Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Mariola Wojtkiewicz (spr.)

SO Zbigniew Ciechanowicz

SO Sławomir Krajewski

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2013 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa R. G.

przeciwko T. G.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Rejonowego w Goleniowie z dnia 23 maja 2013 r. w przedmiocie odmowy odrzucenia pozwu, sygn. akt I NC 36/13

postanawia:

oddalić zażalenie.

SSO Sławomir Krajewski SSO Mariola Wojtkiewicz SSO Zbigniew Ciechanowicz

Sygn. akt II Cz 1144/13

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 23 maja 2013 r. Sąd Rejonowy w Goleniowie odmówił odrzucenia pozwu w sprawie z powództwa R. G. przeciwko T. G. o zapłatę

W uzasadnieniu Sąd pierwszej instancji wskazał, że powód dochodzi zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie spłaty zasądzonej prawomocnym postanowieniem dotyczącym podziału majątku wspólnego byłych małżonków. Zdaniem Sądu Rejonowego, przedmiot poddany pod rozstrzygnięcie w niniejszej sprawy nie był przedmiotem rozstrzygnięcia w postępowaniu o podział majątku wspólnego. Sąd w postępowaniu o podział majątku nie ma obowiązku orzekania o odsetkach za opóźnienie a zatem brak takiego rozstrzygnięcia nie można uznać za istnienie orzeczenia negatywnego. Sąd Rejonowy wskazał, iż stanowisko to jest zgodne z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w uchwale z dnia 27 listopada 2003 roku (sygn. III CZP 80/2003).

Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła pozwana, zaskarżając je w całości i wnosząc o jego zmianę i odrzucenie pozwu ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sadowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania zażaleniowego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Skarżąca zarzuciła naruszenie:

1.  art. 212 § 3 zd. 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnie polegającą na przyjęciu, że odsetki o których mowa w niniejszym przepisie mają charakter mieszany (kapitałowy i za opóźnienie), jednakże jedynie dla odsetek kapitałowych przepis ten przewiduje obligatoryjne orzeczenie przez sąd terminu i wysokości odsetek, podczas gdy właściwa interpretacja przepisu prowadzi do przyjęcia, że obligatoryjne orzeczenie sądu o odsetkach dotyczy również odsetek za opóźnienie, a wyróżniania dwóch rodzajów odsetek na kanwie niniejszego przepisu, a w szczególności zaś rozróżnianie dwóch reżimów co do obligatoryjności o nich orzekania jest nieprawidłowe, a w następstwie przyjęcie, iż wobec braku obowiązku orzekania o odsetkach za opóźnienie orzeczenie może być przedmiotem innego postępowania, podczas gdy przyjęcie obligatoryjności orzeczenia stwarza stan powagi rzeczy osądzonej;

2.  art. 212 § 3 k.c. w zw. z art. 481 k.c. poprzez zastosowanie art. 481 § 1 k.c. na skutek błędnej wykładni co do charakteru przepisu art. 212 § 3 k.c., prawidłowa wykładnia tego przepisu prowadzi do uznania, iż stanowi on przepis szczególny w stosunku do przepisu art. 481 § 1 k.c. i wyłącza tym samym jego zastosowanie;

3.  art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. przez brak jego zastosowania polegający na odmowie odrzucenia pozwu w sytuacji, gdy powinien zostać zastosowany bowiem roszczenie o odsetki jest obligatoryjnie rozstrzygane w postępowaniu o podział, a jego dochodzenie w odrębnym procesie sprzeczne jest z zasadą koncentracji oraz zasadą powagi rzeczy osądzonej.

W uzasadnieniu skarżąca podniosła, że odsetki, o których mowa w art. 212 § 3 k.c. to odsetki za opóźnienie i odnosi się do nich zasada koncentracji orzekania. Sąd obligatoryjnie orzeka o tych odsetkach, a w przypadku braku rozstrzygnięcia strona winna wnosić o uzupełnienie wyroku a nie występować z nowym powództwem. Zdaniem skarżącej, stanowisko Sądu Najwyższego w uchwale z dnia 27 listopada 2003 roku jest niespójne. Według wykładni językowej obowiązek orzekania o odsetkach jest obligatoryjny. Według pozwanej, przepis art. 212 § 3 k.c. jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 481 § 1 k.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie pozwanej nie zasługiwało na uwzględnienie.

