Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 sierpnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie, VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym: SSR del. Rafał Lila,

Protokolant: stażysta Edyta Osińska

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2018 roku w Szczecinie,

na rozprawie

sprawy z powództwa A. B.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

o uznanie czynności za bezskuteczną

I.  uznaje ze bezskuteczną w stosunku do powódki A. B. umowę sprzedaży nieruchomości położonej w R. (gmina G.), stanowiącej działkę nr (...) o powierzchni 0,3159 ha, dla której Sąd Rejonowy w Kołobrzegu prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), zawartą w dniu 29 października 2012 r. pomiędzy pozwaną (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w K. a M. S. (1) przed notariuszem W. Z. (rep. A (...)), której to powódce przysługuje wobec dłużnika M. S. (1) wierzytelność w wysokości 88.010,05 zł (osiemdziesięciu ośmiu tysięcy dziesięciu złotych pięciu groszy), na którą składają się należności:

- 71.649,05 zł z ustawowymi odsetkami od 3 czerwca 2014 r. wynikająca z tytułu wykonawczego – wyroku Sądu Rejonowego w Koszalinie z dnia 23 czerwca 2015 r., opatrzonego klauzulą wykonalności z dnia 4 grudnia 2015 r. (sygn. akt V GC 674/14),

- 3.617 zł wynikająca z tytułu wykonawczego – wyroku Sądu Rejonowego w Koszalinie z dnia 23 czerwca 2015 r., opatrzonego klauzulą wykonalności z dnia 4 grudnia 2015 r. (sygn. akt V GC 674/14),

- 1.800 zł wynikająca z tytułu wykonawczego – wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 18 listopada 2015 r., opatrzonego klauzulą wykonalności z dnia 10 maja 2016 r. (sygn. akt VI Ga 98/15),

- 144 zł tytułem kosztów nadania tytułowi klauzuli wykonalności,

- 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w egzekucji prowadzonej przeciwko M. S. (1) przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Koszalinie G. M. w sprawie Km 343/16,

- 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w egzekucji prowadzonej przeciwko M. S. (1) przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa w W. W. B. w sprawie Km 2653/16,

- 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w egzekucji prowadzonej przeciwko M. S. (1) przez komornika sądowego przy Sadzie Rejonowym w Kołobrzegu J. B. w sprawie Km 411/16,

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 5.400 zł (pięciu tysięcy czterystu złotych) tytułem kosztów postępowania.

Sygnatura akt VIII GC 89/18

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym 25 kwietnia 2017 r. (k. 3 i nast.) powódka A. B. domagała się uznania za bezskuteczną wobec niej umowy zawartej przez pozwaną (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w K. z M. S. (1) dnia 29 października 2012 r. w K. przed notariuszem W. Z. (Rep. A nr (...)), na podstawie której pozwana uzyskała prawo własności nieruchomości – działki nr (...) w R. (gm. Gościno), dla której Sąd Rejonowy w Kołobrzegu prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) – w zakresie przysługującej powódce wierzytelności w kwocie 88.010,05 zł względem M. S. (1) szczegółowo opisanej w pozwie. Jednocześnie wniosła o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu wyjaśniła, że wyrokiem z 23 kwietnia 2012 r. Sąd Rejonowy w Koszalinie (sygn. akt V GC 30/12) uwzględnił jej roszczenie wobec (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K., której członkiem zarządu był M. S. (1). Na podstawie ww. tytułu prowadziła egzekucję, która okazała się wobec spółki bezskuteczna. Następnie wyrokiem z 23 czerwca 2015 r. Sądu Rejonowego w Koszalinie (sygn. akt V GC 674/14) uwzględniono roszczenie powódki wobec M. S. (1) na podstawie art. 299 k.s.h. Wyrokiem z 18 listopada 2015 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie (sygn. akt VI Ga 98/15) oddalił apelację M. S. (1), przyznając powódce kosztu procesu. Powódka prowadziła postępowania egzekucyjne, które okazywały się bezskuteczne i generowały dalsze koszty. M. S. (1) w toku egzekucji przeciwko (...) sp. z o.o., dnia 29 października 2012 r. w K. przed notariuszem W. Z. (Rep. A nr (...)) zawarł z pozwaną umowę, na podstawie której pozwana uzyskała prawo własności nieruchomości – działki nr (...) w R. (gm. Gościno), dla której Sąd Rejonowy w Kołobrzegu prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Czynność ta została dokonana z pokrzywdzeniem powódki, a skoro M. S. (1) był generalnym dyrektorem pozwanej, to pozwana miała świadomość pokrzywdzenia powódki. Roszczenie powódka oparła na treści art. 527 k.c.

