Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 września 2018 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: S.S.O. Dagmara Kos

Protokolant: st. sekr. sąd. Beata Krysiak

po rozpoznaniu w dniu 14 września 2018 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa R. C.

przeciwko (...) Zakładowi (...) na (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

o waloryzację renty i jej skapitalizowanie ewentualnie o waloryzację renty

1.  oddala powództwo główne,

2.  rentę należną powodowi R. C. od pozwanego (...) Zakładu (...) na (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na podstawie decyzji z dnia 1 czerwca 1979 r. podwyższa z kwoty 198,00 (sto dziewięćdziesiąt osiem) złotych kwartalnie do kwoty 685,74 (sześćset osiemdziesiąt pięć złotych siedemdziesiąt cztery grosze) kwartalnie począwszy od IV kwartału 2018 r.,

3.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

4.  nie obciąża powoda R. C. kosztami procesu,

5.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu na rzecz radcy prawnego J. K. kwotę 3.600,00 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu wraz z należnym podatkiem VAT w kwocie 828,00 (osiemset dwadzieścia osiem) złotych.

Sygn. akt I C 244/18

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 30 lipca 2018 r. powód R. C. wnosił o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego (...) Zakładu (...) na (...) Spółka Akcyjna siedzibą w W. kwoty 153.582,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 lutego 2017 r. do dnia zapłaty tytułem zwaloryzowanej i skapitalizowanej renty a także zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych a w razie nieobciążenia pozwanego kosztami o przyznanie pełnomocnikowi powoda kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu według norm przepisanych, które to koszty nie zostały pokryte w jakiejkolwiek części.

(pozew- k.2-8)

W odpowiedzi na pozew pozwany nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

(odpowiedź na pozew- k.55-58)

Na rozprawie w dniu 14 września 2018 r. pełnomocnik powoda zmienił powództwo w ten sposób, iż żądał zasądzenie na rzecz powoda od pozwanego kwoty 153.582,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 lutego 2017 r. do dnia zapłaty tytułem zwaloryzowanej i skapitalizowanej renty ewentualnie o dokonanie waloryzacji renty wypłacanej powodowi przez pozwanego poprzez jej podwyższenie do kwoty 1.184,40 zł kwartalnie poczynając od IV kwartału 2018 r. a ponadto oświadczał, iż koszty udzielonej powodowi pomocy prawnej w dalszym ciągu nie zostały uiszczone. Pełnomocnik pozwanego natomiast wnosił o oddalenie powództwa głównego i ewentualnego.

(protokół rozprawy z dnia 14 września 2018 r. na płycie CD 00:01:12 – 00:11:34- koperta k.84, rozszerzenie powództwa- k.79-81)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 lipca 1977 r. powód R. C. uległ nieszczęśliwemu wypadkowi, w następstwie którego stwierdzono u niego inwalidztwo w wysokości 70 %. W czasie, gdy doszło do tego wypadku, powód uczęszczał do Państwowego Przedszkola nr (...) w S., które zawarło z Państwowym Zakładem (...) w S., którego następcą prawnym jest pozwany, umowę ubezpieczenia nr (...) w zakresie następstw nieszczęśliwych wypadków młodzieży w szkołach i innych zakładach, do której miały zastosowanie ogólne warunki ubezpieczenia w zakresie następstw nieszczęśliwych wypadków młodzieży w szkołach i innych zakładach zatwierdzone decyzją Ministra Finansów z dnia 15 lipca 1968 r. nr (...)/ (...) (...)

(bezsporne, kserokopia decyzji z dnia 1 czerwca 1979 r.- k.10, kserokopie kart informacyjnych leczenia szpitalnego- k.20-35, ogólne warunki ubezpieczenia w zakresie następstw nieszczęśliwych wypadków młodzieży w szkołach i innych zakładach- k.69-75)

W umowach ubezpieczenia zawartych na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia w zakresie następstw nieszczęśliwych wypadków młodzieży w szkołach i innych zakładach zatwierdzonych decyzją Ministra Finansów z dnia 8 czerwca 1977 r. nr (...).(...) wysokość składek zależna od wariantu ubezpieczenia wynosiła rocznie 23,00 (starych) zł, 35,00 (starych) zł, 55,00 (starych) zł i 70,00 (starych) zł. W umowach zawartych wcześniej wysokość składek była podobna.

