Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący SSO Marzena Głuchowska

Protokolant st. sekr. sądowy Barbara Wypych

po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2018 r. w Kaliszu

odwołania J. N. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Firma Handlowo-Usługowa (...) w K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 29 czerwca 2017 r.

Nr (...) dot. W. B.

Nr (...) dot. J. D.

Nr (...) dot. B. F.

Nr (...) dot. I. J.

Nr (...) dot. E. Ł. (poprzednio M.)

Nr (...) dot. Z. M.

Nr (...) dot. A. B.

w sprawie J. N. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Firma Handlowo-Usługowa (...) w K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie ubezpieczenia dot. W. B., A. B., J. D., B. F., I. J., E. M. i Z. M.

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 29 czerwca 2017 r. znak (...) i ustala, iż E. Ł. (poprzednio M.) nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w okresach od dnia 13.08.2012 r. do dnia 28.08.2012 r. od dnia 10.09.2012 r. do dnia 20.09.2012 r. oraz od dnia 01.10.2012 r. do dnia 13.10.2012 r. u płatnika składek J. N. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Firma Handlowo-Usługowa (...) w K.,

2.  Oddala odwołania od pozostałych decyzji,

3.  Zasądza od J. N. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Firma Handlowo-Usługowa (...) w K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. kwitę 360,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Marzena Głuchowska

Sygn. akt VU 771 / 17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29.06.2017 r. numer (...) organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, iż W. B. podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu w okresie od 10.04.2012 r. do 24.04.2012 r. u płatnika składek Firmy Handlowo-Usługowej (...) w K..

Decyzją z dnia 29.06.2017 r. numer (...) organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, iż J. D. podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu w okresie od 02.04.2012 r. do 13.04.2012 r. u płatnika składek Firmy Handlowo-Usługowej (...) w K..

Decyzją z dnia 29.06.2017 r. znak (...) organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, iż B. F. podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu w okresie od 10.04.2012 r. do 24.04.2012 r. u płatnika składek Firmy Handlowo-Usługowej (...) w K..

Decyzją z dnia 29.06.2017 r. znak (...) organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, iż I. J. podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu w okresie od 16.04.2012 r. do 27.04.2012 r. u płatnika składek Firmy Handlowo-Usługowej (...) w K..

Decyzją z dnia 29.06.2017 r. znak (...) organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, iż E. M. podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu w okresie od 13.08.2012 r. do 28.08.2012 r., od 10.09.2012 r. do 20.09.2012 r., 01.10.2012 r. do 13.10.2012 r. u płatnika składek Firmy Handlowo-Usługowej (...) w K..

Decyzją z dnia 29.06.2017 r. znak (...) organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, iż Z. M. podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu w okresie od 11.04.2012 r. do 24.04.2012 r., od 05.11.2012 r. do 12.11.2012 r. u płatnika składek Firmy Handlowo-Usługowej (...) w K..

Decyzją z dnia 29.06.2017 r. znak (...) organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, iż A. B. podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu w okresie od16.04.2012 r. do 27.04.2012 r. u płatnika składek Firmy Handlowo-Usługowej (...) w K..

Od powyższych decyzji odwołanie złożył J. N. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Firma Handlowo Usługowa (...) w K., domagając się ich zmiany i ustalenia, iż W. B., I. J., B. F., J. D., A. B., E. M., Z. M..

nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu w okresach objętych spornymi decyzjami.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd potraktował jako stronę W. B., I. J., B. F., J. D., A. B., E. M., Z. M..

Sąd ustalił co następuje.

J. N. prowadzi działalność gospodarczą pod Firma Handlowo- Usługowa (...) w K.. Działalność jest prowadzona od 02.01.1995 r. Jest to działalność prowadzona w oparciu o wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Działalność polega na prowadzeniu działalności usługowej związanej z leśnictwem. W spornym okresie firma zatrudniało około 30 pracowników na stanowiskach: kierowników robót leśnych, operatorów specjalistycznych maszyn i sprzętu, drwali, kierowców.

(dowód: częściowo zeznania J. N.)

