnego wpływu na zaspokojenie wierzyciela (...) Sp. z o.o. w Ł.. Na marginesie zauważyć jedynie należy, że w istocie wymieniona spółka w toku postępowania uzyskała- k.183 od oskarżonego należność wynikającą z nakazu zapłaty jak na k. 6.

Mając powyższe na uwadze zmieniono zaskarżony wyrok w ten sposób, że oskarżonego M. G. (1) uniewinniono od popełnienia zarzucanego mu czynu – art.437§2 kpk, art.438pkt1-3 kpk.

Na podstawie art.632 pkt 2 kpk koszty procesu w sprawie ponosi Skarb Państwa.