Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 czerwca 2018 roku (znak: ENPU/10/021171828) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., przyznał U. C. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od dnia 12 czerwca 2018 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, jednocześnie wyjaśniając, że w związku z przyznaniem emerytury prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje z dniem 12 czerwca 2018 roku.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że emerytura została obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono:

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 39490,29 zł;

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 391604,63 zł;

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 246,90 miesięcy;

- wyliczona kwota emerytury wynosi 1746,03 zł

Wyliczona kwota emerytury wyniosła ( (...),29 + (...),63) /246,90 = 1746,03 zł. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że emerytura ustalona niniejszą decyzją ma charakter zaliczkowy. Decyzja ostateczna zostanie wydana po wyjaśnieniu niezgodności na Pana koncie ubezpieczeniowym.

/decyzja z dnia 13 czerwca 2018 roku k. 593 - 596 akt ZUS/

Odwołanie od w/w decyzji złożyła w dniu 26 czerwca 2018 roku wnioskodawczyni U. C. podnosząc, że przyznanie emerytury w miesiącu czerwcu wpływa niekorzystnie na wysokość jej świadczenia niż gdyby była przyznania w miesiącu lipcu.

/odwołanie z dnia 26 czerwca 2018 roku k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zaprezentowaną w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie z dnia 13 lipca 2018 roku k. 4 - 4v/

Decyzją z dnia 20 lipca 2018 roku (znak: ENPU/10/021171828) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., przyznał U. C. emerytury z urzędu w kwocie ostatecznej od dnia 12 czerwca 2018 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, jednocześnie wyjaśniając, że w związku z przyznaniem emerytury prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje z dniem 12 czerwca 2018 roku.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że emerytura została obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono:

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 39785,91 zł;

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 391604,63 zł;

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 246,90 miesięcy;

- wyliczona kwota emerytury wynosi 1747,23 zł

Wyliczona kwota emerytury wyniosła ( (...),91 + (...),63) /246,90 = 1747,23 zł. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że niniejsza decyzja wydana została po wyjaśnieniu nieprawidłowości na indywidualnym koncie ubezpieczeniowym wnioskodawczyni i kwoty wynikające z decyzji zaliczkowej zalicza się na poczet niniejszej decyzji ustalającej ostateczną wysokość emerytury.

/decyzja z dnia 20 lipca 2018 roku k. 601 -604 akt ZUS/

Odwołanie od w/w decyzji złożyła w dniu 30 lipca 2018 roku wnioskodawczyni U. C. podnosząc, że przyznanie emerytury w miesiącu czerwcu wpływa niekorzystnie na wysokość jej świadczenia niż gdyby była przyznania w miesiącu lipcu. Jednocześnie odwołująca się wyjaśniła, że w dniu 11 maja 2018 roku była w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w celu poinformowania, że chciałaby przejść na emeryturę od lipca 2018 roku.

/odwołanie z dnia 30 lipca 2018 roku k. 3 zawarte w aktach VIII U 1744/18/

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zaprezentowaną w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie z dnia 27 sierpnia 2018 roku k. 5- 6 zawarta w aktach VIII U 1744/18/

Postanowieniem z dnia 10 września 2018 roku Sąd Okręgowy połączył sprawę o sygn. akt VIII U 1744/18 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. akt VIII U 1472/18.

/postanowienie z dnia 10 września 2018 roku k. 8 zawarte w aktach o sygn. VIII U 1744/18/

Na rozprawie w dniu 10 października 2018 roku - poprzedzającej wydanie wyroku - wnioskodawczyni poparła odwołania oraz oświadczyła, że w dniu 12 stycznia kończyła lata a ustawa weszła z dniem 1 października 2017 roku zatem uważa, iż emerytura powinna być jej przyznana z datą ustawy. W związku z tym wniosła o wyrównanie świadczenia za okres od 1 października 2017 roku tj. od kiedy powinna mieć ustalone prawo do emerytury z urzędu do dnia uzyskania emerytury w decyzji ostatecznej z dnia 20 lipca 2018 roku czyli różnicy między rentą którą utrzymywała a emeryturą która jej się należała. Jednocześnie wskazała, że w dniu 11 maja 2018 roku złożyła wniosek o przyznanie emerytury tj. miesiąc przed tym jak ZUS przyznał świadczenie.

Natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołań.

/stanowisko stron e- protokół z dnia 10 października 2018 roku 00:01:18 - 00:24:51 - płyta CD k. 18/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona U. C. urodziła się w dniu (...).

/okoliczność bezsporna/

Od dnia 5 października 1997 roku do dnia 12 czerwca 2018 roku wnioskodawczyni miała przyznane prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

/decyzja z dnia 24 października 1997 roku k. 14 - 14v akt ZUS, decyzja z dnia 6 kwietnia 2017 roku k. 537 - 540 akt ZUS/

Wnioskodawczyni pracowała po przyznaniu świadczenia i wielokrotnie występowała o uwzględnienie w wymiarze świadczenia okresu zatrudnienia.