Płatnik składek wykonywał usługi na podstawie umowy zawartej z nadleśnictwem P. na wykonanie usług związanych z leśnictwem, tj. związanych z pozyskiwaniem drewna, zrywką drewna, zagospodarowaniem lasu i ochroną lasu. Płatnik zawarł w spornym okresie dwie takie umowy w dniu 30.12.2011 r.: nr 67ZG-273-3/11 na wykonanie usług w zakresie gospodarki leśnej w obrębie W., drugą umowę nr (...)(...) w obrębie S.. Umowy zawarto na okres od 01.01.2012 r. do 31.12.2012 r.

(dowód: częściowo zeznania odwołującego J. N.)

Płatnik składek, aby zrealizować umowę zawartą z Nadleśnictwem zawierał umowy o dzieło z różnymi osobami, w tym z osobami objętymi niniejszą sprawą: W. B., I. J., B. F., J. D., A. B., E. M., Z. M.. Usługa miała być wykonywana dla nadleśnictwa na terenie lasów do tego nadleśnictwa należących. W ramach umów miały być wykonywane czynności: zalesianie, grodzenie, zrywka drewna, pozyskiwanie drewna, dowóz sadzonek, naprawa ogrodzenia, wycinanie podszytów, hodowla lasu, prace pielęgnacyjne, pielęgnacja upraw, koszenie CW (wczesna), koszenie CP (późne), poszukiwanie owadów, wywóz śmieci, dostrzegalnia przeciwpożarowa, rozgradzanie, sprzątanie śmieci, zabezpieczenie upraw, wynoszenie pozostałości pozrębowych, ochrona lasu- opryski, zabezpieczenie upraw. Zalesianie polegało na sadzeniu nowych roślin w uprzednio przygotowaną glebę. Grodzenie polegało na budowie nowego płotu zabezpieczającego teren przed zwierzyną – opalanie słupków, wykopanie dołów pod słupki, rozniesienie i wykopanie słupków, doniesienie siatki, zawieszenie siatki, naciągniecie siatki i umocowanie jej do gruntu, wykonanie i zamocowanie bram, Zrywka drewna to zespół czynności w przemieszczaniu drewna z miejsca ścinki do punktów zakładowych. Pozyskiwanie drewna to ścinka drewna i wyrób asortymentu. Polegało to na wywiezieniu z lasu drewna pociętego na kawałki po 2,5 m i lub 1,2 m lub poukładaniu pociętych kawałkach drewna w pryzmy. Dowóz sadzonek polegał na dowiezieniu sadzonek na miejsce składowania do miejsca sadzenia. Naprawa ogrodzenia polegała na wymianie uszkodzonych elementów ogrodzenia. Wycinanie podszytów polega na wycięciu roślin do wysokości 4 m na powierzchniach zrębowych. Hodowla lasu, prace pielęgnacyjne i pielęgnacja upraw to zespół czynności polegający na stworzeniu sadzonkom najlepszych warunków do wzrostu. Koszenie CW to czyszczenie wczesne czyli cięcia – usuwanie drzewek chorych, przerzedzanie, usuwanie przerostów, łagodzenie różnic wysokości roślin. Koszenie CP, czyli czyszczenie późne – formowanie strzał i koron, prowadzenie czyszczeń późnych, usuwanie lub hamowanie wzrostu drzew wadliwych, usuwanie, ogławianie lub obrączkowanie zbędnych domieszek, przerzedzanie zagęszczeń, usuwanie drzew chorych. Poszukiwanie owadów – ocena zagrożenia drzewostanów owadami. Wywóz śmieci i sprzątanie śmieci to porządkowanie lasu. Dostrzegalnia przeciwpożarowa to prowadzenie obserwacji lasu w celu wczesnego wykrycia pożaru. Rozgradzanie polega na likwidacji wcześniej wykonanych ogrodzeń. Zabezpieczenie upraw polega na pakułowaniu pędów owczą wełną, nakładaniu środka chemicznego. Wynoszenie pozostałości pozrębowych to składowanie gałęzi, chrustu. ochrona lasu to opryski upraw.

