Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

przeciwko H. P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie

z dnia 30 sierpnia 2017 r., sygn. akt XV GC 2410/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w całości w ten sposób, że w pkt I zasądza od H. P. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w P. 15000 zł (piętnaście tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty oraz nadaje wyrokowi pkt II i III
i ustala, że koszty procesu ponosi w całości pozwany, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie,

2.  ustala, że koszty postępowania apelacyjnego ponosi w całości pozwany, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie.

Sygn. akt XXIII Ga 132/18

UZASADNIENIE

Powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. pozwem z dnia 8 czerwca 2015 r. wniósł o zasądzenie kwoty 15.000, 00 zł wraz z odsetkami od tej kwoty od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Powód w uzasadnieniu wskazał, że podstawą dochodzonego roszczenia jest naruszenie umowy o poufności zawartej między stronami dnia 6 października 2012 r. Powód wskazał, że strony łączył stosunek zlecenia na podstawie umowy zlecenia zawartej dnia 31 stycznia 2013 r. Na podstawie wskazanej umowy zlecenia pozwany miał świadczyć usługi informatyczne na rzecz klienta powoda – (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że pozwany naruszył postanowienia umowy o poufności z dnia 6 października 2012 r. świadcząc usługi na rzecz (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

W odpowiedzi na pozew z dnia 3 września 2015 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwany wskazywał, że nie doszło do skutecznego zawarcia umowy o poufności między stronami, z uwagi na to, że powód nigdy nie podpisał umowy i nie odesłał podpisanej umowy do pozwanego. Pozwany powoływał się na treść przepisu art. 101 ³ Kodeksu pracy, zgodnie z którym umowa o zakazie konkurencji musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności, a zakaz konkurencji po ustaniu stosunku prawnego jest skuteczny jedynie w przypadku zagwarantowania zleceniobiorcy stosownego wynagrodzenia za okres karencji. W treści odpowiedzi na pozew pozwany wskazywał, że osoba, która kontaktowała się w imieniu powoda z pozwanym, była jedynie pracownikiem powoda a nie osobą uprawnioną do reprezentacji spółki powodowej. Wyrokiem z dnia 30 sierpnia 2017r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy oddalił powództwo w całości.

Sąd Rejonowy ustalił, że:

Pozwany ubiegał się o nawiązanie współpracy z powodem, gdyż w ramach prowadzonej działalności gospodarczej miał świadczyć usługi informatyczne na rzecz klienta powoda. Klientem powoda była (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

W ramach wymiany korespondencji e-mailowej związanej z aplikowaniem o nawiązanie współpracy pracownica powoda I. S. przesłała pozwanemu, jako załącznik do wiadomości e-mail, umowę o zachowaniu poufności. W wiadomości e-mail I. S. poprosiła pozwanego o odesłanie podpisanej Umowy do powodowej spółki. Pozwany odesłał podpisaną Umowę. Pozwany nie otrzymał od powodowej spółki egzemplarza podpisanej umowy o zachowanie poufności przez osoby uprawnione do jej reprezentacji.

Zgodnie z punktem 3 umowy o zachowaniu poufności pozwany był zobowiązany do nieświadczenia usług ani pracy na rzecz spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ani nie podejmowania zatrudnienia bezpośrednio lub pośrednio przy realizacji projektów na rzecz tego podmiotu. Jak wynika z punktu 13 umowy o zachowaniu poufności termin nieświadczenia usług na rzecz klientów powoda miał obowiązywać przez okres obowiązywania umowy oraz wynosić, odpowiednio w przypadku zawarcia umowy o pracę, dzieło, wykonanie usług 24 miesiące od momentu rozwiązania umowy oraz 12 miesięcy w przypadku nie zawarcia wyżej wymienionych umów. Zgodnie z punktem 14 umowy o zachowaniu poufności w przypadku naruszenia postanowień tejże umowy pozwany zobowiązany był to zapłaty wynagrodzenia wyrównawczego w kwocie 15.000,00 zł.

W dniu 31 stycznia 2013 r. powód jako zleceniodawca zawarł z pozwanym umowę zlecenia, której przedmiotem było wykonywanie dla zleceniodawcy usług informatycznych. Umowa ta została wypowiedziana przez pozwanego dnia 28 października 2014 r.

Pozwany zawarł umowę z inną firmą kontraktorską, której klientem była firma (...) sp. z o.o.

Powód wezwał pismem z dnia 19 maja 2015 r. pozwanego do zapłaty kwoty 15.000,00 zł tytułem kary umownej za naruszenie zakazu konkurencji. Powód świadczenia nie spełnił.

Sąd Rejonowy oddalił powództwo w całości, uznając że nie doszło do zawarcia umowy o zachowanie poufności pomiędzy stronami.

