Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy w Legnicy IV Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Lech Mużyło

Protokolant: st. sekr. Magdalena Danek

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Kamiennej Górze del. do Prokuratury Rejonowej w Jaworze Ewy Owcarz

i przedstawiciela Naczelnika (...) (...)we W. A. F.

po rozpoznaniu dnia 9 października 2018 r.

sprawy:

I. D. ( (...))

syna J. i M. z domu M.

urodzonego (...) w m. C.

i V. M. ( (...))

syna N. i M. z domu K.

urodzonego (...) w m. P.

oskarżonych o przestępstwa skarbowe z art. 107 § 1 kks w zw. z art. 9 § 3 kks

na skutek apelacji wniesionych przez Prokuratora Rejonowego w Jaworze i Naczelnika (...) (...)we W.

od wyroku Sądu Rejonowego w Jaworze

z dnia 12 lipca 2018 r. sygn. akt II K 34/17

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę oskarżonych I. D. i V. M. przekazuje Sądowi Rejonowemu w Jaworze do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt IV Ka 534/18

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Jaworze wyrokiem z dnia 12 lipca 2018 r. w sprawie
o sygn. akt II K 34/17 uniewinnił oskarżonego I. D. od popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w części wstępnej wyroku stanowiącego przestępstwo skarbowe z art. 107 § 1 kks w zw. z art. 9 § 3 kks.

Uniewinnił oskarżonego V. M. od popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w części wstępnej wyroku stanowiącego przestępstwo skarbowego z art. 107 § 1 kks w zw. z art. 9 § 3 kks.

Na podstawie art. 632 pkt 2 kpk w zw. z art. 113 § 1 kks koszty postępowania w sprawie zaliczył na rachunek Skarbu Państwa.

Powyższy wyrok zaskarżyli w całości Naczelnik (...) (...)we W. i Prokurator Rejonowy w Jaworze i stawiając zarzuty obrazy przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 107 § 1 kks, art. 6 ust. 1, art. 14 ust. 1, art. 23 a ustawy o grach hazardowych, a także obrazy przepisów prawa procesowego – art. 4 kpk, art. 7 kpk, art. 410 kpk, art. 424 § 1 kpk oraz błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mającego wpływ na jego treść wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Jaworze do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Apelacje są zasadne.

Lektura pisemnych motywów zaskarżonego wyroku prowadzi do wniosku, że u podstaw orzeczenia uniewinniającego obu oskarżonych leżały przesłanki związane z wątpliwościami co do charakteru przepisów art. 6 i 14 ustawy o grach hazardowych, a także związane z treścią art. 4 ustawy nowelizującej z dnia 12.06.2015r. ustawy o grach hazardowych.

Odnosząc się do poruszanej w tym zakresie problematyki należy w pierwszej kolejności wyjaśnić, że ustawa z dnia 12.06.2015 r. o zmianie ustawy o grach hazardowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1201) dokonała modyfikacji między innymi przepisów art. 6 i 14 wspomnianego wyżej aktu prawnego. Przy czym projekt ustawy nowelizacyjnej został notyfikowany Komisji Europejskiej w dniu 5.11.2014 r. pod numerem (...).

W odpowiedzi na tę notyfikację Komisja Europejska stwierdziła, że przedstawiony jej projekt aktu prawnego nie jest ani przepisem technicznym, ani procedurą zgodności (punkt 16 „Szczegółów powiadomienia” (...)

Sytuacja taka oznacza więc, że podnoszone w treści pisemnych motywów zaskarżonego wyroku okoliczności akcentujące brak notyfikacji odpowiednich przepisów ustawy hazardowej z dniem 3.09.2015 r. (data wejścia w życie ustawy nowelizującej) przestały być aktualne – szczególnie, gdy chodzi o czyny popełnione po tej dacie.

Od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej istnieje sytuacja nie budzącego wątpliwości obowiązywania art. 6 i 14 ustawy o grach hazardowych, co oznacza, że wskazany w tych przepisach zakaz stał się skuteczny.

Wszystko to jest o tyle istotne, że w niniejszej sprawie zarzuty w odniesieniu do obu oskarżonych dotyczą zachowań, które miały miejsce już po 3.09.2015 r., a więc pod rządami znowelizowanej ustawy o grach hazardowych, co w świetle przedstawionych wyżej okoliczności powoduje, iż przywołana przez Sąd Rejonowy argumentacja w tym zakresie wydaje się być zupełnie nietrafiona.

Nie przekonuje też i ta część uzasadnienia zaskarżonego wyroku, gdzie Sąd Rejonowy powołuje się na niejasności uregulowania zawartego w przepisie art. 4 ustawy nowelizującej z dnia 12.06.2015 r.

Zdaniem sądu meriti wątpliwości interpretacyjne związane z treścią tego przepisu pozwalają na wniosek, że oskarżeni działali w stanie usprawiedliwionej nieświadomości bezprawności czynu (art. 10 § 4 kks).