(dowód: protokół przesłuchania świadka M. G. w sprawie VU 779/17 i w sprawie VU 801/17, protokół przesłuchania świadka L. C. w sprawie VU 794 / 17 i w VU 801/17, protokół przesłuchania świadka L. B. w sprawie VU 794/17 iw sprawie VU 801/17)

Praca wykonywana była w ten sposób, iż pracownicy zgłaszali się sami lub byli pozyskiwani przez J. N.. Sporządzano z nimi umowy nazwane umowami o dzieło. Pracując przy zalesianiu pracownicy mieli wyznaczony obszar lasu po wycince, przygotowany do ponownych sadzeń. Dostarczano im sadzonki i te sadzonki sadzili. Jaki typ sadzonek miał być sadzony wynikał z decyzji leśniczych. Podobnie jeśli chodzi o odległości w jakich sadzone miały być sadzonki. Osoby z nadleśnictwa, np. podleśniczy kontrolowali wykonywanie pracy, prawidłowość sadzenia. Sprawdzenia sposobu wykonania pracy dokonywali także pracownicy odwołującego, np. S. N.. Sadzenie wykonywała zazwyczaj grupa osób. Przychodziły dane osoby w określonym czasie, od rana i przez kilka dni wykonywały pracę. Pracę wymieniona grupa osób wykonywała do momentu obsadzenia całego przydzielonego obszaru. Za wykonanie pracy ustalane było wynagrodzenie zależne od obszaru i ilości sadzonek które na danym obszarze powinny być w sadzone zgodnie z normami. Wynagrodzenie ustalone za obsadzenie danego obszaru dzielone było przez ilość osób, które pracę wykonały. Nie prowadzono ewidencji godzin pracy. Osoba kontrolująca pracę odnotowywała, kto pracuje przy sadzeniu, aby potem wypłacić wynagrodzenie. Osoby pracujące przy zalesianiu używały swojego szpadla, natomiast od leśniczego miały przyrząd do robienia otworów do wsadzania sadzonek.

(dowód: zeznania A. B., W. B., protokół przesłuchania świadka A. K. w sprawie VU 794/17i VU 779/17, protokół przesłuchania świadka S. N. w sprawie VU 779/17)

Firma płatnika dla realizacji swojej działalności zawarła umowy o dzieło między, innymi, z W. B., I. J., B. F., J. D., A. B., E. M., Z. M. Umowy dotyczyły wykonania.

Umowy o dzieło zawarto:

1.  z W. B. w dniu 10.04.2012 r. umowa nr (...) r. na okres od 10.04.2012 r. do 24.04.2012 r. na zalesianie,

2.  z J. D. w dniu 02.04.2012 r. umowa nr (...) na okres od 02.04.2012 r. do 13.04.2012 r. na zalesianie

3.  z B. F. - w dniu 10.04.2012 r. umowa nr (...) na okres od 10.04.2012 r. do 24.04.2012 r. na zalesianie,

4.  z I. J. – w dniu 16.04.2012 r. umowa nr (...)na okres od 16.04.2012 r. do 27.04.2012 r. na zalesianie,

5.  z E. M. – w dniu 13.08.2012 r. umowa nr (...) na okres od 13.08.2012 r. do 28.08.2012 r. na pielęgnację upraw, umowa z dnia 10.09.2012 r. nr (...) na okres od 10.09.2012 r. do 20.09.2012 r. na pozyskanie i zrywka drewna, umowa z dnia 01.10.2012 r. nr (...) na okres od 01.10.2012 r. do 13.10.2012 r. na zabezpieczenie upraw, umowa z dnia 05.11.2012 r. nr (...) na okres od 05.11.2012 r. do 12.11.2012 r. na zabezpieczenie upraw.

6.  z Z. M. w dniu 11.04.2012 r. umowa nr (...) r. na okres od 11.04.2012 r. do 24.04.2012 r. na zalesianie, umowa z dnia 05.11.2012 r. na okres od 05.11.2012 r. do 12.11.2012 r. umowa nr (...) na zabezpieczenie upraw

7.  z A. B. – w dniu 16.04.2012 r. umowa nr (...)r. na okres od 16.04.2012 r. do 27.04.2012 r. na zalesianie.

Osoby wykonujące pracę otrzymywały wynagrodzenie według rachunku, który wystawiły pracownice biurowe firmy według specyfikacji osiągniętych efektów pracy dla danej grupy osób wykonujących konkretną pracę.