Sąd Rejonowy wskazał, że do zawarcia umowy niezbędne jest złożenie przez strony zgodnych oświadczeń woli, wyrażających chęć nawiązania stosunku prawnego określonej treści. Zdaniem Sądu I instancji brak podpisu powoda pod umową o zachowaniu poufności przesądza o tym, że do wspomnianej umowy strony nie zawarły, a samo wysłanie pozwanemu umowy do podpisu przez powoda nie może zostać zakwalifikowane jako oświadczenie woli w przedmiocie zawarcia umowy.

O kosztach procesu sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., obciążając nimi w całości stronę powodową.

Apelację złożył powód zaskarżając powyższe orzeczenie w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1)  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd I instancji dowolnej oceny dowodów, jak również poprzez niedokonanie wszechstronnego i bezstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającego na nieuwzględnieniu w stanie faktycznym faktów, co doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych polegających na:

a)  uznaniu, że strony nie zawarły umowy o zachowaniu poufności,

b)  uznaniu, że strony zastrzegły formę pisemną ww. umowy,

c)  założeniu, że niezachowanie formy pisemnej czynności prawnej nie zastrzeżonej pod rygorem nieważności skutkuje niezawarciem umowy o zachowaniu poufności,

d)  ustaleniu, że I. S. nie działała jako pełnomocnik powoda wysyłając umowę o zachowaniu poufności do pozwanego;

2)  naruszenie przepisów prawa materialnego:

a)  art. 60 k.c. poprzez jego błędną wykładnię,

b)  art. 74 § 4 k.c. w zw. z art. 76 k.c. oraz art. 76 k.c. w zw. z art. 74 § 1 k.c. poprzez błędną ich wykładnię i w konsekwencji ich niezastosowanie,

c)  art. 66 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie przez Sąd I instancji.

Powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości stosownie do art. 386 § 1 k.p.c. i uwzględnienie powództwa w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy błędnie doszedł do przekonania, że strony nie zawarły umowy o zachowaniu poufności. Sąd Okręgowy nie podziela w tej części ustaleń faktycznych i oceny prawnej Sądu Rejonowego.

Analiza materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w tym w szczególności korespondencji e-mail pomiędzy H. P. a I. S. wskazuje, że strony zawarły sporną umowę o zachowaniu poufności. Z treści wiadomości e-mail z dnia 6 października 2012 r. wysłanej przez I. S. wynika, że częścią uzgodnionych między stronami warunków współpracy było zachowanie poufności: „Panie H., przesyłam spis naszych ustaleń oraz Umowę o Poufności, w załączeniu. (…) Firma (...) ma prawo wyłącznej reprezentacji pana osoby w procesie rekrutacyjnym w firmie (...) sp. z o.o. Ochronę danych klienta proszę potwierdzić podpisując Umowę i Załącznik (proszę o wydruk Umowy i Załącznika , podpisanie i przesłanie do mnie skanu obu dokumentów.(…) Podsumowując proszę o potwierdzenie do 8.10 tj. poniedziałku rano w mailu zwrotnym, tego co uzgodniliśmy oraz przesłanie podpisanej Umowy.” Ponadto, treść tej wiadomości wskazuje, że strona powodowa złożyła oświadczenie woli o zawarciu przedmiotowej umowy o zachowaniu poufności. H. P. dnia 8 października 2012 r. w wiadomości e-mail potwierdził wyżej wskazane warunki. Zgodnie z przepisem art. 60 k.c . : „Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).” oraz z treścią przepisu art. 61 § 1 zd. 1 k.c.: „ Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.” Dlatego zgodnie z dyspozycją przepisu art. 70 k.c. umowę o poufności uznać należy za zawartą z chwilą otrzymania przez powoda wiadomości e-mail pozwanego, to jest 8 października 2012 r.

Sąd Rejonowy błędnie przyjął, że w momencie wysyłania wiadomości e-mail przez I. S. nie działała ona jako pełnomocnik powoda, pomimo posiadania pełnomocnictwa od powodowej spółki. Fakt posiadania pełnomocnictwa przez I. S. do reprezentacji powoda został udowodniony w toku postępowania dowodowego , co przyznał Sąd I instancji w uzasadnieniu Wyroku. Z treści wiadomości e-mail z dnia 6 października 2012 r. wynika, że I. S. działa jako pełnomocnik powoda: „Panie H., przesyłam spis naszych ustaleń oraz Umowę o Poufności, w załączeniu”. Na marginesie należy tylko wskazać, z dalece posuniętej ostrożności, że nawet gdyby przyjąć, że I. S. występowała bez umocowania, to ważność umowy przez nią zawartej zależy od potwierdzenia przez osobę, w imieniu której umowa ta została zawarta (art. 103 k.c.). Z zachowania strony powodowej wywieść można, że działała ona, uznając że sporna umowa została zawarta.

