Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 24 stycznia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Rafał Dzyr (spr.)

Sędziowie: SA Robert Jurga

SA Hanna Nowicka de Poraj

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2018 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa D. A. (...) spółki jawnej w Z.

przeciwko (...) Drogi spółce z ograniczoną w T.

o zapłatę

na skutek zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 29 września 2017 r., sygn. akt IX GNc 808/17

postanawia:

1.  odrzucić zażalenie na punkt I zaskarżonego postanowienia,

2.  uchylić zaskarżone postanowienie w punkcie II i III.

SSA Robert Jurga SSA Rafał Dzyr SSA Hanna Nowicka de Poraj

Sygn. akt I AGz 48/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w punkcie I uchylił nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy w K.w dniu 11 lipca 2017 r. w postępowaniu nakazowym, sygn. akt IX GNc 808/17, w punkcie II odrzucił pozew, a w punkcie III zasądził od strony powodowej na rzecz strony pozwanej koszty procesu.

Sąd pierwszej instancji uznał, że podniesiony przez stronę pozwaną zapis na sąd polubowny przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy zasługiwał na uwzględnienie, która to okoliczność skutkowała odrzuceniem pozwu. Sąd Okręgowy uchylił nakaz zapłaty z uwagi na brak podstaw prawnych dla jego utrzymania.

W zażaleniu strona powodowa zaskarżyła powyższe postanowienie w całości oraz wniosła o jego uchylenie. Podniosła zarzut naruszenia przepisów postępowania, a to art. 1162 § 2 k.p.c., art. 1165 § 1 k.p.c., art. 1165 § 2 k.p.c. poprzez przyjęcie, że zapis o treści: „wszystkie spory wynikające ze zlecenia będą rozstrzygane polubownie” zawiera obligatoryjne elementy treści zapisu (umowy) na sąd polubowny, stanowi zapis (umowę stron) na sąd polubowny oraz jest zapisem na sąd polubowny możliwym do wykonania.

W uzasadnieniu strona powodowa podniosła, że wskazane sformułowanie jest jedynie zapisem świadczącym o tym, że w przypadku powstania między stronami sporu, strony podejmą próbę jego polubownego rozwiązania przed wystąpieniem na drogę sądową, ale w żadnym wypadku nie należy traktować takiego zapisu jako zapisu na sąd polubowny zamykającego możliwość wniesienia powództwa do sądu powszechnego.

W odpowiedzi na zażalenie strona pozwana wniosła o oddalenie zażalenia w całości jako oczywiście bezzasadnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Na postanowienie w przedmiocie uchylenia nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym nie przysługuje zażalenie, ponieważ nie jest ono postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie, jak również nie mieści się w katalogu, o którym mowa w art. 394 § 1 k.p.c. W związku z tym, zażalenie na pkt I zaskarżonego postanowienia jako niedopuszczalne podlegało odrzuceniu na podstawie art. 373 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. (pkt 1 postanowienia Sądu Apelacyjnego).

W pozostałej części zażalenie zasługiwało na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 1161 § 1 k.p.c. poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego wymaga umowy stron, w której należy wskazać przedmiot sporu lub stosunek prawny, z którego spór wyniknął lub może wyniknąć. Obligatoryjnym elementem zapisu na sąd polubowny jest wskazanie, że rozstrzygnięcie sporu zostało poddane sądowi polubownego. Należy podkreślić, że umowa, która nie zawiera powyższego stwierdzenia nie stanowi zapisu na sąd polubowny (zob. Ereciński Tadeusz, red. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom VI. Międzynarodowe postępowanie cywilne. Sąd polubowny [arbitrażowy], wyd. V., opubl. WK 2017).

W niniejszej sprawie obie umowy zlecenia zawierały postanowienie o treści: „Wszelkie spory wynikające ze Zlecenia będą rozstrzygane polubownie”. Taki zapis nie zawiera w ogóle poddania sądowi polubownemu sporów powstałych między stronami, bez względu na to, czy byłby to stały sąd arbitrażowy, czy też sąd powołany ad hoc w przypadku zaistnienia konkretnego sporu. Zapis ten nie daje uprawnień do wyboru rodzaju sądu polubownego, powołania arbitrów, ustalenia regulaminu procedowania, ponieważ sformułowanie zawarte w pkt 3 § 3 umów zlecenia z 15 marca 2017 r. (nr (...)) i z 17 marca 2017 r. (nr (...)) w ogóle nie przewiduje kognicji sądu polubownego.

Zgodnie z art. 65 § 2 k.c. w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Z zapisów obu umów zlecenia nie sposób jednak wyprowadzić wniosku, że stronom niniejszego postępowania chodziło o poddanie rozstrzygnięcia sporów wynikłych na tle wykonania przedmiotowych umów sądowi polubownemu. W ocenie Sądu Apelacyjnego polubowne rozstrzyganie sporów nie jest tożsame z instytucją sądu polubownego, której strony poddają rozstrzygnięcie sporu z określonego stosunku prawnego. Art. 1161 k.p.c. wprowadza konieczność wymienienia w odrębnej umowie bądź w tzw. klauzuli arbitrażowej, stanowiącej jedno z postanowień umowy podstawowej, wprost właściwości sądu polubownego. Tymczasem wykładnia oświadczeń woli zleceniodawcy i zleceniobiorcy prowadzi do wniosku, że intencją stron obu umów było polubowne rozstrzygnięcie powstałych między nimi sporów przed wniesieniem powództwa do sądu powszechnego, ale bez zaangażowania w spór jakiegokolwiek sądu polubownego. Konstrukcja zapisu pkt 3 § 3 umów zlecenia wskazuje na to, że strony zobowiązały się do prowadzenia negocjacji obejmujących wzajemne ustępstwa, które mogą doprowadzić do polubownego zakończenia sporów, w znaczeniu uzgodnienia wspólnego stanowiska. Czynności te powinny poprzedzić wystąpienie z pozwem.

Skoro postanowienia umów z 15 i 17 marca 2017 r. nie są zapisami na sąd polubowny podniesiony przez pozwaną zarzut zapisu na sąd polubowny jest bezzasadny i nie mógł stać się podstawą do odrzucenia pozwu z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej. W oparciu o przedstawione postanowienia obu umów Sąd Okręgowy powinien był odmówić odrzucenia pozwu na podstawie art. 222 k.p.c.

Z tych względów, Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżone postanowienie w punktach II i III na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. (pkt 2 sentencji).

SSA Robert Jurga SSA Rafał Dzyr SSA Hanna Nowicka de Poraj