Kwota należnych składek wynosi:, co do Z. M. – 546 zł, co do E. M. - 2409 zł., co do A. B. – 1405 zł, co do J. D. – 843 zł, co do B. F. – 370 zł, co do I. J. – 653 zł, co do W. B. – 369 zł.

(dowód: wyliczenia organu rentowego)

A. B. jest rolniczką i z tego tytułu podlega ubezpieczeniu społecznemu. W. B. w spornym okresie była emerytką. E. M., rocznik 1987, w okresie do 2012 r. była studentką – liczyła wtedy mniej niż 26 lat.

(dowód: umowy o dzieło, rachunki do tych umów zeznania A. B., W. B., oświadczenie E. M. i dokumenty dotyczące jej statusu)

W okresach 14 09.2016 r. do dnia 17.02.2017 r. z przerwami organ rentowy prowadził u płatnika Firmy Handlowo-Usługowej (...) w K. kontrolę prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenie społeczne. W wymienionym protokole z lutego 2017 r. zakwestionowano umowy cywilno-prawne zawarte w celu wykonywania prac leśnych. Do protokołu złożono zastrzeżenia w piśmie z dnia 07.03.2017 r. i z dnia 04.05.2017 r., w których zakwestionowano zakwalifikowanie zawartych umów jako umów zlecenia. Powyższe zastrzeżenia zostały rozpatrzone negatywnie w piśmie z dnia 18.05.2017 r.

(dowód: protokół kontroli, zastrzeżenia do protokołu, pismo o rozpatrzeniu zastrzeżeń K 21-47)

J. N. twierdził, iż sporządził z pracownikami umowy o dzieło z uwagi na to, iż. osoby wykonujące prace często były w ubezpieczeniu rolniczym, nie chciały być z tego ubezpieczenia wyłączone. Nadto chodziło także o to, iż od umów o dzieło nie odprowadza się składek na ubezpieczenie społeczne. Osoby zawierające umowę o dzieło wiedziały, iż praca będzie polegać na np. zalesianiu, pielęgnacji upraw, zabezpieczaniu upraw, pozyskiwaniu i zrywce drewna. Każdego dnia uszczegóławiano jak ma wyglądać wykonanie pracy. Gdy pracujący miał wątpliwości jak wykonać pracę, pytał osobę kierującą pracą. Na początku pokazano jak pracę wykonać i potem pracownik wykonywał pracę sam. Nikt nie patrzył cały czas jak jest wykonywana praca.

(dowód: częściowo zeznania J. N.)

W 2011 r. organ rentowy prowadził kontrolę w firmie odwołującego dotyczącą prawidłowości i rzetelności obliczenia składek do, których pobierania właściwy jest ZUS. W protokole kontroli z dnia 18.07.2011 r. wskazano osoby zgłoszone do ubezpieczeń społecznych. W protokole nie wskazano, aby kontrolowano zatrudnianie osób, co do których nie było zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego.

(dowód: protokół kontroli ZUS z lipca 2011 r K 18-20.)

Sąd odmówił wiary zeznaniom odwołującego J. N., w części dotyczącej tego, iż strony łączyły umowy o dzieło, a to z przyczyn podanych niżej.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń, odwołanie nie jest zasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 6 ust. l pkt 4 i art. 12 ust. l w związku z art. 13 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13.10.1998 r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778.) osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Z mocy art. 13 pkt. 2 zleceniobiorcy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają od dnia oznaczonego w umowie, jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Na podstawie zaś art. 66 ust. l pkt l e ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27.08.2004 r. (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz.581.) obowiązującej od dnia l.10.2004 r. osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Stosownie do art. 36 ust. l ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązkiem płatnika składek – z mocy art. 46 ust. l i art. 47 ust. l ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – jest obliczanie, rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz przesyłanie w wyznaczonym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłacanie składek za dany miesiąc.