(bezsporne, ogólne warunki ubezpieczenia w zakresie następstw nieszczęśliwych wypadków młodzieży w szkołach i innych zakładach- k.12-19)

W 1979 r. matka małoletniego wówczas powoda złożyła wniosek o wypłatę na jego rzecz renty z umowy ubezpieczenia. Decyzją z dnia 1 czerwca 1979 r. Państwowy Zakład (...) w S. przyznał na rzecz powoda dożywotnią rentę w wysokości 1.400,00 (starych) zł kwartalnie płatną z góry począwszy od 1 sierpnia 1977 r. do 15 dnia pierwszego miesiąca każdego kwartału kalendarzowego, to jest do 15 stycznia, 15 kwietnia, 15 lipca i 15 października. W tym samym dniu wydał on też zaświadczenie nr (...).(...) potwierdzające prawo powoda do renty z umowy ubezpieczenia płatnej dożywotnio poczynając od 1 sierpnia 1977 r. w kwocie 1.400,00 (starych) zł kwartalnie.

(bezsporne, kserokopia decyzji z dnia 1 czerwca 1979 r.- k.10, kserokopia zaświadczenia uprawniającego do renty- k.11)

Decyzją z dnia 26 stycznia 2017 r. pozwany poinformował powoda, iż od stycznia 2017 r. kwota wypłacanej mu renty wynosić będzie 195,00 zł kwartalnie. Poinformował go też, iż na jego wniosek możliwa będzie kapitalizacja renty i jednorazowa wypłata tego świadczenia z równoczesnym rozwiązaniem umowy.

(bezsporne, kserokopia decyzji z dnia 26 stycznia 2017 r.- k.36)

Pismem z dnia 27 lutego 2017 r. powód wystąpił do pozwanego z wnioskiem o skapitalizowanie należnej mu renty i jednorazową wypłatę tego świadczenia.

(bezsporne, kserokopia pisma powoda z dnia 27 lutego 2017 r.- k.37)

W odpowiedzi na wniosek powoda pozwany poinformował go pismem z dnia 16 marca 2017 r., iż należne mu świadczenie rentowe może być podwyższone do kwoty 441,00 zł kwartalnie począwszy od 1 kwietnia 2017 r. a wysokość jednorazowego świadczenia należnego w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia naliczona w marcu 2017 r. wynosi 11.958,00 zł.

(bezsporne, kserokopia pisma pozwanego z dnia 16 marca 2017 r..- k.38-39)

W dniu 5 kwietnia 2017 r. powód wystosował do pozwanego wezwanie do podwyższenia renty z kwoty 195,00 zł kwartalnie do kwoty 1.000,00 zł kwartalnie i wypłacania zwaloryzowanej renty od 1 kwietnia 2017 r. i zwrócił się z wnioskiem o zmianę sposobu wypłacania renty przez dokonanie jednorazowej wypłaty świadczenia w kwocie 134.000,00 zł.

(bezsporne, kserokopia wezwania z dnia 5 kwietnia 2017 r.- k.40-41)

W odpowiedzi na wezwanie powoda w piśmie z dnia 11 maja 2017 r. pozwany wskazał, iż nie jest możliwe podwyższenie jego renty do kwoty 1.000,00 zł kwartalnie i nie ma podstaw do wypłaty skapitalizowanej renty w kwocie wyższej niż 11.958,00 zł.

(bezsporne, kserokopia pisma pozwanego z dnia 16 marca 2017 r..- k.42-43)

W dniu 19 lipca 2017 r. powód wniósł do pozwanego reklamację, w której wnosił o podwyższenie renty z kwoty 195,00 zł kwartalnie do kwoty 1.080,00 zł kwartalnie i wypłacania zwaloryzowanej renty od 1 kwietnia 2017 r. i zwrócił się z wnioskiem o zmianę sposobu wypłacania renty przez dokonanie jednorazowej wypłaty świadczenia w kwocie 143.640,00 zł.

