Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 5 czerwca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy
w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Renata Puchalska

Sędziowie: SO Bolesław Wadowski

SO Andrzej Sobieszczański (spr.)
po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2018 r. w Warszawie
na posiedzeniu niejawnym
sprawy z wniosku wierzyciela:

(...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.
o ogłoszenie upadłości dłużnika:

(...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.
na skutek zażalenia wnioskodawcy

na postanowienie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 6 listopada 2017 r., sygn. akt X GU 1406/17

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania
Sądowi Rejonowemu dla m. st. Warszawy w Warszawie.

SSO Bolesław Wadowski SSO Renata Puchalska SSO Andrzej Sobieszczański

Sygn. akt XXIII Gz 385/18

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 6 listopada 2017 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika (...) sp. z o.o. w W. na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe (pkt 1) oraz obciążył dłużnika (...) sp. z o.o. w W. kosztami postepowania.

Powyższe rozstrzygnięcie było wynikiem następujących ustaleń faktycznych i rozważań prawnych:

Dłużnik utracił zdolność regulowania swoich zobowiązań pieniężnych wobec wielu podmiotów i nie reguluje ich mimo wymagalności przekraczającej 3 miesiące.

W skład majątku Spółki wchodzą aktualnie trudnozbywalne towary handlowe pochodzące z ekspozycji i drobne artykuły biurowe o wartości szacunkowej ok. (...)zł, które to ruchomości są obciążone zastawem ustawowym (art. 670 § 1 Kodeksu cywilnego).

Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego niewątpliwie wynika, iż Dłużnik jest niewypłacalny, albowiem utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych wobec więcej niż jednego wierzyciela. Ustalenie to wynika przede wszystkim z domniemania z art. 11 ust. 1a Pr.up. gdyż opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza 3 miesiące.

Ponadto o utracie zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych świadczą faktyczne zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej w siedzibie Spółki, prowadzone egzekucje oraz brak realnych perspektyw poprawy tego stanu.

W niniejszej sprawie całość ruchomości dłużnika została wniesiona do przedmiotu najmu i z uwagi na zaległości czynszowe obciążona jest zastawem zgodnie z treścią art. 670 § 1 K.C. W efekcie art. 13 ust. 2 Pr.up. ma zastosowanie i stanowi podstawę do oddalenia wniosku. Przepis ten, odmiennie niż art. 13 ust. 1 Pr.up., daje sądowi jedynie możliwość oddalenia wniosku („sąd może oddalić …”). Z tego względu sąd dokonał analizy z uwzględnieniem treści art. 345 ust. 1 Pr.up., który umożliwia przeznaczenie na zaspokojenie kosztów postępowania dziesiątą część sumy uzyskanej z likwidacji. W niniejszej sprawie jednakże dziesiąta część wartości ruchomości to jedynie kwota ok. 19 000 zł, a jest to kwota zbyt niska na zaspokojenie kosztów postępowania.

Wskazać trzeba, iż łączne koszty nawet niewielkiego i nieskomplikowanego pod względem faktycznym i prawnym postępowania upadłościowego wynoszą ok. 50 000 – 60 000 zł. Do kosztów postępowania upadłościowego należy zaliczyć wydatki bezpośrednio związane z zabezpieczeniem, zarządem i likwidacją masy upadłości, w szczególności wynagrodzenie syndyka i osób zatrudnionych przez syndyka (np. do prowadzenia księgowości, obsługi prawnej), wydatki związane z wynajęciem biura, koszty ogłoszeń, koszty oszacowania majątku upadłego, podatki i opłaty, koszty archiwizacji dokumentów upadłego. Zwrócić przy tym należy uwagę, iż nawet najkrótsze postępowania (od momentu ogłoszenia upadłości do dnia stwierdzenia zakończenia postępowania) zazwyczaj trwa ok niż 12 miesięcy.

Nawet gdyby założyć, że postępowanie będzie trwało wyjątkowo krótko, tj. mniej niż 6 miesięcy, to wówczas udałoby się ograniczyć koszty stałe ponoszone w każdym miesiącu, lecz wówczas wzrosłoby wynagrodzenie syndyka, gdyż miałby zastosowanie art. 162 ust. 2 pkt 4a pierwszy, a nie drugi, odnośnik (4 podstawy zamiast 2). Zatem efekt końcowy z punktu widzenia kosztów postępowania byłby zbliżony.

