Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2014 roku

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie następującym:

Przewodniczący – SSO Jacek Wilga

Sędziowie: SSO Andrzej Marek (spr.)

SSO Krzysztof Główczyński

Protokolant: Ewa Sawiak

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2014 roku w Legnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa A. K.

przeciwko Zespołowi Szkół (...) w Z.

o odszkodowanie

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

z dnia 29 października 2013 roku sygn. akt IV P 158/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w całości w ten sposób, że zasądza od strony pozwanej Zespołu Szkół (...) w Z. na rzecz powódki A. K. kwotę 8 973, 33 zł (słownie złotych: osiem tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt trzy, 33/100) tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy zobowiązując stronę pozwaną do uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Rejonowego w Legnicy) kwoty 449 zł tytułem opłaty sądowej od uiszczenia której powódka była zwolniona,

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 150 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 października 2013 roku Sąd Rejonowy w Legnicy oddalił powództwo A. K. o zapłatę odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę i orzekł o kosztach postępowania. Rozstrzygnięcie powyższe poprzedzone zostało ustaleniami i oceną prawną, szczegółowo przedstawionymi w uzasadnieniu wyroku.

W ocenie Sądu I instancji powództwo nie było zasadne, gdyż zmiana planów nauczania (będąca konsekwencją zmian ramowych planów nauczania w szkolnictwie zawodowym) stanowiła uzasadnioną, prawdziwą i skonkretyzowaną przyczynę rozwiązania stosunku pracy z powódką. Wprowadzone przez dyrektora szkoły kryteria doboru nauczycieli były obiektywne i powódka zasadnie otrzymała najniższą ilość punktów. Nadto kryteria te były znane zarówno pracownikom, jak i organizacjom związkowym. Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z najnowszym orzecznictwem Sądu Najwyższego, korzystanie przez nauczyciela z urlopu zdrowotnego nie stanowi przeszkody w rozwiązaniu z nim stosunku pracy. W ocenie Sądu I instancji, powódce nie przysługiwała ochrona związkowa, gdyż po pierwsze zrezygnowała ona z tego uprzywilejowania, a po drugie organizacja związkowa w pierwszym kwartale 2013r. nie dopełniła obowiązku z art. 25 ¹ § 2 ustawy o związkach zawodowych i nie korzystała ze swoich uprawnień.

Z rozstrzygnięciem w powyższej treści nie zgodziła się powódka i zaskarżyła wyrok apelacją, w której sformułowała następujące zarzuty:

1.  naruszenia przepisu art. 233 k.p.c. przez to, że nastąpiła sprzeczność poczynionych przez sąd I instancji ustaleń faktycznych z treścią zebranego materiału dowodowego, polegająca na przyjęciu, że:

-

wystarczającą przyczyną uzasadniającą rozwiązanie z powódką umowy o pracę są zmiany wynikające z przepisów prawa, bez ustalenia czy faktycznie nowe rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych skutkowało u pozwanego koniecznością likwidacji oddziałów, zmniejszeniem liczby uczniów i zmniejszeniem zatrudnienia, podczas gdy z materiału dowodowego wynika, że zmiany przepisów prawa nie miały żadnego wpływu, a wręcz przeciwnie u pozwanego nastąpiło zwiększenie liczby oddziałów i zwiększyła się liczba uczniów;

-

nieuwzględnieniu przez Sąd I instancji przy ocenie zasadności rozwiązania z powódką stosunku pracy, iż w roku szkolnym 2011/2012 w wymiarze ½ etatu oraz w roku szkolnym 2012/2013 w wymiarze pełnego etatu, powódka wykonywała pracę jako nauczyciel świetlicy, a nie jak błędnie przyjął Sąd I instancji jako nauczyciel j. polskiego. Sąd pominął zupełnie istotną okoliczność, iż po rozwiązaniu z powódką stosunku pracy godziny w świetlicy przydzielone zostały innym nauczycielom, tj. bibliotekarkom;

-

błędnym przyjęciu, że zarząd MOZZ (...) w K. skrócił kadencję powódki, podczas gdy powódka w lutym 2013r. sama zrezygnowała z członkostwa w zarządzie MOZZ (...) w K.;

-

nieuzasadnionym przyjęciu, że w chwili wypowiedzenia powódce umowy o pracę u strony pozwanej nie działała MOZZ (...) w K., podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego, a zwłaszcza z oświadczenia dyrektora strony pozwanej, złożonego na rozprawie w dniu 29 października 2013r. wynika, że nie kwestionował on reprezentatywności działającej u pracodawcy MOZZ (...) w chwili wypowiedzenia powódce umowy o pracę, co więcej sam pracodawca podejmował współpracę z działającą organizacją związkową.