/decyzji z dnia 21 stycznia 2014 roku k. 357 - 360 akt ZUS, z dnia 22 kwietnia 2014 roku k. 369 - 372 akt ZUS, z dnia 14 lipca 2014 roku k. 381 - 384 akt ZUS, z dnia 8 października 2014 roku k. 395 - 398 akt ZUS, z dnia 22 stycznia 2015 roku k. 417 - 420 akt ZUS, z dnia 4 maja 2015 roku k. 437 - 440 akt ZUS, z dnia 19 sierpnia 2015 roku k. 453 - 456 akt ZUS, z dnia 13 października 2015 roku k. 465 - 468 akt ZUS, z dnia 1 lutego 2016 roku k. 479 - 482 akt ZUS, z dnia 13 maja 2016 roku k. 497 - 500 akt ZUS, z dnia 24 sierpnia 2016 roku k. 507 - 510 akt ZUS, z dnia 30 stycznia 2017 roku k. 521 - 524 akt ZUS, z dnia 6 kwietnia 2017 roku k. 537 - 540 akt ZUS, z dnia 8 sierpnia 2017 roku k. 559 - 562 akt ZUS, z dnia 26 stycznia 2018 roku k. 569 - 572 akt ZUS, z dnia 22 lutego 2018 roku k. 577- 578 akt ZUS/.

Powszechny wiek emerytalny U. C. osiągnęła w dniu 12 czerwca 2018 roku.

/okoliczność bezsporna/

W dniu 11 maja 2018 roku wnioskodawczyni U. C. złożyła wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno - rentowego. Do wniosku załączyła dwa świadectwa pracy z firmy (...) Zakłady Pracy (...) Sp. z o.o. /poprzednio PU (...) ZPChr mgr I. K./ w P. z dnia 5 stycznia 2018 roku oraz z dnia 30 kwietnia 2018 roku, z których to wynikała, że wnioskodawczyni w ww zakładzie pracowała od dnia 2 stycznia 2014 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku oraz od dnia 4 stycznia 2018 roku do dnia 30 kwietnia 2018 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku sprzątaczki.

/wniosek z dnia 11 maja 2018 roku k. 579 - 580 akt ZUS, świadectwo pracy z dnia 5 stycznia 2018 roku k. 581 - 582 akt ZUS, świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 2018 roku k. 583 - 584 akt ZUS/

Decyzją z dnia 15 maja 2018 roku (znak: ENPU/10/021171828) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 11 maja 2018 roku, uwzględnił U. C. okres zatrudnienia oraz przeliczył rentę od dnia 1 maja 2018 roku, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że do ustalenia wysokości renty zostały uwzględnione okresy składkowe w wymiarze 26 lat, 6 miesięcy i 28 dni tj. 318 miesięcy oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 8 lat, 1 miesiąc i 6 dni tj. 97 miesięcy. Zakład wyjaśnił, że okres zatrudnienia od dnia 2 stycznia 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku został uwzględniony w wysokości świadczenia wcześniejszymi decyzjami.

/decyzja z dnia 15 maja 2018 roku k. 589 - 592 akt ZUS/

Zaskarżoną decyzją z dnia 13 czerwca 2018 roku (znak: ENPU/10/021171828) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., przyznał U. C. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od dnia 12 czerwca 2018 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, jednocześnie wyjaśniając, że w związku z przyznaniem emerytury prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje z dniem 12 czerwca 2018 roku.

/decyzja z dnia 13 czerwca 2018 roku k. 593 - 596 akt ZUS/

W dniu 26 czerwca 2018 roku wnioskodawczyni złożyła do ZUS pismo, w którym oświadczyła, że rezygnuje z emerytury przyznanej z urzędu decyzją z dnia 13 czerwca 2018 roku.

/pismo z dnia 26 czerwca 2018 roku k. 597 - 598 akt ZUS/

Organ rentowy odpowiedział odwołującej się, że nie może ona zrezygnować z przyznanego z urzędu w trybie art. 24a ustawy emerytalnej świadczenia.

/pismo z dnia 29 czerwca 2018 roku k. 599 - 600 akt ZUS/

Zaskarżoną decyzją z dnia 20 lipca 2018 roku (znak: ENPU/10/021171828) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., przyznał U. C. emerytury z urzędu w kwocie ostatecznej od dnia 12 czerwca 2018 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, jednocześnie wyjaśniając, że w związku z przyznaniem emerytury prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje z dniem 12 czerwca 2018 roku.

