Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 września 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Katarzyna Powalska

SSR del. Beata Witkowska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) SA we W.

przeciwko G. W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 23 maja 2018 roku, sygnatura akt I C 972/17

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje adwokat M. K. wynagrodzenie za pełnienie funkcji kuratora ustanowionego dla nieznanego z miejsca pobytu G. W. w postępowaniu apelacyjnym w kwocie 900 (dziewięćset) złotych, które nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Łasku.

Sygn. akt I Ca 319/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Ł. w sprawie z powództwa (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej we W. przeciwko G. W.
o zapłatę, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 42426,27 zł, z czego kwotę 35937,04 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego liczonymi od 26 października 2016 r. do dnia zapłaty, z tym zastrzeżeniem, że wysokość odsetek umownych nie może przekroczyć dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie i kwotę 2125,69 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 1 i 2); przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa
– Sądu Rejonowego w Łasku na rzecz adwokat M. K. kwotę 2214 zł brutto, tytułem wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego (pkt 3) oraz obciążył i nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku kwotę 2214 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych (pkt 4).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski,
których istotne elementy przedstawiają się następująco:

Pozwany oraz powód zawarli 18 sierpnia 2014 r. umowę pożyczki gotówkowej. Pozwany otrzymał kwotę 37000 zł, nadto był zobowiązany spłacić prowizję od pożyczki
oraz odsetki kapitałowe. Spłata miała nastąpić w 72 ratach miesięcznych. Umowa przewidywała, że w przypadku opóźnienia pożyczkobiorcy w spłacie 2 pełnych rat, pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. Odsetki karne od zadłużenia przeterminowanego ustalono na czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP. Pozwany wpłacił 5 rat. Pismem datowanym na 12 lipca 2016 r. powód wypowiedział umowę pożyczki. Pismo zostało wysłane na adres podany przez pozwanego przy zawieraniu umowy. Zadłużenie pozwanego z tytułu pożyczki na dzień
25 października 2016 r. wynosiło 35937,04 zł kapitału, 6399,23 zł odsetek od dnia 8 sierpnia 2014 r. do dnia 25 października 2016 r., 90 zł opłat i monitów.

Zdaniem Sądu, powództwo jest zasadne i znajdowało podstawę w treści art. 720 k.c., oraz przepisach ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe.

Sąd zauważył, że powód przedstawił kserokopię umowy o udzielenie pożyczki, zestawienie wpłat, pismo zawierające wypowiedzenie umowy oraz wyciąg z ksiąg banku, które to dokumenty te, zdaniem Sądu poświadczają w sposób wystarczający, istnienie zobowiązania oraz długu w wysokości dochodzonej pozwem.

Sąd wskazał nadto, że co prawda pismo zawierające wypowiedzenie umowy zostało wysłane na adres pozwanego, który nie był wówczas jego adresem stałego pobytu - z danych z systemu PESEL SAD wynika, że wyjechał on wówczas do Australii. Podniesiono przy tym, że jest to jednocześnie ostatni znany powodowi adres pozwanego, wskazany przez niego
w umowie i dlatego trudno oczekiwać, by bank samodzielnie poszukiwał swego kontrahenta, w sytuacji gdy ten nie informuje pożyczkodawcy o zmianie miejsca pobytu. Sąd uznał zatem, że doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki.

Zwrócono tez uwagę, iż umowa przewidywała oprocentowanie zadłużenia przeterminowanego, mającego swe umocowanie w przepisach prawa (art. 359 k.c.
i art. 481 k.c.).

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 2 k.p.c., na które to złożyła się opłata od pozwu oraz opłata notarialna.

Sąd orzekł o wynagrodzeniu kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu w oparciu
o § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej, z uwzględnieniem § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Zauważono przy tym, że rozporządzenie z 13 listopada 2013 r. nie reguluje dolnej granicy wynagrodzenia kuratora a winno ono odpowiadać rzeczywistemu nakładowi pracy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 15 września 2017 r., sygn. akt I ACa 227/17) i dlatego uznano, że kwota 1800 zł plus VAT, jest tu wynagrodzeniem adekwatnym do nakładu pracy kuratora.