Zgodnie z art. 18 ust. l i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 (to jest przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia), jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Na wstępie wskazać należy, że umowa zlecenia i umowa o dzieło to podstawowe kontrakty usługowe, konkurencyjne w stosunku do umowy o pracę. Różnica między tymi dwoma rodzajami umów jest dla podmiotów zatrudniających bardzo istotna, bowiem wiąże się z różnymi konsekwencjami prawnymi. Prawidłowa kwalifikacja zawieranej umowy nie zawsze jednak jest sprawą oczywistą. Podczas gdy umowy o dzieło rodzą określone obowiązki z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych odnośnie naliczania i odprowadzania składek ubezpieczeniowych tylko wówczas, gdy są zawierane z własnymi pracownikami, to umowy zlecenia pociągają za sobą skutki ubezpieczeniowe bez względu na to, z kim są zawierane – z własnym pracownikiem czy z osobą z zewnątrz. Zatem jeśli dana umowa zostanie błędnie uznana nie za umowę o dzieło, ale za umowę zlecenia, to naliczenie w stosunku do niej składek na ZUS będzie niedozwolone, podobnie jak brak naliczenia składek w przypadku umowy zlecenia, która niewłaściwie została zakwalifikowana jako umowa o dzieło. Decydująca jest treść, a nie nazwa umowy. Aby prawidłowo ustalić, z jaką umową mamy w danym przypadku do czynienia, tzn. czy jest to umowa zlecenia, czy umowa o dzieło, należy kierować się jej treścią, zadaniem, jakie osoba zatrudniana ma do wykonania, czyli istotą obowiązków umownych, jakie osoba ta na siebie przyjmuje.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest kwalifikacja prawna czynności wykonywanych w ramach zawartej umowy pomiędzy Firmą Handlowo Usługową (...) w K. i W. B., I. J., B. F., J. D., A. B., E. M., Z. M. (ocena czy czynności te wykonywane były na podstawie umowy zlecenia czy umowy o dzieło), czego pochodną jest ustalenie obowiązku uiszczenia odpowiednich składek ubezpieczeniowych.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii wskazać należy, iż stosownie do art. 734 § l k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, przy czym do umowy o świadczenie usług stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.). W doktrynie panuje pogląd, że przedmiotem umowy o świadczenie usług jest dokonanie określonej czynności faktycznej, która nie musi prowadzić do osiągnięcia indywidualnie oznaczonego rezultatu. Chodzi tu zatem o umowy zobowiązujące do dokonania jednej lub wielu czynności faktycznych (także stałego ich dokonywania).

Stosownie do treści art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Przedmiotem umowy jest zatem zobowiązanie do wykonania określonego dzieła, które może mieć charakter materialny, jak i niematerialny, zaś sama umowa jest umową rezultatu.

Umowa o dzieło, zresztą podobnie jak i zlecenia/świadczenia usług została w pełni uregulowana w kodeksie cywilnym. Zatem ustalając charakter prawny zawartej pomiędzy stronami czynności prawnej, badać należy poszczególne cechy tych umów określone w przepisach kodeksu cywilnego.

Nie ulega wątpliwości, że przepisy o zleceniu nie mają zastosowania do czynności będących przedmiotem umowy o dzieło, bowiem wykonanie dzieła, zgodnie z prezentowanym w doktrynie poglądem, nie mieści się w pojęciu usługi w i rozumieniu art. 750 k.c.

Umowę o dzieło zalicza, się do kategorii „umów rezultatu” i przeciwstawia umowie zlecenia - jako „umowie o staranne wykonanie usługi”. W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Tymczasem umowa zlecenia takiego rezultatu - jako koniecznego do osiągnięcia -nie akcentuje. Elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia nie jest zatem wynik, lecz starania podejmowane w celu osiągnięcia tego wyniku (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 21.12.1993 r. sygn. III AUr 357/93. opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 1994, Nr 6, póz. 49, str. 63; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 26.01.2006 r. sygn. III AUa 1700/05, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 2008, Nr 3, póz. 5, str. 55; wyrok Sądu Najwyższego z 13.03.1967 r. sygn. I CR 500/66; opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 1968, Nr l, póz. 5).

Dokonując kwalifikacji konkretnej umowy należy w pierwszej kolejności badać, czy świadczenie będące przedmiotem zobowiązania ma cechy dzieła. Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, jest czymś, co w chwili zawarcia umowy nie istnieje, lecz ma dopiero powstać w jakiejś określonej przyszłości. Rezultat, o jaki umawiają się strony, musi być z góry określony, i może przyjmować zarówno postać materialną jak i niematerialną. Cechą konstytutywną umowy o dzieło jest, aby rezultat ten był obiektywnie osiągalny i w konkretnych warunkach pewny. Dzieło musi mieć indywidualny charakter i odpowiadać osobistym potrzebom zamawiającego. Podkreślenia wymaga, że celem umowy o dzieło nie jest czynność (samo działanie lub zaniechanie], która przy zachowaniu należytej staranności prowadzić ma do określonego w umowie rezultatu, lecz samo osiągnięcie tego rezultatu. W umowie o dzieło chodzi zawsze o osiągnięcie umówionego rezultatu, niezależnie od rodzaju i intensywności świadczonej w tym celu pracy i staranności.