(bezsporne, kserokopia reklamacji z dnia 19 lipca 2017 r.- k.44-46)

W odpowiedzi na reklamację pozwany w piśmie z dnia 3 sierpnia 2017 r. wskazał, iż nie jest możliwe podwyższenie renty do kwoty wyższej niż 441,00 zł kwartalnie i zaproponował wypłatę jednorazowego świadczenia w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia w wysokości 11.895,00 zł.

(bezsporne, kserokopia pisma pozwanego z dnia 3 sierpnia 2017 r.- k.47-48, kserokopie załączników- k.67-68)

Od stycznia 2018 r. renta wypłacana jest powodowi w wysokości 198,00 zł kwartalnie.

(bezsporne)

Powód ma 47 lat. Jest on bezrobotny i nie przysługuje mu prawo do zasiłku. Pozostaje on we wspólnym gospodarstwie domowym z żoną, która pracuje i zarabia 1.530,00 zł netto miesięcznie.

(bezsporne)

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. został utworzony w 1991 r. z przekształcenia Państwowego Zakładu (...) i stał się jego następcą prawnym. W dniu 18 grudnia 1991 r. powołany został do życia (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., którego jedynym z założycieli był (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.. W chwili powstania i rozpoczęcia odrębnej działalności (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. przejął od (...) Spółka Akcyjna w W. obsługę ubezpieczeń rentowych, a na pokrycie zobowiązań wynikających z tych ubezpieczeń otrzymał rezerwę matematyczną ustaloną na podstawie nominalnych sum ubezpieczenia wraz z dokonanymi przez (...) Zakład (...) w ubiegłych latach urealnieniami tych sum. Rezerwę tą w formie lokat Państwowy Zakład (...) musiał do 1990 roku obowiązkowo odprowadzać do budżetu państwa, a otrzymane oprocentowanie było bardzo niskie i nie pokrywało spadku siły nabywczej pieniądza. Swobodne prowadzenie działalności gospodarczej, a tym samym otrzymywanie dodatkowego zysku, strona pozwana mogła rozpocząć dopiero od 1990 roku.

(okoliczności znane sądowi urzędowo)

(...) Spółka Akcyjna toczyło się szereg spraw sądowych z tytułu polis ubezpieczeń jednostkowych, ubezpieczenia zaopatrzenia dzieci i rentowych, w których klienci strony pozwanej domagali się waloryzacji należnych im świadczeń. Większość spraw sądowych prowadziła do uwzględnienia – przynajmniej w części – wytoczonych powództw.

(okoliczność znana sądowi urzędowo)

Przeciętne wynagrodzenie miesięczne w 1977 roku wynosiło 4.596,00 (starych) złotych.

(Monitor Polski z 1990 r., Nr 21, poz. 171)

Przeciętne wynagrodzenie miesięczne ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w II kwartale 2018 roku wyniosło 4.521,08 zł brutto a więc netto 3.216,12 zł.

(Monitor Polski z 2018 r., poz.764)

Powyższe ustalenia Sąd poczynił w oparciu o niekwestionowany przez strony materiał dowodowy w postaci dołączonych do akt dokumentów.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powód domagał się w przedmiotowej spawie waloryzacji renty wypłacanej mu przez powoda i jej kapitalizacji a ewentualnie waloryzacji tej renty.

Renta, jaką otrzymuje powód, jest mu wypłacana na podstawie umowy ubezpieczenia. Zmiana renty na jednorazowe odszkodowanie dotyczy tymczasem tylko renty przyznanej na podstawie art. 444 § 2 kc względnie art. 446 § 2 kc, czyli tylko w takich wypadkach, gdy obowiązek wypłacania renty wynika z czynu niedozwolonego. Przepis art. 447 kc nie może natomiast mieć zastosowania w wypadku gdy uprawniony otrzymuje rentę na mocy umowy ubezpieczenia, co oczywiście nie wyklucza możliwości przeliczenia przez strony, w ramach swobody umów renty na jednorazowe, skapitalizowane świadczenie. (patrz wyrok Sądy Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 września 2002 r., I ACa 288/02, OSA 2003/7/28)

Ponieważ zatem pozwany wnoszący o oddalenie powództwa tym samym nie zgadzał się na kapitalizację renty, zgłoszone w pozwie roszczenie główne, jako niezasadne należało oddalić.

Z uwagi na to, iż roszczenie główne zgłoszone w pozwie zostało oddalone, Sąd rozstrzygnąć musiał o zasadności żądania ewentualnego.