Na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych obciążono pozwanego wydatkiem w postaci wynagrodzenia kuratora.

Apelację od powyższego wyroku złożył kurator pozwanego będący adwokatem, zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa oraz przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu
w postępowaniu przed Sądem I instancji w kwocie 2952 zł, w tym kwotę 552 zł stanowiącą podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego, oświadczając, że koszty te nie zostały zapłacone ani w całości ani w części oraz o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu w niniejszym postępowaniu apelacyjnym, według norm przepisanych, podwyższonych o stawkę podatku od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego, oświadczając, że koszty
te nie zostały zapłacone ani w całości ani w części.

Skarżący zarzucił wyrokowi:

- naruszenie prawa materialnego art. 720 k.c. i art. 61 § 1 k.c. poprzez
ich nieprawidłowe zastosowanie w ustalonych okolicznościach przedmiotowej sprawy,

- naruszenie przepisów postępowania art. 227 k.p.c., art. 232 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie faktów i dowodów o istotnym znaczeniu dla rozstrzygnięcia sprawy, zwłaszcza uznanie za dokumenty kserokopii przedstawionych przez powoda i uznanie
za skuteczne wypowiedzenie pozwanemu umowy pożyczki oraz poprzez nie wszechstronną ocenę zebranego materiału, co miało istotny wpływ na wynik sprawy w zaskarżonym zakresie,

- naruszenie przepisu § 8 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
03 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu w zw. z § 4 ust. 1 i 3
tego rozporządzenia oraz § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej poprzez nie zastosowanie
w sprawie tych przepisów.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie jako bezzasadnej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Trzeba zaznaczyć, że na mocy art. 387 § 2 ¹ k.p.c. Sąd Okręgowy ograniczył uzasadnienie do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa, ponieważ Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji, który w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, a na jego podstawie poczynił adekwatne do treści materiału dowodowego ustalenia faktyczne. Ustalenia te Sąd Odwoławczy przyjmuje za własne,
nie znajdując potrzeby ich ponownego, szczegółowego przytaczania.

Wbrew zarzutom apelacji, Sąd Rejonowy nie naruszył dyrektyw wskazanych
w skarżonych przepisach prawa procesowego.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia prawa procesowego polegającego na tym, że Sąd pierwszej instancji naruszył art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie w toku postępowania dowodowego ustalenia istotnych dla sprawy okoliczności wyszczególnionych w apelacji,
to należy zauważyć, iż art. 227 k.p.c. nie może być przedmiotem naruszenia sądu, ponieważ nie jest on źródłem obowiązków ani uprawnień jurysdykcyjnych, lecz określa jedynie wolę ustawodawcy ograniczenia kręgu faktów, które mogą być przedmiotem dowodu
w postępowaniu cywilnym (zob. orzeczenie S.N. z 9 lutego 2001r., III CKN 434/00).

Odnosząc się natomiast do zarzutu naruszenia art. 232 i 233 k.p.c. przez dokonanie błędnej oceny dowodów, wskazać trzeba, że w istocie dotyczą sfery prawa materialnego
art. 720 k.c. i art. 61 § 1 k.c., także wskazanych w apelacji. Badanie zaś prawidłowości zastosowanych norm prawa materialnego nie jest natomiast dokonywane w trybie wskazanych przepisów procesowych, jak błędnie twierdzi strona skarżąca.

Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa
na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zatem z procesowego punktu widzenia ciężar dowodu spoczywa na powodzie. Jak podkreślił Sąd Apelacyjny w Warszawie
w wyroku z dnia 4 września 2013 r. I ACa 259/13 materialnoprawną zasadę rozkładu
ciężaru dowodu ( art. 6 k.c. ) uzupełniają reguły procesowe (w szczególności art. 3 k.p.c. i art. 232 k.p.c. ) nakazujące stronom przejawiać aktywność w celu wykazania wszystkich istotnych okoliczności i faktów, z których wywodzą skutki prawne, w szczególności wskazywać dowody. Obowiązek przedstawiania dowodów odnosi się zarówno do przesłanek dotyczących samej zasadności dochodzonego roszczenia, jak i jego wysokości. Jeżeli natomiast powód wykazał wystąpienie określonych faktów przemawiających za słusznością dochodzonego roszczenia, to wówczas pozwanego obarcza ciężar udowodnienia faktów i okoliczności uzasadniających oddalenie powództwa.

Wbrew zatem stanowisku strony skarżącej powód udowodnił w toku postępowania zarówno istnienie swojego roszczenia, jak również jego wysokość oraz wymagalność, przedstawiając stosowne dokumenty na poparcie swoich twierdzeń. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wskazywał, że bez wątpienia pozwany zawarł z powodowym umowę pożyczki gotówkowej. Strona pozwana w toku postępowania nie przedłożyła dowodu
na spłatę całości zobowiązania wynikającego z umowy, jak również nie kwestionowała,
że pozwany wywiązał się ze spłatą zadłużenia obciążającego go na podstawie zawartej
z powodem umowy pożyczki, a tym bardziej okoliczności dotyczących jej zawarcia, podnosząc jedynie, że powód przedstawił kserokopię umowy, zestawienie wpłat, pismo zawierające wypowiedzenie umowy oraz wyciąg z ksiąg banku oraz to, że wypowiedzenie umowy zostało wysłane na adres pozwanego, który nie był wówczas adresem jego stałego pobytu.

W tych okolicznościach stwierdzić należy, że powód udowodnił zasadność i wysokość żądania za pomocą środków dowodowych, o których mowa w art. 308 § 1 i 309 k.p.c.
w brzmieniu obowiązującym w czasie prowadzenia postępowania dowodowego w sprawie niniejszej. Ponadto w sprawie Sąd był uprawnionym do uznania przedstawionych
przez powoda dowodów za dokumenty prywatne (art. 245 k.p.c.) i w takich kategoriach ocenił ich przydatność i wiarygodność w sprawie – zgodnie z art. 253 k.p.c.

Reasumując, analiza dowodów z dokumentów przedstawionych przez strony
– zwłaszcza przez powoda, gdyż strona pozwana pozostawał bierna w tym temacie,
w tym w szczególności kserokopia umowy pożyczki, wskazywała, że pozwany w trakcie dokonywania spornej czynności prawnej miał świadomość tego, że zawiera umowę pożyczki jako pożyczkobiorca i wiedział jakie są konsekwencje takiego jej działania, co spełnia dyspozycję art. 720 k.c.

Niezasadny jest przy tym także zarzut naruszenia art. 61 § 1 k.c. W tej kwestii należy bowiem podzielić stanowisko Sąd Rejonowego, że wprawdzie wypowiedzenie umowy zostało wysłane na adres pozwanego, który nie był wówczas jego adresem stałego pobytu,
to jednak okoliczność ta nie wpłynęła na zasadność działania powoda. Wskazać trzeba,
że powód nie miał wiedzy, ani żadnej świadomości, o wyjeździe pozwanego do Australii,
gdyż dowiedział się o tym dopiero w toku postępowania przed Sądem i dlatego wysyłając wypowiedzenie na adres pozwanego wskazany w umowie, postąpił prawidłowo. Nie można bowiem oczekiwać, by powód samodzielnie poszukiwał pozwanego. Ponadto pozwany
jako rzetelny kontrahent powinien poinformować powoda o zmianie swojego adresu,
aby nie narazić się na negatywne konsekwencje takiego barku działania ze swojej strony.

W tych warunkach twierdzenia apelacji, iż nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki, nie są w żadnej mierze uzasadnione.

Za niesłuszny trzeba także uznać zarzut naruszenie przepisu § 8 pkt 5 rozporządzenia w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (…) w zw. z § 1 rozporządzenia z dnia 13 listopada 2013 r.
w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów (…).