Pozwana w odpowiedzi na pozew (k. 72 i nast.) wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu.

Argumentując na rzecz swojego stanowiska w pierwszej kolejności przyznała, że zawarła z M. S. (1) przedmiotową umowę. Zarzuciła jednak, że nie uzyskała korzyści majątkowej, ponieważ przez nabycie prawa własności nieruchomości uzyskała zaspokojenie własnej wierzytelności wobec dłużnika powódki. Zawierając umowę nie miała wiedzy o sytuacji majątkowej M. S. (1). Zaznaczyła, że w okresie zawarcia umowy M. S. (1) nie mógł wiedzieć, że powódka skieruje wobec niego swoje roszczenie na podstawie art. 299 k.s.h.; w chwili zawarcia umowy roszczenie powódki nie istniało – powstało 18 grudnia 2012 r., czyli po zawarciu umowy. W tych okolicznościach, na podstawie art. 6 k.c., powódka nie udowodniła ani uzyskania przez pozwaną korzyści majątkowej, ani wiedzy o działaniu M. S. (1) z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z 23 kwietnia 2012 r. Sąd Rejonowy w Koszalinie (sygn. akt V GC 30/12) zasądził od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. na rzecz powódki 46.049,94 zł z odsetkami ustawowymi (od kwoty 9.036,38 zł – od 8 kwietnia 2010 r.; od kwoty 8.420,68 zł – od 15 czerwca 2010 r.; od kwoty 5.439,90 zł – od 29 czerwca 2010 r.; od kwoty 17.129 zł od – od 8 września 2010 r.; od kwoty 5.023,19 zł – od 8 września 2010 r. oraz od kwoty 1.000 zł – od 8 września 2010 r.) oraz 2.417 zł tytułem kosztów procesu.

Postanowieniem z 2 listopada 2012 r. ww. wyrokowi nadano klauzulę wykonalności. Na podstawie uzyskanego tytułu wykonawczego powódka wszczęła postępowanie egzekucyjne wobec ww. spółki.

Postanowieniem z 4 stycznia 2013 r. komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Koszalinie M. W. (sygn. akt 2 KM 7292/12) umorzył postępowanie egzekucyjne wobec bezskuteczności egzekucji.

Niesporne, a nadto dowód:

-

wyrok Sądu Rejonowego w Koszalinie z 23 kwietnia 2012 r., sygn. akt V GC 30/12 (k. 29);

-

zawiadomienie z 18 grudnia 2012 r. (k. 27);

-

postanowienie z 4 stycznia 2013 r. (k. 28);

-

załączone akta sprawy przed Sądem Rejonowym w Koszalinie, sygn. akt V GC 30/12: wyrok z 23 kwietnia 2012 r. (k. 527), postanowienie z 2 listopada 2012 r. (k. 664).

Wobec bezskuteczności egzekucji wobec (...) sp. z o.o. powódka wystąpiła z pozwem przeciwko M. S. (1) i A. M. jako członkom zarządu spółki (na podstawie art. 299 k.s.h.).

Wyrokiem z 23 czerwca 2015 r. Sąd Rejonowy w Koszalinie (sygn. akt V GC 74/14) zasądził od M. S. (1) solidarnie z A. M. na rzecz powódki 71.649,05 zł z odsetkami ustawowymi od 3 czerwca 2014 r. oraz 3.617 zł tytułem kosztów procesu.

Od powyższego wyroku M. S. (1) wywiódł apelację.

Wyrokiem z 18 listopada 2015 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie (sygn. akt VI Ga 98/15) oddalił apelację oraz zasądził od M. S. (1) na rzecz powódki 1.800 zł tytułem kosztów procesu.