/decyzja z dnia 20 lipca 2018 roku k. 601 -604 akt ZUS/

Sąd Okręgowy powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy oraz aktach rentowych wnioskodawczyni. Prawdziwość dokumentów nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd również nie znalazł podstaw do kwestionowania ich wiarygodności z urzędu.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie wnioskodawczyni nie zasługuje na uwzględnienie.

Podkreślić należy, że ze stanowiska wnioskodawczyni sposób jednoznaczny wynika, iż kwestionuje ona przyznanie świadczenia z urzędu w miejsce prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wskazując, iż przyznanie jej emerytury z urzędu w czerwcu 2018 roku jest mniej korzystne finansowo niż gdyby otrzymała w lipcu 2018 roku wskazane świadczenie.

W ocenie Sądu Okręgowego żądanie ubezpieczonej nie mogło zostać zrealizowane w konfrontacji z brzmieniem obowiązujących przepisów z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych.

W przypadku osiągnięcia przez ubezpieczonego powszechnego wieku emerytalnego przysługuje mu emerytura obliczana według zasad określonych w art. 24 - 26b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 roku, poz. 1383 z późn. zm.), dalej: ustawa, według stanu prawnego obowiązującego na dzień spełnienia wszystkich warunków do nabycia tego prawa. W przypadku emerytury z art. 24a ustawy jest to związane z osiągnięciem określonego (powszechnego) wieku emerytalnego.

Stosownie do treści art. 100 ust. 1 ustawy prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Ponadto wskazać należy, że samo spełnienie warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia nie rodzi po stronie organu rentowego zobowiązania z tytułu powstałego świadczenia, gdyż zależy to od złożenia przez zainteresowanego stosownego wniosku. Ustawa odróżnia bowiem moment powstania prawa (tj. spełnienie warunków - art. 100) od momentu wypłaty świadczenia (tj. nie wcześniej niż od miesiąca zgłoszenia wniosku lub wydania decyzji z urzędu - art. 129 ust. 1). Ogólną zasadą prawa ubezpieczeń społecznych jest bowiem wypłata świadczenia na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania prawa do emerytury/renty (tj. spełnienia ustawowych warunków), lecz nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie. Co do zasady więc, istotna jest data wystąpienia z wnioskiem o ustalenie prawa do świadczenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 czerwca 2013 r., sygn. akt III AUa 1748/12) - co znajduje odzwierciedlenie także w art. 116 ust. 1 ustawy, w myśl którego postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Zasada powyższa z art. 129 ust. 1 ustawy - tj. przyznawania świadczeń z ubezpieczeń społecznych od dnia złożenia wniosku o prawo do świadczenia - doznaje natomiast wyjątku w stanie faktycznym, z którym Sąd miał do czynienia w sprawie niniejszej.

Zgodnie bowiem z art. 24a ust. 1 ustawy, emeryturę, o której mowa w art. 24, przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek uprawniający do tej emerytury oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

W myśl zaś art. 24a ust. 2 ustawy, emeryturę przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury, a w przypadku gdy wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy była wstrzymana - od dnia, od którego podjęto jej wypłatę.

Z kolei z art. 24 ust. 1a pkt 18 ustawy wynika, że wiek emerytalny dla kobiet urodzonych w okresie od dnia 1 stycznia 1957 roku do dnia 31 marca 1957 roku wynosi co najmniej 61 lat i 5 miesiąc. Ubezpieczona U. C. urodził się w dniu (...), zatem wskazany powyżej ustawowy wiek emerytalny osiągnęła ona w dniu 12 czerwca 2018 roku.

Jak wskazuje doktryna, od dnia 1 stycznia 2006 roku do prawa ubezpieczeń społecznych wprowadzono obligatoryjną (dokonywaną z urzędu przez organy rentowe) zamianę rent z tytułu niezdolności do pracy na emerytury. Co do zasady tę zmianę prawa emerytalno-rentowego należy ocenić pozytywnie, gdyż renta z tytułu niezdolności do pracy powinna być świadczeniem pobieranym z uwagi na utratę zdolności do zarobkowania przed osiągnięciem wieku emerytalnego. W literaturze przedmiotu wypowiadane są nawet opinie, że w ten sposób usunięto systemowy błąd "dożywotniej renty z tytułu niezdolności do pracy" (J. J., Prawo..., s. 122). Według reguł art. 24a emeryturę z art. 24 (w tym okresową emeryturę kapitałową - art. 13 ust. 1 ustawy o e.k.) przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy wypłacanej na podstawie ustawy o e.r. FUS i przepisów wcześniejszych (art. 195) w momencie osiągnięcia przez rencistów powszechnego wieku emerytalnego i podlegania ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Emerytury z urzędu nie przyznaje się zaś osobie mającej ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz do emerytury wcześniejszej (przyznanej na zasadach dotychczasowych lub na podstawie art. 184) i pobierającej rentę z tytułu niezdolności do pracy jako świadczenie korzystniejsze lub wybrane, mającej świadczenie przyznane w trybie art. 82 oraz pobierającej tzw. rentę uczniowską (Komentarz..., s. 47-48) (Kamil Antonów, Komentarz do art. 24a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Lex 2014). Jest to w ocenie Sądu spójne i logiczne, bowiem po osiągnięciu wieku emerytalnego ubezpieczony powinien otrzymywać świadczenie z ubezpieczenia emerytalnego.