Za błędne uznać należy także stwierdzenie Sądu i instancji, że strony w punkcie 18 umowy o zachowaniu poufności strony zastrzegły dla tej umowy formę pisemną. Sąd Rejonowy wywiódł, to z postanowienia o następującej treści: „ Umowę podpisano w dwu, jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej strony.”, wynika że strony zastrzegły dla tej umowy formę pisemną pod rygorem nieważności. Nie można tego założenia uznać za słuszne, gdyż nie zastrzeżono ad solemnitatem. Co najwyżej można by było uznać, że strony przewidziały dla zawarcia tej umowy skutek ad probationem, co nie skutkowałoby nieważnością tejże umowy, ale niemożliwością dopuszczenia dowodu z przesłuchania stron lub dowodu z przesłuchania świadków na fakt dokonania tej czynności (art. 74 § 1 k.c.). W chwili kiedy strony zawierały umowę o zachowaniu poufności, to jest w 2012 roku, przepis art. 74 § 3 k.c. stanowił: „Przepisów o formie pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych nie stosuje się do czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami.” Z tego powodu uznać należy, że Sąd Rejonowy słusznie dopuścił dowód z przesłuchania świadków i stron na okoliczność zawarcia umowy.

Sąd Okręgowy z powyższych względów uznał, że strony zawarły umowę o zachowaniu poufności.

Z przeprowadzonego materiału dowodowego przez Sąd I instancji bezspornie wynika, że po wypowiedzeniu umowy zlecenia zawartej pomiędzy stronami przez pozwanego, pozwany zawarł umowę z inną firmą kontraktorską, której klientem była spółka (...) sp. z o.o. Zachowanie to naruszało punkt 4 w związku z punktem 13 umowy o zachowaniu poufności zawartej między stronami. Na podstawie punktu 14 tejże umowy, w przypadku naruszenia umowy pozwany zobowiązany był do zapłaty 15.000,00 zł tytułem wynagrodzenia wyrównawczego. Nie budzi wątpliwości, że „wynagrodzenie wyrównawcze” pełni funkcję kary umownej.

Wskazać należy, że podnoszone przez stronę pozwaną argumenty i przywoływane przepisy z Kodeksu pracy o zakazie konkurencji nie mają związku z niniejszym postępowaniem, gdyż powstały spór nie dotyczy stosunku pracy. W ramach swobody kontraktowej między przedsiębiorcami zakaz konkurencji po ustaniu umowy zlecenia, czy innej nienazwanej nie stanowi naruszenia zasad współżycia społecznego, tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 grudnia 2013 r., V CSK 30/13, Lex nr 1422123: „Brak podstaw do przyjęcia, że zakaz konkurencji narusza swą treścią naturę umowy o świadczenie usług. To, że w kodeksie nie ma szczegółowej regulacji odnoszącej się do tego stosunku prawnego wprost świadczy o woli ustawodawcy dopuszczenia szerokiego zakresu swobody kontraktowej, która umożliwi ukształtowanie umowy w sposób odpowiadający celowi gospodarczemu i indywidualnym interesom stron.” Pogląd wyrażony zaś w orzeczeniu Sądu Najwyższego w sprawie III CKN 579/01 dotyczyły odmiennej sytuacji, kiedy sam zakaz niepodejmowania działalności konkurencyjnej byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Taka sytuacja w tej sprawie nie zachodzi. Zakaz ten dotyczył bowiem tylko jednego dokładnie oznaczonego podmiotu, będącego klientem powoda. Pozwany zaś zajmuje się zawodowo świadczeniem usług informatycznych, a więc wykonuje zawód, na który istnieje zapotrzebowanie na rynku. Znalezienie zatem zatrudnienia u podmiotu innego aniżeli (...) sp. zo.o. nie wiązałoby się z nadmiernymi utrudnieniami. Co prowadzi do wniosku, że tego rodzaju zakaz nawet bez ekwiwalentnego świadczenia nie jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, gdyż nie pozbawia pozwanego możliwości zarobkowania.

Z tych przyczyn należało zmienić zaskarżony wyrok i zasądzić od pozwanego na rzecz powoda kwotę 15000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 czerwca 2015r. zgodnie z art. 481 k.c. do dnia zapłaty.

O kosztach za postępowania przed sądem pierwszej instancji i apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. Koszty te w całości ponosi pozwany jako przegrywający. Wyliczenie kosztów pozostawiono referendarzowi sądowemu w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie.

SSO Monika Skalska SSO Aneta Łazarska SSO Magdalena Nałęcz