Powódka uzyskała na obydwa wyroki klauzule wykonalności, w związku z czym zostały jej przyznane koszty w łącznej kwocie 144 zł.

Na podstawie ww. tytułów wykonawczych powódka prowadziła wobec M. S. (1) 3 postępowania egzekucyjne. Postępowanie egzekucyjne prowadzili komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Koszalinie G. M. (sygn. akt KM 343/16), komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Kołobrzegu J. B. (sygn. akt KM 411/16) oraz komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy - Mokotowa w W. W. B. (sygn. akt KM 2653/16). W każdym z ww. postępowań egzekucyjnych powódka poniosła koszty w postaci kosztów zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym – po 3.600 zł.

W toku egzekucji o sygn. akt KM 343/16, pismem z 14 kwietnia 2017 r. (k. 20-21), komornik poinformował powódkę, że M. S. (1) w przeszłości miał prawo do 5 nieruchomości (o numerach ksiąg wieczystych (...)), jednakże nieruchomość o księdze wieczystej (...) zbył na rzecz pozwanej 29 października 2012 r., a pozostałe 4 nieruchomości na rzecz K. O. umową z 29 grudnia 2011 r.

Niesporne, a nadto dowód:

-

korespondencja w postępowaniach egzekucyjnych (k. 13-21, 133-134, 207-208);

-

wyrok Sądu Okręgowego w Koszalinie z 18 listopada 2015 r., sygn. akt VI Ga 98/15 wraz z wyrokiem Sądu Rejonowego w Koszalinie z 23 czerwca 2015 r., sygn. akt V GC 674/14 oraz klauzulami wykonalności (k. 22-26);

-

wezwanie do zapłaty z 5 lutego 2014 r. z dowodem nadania (k. 131, 122);

-

załączone akta sprawy przed Sądem Rejonowym w Koszalinie, sygn. akt V GC 674/14: wyrok z 23 czerwca 2015 r. (k. 202); wyrok z 18 listopada 2015 r. (k. 271).

Dnia 29 października 2012 r. w K., przed notariuszem W. Z., M. S. (1) oraz pozwana, reprezentowana przez M. S. (2), zawarli w formie aktu notarialnego (Rep. A nr (...)) umowę, na podstawie której M. S. (1) przeniósł na rzecz pozwanej prawo własności nieruchomości, tj. działki nr (...) położonej w R. (gm. Gościno), dla której Sąd Rejonowy w Kołobrzegu prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), za kwotę 560.000 zł. W treści aktu notarialnego zawarto oświadczenie stron umowy, że cena została zapłacona przed zawarciem umowy (§ 5 aktu notarialnego).

Podana w umowie cena nieruchomości nie była kwestionowana przez organy podatkowe.

Niesporne, a nadto dowód:

-

wydruk z księgi wieczystej (...) (k. 9-12);

-

akt notarialny z 29 października 2012 r., Rep. A nr (...) (k. 98-102);

-

ewidencja umów (k. 135).

Prezesem zarządu, uprawnionym do samodzielnej reprezentacji (...) sp. z o.o. był M. S. (1). Zarazem M. S. (1) w okresie od 6 sierpnia 2004 r. był ujawniony w rejestrze KRS spółki jako wspólnik. Wspólnikiem spółki była również M. S. (2); wykreślenie jej jako wspólnika nastąpiło 30 sierpnia 2010 r. Ponadto od 10 sierpnia 2006 r. do 30 sierpnia 2010 r. M. S. (2) była ujawniona w rejestrze jako członek rady nadzorczej spółki.

Sytuacja finansowa spółki uległa pogorszeniu w 2010 r. M. S. (1), będąc prezesem zarządu (...) sp. z o.o., miał świadomość odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zobowiązania spółki i spodziewał się, że może ponosić odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Wiedział o prowadzonych przez powódkę przeciwko spółce egzekucjach. M. S. (2), w związku z działalnością w (...) sp. z o.o., miała wiedzę, że powódka ma wobec spółki wierzytelności. Brała udział w spotkaniach dotyczących sytuacji spółki, znała sytuację finansową spółki.