Sąd Okręgowy podziela w konsekwencji dokonaną przez pozwanego interpretację, w szczególności art. 24a ust. 1 ustawy - a więc to, iż emeryturę przyznaje się z urzędu od dnia osiągnięcia wieku uprawniającego do emerytury osobę pobierającą rentę z tytułu niezdolności do pracy. Przepis art. 24a ustawy nie przewiduje fakultatywności czy też dowolności w zakresie przechodzenia na emeryturę w momencie osiągnięcia wieku emerytalnego przez ubezpieczonych, pobierających świadczenie rentowe - posługuje się on bowiem wyraźnie sformułowaniem, wskazującym na obligatoryjność działania: "emeryturę przyznaje się", nadto dodatkowo wskazując na działanie pozwanego organu w tym zakresie z urzędu (na zasadzie wyjątku od reguły z omówionego art. 129 ust. 1 ustawy wnioskowego charakteru postępowania). Tym samym Sąd Okręgowy nie ma wątpliwości, iż pozwany organ prawidłowo przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury, w miejsce dotychczasowego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, od dnia ukończenia przez nią wieku 61 lat i 5 miesiąc a więc od dnia 12 czerwca 2018 roku. Bez znaczenia w tym kontekście pozostaje obiektywna wola samego ubezpieczonego - której realizacja oznaczała by działanie w sposób sprzeczny z cytowanymi powyżej regulacjami art. 24a ust. 1 i 2 ustawy. Skoro bowiem ustawodawca w przepisach przewidział, iż świadczenie emerytalne przyznaje się z urzędu w konkretnych okolicznościach od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury - to organ rentowy nie może przyznać tego prawa w sposób odmienny od uregulowania ustawowego. Nie ma tu w szczególności podstaw do zastosowania reguły ogólnej, wynikającej z omówionych powyżej regulacji art. 116 ust. 1 oraz 129 ust. 1 ustawy - zatem nie znajduje zastosowania zasada przyznawania świadczenia od momentu i na skutek złożenia wniosku o prawo do świadczenia.

Sąd Okręgowy stwierdził, iż ubezpieczona de facto nie podnosiła ani nie formułowała żadnych zarzutów pod adresem sposobu ustalenia kwotowej wysokości świadczenia emerytalnego, oponując wyłącznie dacie przyznania prawa do emerytury - co pozwala Sądowi przyjąć, iż zostało ono ustalone przez pozwanego w sposób prawidłowy, skoro nie kwestionowany.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz cytowanych powyżej przepisów, Sąd Okręgowy oddalił odwołania ubezpieczonej U. C., nie znajdując podstaw do ich uwzględnienia.

Zaś jeśli chodzi o wniosek U. C. o przyznanie emerytury z dnia 11 maja 2018 roku oraz roszczenia o wyrównanie różnicy pomiędzy rentą a emeryturą od dnia
1 października 2017 roku do dnia przyznania emerytury, to Sąd przekazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. do rozpoznania z uwagi na czasową niedopuszczalność drogi sądowej, albowiem organ rentowy w tym zakresie nie zajął żadnego stanowiska. Należy zauważyć, iż tak sprecyzowane roszczenie, jak w przedmiotowej sprawie nie było przedmiotem rozpoznania organu rentowego.

Zgodnie z dyspozycją art. 476 §2 k.p.c. w związku z art. 2 k.p.c. przez sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozumie się sprawy, w których wniesiono odwołanie od decyzji organów rentowych dotyczących ubezpieczenia społecznego i kategorii spraw wymienionych w pkt 1-5 § 2 art. 476 k.p.c.

Na obecnym etapie postępowania, wobec braku decyzji organu rentowego w zakresie roszczenia wnioskodawczyni o przyznanie emerytury z dnia 11 maja 2018 roku oraz roszczenia o wyrównanie różnicy pomiędzy rentą a emeryturą od dnia
1 października 2017 roku do dnia przyznania emerytury, zachodzi czasowa niedopuszczalność drogi sądowej, a właściwym do rozpoznania roszczeń pozostaje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, od decyzji którego będzie przysługiwać skarżącej prawo wniesienia odwołania do Sądu zgodnie z powołanymi przepisami.

Z uwagi na powyższe tj. na czasową niedopuszczalność drogi sądowej Sąd, na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. w związku z art. 464 § 1 k.p.c. orzekł jak w pkt 2 sentencji.

E.W.