Stosownie do treści art. 805 § 1 i 2 kc w brzmieniu obowiązującym w 1976 r. poprzez umowę ubezpieczenia – przy ubezpieczeniu osobowym – zakład ubezpieczeń zobowiązuje się wypłacić umówioną sumę pieniężną w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. W rozpoznawanej sprawie zgodnie z § 9 ust. 1 pkt b ogólnych warunków ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązał się wypłacić ubezpieczonemu przy trwałym inwalidztwie wynoszącym 40 % lub więcej dożywotnią rentę płatną w ratach kwartalnych w umówionej wysokości za każdy procent inwalidztwa, najwyżej jednak za 100 % inwalidztwa, zaś ubezpieczający zobowiązał się do wpłacenia składki rocznej. W umowie tej zatem noszącej cechy umowy wzajemnej, świadczenia obu stron określone były wprost jako świadczenia pieniężne od początku powstania zobowiązania, a zatem ich wysokość mogła być zmieniana na podstawie art. 358 ¹ § 3 kc przy zaistnieniu przesłanek ustawowych przewidzianych w tym przepisie. (patrz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 1992 roku, III CZP 126/91, OSNCP zeszyt 7-8 z 1992 roku, poz. 121) Zgodnie z art. 358 ¹ § 3 kc w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, Sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.

Jako początek powstania zobowiązania traktować należy moment, w którym powód doznał trwałego inwalidztwa, gdyż od tej chwili świadczenia pieniężne obu stron umowy zostały precyzyjnie określone. W konsekwencji datę tą należy przyjmować jako początkową dla ustalenia czy po powstaniu zobowiązania nastąpił istotny spadek siły nabywczej pieniądza. Nie każda bowiem zmiana siły nabywczej pieniądza będzie miała charakter istotny a zatem nie każda też stanowi przesłankę do zastosowania sądowej waloryzacji świadczenia pieniężnego. Jest bowiem pewna skala zmian, która mieści się w zakresie przeciętnego ryzyka umownego, które strony powinny brać pod uwagę przy zawarciu umowy.

W przedmiotowej sprawie, w ocenie Sądu, nie budzi żadnych wątpliwości, iż po powstaniu zobowiązania z dnia 1 sierpnia 1977 r. nastąpił istotny spadek siły nabywczej pieniądza o jakim mowa w art. 358 ¹ § 3 kc. Bezpośrednią przyczyną takiego stanu rzeczy były następujące w latach 80 – tych oraz na początku lat 90 – tych zmiany w sferze gospodarki naszego kraju, które pociągały za sobą narastającą corocznie inflację osiągającą niekiedy nawet postać hiperinflacji. Skutkiem tych niekorzystnych procesów ekonomicznych był postępujący istotny spadek siły nabywczej pieniądza, którego strony nie mogły przewidzieć przy zawarciu umowy. Zewnętrznym dającym się zaobserwować przejawem spadku siły nabywczej pieniądza polskiego był stały wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych, postępujący, choć nieproporcjonalnie do wzrostu cen, wzrost wynagrodzeń w sferze gospodarki uspołecznionej a także niekorzystny stosunek realnej wartości waluty polskiej do walut państw zachodnich. W tych okolicznościach cel umowy ubezpieczenia, został praktycznie zniweczony.

Wystąpienie istotnego spadku siły nabywczej pieniądza otwiera drogę do przeprowadzenia sądowej waloryzacji świadczenia pieniężnego przysługującego powodowi z tytułu umowy ubezpieczenia w zakresie następstw nieszczęśliwych wypadków młodzieży w szkołach i innych zakładach. Przy dokonaniu takiej waloryzacji należy brać pod uwagę zasady współżycia społecznego oraz uwzględnić i rozważyć interesy każdej ze stron umowy. Należy zatem uwzględnić nie tylko rozmiar oczekiwań ubezpieczonego ale również możliwości finansowe ubezpieczyciela, który także nie przewidywał wystąpienia spadku siły nabywczej pieniądza i nie uwzględnił tego faktu zarówno w treści umowy jak i w prowadzonym przez siebie rachunku ekonomicznym. W wyniku dokonania sądowej waloryzacji świadczenia nie może dochodzić do rozstrzygnięć prowadzących do wzbogacenia się jednej strony kosztem drugiej. Ratio legis sądowej waloryzacji świadczenia wyraża się w tym, że w razie jej dokonania skutki zmiany siły nabywczej pieniądza rozłożą się na obie strony.