Dowody:

-

odpis pełny z (...) sp. z o.o. (k. 116-121);

-

dokumenty księgowe (...) sp. z o.o. (k. 136-145);

-

załączone akta sprawy przed Sądem Rejonowym w Koszalinie, sygn. akt V GC 674/14: odpis pełny z (...) sp. z o.o. (k. 13-18);

-

zeznania świadka A. M. (k. 221v-222, 226);

-

zeznania świadka M. S. (1) (k. 222-223, 226);

-

zeznania M. S. (2) za stronę pozwaną (k. 223v-224v, 226).

W rejestrze pozwanej jako wspólnicy byli ujawnieni m.in. M. S. (2) (w okresie od 2 stycznia 2003 r. do 12 października 2005 r., a następnie ponownie od 25 kwietnia 2008 r.) oraz M. S. (1) (od 2 stycznia 2003 r. do 11 sierpnia 2010 r.). Ponadto M. S. (2) była ujawniona jako wiceprezes zarządu (w okresie od 2 stycznia 2003 r. do 12 października 2005 r.), a następnie jako jedyny członek zarządu (od 11 sierpnia 2010 r.). M. S. (1) również był ujawniony w rejestrze pozwanej jako członek zarządu (od 2 stycznia 2003 r. do 19 grudnia 2005 r.), a następnie jako prezes zarządu (od 19 grudnia 2005 r. do 11 sierpnia 2010 r., przy czym od 1 marca 2007 r. jako jedyny członek zarządu).

Pozwana zawierała z M. S. (1) umowy dzierżawy należących do niego nieruchomości. M. S. (1) jest zatrudniony przez pozwaną na stanowisku dyrektora.

Dowód:

-

wydruk stron internetowych (k. 30-31);

-

dokumentacja pozwanej (k. 76-95);

-

akt notarialny z 29 października 2012 r., Rep. A nr (...) (k. 96-97);

-

akt notarialny z 29 października 2012 r., Rep. A nr (...) (k. 98-102).

-

artykuły prasowe (k. 112-115);

-

odpis pełny KRS pozwanej (k. 123-130;

-

zeznania świadka A. S. (k. 220v-221, 226);

-

zeznania świadka L. S. (k. 221-221v, 226);

-

zeznania świadka M. S. (1) (k. 222-223, 226);

-

zeznania M. S. (2) za stronę pozwaną (k. 223v-224v, 226).

M. S. (1) prowadził również działalność gospodarczą. Podlegał ewidencji w (...) od 1 października 2002 r. do 6 maja 2014 r. Jako pełnomocnik M. S. (1) w (...) ujawniona została A. S., która była zatrudniona jako pracownik biurowy zarówno w (...) sp. z o.o. (2005-2009), jak i pozwanej (2009-2014).

Dowód:

-

wydruk z (...) (k. 132);

-

odpis pełny KRS pozwanej (k. 123-130);

-

zeznania świadka A. S. (k. 220v-221, 226).

M. S. (1) i M. S. (2), oprócz współpracy biznesowej, pozostają od wielu lat w bliskich relacjach prywatnych, pozostając w wieloletnim nieformalnym związku.

Dowody:

-

zeznania świadka A. S. (k. 220v-221, 226);

-

częściowo zeznania świadka L. S. (k. 221-221v, 226);

-

zeznania świadka A. M. (k. 221v-222, 226);

-

zeznania M. S. (2) za stronę pozwaną (k. 223v-224v, 226).

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Roszczenie zgłoszone przez powódką w niniejszej sprawie opierało się na treści art. 527 § 1 k.c., zgodnie z którą gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Odnotować przy tym należy, że stosownie do art. 530 k.c. przepisy artykułów poprzedzających (regulujących skargę pauliańską) stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dłużnik działał w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Jeżeli jednak osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową odpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną tylko wtedy, gdy osoba trzecia o zamiarze dłużnika wiedziała.

Przytoczone przepisy odnoszą się do instytucji określanej w prawie cywilnym jako skarga pauliańska będącej instrumentem ochrony prawnej wierzyciela (w tym przyszłego wierzyciela) względem nieuczciwego dłużnika, który poprzez swoje działanie polegające na rozporządzaniu swym majątkiem utrudnia lub uniemożliwia zaspokojenie wierzyciela.