Jakkolwiek zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie charakter odsetek o jakich mowa w art. 212 § 3 k.c. nie jest jednolicie ujmowany, Sąd Okręgowy w niniejszym składzie podziela stanowisko, zgodnie z którym odsetki przyznawane na podstawie art. 212 § 3 k.c. od spłaty lub dopłaty zasądzonej w postanowieniu w sprawie o podział majątku (dział spadku) mają mieszany, podwójny charakter: odsetek tzw. kredytowych, będących wynagrodzeniem za korzystanie z pieniędzy należących do innej osoby, i odsetek za opóźnienie. Stanowisko to wyraził Sąd Najwyższy nie tylko w cytowanej przez skarżącą i Sąd pierwszej instancji uchwale z dnia 27 listopada 2003 roku ale także w uchwale z dnia 13 czerwca 1984 roku (III CZP 21/84 (OSNCP 1984, nr 12, poz. 221) a także w wyroku z dnia 22 kwietnia 1997 roku (III CKN 36/96 nie publ.).

Wbrew wywodom skarżącej, stanowisko wskazujące na mieszany charakter odsetek z art. 212 § 3 k.c. nie jest niespójne. Sąd może bowiem oznaczyć określony termin spłaty i orzec o odsetkach w okresie poprzedzającym określony postanowieniem działowym termin uiszczenia spłaty. Wówczas to odsetki stanowić będą ekwiwalent za czasie korzystanie przez innego uczestnika postępowania ze środków stanowiących spłatę (dopłatę). Odsetki będą miały wówczas jedynie charakter kapitałowy. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy, którego pogląd Sąd Okręgowy w całości podziela, tylko do odsetek mających charakter kapitałowy może odnosić się zasada koncentracji orzekania, wynikająca z art. 618 § 1, art. 686 i 688 k.p.c., z konsekwencjami na wypadek jej uchybienia określonymi w art. 618 § 3 k.p.c.. Tylko takie odsetki można traktować jako przedmiot wzajemnych rozliczeń czy to pomiędzy byłymi małżonkami, czy też między spadkobiercami. Zważyć należy, iż Sad w postanowieniu działowym może oznaczyć bardzo odległy termin spłaty i wówczas otwartą pozostaje kwestia wynagrodzenia uczestnikowi okresu „oczekiwania” na spłatę, który to okres z uwagi np. na procesy inflacyjne może spowodować, iż otrzyma on spłatę (dopłatę) nie odpowiadającą jemu udziałowi.

Uwzględniając powyższe należy stwierdzić, że obowiązek sądu orzekania z urzędu w przedmiocie określonym w art. 212 § 3 k.c. obejmuje wyłącznie orzeczenie o wysokości i terminie uiszczenia odsetek o charakterze kapitałowym. Przedmiotem takich roszczeń nie są natomiast odsetki należne z tytułu opóźnienia, powstałego wskutek uchybienia przez zobowiązanego określonemu w postanowieniu działowym terminowi dokonania spłaty.

Odsetki te są sankcją cywilnoprawną o uniwersalnym charakterze, przewidzianą w art. 481 § 1 k.c., związaną z określonym w tym przepisie zachowaniem się każdego dłużnika, który opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego w postaci dokonania spłaty określonej w postanowieniu o podziale majątku (dziale spadku). Jeżeli więc w orzeczeniu tym nie zamieszczono wyraźnego rozstrzygnięcia w przedmiocie odsetek należnych z tytułu uchybienia terminowi dokonania spłaty, to brak ten nie może być utożsamiany z istnieniem orzeczenia negatywnego i w konsekwencji przesądzać istnienia powagi rzeczy osądzonej.

W świetle powyższych rozważań Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji postanowienia.

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)