W ocenie Sądu przy dokonaniu waloryzacji należy wziąć pod uwagę fakt, iż istniejący w chwili zawierania umowy ubezpieczenia system finansowy państwa zobowiązywał ubezpieczyciela do lokowania składek ubezpieczeniowych w budżecie państwa, składki te zaś nie podlegały waloryzacji. Ponadto do 1990 r. pozwany czy też jego poprzednicy prawni, nie mogli prowadzić swobodnej działalności gospodarczej celem otrzymania dodatkowego zysku, a bazować musieli wyłącznie na uzyskiwanych składkach ubezpieczeniowych. Dopiero od 1990 r. prowadzenie działalności gospodarczej przez podmioty ubezpieczeniowe stało się możliwe i prawnie dopuszczalne, stąd też pozwany ma obiektywne możliwości wywiązania się z zobowiązań względem wierzycieli, którzy zawarli umowy z jego poprzednikami prawnymi. Podnieść też należy, iż w dacie przejęcia obsługi ubezpieczeń rentowych obowiązywał już aktualny stan prawny.

Dokonując waloryzacji należy jednak pamiętać o wzajemnym charakterze umowy ubezpieczenia, w której świadczeniu ubezpieczyciela odpowiadało określone świadczenie ubezpieczającego, polegające w niniejszej sprawie na obowiązku uiszczenia rocznej składki ubezpieczeniowej za okres ubezpieczenia.

Z brzmienia art. 358 ¹ § 3 kc wynika, że nie można dokonać waloryzacji w sposób mający na uwadze jedynie sytuację powoda. Z drugiej strony trzeba uwzględnić, że pod rządami ustawy o działalności ubezpieczeniowej ubezpieczyciele zyskali możliwość prowadzenia działalności gospodarczej, a więc lokowania zasobów finansowych w sposób umożliwiający osiąganie zysków rekompensujących im, przynajmniej częściowo, spadek siły nabywczej pieniądza. W ocenie Sądu pozwany, który jest profesjonalistą ma wobec tego w porównaniu z powodem znacznie większe możliwości finansowe, by polepszyć swą sytuację. Nie może on zatem skutecznie podnosić, że wraz z portfelem ubezpieczeń przejął od (...) Zakładu (...) tylko rezerwy, natomiast nie otrzymał żadnych środków na zwaloryzowanie przejętych świadczeń.

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, iż o stopniu waloryzacji decydować powinny okoliczności konkretnej sprawy a kryteria waloryzacji pozostawione są swobodnemu uznaniu sędziowskiemu. W ocenie Sądu najbardziej obiektywnym i miarodajnym wskaźnikiem waloryzacji przy zmianie wysokości świadczenia pieniężnego będzie odniesienie do średniego wynagrodzenia miesięcznego obowiązującego w dacie powstania trwałego inwalidztwa powoda oraz w dacie wyrokowania w przedmiotowej sprawie.

W czasie, gdy powód doznał trwałego inwalidztwa w 1977 r. przyznana mu została renta kwartalna w wysokości 1.400,00 (starych) zł. Porównując zatem tę wielkość do przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego obowiązującego w 1977 r. tj. kwoty 4.596,00 (starych) zł otrzymywał on kwartalnie 30,46 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Odnosząc wyliczony w przedstawiony powyżej sposób wskaźnik do przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego obowiązującego w II kwartale 2018 r., a wynoszącego netto 3.216,12 zł, otrzymujemy należność w kwocie 979,63 zł. Przeprowadzone wyliczenie określa wysokość całkowitej waloryzacji kwoty wynikającej z umowy. Jednakże takie wyliczenie uwzględniałoby jedynie interes tylko jednej ze stron umowy a mianowicie strony powodowej. Przepis zaś stanowiący podstawę sądowej waloryzacji świadczenia pieniężnego wymaga rozważenia interesów każdej ze stron, a więc również uwzględnienia interesów strony pozwanej.