Wyrok uwzględniający powództwo ma ten skutek, że powód względem którego czynność prawna dłużnika została uznana za bezskuteczną, może z pierwszeństwem przed wierzycielami pozwanego dochodzić zaspokojenia z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły (art. 532 k.c.). Uwzględnienie skargi pauliańskiej nie oznacza zatem, że osoba trzecia staje się dłużnikiem powoda co do wierzytelności jego dłużnika. Uznanie zaskarżonej czynności prawnej za bezskuteczną rodzi jedynie ten skutek, że pozwany ma obowiązek znosić egzekucję powoda prowadzoną z określonego przedmiotu majątkowego, który wszedł do majątku pozwanego kosztem majątku dłużnika. Obowiązek znoszenia egzekucji dotyczy tylko przedmiotów majątkowych pozwanego, które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika wierzyciela albo do niego nie weszły. Ponadto obowiązek ten pozostaje w związku wyłącznie z wierzytelnością, co do której orzeczono bezskuteczność czynności prawnej.

Powództwo oparte na art. 527 k.c. można wytoczyć jedynie w okresie 5 lat od daty dokonania zaskarżonej czynności prawnej. Po upływie tego okresu nie można żądać czynności prawnej za bezskuteczną (art. 534 k.c.).

W niniejszej sprawie pozew został złożony 25 kwietnia 2017 r., a zatem przed upływem 5 lat od daty zaskarżonej umowy (29 października 2012 r.).

W świetle art. 527 § 1 w zw. z art. 530 k.c. istotne dla rozstrzygnięcia są następujące okoliczności: istnienie wierzytelności powoda wobec dłużnika, dokonanie przez dłużnika z osobą trzecią czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzycieli, uzyskanie przez osobę trzecią korzyści majątkowej, działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli oraz wiedza osoby trzeciej o tej świadomości albo możliwość uzyskania tej wiedzy przy zachowaniu należytej staranności (przy odpłatnej czynności prawnej – jedynie wiedza osoby trzeciej).

Ciężar udowodnienia (art. 6 k.c.) powyższych okoliczności spoczywał na powódce.

Niektóre z istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności faktycznych sprawy pozostawały pomiędzy stronami bezsporne i w świetle art. 229 k.p.c. nie wymagały dowodów. W szczególności poza sporem pozostawał fakt istnienia wierzytelności powódki względem M. S. (1). Wierzytelność ta została stwierdzona prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Koszalinie z 23 czerwca 2015 r. (sygn. akt V GC 674/14) oraz wyrokiem Sądu Okręgowego w Koszalinie z 18 listopada 2015 r., (sygn. akt VI Ga 98/15). Wierzytelność ta wynikała, stosownie do art. 299 k.s.h., z prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Koszalinie z 23 kwietnia 2012 r. (sygn. akt V GC 30/12). Zarazem podkreślenia wymaga, że pozwana nie kwestionowała również wysokości wskazanej przez powódkę wierzytelności, tj. nie negowała wskazywanych kwot jako poniesionych kosztów postepowań sadowych i kosztów egzekucyjnych. Należy także uwzględnić, że pozwana przyznała w odpowiedzi na pozew, że na podstawie aktu notarialnego z 29 października 2012 r. zawartego przed notariuszem w K. W. Z. (Rep. A nr (...)) odpłatnie nabyła od M. S. (1) nieruchomość – działkę nr (...) położona w R. (gm. Gościno), dla której Sąd Rejonowy w Kołobrzegu prowadzi księgę wieczystą o numerze (...).