Odnosząc się do tej kwestii należy zaznaczyć, że zgodnie z dominującymi poglądami doktryny i orzecznictwa usprawiedliwiona nieświadomość karalności, to taka sytuacja, która jednoznacznie wskazuje, iż sprawca nie miał świadomości, że określone zachowanie jest w ogóle uznawane za karalne (por. T. Grzegorczyk KKS – Komentarz, wydanie 3, str. 136). Przy czym, jak zaznacza się w orzecznictwie, nie można skutecznie powoływać się na niezawinioną nieznajomość prawa, jeżeli z ustalonych faktów wynika, że sprawca nie tylko nie starał się w sposób należyty zapoznać z obowiązującym uregulowaniem choć miał możliwość to uczynić u przedstawicieli właściwych organów, ale wręcz w sposób wyraźny z takiej możliwości zrezygnował (por. wyrok SN z 3.02.1997 r. II KKN 124/96 OSNKW 1997/6-6/46).

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że oskarżeni nawet nie podjęli próby wyjaśnienia wątpliwości interpretacyjnych powołanego art. 4 ustawy nowelizującej, chociaż nie nastręczało to żadnych trudności, albowiem wyjaśnienia w tym zakresie były dostępne na właściwych informacyjnych stronach internetowych organów celno-skarbowych.

Nie przekonuje przy tym ta część argumentacji eksponowanej w motywach zaskarżonego wyroku, która odwołuje się do rozbieżności orzecznictwa sądowego w tym zakresie.

Sama bowiem rozbieżność w stanowisku sądów rozpoznających tożsame przedmiotowo sprawy nie jest czymś w praktyce orzeczniczej nadzwyczajnym.

Co więcej znajduje nawet formalne uzasadnienie w treści art. 8 kpk, który mówi o tzw. samodzielności jurysdykcyjnej sądów.

I chociaż z punktu widzenia stron procesu, a także względu na stabilność w procesie wykładni prawa, sytuacja taka nie jest pożądana, to jednak sama w sobie nie może stanowić podstawy do powoływania się na kontratyp w postaci usprawiedliwionej nieświadomości karalności czynu. W niniejszej sprawie tego rodzaju sytuację można byłoby w pewnym stopniu zaakceptować jeżeliby oskarżeni podjęli konkretne działania w kierunku uzyskania miarodajnej wykładni omawianego przepisu.

Przy czym przez tego rodzaju działania należałoby rozumieć np. zasięgnięcie u właściwego, cieszącego się powszechnym uznaniem podmiotu opinii prawnej, która jednoznacznie utwierdzałaby w przekonaniu, że omawiany przepis art. 4 ustawy nowelizującej w odniesieniu do oskarżonych ma charakter abolicyjny.

W niniejszej sprawie jednak sytuacja taka nie zachodzi. Jak to już wcześniej zaznaczono, oskarżeni zignorowali oficjalne stanowisko, jakie w przedmiocie wykładni art. 4 zajmowały organy celno-skarbowe, przywiązując jednocześnie nadmierną wagę do tej części orzecznictwa sądowego, które wydawało się dla nich korzystne – pomijając zresztą judykaty (bo takowe też występowały), które prezentowały w tym względzie stanowisko odmienne.

Przedstawionej powyżej argumentacji nie podważa także fakt, że jeden z Sądów Rejonowych wystąpił w trybie art. 441 kpk do SN z zapytaniem prawnym w kwestii wykładni cyt. art. 4 ustawy nowelizującej.

Przedstawienie bowiem nawet uzasadnionego faktycznie zagadnienia prawnego Sądowi Najwyższemu w żadnym wypadku nie tworzy sytuacji, która uzasadniałaby przyjęcie, że sprawca, którego objęta pytaniem prawnym materia dotyczy, może powoływać się na usprawiedliwiony błąd co do karalności zarzucanego mu czynu.

Dopuszczalność tego rodzaju rozumowania prowadzi bowiem do wniosku, że w obliczu każdego z pytań prawnych kierowanych do SN strony, których objęta pytaniem problematyka dotyczy, mogłyby skutecznie uwalniać się od odpowiedzialności karnej, co z punktu widzenia nie tylko normatywnego, ale także wymaganej pewności w obrocie prawnym pozostaje niemożliwe do zaakceptowania.

Reasumując więc należy stwierdzić, że nawet daleko posunięte rozbieżności w orzecznictwie sądowym same w sobie nie mogą stanowić podstawy do przyjęcia, że są to okoliczności uzasadniające usprawiedliwioną nieświadomość bezprawności czynu.

Dlatego, mając to wszystko na uwadze, zaskarżony wyrok należało uchylić i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Legnicy.

Przy ponownym rozpoznaniu sąd może skorzystać z treści art. 442 § 2 kpk, zaś przy ocenie dowodów należy uwzględnić uwagi poczynione w treści niniejszego uzasadnienia.