2.  naruszenia przepisów prawa materialnego, mające istotny wpływ na wynik postępowania, tj.:

-

art. 45 w zw. z art. 30 § 4 k.p. poprzez błąd w subsumcji, przez uznanie, iż zmiana planów nauczania jest dostatecznie sprecyzowaną przyczyną, podczas gdy pracodawca w dniu wypowiedzenia nie posiadał zatwierdzonych arkuszy organizacyjnych na rok szkolny 2013/2014;

-

art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela w zw. z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 22 lutego 2012r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych poprzez błędną ich wykładnię wyrażającą się w uznaniu, że powódka realizowała zatrudnienie, jako nauczyciel świetlicy, a ta nie jest objęta planem nauczania; oraz poprzez ich zastosowanie wobec braku związku przyczynowego między zmianą planów nauczania a zwolnieniem powódki;

-

art. 20 ust. 1 pkt 2 KN przez niedostateczne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy, tj. skutków, jakie wywarły zmiany planów nauczania, które należy odnosić do liczby godzin przewidywanych w danym roku szkolnym z języka polskiego w poszczególnych klasach w porównaniu do roku poprzedniego, co spowodowało, że Sąd I instancji bezzasadnie przyjął, że w stosunku do powódki wystąpiły przesłanki uzasadniające zastosowanie przepisu;

-

art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych poprzez błędne uznanie, że z powódką jako osobą szczególnie chronioną, można rozwiązać stosunek pracy pomimo, że zarząd MOZZ (...) nie wyraził zgody;

-

art. 32 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 32 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych poprzez błędną wykładnię polegającą na uznaniu, ze powódce nie przysługuje szczególna ochrona, wbrew stanowisku Sądu Najwyższego zawartemu w wyroku z dnia 13 lipca 2011r. I PK 17/11

3.  naruszenia przepisów postępowania cywilnego, mających wpływ na wynik postępowania tj.

-

art. 236 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. polegające na nierozstrzygnięciu wniosku dowodowego o dostarczenie arkuszy organizacyjnych na rok szkolny 2012/2013, co skutkowało niewyjaśnieniem istotnych w sprawie okoliczności, tj. zmiany planów nauczania;

-

art. 328 § 2 w zw. z 233 § 1 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu, które fakty sąd uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności;

-

art. 217 k.p.c. w zw. z art. 244 k.p.c. i art. 232 k.p.c. polegający na błędnym przyjęciu, że nie podpisane wydruki komputerowe stanowią arkusze organizacyjne, a w konsekwencji nie zostało wykazane, że przyczyna wypowiedzenia była konkretna i rzeczywista;

-

art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie oceny materiału dowodowego w sposób niewszechstronny, bowiem z pominięciem ustalenia okoliczności godzin pracy wykonywanych przez powódkę w świetlicy szkolnej, w sposób dowolny oraz sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego uznanie za obiektywne kryteriów doboru pracowników do zwolnienia, podczas gdy kryteria dyspozycyjność i lojalność, w zestawieniu z dowodem z przesłuchania strony pozwanej świadczą o ich charakterze dyskryminującym i sprzecznym z prawem; w sposób niewszechstronny poprzez zupełne pominięcie dowodu z oświadczenia dyrektora strony pozwanej o uznaniu reprezentatywności MOZZ (...), tym samym Sąd I instancji wyszedł poza granice zaskarżenia.

W ten sposób formułując zarzuty, powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja był zasadna.

Roszczenie powódki podlegało uwzględnieniu z dwóch powodów. Po pierwsze: Sąd Okręgowy uznał, że w kwietniu 2013r. powódka była objęta szczególną ochroną z art. 32 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych, a po drugie: wskazana przez pracodawcę przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę nie uzasadniała rozwiązania z powódką stosunku pracy.