Sporne pomiędzy stronami pozostawały natomiast następujące okoliczności: pokrzywdzenie powódki poprzez zawarcie przez pozwaną z M. S. (1) przedmiotowej umowy, uzyskanie przez pozwaną korzyści majątkowej, działanie M. S. (1) ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli oraz wiedza pozwanej o tej świadomości. Okoliczności te determinowały kierunek postępowania dowodowego, które oparło się na dowodach ze zgromadzonych w aktach dokumentów, zeznań świadków, przesłuchania stron (ograniczonego do przesłuchania strony pozwanej). Materiał dowodowy zebrany w sprawie pozwalał na dokonanie ustaleń faktycznych wystarczających dla rozstrzygnięcia sprawy. Zebrane w sprawie dokumenty nie były kwestionowane co do ich autentyczności, więc nie było podstaw do odmówienia im wiarygodności. Zeznania świadków także były wiarygodne, tak samo, jak i zeznania M. S. (2), przesłuchanej za pozwaną spółkę.

Przenosząc powyższe rozważania na kanwę niniejszej sprawy należy zgodzić się z pozwaną, że w chwili dokonania zaskarżonej czynności prawnej wierzytelność powódki względem M. S. (1) nie istniała. Przedmiotowa umowa została zawarta 29 października 2012 r., natomiast bezskuteczność egzekucji względem spółki zachodziła w okresie późniejszym i dopiero wówczas w świetle art. 299 § 1 k.s.h. aktualizowała się wierzytelność powódki względem M. S. (1) jako członka zarządu (...) sp. z o.o., stwierdzona następnie prawomocnym wyrokiem. Okoliczności te nie przesądzają jednak o niemożliwości uznania przedmiotowej umowy za bezskuteczną, bowiem – jak wyjaśniono – w świetle art. 530 k.c. skarga pauliańska przysługuje również przyszłym wierzycielom, jednak wówczas (przy odpłatnej czynności prawnej, a taki charakter miała przedmiotowa umowa) modyfikacji podlega przesłanka co do wiedzy osoby trzeciej o zamiarze pokrzywdzenia przez dłużnika przyszłych wierzycieli.

Rozważając roszczenie powódki w świetle spornych okoliczności faktycznych należało stwierdzić, że powódka zdołała wykazać, że w wyniku umowy z 29 października 2012 r. doszło do jej pokrzywdzenia. Ustawa precyzuje, co należy rozumieć przez pokrzywdzenie wierzycieli. Mianowicie czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności (art. 527 § 2 k.c.). Pokrzywdzenie występuje wówczas, gdy dłużnik stanie się niewypłacalny lub choćby minimalnie stan jego niewypłacalności pogłębi się. Stan taki musi zachodzić w chwili złożenia pozwu o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną i utrzymywać się w chwili orzeczenia uwzględniającego skargę pauliańską (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2000 r., sygn. akt III CKN 554/98, L.; wyrok Sądu Najwyższego z 18 kwietnia 2012 r., sygn. akt V CSK 183/11, L. ). O pokrzywdzeniu powódki świadczy okoliczność, że M. S. (1) według stanu na dzień złożenia pozwu był niewypłacalny (wniosek taki płynie z faktu prowadzenia przez powódkę postępowań egzekucyjnych, które okazały się bezskuteczne). Stan taki, jak wynika z akt sprawy, nie uległ zmianie – powódka w dalszym ciągu nie może się zaspokoić z jego majątku.

Na skutek dokonania przedmiotowej czynności prawnej pozwana uzyskała korzyść majątkową. Mianowicie pozwana uzyskała prawo własności nieruchomości, które uprzednio wchodziło w skład majątku M. S. (1). Wbrew twierdzeniu pozwanej o braku korzyści majątkowej nie świadczy dokonanie zapłaty za przedmiotową nieruchomość. Stwierdzeniu uzyskania korzyści majątkowej przez osobę trzecią nie przeciwstawia się nawet sytuacja, gdy świadczenie osoby trzeciej jest ekwiwalentne względem świadczenia dłużnika. Należy wyjaśnić, że „uzyskanie przez dłużnika ekwiwalentu rozporządzenia majątkowego od osoby trzeciej nie eliminuje stanu pokrzywdzenia wierzyciela, jeżeli nie miał on możliwości uzyskania zaspokojenia chronionej wierzytelności z tego ekwiwalentu (świadczenia wzajemnego osoby trzeciej)” ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z 7 marca 2013 r., sygn. akt IV CSK 452/12, L. ). W niniejszej sprawie nie można mieć natomiast wątpliwości, że powódka nie uzyskała zaspokojenia swojej wierzytelności ze świadczenia pozwanej, choć prowadziła przeciwko M. S. (1) postępowania egzekucyjne.