W tych okolicznościach można założyć, że koszty ewentualnego postępowania upadłościowego Dłużnika wyniosłyby łącznie nie mniej niż 50 000 – 60 000 zł szczególnie, że jak uczy doświadczenie, powyższe koszty – zwłaszcza koszty osobowe – są zdecydowanie wyższe.

Sąd orzekając w przedmiocie wniosku o ogłoszenie upadłości nie może nie brać pod uwagę celu postępowania upadłościowego. Upadłość określana w nauce prawa jako egzekucja uniwersalna, w odróżnieniu od egzekucji singularnej (prowadzonej przez poszczególnych wierzycieli na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego), ma na celu równomierne, choćby częściowe zaspokojenie wszystkich wierzycieli poprzez zrealizowanie całego majątku niewypłacalnego dłużnika, w trybie i na zasadach uregulowanych w Prawie upadłościowym.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, na podstawie art. 13 ust. 2 Pr.up. Sąd pierwszej instancji wniosek oddalił.

Zgodnie z art. 32 ust. 3 Pr.up. kosztami sądowymi obciąża się dłużnika w przypadku oddalenia wniosku na podstawie art. 13. Szczegółowe wyliczenie nastąpi dopiero po przyznaniu wynagrodzenia tymczasowemu nadzorcy sądowemu, ustaleniu innych kosztów (w tym kosztów obwieszczeń).

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł wierzyciel (...) sp. z o.o. w W., zaskarżając je w całości.

Postanowieniu temu skarżący zarzucił naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 13 ust. 2 prawa upadłościowego przez jego przedwczesne zastosowanie, w sytuacji gdy Sąd pierwszej instancji nie ustalił jakim majątkiem dysponuje dłużnik.

Mając na uwadze powyższe skarżący wniósł o:

1.  uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji,

2.  zasądzenia od dłużnika na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pismem z dnia 22 stycznia 2018 r. (k. 348 i nast.) wierzyciel (...) sp. z o.o. W. zasygnalizował, że złoży wniosek o przeprowadzenie przygotowanej upadłości dłużnika w trybie przepisów art. 56a i nast. ustawy Prawo upadłościowe.

Do pisma z dnia 30 maja 2018 r. (k. 370 i nast.) (...) sp. z o.o. W. dołączył wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży znacznej części przedsiębiorstwa w trybie art. 56a i nast. prawa upadłościowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie, aczkolwiek ze względów innych niż te wskazane w jego treści.

Co prawda Sąd Okręgowy w całości podziela poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne oraz ich ocenę prawną i w konsekwencji przyjmuje je za własne, nie sposób jednak nie dostrzec istotnej zmiany okoliczności, która nastąpiła już po wydaniu zaskarżonego postanowienia.

Podkreślić bowiem należy, że zgodnie z zasadą aktualności orzekania wynikającą z art. 316 § 1 k.p.c., który na podstawie art. 35 pr.u. znajduje odpowiednie zastosowanie również w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości, Sąd Okręgowy rozpoznając zażalenie dłużnika oceniał je biorąc pod uwagę stan sprawy istniejący w dniu 5 czerwca 2018 r., kiedy to zażalenia na postanowienie z dnia 6 listopada 2017 r. w przedmiocie oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości zostało rozpoznane. W tym kontekście na szczególną uwagę zasługuje fakt, że w dniu 30 maja 2018 r. skarżący wierzyciel (...) sp. z o.o. w W. złożył wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa dłużnika.

Zgodnie z art. 56a ust 1 pr.u. do wniosku o ogłoszenie upadłości może być dołączony wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży przedsiębiorstwa dłużnika lub jego zorganizowanej części lub składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa. Co prawda do wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika wierzyciel wniosku o którym mówi przywołany przepis nie złożył, uczynił to jednak przed rozpoznaniem wniesionego przez niego zażalenia na postanowienie z dnia 6 listopada 2017 r. w przedmiocie oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Zdaniem Sądu Okręgowego treść art. 56a ust. 1 pr.u. nie oznacza, że wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa dłużnika musi być złożony wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Przepis ten mówi bowiem jedynie o tym, że wniosek taki ma być dołączony do wniosku o ogłoszenie upadłości. Trudno przy tym znaleźć racjonalne argumenty wykluczające dopuszczalność złożenia wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży przedsiębiorstwa dłużnika tuż po złożeniu samego wniosku o ogłoszenie upadłości, czy nawet tuż przed wydaniem rozstrzygnięcia w przedmiocie takiego wniosku. Podobnie, z uwagi na treść art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 35 pr.u. nie sposób odmówić dopuszczalności złożenia takiego wniosku już po wydaniu postanowienia o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, a przed rozpoznaniem zażalenia na to postanowienie. Należy zatem przyjąć, że możliwość złożenia wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży istnieje od chwili złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości do chwili jego prawomocnego zakończenia.