Tymczasem umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu. W umowie zlecenie można wskazać rezultat, który powinien być osiągnięty, a podejmujący zlecenie powinien podejmować starania by go osiągnąć. Jednak w odniesieniu do umowy zlecenia po pierwsze nie da się określić zamierzonego rezultatu w sposób pewny, a po drugie nie sposób przewidzieć, w jakim stopniu zostałby on osiągnięty.

W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienia doprowadziły do konkretnego, w przyszłości, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Umowa zlecenia nie akcentuje tego rezultatu, jako koniecznego do osiągnięcia, nie wynik zatem (jak w umowie o dzieło), lecz starania w celu osiągnięcia tego wyniku, są elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia, tj. przedmiotem istotnym (wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 21.12.1993 r. III AUr 357/93).

Sposób wykonania dzieła pozostawiony jest w zasadzie uznaniu przyjmującego zamówienie, byleby dzieło miało przymioty ustalone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Przyjmujący zamówienie nie ma także, co do zasady, obowiązku osobistego wykonania dzieła, chyba że wynika to z umowy lub charakteru dzieła (np. dzieło artystyczne). Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu zawsze obciąża przyjmującego zamówienie. Przy czym odpowiedzialność przyjmującego zamówienie w wypadku nieosiągnięcia celu umowy, jest odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.03.2000 r. sygn. II UKN 386/99, opubl. OSNP2001/16/522).

A zatem z umową rezultatu mamy do czynienia wtedy, gdy spełnienie świadczenia przez dłużnika polega na doprowadzeniu do określonego efektu. W tego typu umowach jedynie taki stan będzie uznany za wykonanie zobowiązania. Z kolei z umową starannego działania jest związany obowiązek dłużnika działania w sposób sumienny w kierunku osiągnięcia danego rezultatu, przy czym już sarno sumienne działanie jest spełnieniem świadczenia, niezależnie czy ostatecznie zostanie osiągnięty zamierzony rezultat czy nie. (Kosmus B. artykuł „Kilka mitów z zakresu teorii umów” GSP 2000/2/309 teza 2).

Zdaniem Sądu zawarta pomiędzy Firmą Handlowo Usługową (...) w K. i W. B., I. J., B. F., J. D., A. B., E. M., Z. M. umowa jest umową starannego działania, bowiem na jej podstawie zlecający oczekiwał od zleceniobiorcy wykonywania pracy polegającej na zalesianiu, pielęgnacji upraw, zabezpieczaniu upraw leśnych, układaniu drewna w sągi.

Istotą pracy W. B., I. J., B. F., J. D., A. B., E. M., Z. M. było wykonywanie prac w lesie polegających na zalesianiu, pielęgnacji upraw, pozyskiwaniu i zrywce drewna, zabezpieczaniu upraw.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle przeprowadzonych rozważań, umowy zawartej pomiędzy odwołującą Firmą Handlowo Usługową (...) w K. i W. B., I. J., B. F., J. D., A. B., E. M., Z. M., a nie można uznać za umowy o dzieło, gdyż wykonywane przez te osoby czynności są charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług.

Nadto wskazać należy, że wypłata wynagrodzenia nie była uzależniona od żadnego rezultatu czy wyniku. Wynagrodzenie wypłacane było od dokonania zalesienia określonego obszaru, oczyszczenia określnego obszaru.