Na marginesie należy nadmienić, że powyższa wykładnia „uzyskania korzyści” czyniła bezprzedmiotowym przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność wartości rynkowej nieruchomości stanowiącej przedmiot zaskarżonej czynności prawnej.

Analiza stanu faktycznego sprawy prowadzi do wniosku, że M. S. (1), dokonując z pozwaną zaskarżonej czynności prawnej, działał ze świadomością pokrzywdzenia powódki. W celu wykazania świadomości dłużnika w zakresie pokrzywdzenia wierzycieli wystarczające jest wykazanie, że dłużnik w chwili dokonywania czynności był świadomy, że czynność ta może potencjalnie skutkować ograniczeniem lub wyłączeniem możliwości zaspokojenia wierzycieli. Trafnie w orzecznictwie wskazuje się, że „brak metod pozwalających w sposób pewny ustalić stan świadomości danej osoby powoduje konieczność wnioskowania o niej na podstawie innych okoliczności, określonego zestawu faktów i dowodów, która w sposób pośredni, ale logiczny pozwalają ustalić, czy przesłanka ta została spełniona. [...] Aby świadomość dłużnika mogła być uznana za udowodnioną, wierzyciel musi wykazać, że dłużnik wiedział o istnieniu wierzycieli i znał co najmniej w granicach ewentualności skutki dokonywanej przez siebie czynności.” ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 18 marca 2010 r., sygn. akt V ACa 27/10, LEX).

Uznanie, że M. S. (1) miał świadomość pokrzywdzenia wierzycieli w szczególności uzasadniały złożone przez niego w charakterze świadka zeznania, w których wskazywał, że jako członek zarządu (...) sp. z o.o. miał świadomość, że może ponosić odpowiedzialność za zobowiązania spółki. W zeznaniach przyznał również, że wiedział o postępowaniu prowadzonym przez powódkę przeciwko spółce. Należało zauważyć, że wyrok uwzględniający roszczenie powódki względem (...) sp. z o.o. zapadł 23 kwietnia 2012 r. M. S. (1), będąc członkiem zarządu spółki, miał wiedzę o sytuacji majątkowej spółki oraz o toczącym się przeciw spółce postępowaniu oraz wydanym orzeczeniu. Skoro wiedział, że może ponosić odpowiedzialność za zobowiązania spółki, to zawarcie zaskarżonej umowy po uwzględnieniu powództwa przeciwko spółce należy uznać za działanie M. S. (1) ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Musiał bowiem co najmniej przewidywać, że wyzbycie się prawa własności nieruchomości utrudni albo uniemożliwi powódce zaspokojenie wierzytelności.

Okoliczności faktyczne sprawy przemawiają również za stwierdzeniem, że pozwana miała wiedzę, że M. S. (1) działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. W tym miejscu odnotować należy, że istnieją pewne reguły, ułatwiające skuteczne wystąpienie ze skargą pauliańską, gdy dłużnik dokonał zaskarżonej czynności z osobą bliską albo z przedsiębiorcą pozostającym z nim w stałych stosunkach gospodarczych; w tym zakresie ustawa ustanawia wzruszalne domniemania prawne. Mianowicie, jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (art. 527 § 3 k.c.), a jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (art. 527 § 4 k.c.). Gdy powyższe domniemania występują, strona pozwana może je obalić (art. 234 k.p.c.), jednakże ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na niej.