Pierwszym argumentem przemawiającym za uwzględnieniem powództwa było to, że w chwili otrzymania wypowiedzenia powódka pozostawała pod ochroną związkową. Ochrona ta przysługuje przez okres określony uchwałą zarządu związku, a po jego upływie dodatkowo przez czas odpowiadający połowie okresu określonego uchwałą, nie dłużej niż przez rok (art. 32 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych). Już wykładnia gramatyczna tego przepisu nakazuje przyjąć, że o ile źródłem wskazanej w nim ochrony związkowej w czasie określonym uchwałą zarząd jest ta właśnie uchwała (podjęta w oparciu o uprawnienie przyznane w tym przepisie i odpowiednio zakomunikowana pracodawcy) o tyle źródłem tej ochrony po upływie tego okresu (maksymalne przez rok) jest ustawa, nie zaś uchwała organizacji związkowej. Podobne stanowisko prezentowane jest także w orzecznictwie. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 13 lipca 2011r. o sygn. (I PK 17/11, Lex nr 1221045) wskazał, że szczególna ochrona przysługuje związkowcowi w okresie po zakończeniu kadencji, bez względu na to czy zarząd organizacji związkowej wskazał ten okres w uchwale, czy też nie. Ewentualne wskazanie dłuższego lub krótszego, niż przewidziany ustawą, okresu nie rodziłoby też skutku, bowiem ochrona przysługuje jedynie w czasie stanowiącym połowę okresu wynikającego z uchwały, nie dłużej niż rok. Dalej Sąd Najwyższy odniósł się do powołanego w niniejszej sprawie przez Sąd I instancji wyroku Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2009r. o sygn. (II K 122/08, Lex nr 503195) wskazując, że zasadne jest stanowisko, zgodnie z którym nie można pozbawiać organu związkowego swobody w zakresie decyzji o momencie wygaśnięcia ochrony z art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, jednak uznał za nietrafny wniosek, iż art. 32 ust. 2 wskazanej ustawy odnosi się w szczególności do sytuacji, kiedy zarząd zakładowej organizacji na skutek bezczynności po upływie okresu ochrony określonego w uchwale, nie podejmuje nowej uchwały w tym zakresie. Zarząd organizacji związkowej może oczywiście odebrać ochronę określonemu pracownikowi lub pracownikom w tym znaczeniu, że wyznaczy inną grupę osób podlegających szczególnej ochronie i zgłosi ten fakt pracodawcy. Zmieni to jednak tylko gremium osób podlegających ochronie w okresie wynikającym z uchwały, natomiast nie wpłynie na odebranie ochrony z art. 32 ust. 2 ustawy związkowej. Oprócz wykładni gramatycznej tego przepisu za takim jego rozumieniem przemawia także wykładnia celowościowa – potrzeba udzielenia ochrony przed ewentualnymi reperkusjami pracodawcy osobie, która zakończyła swoją aktywność w reprezentowaniu związku w stosunku do pracodawcy. Sąd Okręgowy podziela zaprezentowaną argumentację Sądu Najwyższego. Nie może zmienić tego zapatrywania słusznie skądinąd wyrażona przez Sąd Rejonowy obawa nadużywania (wypaczenia) instytucji ochrony związkowej. W takiej sytuacji pojawi się możliwość (czasami wręcz potrzeba) oceny działania pracownika lub organizacji związkowej przez pryzmat klauzul generalnych wskazanych w art. 8 k.p. (w niniejszej sprawie takiego zarzutu strona pozwana nie podnosiła).

W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, że powódka w chwili otrzymania wypowiedzenia, była objęta ochroną z art. 32 ust. 2 ustawy związkowej. Okoliczności tej nie zmienia fakt, że organizacja związkowa (na dzień złożenia wypowiedzenia powódce stosunku pracy) nie dopełniła obowiązku z art. 25 ^{( 1 )}§ 2 powołanej ustawy, bowiem w chwili podjęcia uchwały o objęciu powódki ochroną żadne uchybienia nie miały miejsca (MOZZ (...) korzystała w pełni z uprawnień przewidzianych dla zakładowej organizacji związkowej), a tym samym wszystkie podjęte wówczas czynności były prawnie skuteczne i wiążące. Nie ma zatem podstaw, aby uznać za nie byłe podejmowane wówczas działania organizacji związkowej. Uwzględniając te okoliczności, wskazać należy, że strona pozwana przed złożeniem powódce oświadczenia woli o wypowiedzeniu stosunku pracy winna była uzyskać na tę czynność zgodę reprezentującej powódkę organizacji związkowej (czego nie uczyniła).

Przyczyną uwzględnienia apelacji powódki było także to, że zmiana organizacyjna (wynikająca ze zmiany ramowych planów nauczania) w pozwanym zespole szkół w istocie nie dotyczyła powódki. Wbrew twierdzeniom strony pozwanej nie może mieć decydującego znaczenia fakt, że powódka formalnie (ze względu na kwalifikacje i wykształcenie) była nauczycielem języka polskiego, skoro w rzeczywistości (od 2011r.) A. K. wykonywała (najpierw w połowie, a następnie - w pełnym wymiarze godzin) obowiązki nauczyciela świetlicy. Nie realizowała zatem pensum jako nauczyciel j. polskiego. Nie ma zatem bezpośredniego związku między zmianą organizacyjną (zmiana planu nauczania polegająca na obniżeniu godzin j. polskiego), a rzeczywiście wykonywaną przez powódkę pracą. Wprowadzone zmiany organizacyjne nie spowodowały konieczności całkowitego wygaszenia etatu nauczyciela świetlicy (takiej zresztą okoliczności w wypowiedzeniu pracodawca nie wskazał). Wypowiedzenie zatem umowy o pracę – ze względu na nieadekwatność przyczyny w nim wskazanej do sytuacji pracowniczej powódki – było nieuzasadnione w rozumieniu art. 45 § 1 k.p..

W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy podziela rozważania prawne zaprezentowane przez Sąd Rejonowy, w szczególności w zakresie uprawnienia pracodawcy do wypowiedzenia umowy o pracę w czasie trwania urlopu dla poratowania zdrowia. W tym przedmiocie istniały rozbieżności w orzecznictwie, jednak zostały już jednoznacznie rozstrzygnięte w powołanej przez Sąd Rejonowy uchwale poszerzonego składu Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2013r. (sygn. I PZP 1/13, Biul. SN 2013/3/21).

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. , a podstawę rozstrzygnięcia o kosztach sądowych stanowił przepis art. 113 ust. 1 u.k.s.c.