Jeśli chodzi o sytuację majątkową i życiową powoda, to, zdaniem Sądu, jest ona trudna. Powód jest bowiem bezrobotny i pozostaje na utrzymaniu nisko zarabiającej żony. Jeśli chodzi natomiast o sytuację finansową pozwanego, to ponieważ jest on jednym z największych ubezpieczycieli w zakresie ubezpieczeń na życie na krajowym rynku ubezpieczeniowym, ma nieporównywalnie większe możliwości poprawienia swojej sytuacji finansowej niż powód.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 358 ¹ § 3 kc dokonał zmiany wysokości świadczenia pieniężnego będącego przedmiotem łączącej strony umowy ubezpieczenia nr (...) w zakresie następstw nieszczęśliwych wypadków młodzieży w szkołach i innych zakładach przerachowując je do kwoty renty kwartalnej w wysokości 685,74 zł począwszy od IV kwartału 2018 r. Waloryzacja świadczenia rentowego ubezpieczyciela do tak wyliczonej kwoty jest – w ocenie Sądu – zgodna z zasadami współżycia społecznego, rozkłada bowiem ciężar zmiany stosunków finansowych i społeczno – gospodarczych po zawarciu umowy na obie jej strony, nie niwecząc przy tym całkowicie jej celu. Kwota 685,74 zł stanowi 70 % sumy wynikającej z całkowitej waloryzacji świadczenia rentowego. W pozostałym natomiast zakresie powództwo o waloryzację świadczenia rentowego jako niezasadne Sąd oddalił.

Zgłoszenie żądania ewentualnego stanowi szczególny wypadek kumulacji roszczeń w procesie. W takim jednak przypadku nie ma zastosowania art. 21 kpc (porównaj postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2008 r., I PZ 25/08, OSNP 2010, nr 5-6, poz. 70) i dla określenia wartości przedmiotu sporu decydująca jest wysokość wyższego świadczenia (porównaj M. Jędrzejewska [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze, t. 1, Warszawa 2012, s. 220).

Jeżeli sąd uwzględnił żądanie ewentualne, którego wartość jest mniejsza, nie prowadzi to do ustalenia należnych stronom kosztów procesu według sumy wartości roszczeń ewentualnych. Świadczy o tym chociażby to, że opłata sądowa jest w takim przypadku jedna i oblicza się ją od roszczenia o wyższej wartości. Odpowiednio zatem do tej wartości należy ustalić, w jakim stopniu strona wygrała proces.

Powód dochodził zasądzenia kwoty 153.582,00 zł. Sąd podwyższył należną mu rentę o kwotę 1.950,96 zł rocznie a w pozostałej części powództwo oddalił. Zatem roszczenia powoda okazały się zasadne w 1 %.

W przedmiotowej sprawie powód, którego roszczenia zostały uwzględnione w 1 %, korzystał z pomocy radcy prawnego świadczącego mu pomoc prawną z urzędu a nie pokrył on w żadnej części jego wynagrodzenia. Należne mu wynagrodzenie za udzielenie pomocy prawnej powodowi, ustalone stosownie do treści § 8 pkt 6 w zw. z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. poz. 1715 ze zm.) wynosi 3.600,00 zł i z mocy § 4 ust. 3 wskazanego rozporządzenia podwyższone być powinno o należny od niego podatek VAT w kwocie 828,00 zł. Pozwany natomiast poniósł w tej sprawie koszty wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 5.400,00 zł ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 w zw. z § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 265) i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.

Pomimo tego, iż pozwany, który wygrał sprawę w 99%, powinien ponieść mniejsze koszty, Sąd nie obciążał powoda tymi kosztami na co pozwala mu przepis art. 102 kpc, zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Sąd uznał bowiem, iż obciążeniu kosztami postępowania powoda, który jest bezrobotny i nie ma żadnych dochodów, sprzeciwiają się względy słuszności.

Z uwagi na to, iż powód korzystał w przedmiotowej sprawie z pomocy radcy prawnego świadczącego mu pomoc prawną z urzędu, którego wynagrodzenia nie pokrył w żadnej części, Sąd zasądził od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu na rzecz radcy prawnego J. K. wynagrodzenie w kwocie 3.600,00 zł podwyższone o należny od niego podatek VAT w kwocie 828,00 zł.