Pozwaną należy uznać za osobę bliską w rozumieniu art. 527 § 3 k.c., a zatem zachodziło domniemanie wiedzy pozwanej co do świadomości pokrzywdzenia wierzycieli przez M. S. (1). Z uwagi na fakt, że pozwana jest osobą prawną, bliskie stosunki z M. S. (1) podlegały ocenie w kontekście jego stosunków z M. S. (2), pełniącą funkcję prezesa zarządu pozwanej ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z 7 marca 2013 r.,sygn. akt IV CSK 452/12, L. ). Przesłuchana w charakterze pozwanej M. S. (2) zeznała, że łączyła ją z M. S. (1) wieloletnia relacja, przy czym okoliczności sprawy pozwalają wyprowadzić, że nadal ona występuje. Oprócz współpracy biznesowej M. S. (2) i M. S. (1) pozostawali w nieformalnym związku, tj. konkubinacie. Za stwierdzeniem takiej okoliczności przemawiały również zeznania pozostałych świadków, którzy wprawdzie wprost nie wskazywali wprost na tego rodzaju zażyłą relację, to jednak wskazywali, że ww. wspólnie wybierali się na kolacje, czy też, że M. S. (1) był przyjacielem rodziny M. S. (2). Oboje udzielali sobie wsparcia w niemal każdej dziedzinie, także finansowego. O istnieniu tego rodzaju bliskich relacji zeznawali zasadniczo wszyscy pozostali świadkowie, tj. A. S., L. S., A. M.. Jakkolwiek unikali oni sformułowania związek, to jednak z opisu i intensywności relacji wyprowadzić należy wniosek, że taki charakter tej więzi istniał (a nawet nadal występuje).

Niezależnie od powyższego należy zwrócić uwagę, że nawet, gdyby powyższe domniemanie nie zachodziło, to zgromadzony materiał dowodowy jednoznacznie wskazywał na wiedzę pozwanej o świadomości M. S. (1) co do pokrzywdzenia wierzycieli. S. S. oraz M. S. (2) mieli ze sobą – oprócz relacji osobistych – powiązania gospodarcze (wynikające z wpisów do rejestru (...) sp. z o.o. oraz pozwanej spółki), związane z ich działalnością w strukturach zarówno (...) sp. z o.o., jak i pozwanej spółki, o czym zeznawali wszyscy świadkowie. Co znamienne, przesłuchiwana w charakterze strony M. S. (2) zeznała, że w związku z działalnością w (...) sp. z o.o. miała wiedzę o istnieniu wierzytelności powódki i o złej sytuacji finansowej ww. spółki. W swoich zeznaniach okoliczność tę potwierdził M. S. (1). Okoliczności te, w świetle bliskich relacji osobistych z M. S. (1), dają podstawę do uznania, że M. S. (2) (a przez to pozwana) miała wiedzę o świadomości M. S. (1) co do pokrzywdzenia wierzycieli, bowiem sama – jako prezes zarządu pozwanej – musiała mieć wiedzę o regulacji art. 299 k.s.h., w oparciu o którą za zobowiązania spółki mógł odpowiedzialność ponosić M. S. (1).

Mając powyższe na względzie należało stwierdzić, że powódka zdołała wykazać wszystkie przesłanki skargi pauliańskiej, co skutkowało uwzględnieniem powództwa w całości (punkt I sentencji).

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu (punkt II sentencji) ma swą podstawę w art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Z uwagi na uwzględnienie powództwa w całości pozwana – jako strona przegrywająca – jest obowiązana zwrócić powódce wszelkie koszty niezbędne do celowego dochodzenia jej praw. Należy odnotować, że postanowieniem z 24 marca 2017 r. Sąd Rejonowy w Koszalinie (sygn. akt I Co 94/17) zwolnił powódkę od obowiązku uiszczenia opłaty sądowej od pozwu w niniejszej sprawie (k. 32). Koszty procesu poniesione przez powódkę wyrażają się wyłącznie w wynagrodzeniu pełnomocnika procesowego powódki będącego radcą prawnym. Wysokość tego wynagrodzenia opiewa na kwotę 5.400 zł, która wynika z zastosowania przepisu § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. poz. 1804 z późn. zm.). Ustalając wysokość wynagrodzenia Sąd miał na uwadze stopień złożoności sprawy w ujęciu prawnym i faktycznym, ilość i zasadność składanych pism procesowych, przyczynienie się do wyjaśniania okoliczności sprawy, a także liczbę wyznaczonych rozpraw. Konfrontując powyższe z wnioskami powódki w zakresie kosztów procesu przyjął, że wynagrodzenie w wysokości wynikającej z przywołanego wyżej przepisu będzie odpowiadało uzasadnionemu nakładowi pracy.