Odnosząc się do powyższego należy zgodzić się z Sądem I instancji,
iż w okolicznościach przedmiotowej sprawy wynagrodzenie w wysokości 2214 zł brutto
dla kuratora będącego adwokatem uznać należy za odpowiednie, chociaż zostało ustalone na złej podstawie prawnej.

Zważywszy na datę ustanowienia dla pozwanego kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu – 19 marca 2018 r. ( k 44) do ustalenia wynagrodzenia kuratora winno się stosować rozporządzanie Ministra Sprawiedliwości z 9 marca 2018 r ( Dz. U 2018.536), a nie rozporządzenie z 13 listopada 2013 r, na które powołał się Sąd Rejonowy. Z treści § 3 tegoż rozporządzenia wynika, że w sprawach cywilnych niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe, ale tylko do wynagrodzenia kuratora ustanowionego przed tym dniem. Skoro w rozpoznawanej sprawie kurator został ustanowiony już po wejściu w życie rozporządzenia z 2018 r., które weszło wżycie 15 marca 2018 r. to należy stosować przepisy z tegoż rozporządzenia. Natomiast z § 1 rozporządzenia wynika, że wysokość wynagrodzenia kuratora ustanowionego w sprawie cywilnej ustala się w kwocie nieprzekraczającej 40% stawki minimalnej za czynności adwokacie, a na jeżeli przeprowadzono rozprawę to wysokość wynagrodzenia ustala się w kwocie wyżej niż określona w ust 1, ale nieprzekraczającej stawek minimalnych, jeżeli uzasadnia to nakład pracy kuratora. Przy czym dla ustalenia stawki minimalnej winno być brane pod uwagę rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokacie, a nie dotyczące ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawej udzielnej przez adwokata z urzędu. W rozpoznawanej sprawie stawka minimalna wynosiła 3600 zł, a 40% z tej kwoty to 1440 zł. Wynagrodzenie ustalone przez Sąd Rejonowy w wysokości 1800 zł netto jest zatem wyższe niż minimalne, równe połowie stawki z § 2 pkt 5 rozporządzenia. Pomimo zastosowania błędnych przepisów, Sąd ustalił wynagrodzenie netto prawidłowo, biorąc pod uwagę nakład pracy kuratora w tym postępowaniu. Skarżący natomiast nie wykazał w żaden sposób, aby nakład jego pracy w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, uzasadniał przyznanie mu wynagrodzenia w wysokości przez niego postulowanej. Jego udział przed sądem pierwszej instancji ograniczył się do zapoznania z aktami sprawy i zajęciem stanowiska na jednej rozprawie. Nie można podzielić poglądu apelującego kuratora, że z racji ustanowienia kuratorem adwokata należy z urzędu przyznać mu wynagrodzenie w stawce minimalnej, ponieważ nie występuje on w sprawie jako pełnomocnik, ale jako kurator, do którego, w celu ustalenia wynagrodzenia, tylko stosuje się przepisy o stawkach minimalnych za czynności adwokackie. Wprawdzie obowiązujące rozporządzenie w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia kuratora nie przewiduje możliwości podwyższenia wynagrodzenia o VAT, ale z uwagi na zasadę reformations in peius brak było możliwości obniżenia ustalonego przez Sąd Rejonowy wynagrodzeniu w tym zakresie.

Z wszystkich przytoczonych powyżej względów apelacja podlegała oddaleniu
w całości na mocy art. 385 k.p.c., o czym orzeczono jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach wynagrodzenia kuratora będącego adwokatem ustanowionego
dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego w postępowaniu apelacyjnym, w wysokości
900 zł, orzeczono jak w punkcie 2 sentencji na podstawie § 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej
(Dz. U. z 2018r., poz. 536) oraz § 2pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z 22 października 2015 r z poz. zm. ( Dz. U 2016 poz.1668), mając na uwadze nakład pracy kuratora w postępowaniu odwoławczym oraz ustalone wynagrodzenie przez Sąd Rejonowy.