Podkreślenia wymaga, że także sposób wykonania umowy nie został pozostawiony w zasadzie uznaniu wykonującego pracę co jest charakterystyczne dla umów o dzieło. Kolejną cechą wskazującą na to, że zawarta umowa nosi cechy umowy zlecenia jest to, że przyjmujący zlecenie musi w zasadzie wykonać czynność, do której się zobowiązał osobiście, powinien przy tym działać z należytą starannością. Dopuszcza się możliwość wykonania zlecenia przez osobę trzecią - zastępcę. Powierzenie zlecenia osobie trzeciej jest możliwe wtedy, gdy to wynika z umowy, następuje po zawiadomieniu o tym fakcie dającego zlecenie, a przyjmujący zlecenie odpowiada za niewłaściwe działanie zastępcy, ale tylko na zasadzie winy w wyborze.

Z zawartej pomiędzy stronami umowy nie wynika, że zleceniobiorca mógł powierzyć wykonywanie zlecenia osobie trzeciej bez zgody spółki. Gdy zdarzyło się, iż pracownik nie mógł przyjść wykonywać pracy, pracę wykonywała inna osoba. Dla danej osoby nie była przydzielona konkretna partia mięsa, tak, że gdy danej osoby nie było pracę wykonywali obecni. Nie było więc problemu zastępowania osoby przy danej pracy, tylko wykonywania w danym dniu pracy przez mniejszą liczbę osób.

Z regulacji kodeksowej umowy o dzieło wynika, że przyjmujący zamówienie nie ma co do zasady, obowiązku osobistego wykonania dzieła, chyba że wynika to z umowy lub charakteru dzieła (np. dzieło artystyczne). Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu zawsze obciąża przyjmującego zamówienie. Przy czym odpowiedzialność przyjmującego zamówienie w wypadku nieosiągnięcia celu umowy jest odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu. Pracownicy w niniejszej sprawie w przypadku wadliwego wykrojenia mięsa, dokonywali poprawek. Płacono im za kilogram obrobionego mięsa. Gdy dana osoba nie wykonywała poprawek, wynagrodzenie za wykonanie partii o danej wadze otrzymywał dokonujący poprawek.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle tak poczynionych ustaleń faktycznych, umowy zawartej pomiędzy firmą Handlowo Usługową (...) w K. i W. B., I. J., B. F., J. D., A. B., E. M., Z. M. nie można uznać za umowę o dzieło. W uznaniu Sądu, przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż rzeczywistą wolą stron umowy było świadczenie usług a nie wykonanie dzieła, gdyż to nie wynik, ale określone działania były istotne dla realizacji umowy i z tych też działań pracownicy byli rozliczani.

Istotą umowy o dzieło jest osiągnięcie określonego, zindywidualizowanego rezultatu w postaci materialnej lub niematerialnej. Umowa o świadczenie usług jest zaś umową starannego działania, zatem jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do określonego rezultatu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 26.01.2006 r. sygn. III AUa 1700/05, opubl. OSA 2008/3/5). Takie też czynności były wykonywane przez pracowników. Treścią bowiem zobowiązania pracowników było wykonywanie określonych czynności. Pracownicy nie mieli samodzielności w wykonaniu zleconej pracy, gdyż wykonywali ją zgodnie z instrukcją zamawiającego oraz wskazanym przez niego miejscu. Wykonywane przez pracowników czynności polegały na obrobieniu pewnej partii mięsa, w określonym kierunku, dla uzyskania produktu o określonych wymogach Osiągnięty efekt pracy pracowników nie był dziełem w rozumieniu przepisów Kodeksu Cywilnego.

Zdaniem Sądu orzekającego czynności wykonywane przez pracowników były w istocie realizowane w ramach umów starannego działania, mających charakter umów zlecenia, co rodzi obowiązek objęcia ich ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym oraz zdrowotnym i wypadkowym z tytułu wykonywania umów zlecenia na rzecz firmy odwołującej.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴§ l k.p.c. oddalił odwołanie od wszystkich decyzji, poza decyzja dotyczącą E. M., która jako osoba wieku do 26 lat, studentka nie podlegała ubezpieczeniu społecznemu w spornym okresie z tytułu umowy zlecenia z mocy szczególnej regulacji. Co do tej osoby decyzja podlegała zmianie po myśli art. art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c.

Stosownie do wyników postępowania, na podstawie art. 98 k.p.c., Sąd obciążył w pkt 3 sentencji wyroku, odwołującą się Spółkę obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 360 zł (w rozliczeniu kosztów uwzględniono koszty należne odwołującemu z racji zmienionej decyzji co do E. M.).

SSO Marzena Głuchowska