Nie jest zatem wykluczone złożenie wniosku o którym mówi art. 56a ust. 1 pr.u. na obecnym etapie postępowania. Potwierdzają to poglądy przedstawicieli doktryny, które wskazują, że „ Ustawodawca nie określił bowiem terminu na złożenie wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży. Przepis należy interpretować w tym kierunku, by umożliwić złożenie wniosku o przygotowaną likwidację na każdym etapie postępowania o ogłoszenie upadłości" (tak np. P. Janda w „ Prawo upadłościowe. Komentarz., wyd. II, Wydawnictwo Lex).

Za dopuszczalnością wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży przedsiębiorstwa dłużnika na obecnym etapie postępowania przemawia również to, że w rozpoznawanej sprawie wniosek ten złożony został przez wierzyciela, który złożył wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika, a następnie wniósł zażalenie na oddalenie tego wniosku. Co więcej nieracjonalne byłoby odsyłanie wierzyciela, który dopiero po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika uzyskał wymienione w art. 56a ust. 3 pr.u. dokumenty i przygotował warunki sprzedaży o których mówi art. 56a ust. 4 pr.u., do innego, nowego postępowania.

Na marginesie tylko zauważyć wypada (sytuacja taka nie zachodzi bowiem w niniejszym postępowaniu), że dopuszczalność złożenia wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży przedsiębiorstwa dłużnika nie byłaby już taka oczywista, gdyby wniosek taki złożył wierzyciel nie będący inicjatorem postępowania o ogłoszenie upadłości. Trudno bowiem zaakceptować dopuszczalność składnia jakichkolwiek wniosków przez podmiot nie występujący w postepowaniu, a co za tym idzie nie będący jego uczestnikiem.

Zgodzić się też należy ze skarżącym, że nie istnieją żadne przeciwskazania aby to on jako składający wniosek o ogłoszenie upadłości wierzyciel stał się nabywcą majątku w ramach przygotowanej likwidacji, co potwierdzają wypowiedzi przedstawicieli doktryny. Dla przykładu, P. J. (op. cit.) wskazuje, iż „ Brak przeszkód, aby wierzyciel składający wniosek o ogłoszenie upadłości jako nabywcę wskazał siebie.". Niewątpliwie zatem również wnioskodawca jest uprawniony do złożenia wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży przedsiębiorstwa dłużnika, legitymacja do złożenia takiego wniosku służy bowiem każdemu kto jest uprawniony do żądania ogłoszenia upadłości.

Z przedstawionych względów Sąd Okręgowy rozpoznając zażalenie, nie mógł nie wziąć pod uwagę złożonego przez skarżącego wierzyciela, opartego na podstawie art. 56a ust. 1 pr.u., wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa dłużnika. Zbadanie tego wniosku tak pod względem formalnym, jak i następnie merytoryczny, jest bowiem kluczowe dla oceny zasadności wniosku o ogłoszenie upadłości.

Pamiętać jednak należy o treści art. 54 ust. 2 pr.u., zgodnie z którym sąd drugiej instancji nie może orzec o ogłoszeniu upadłości. Sąd Okręgowy nie mógł zatem badać po pierwsze, czy złożony przez skarżącego wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży przedsiębiorstwa dłużnika spełnia wszystkie wymogi formalne i po drugie czy może on być podstawą ogłoszenia upadłości dłużnika z jednoczesną sprzedaż tego przedsiębiorstwa. Dlatego działając na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 35 p.u. należało uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Ponownie rozpoznając sprawę, Sąd Rejonowy jak to już wyżej wyjaśniono zbada czy wniosek wierzyciela o zatwierdzenie warunków sprzedaży przedsiębiorstwa spełnia wymogi formalne, którym wniosek taki powinien odpowiadać oraz ewentualnie (gdyby była tak potrzeba) podejmie stosowane czynności naprawcze. Następnie Sąd oceni czy wniosek ten stosownie do treści art. 56a i nast. pr.u. daje podstawę do ogłoszenia upadłości dłużnika z jednoczesną sprzedażą składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa dłużnika.

SSO Bolesław Wadowski SSO Renata Puchalska SSO Andrzej Sobieszczański