Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lipca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 lipca 2016 r. w Gliwicach

sprawy T. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania T. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 6 grudnia 2001 r., 27 lutego 2014 r., 1 marca 2014 r., 22 września 2014 r.,
30 września 2014 r. nr (...)

z dnia 24 lutego 2005 r., 22 września 2005 r. nr (...)/05

1.  odrzuca odwołania od decyzji z dnia 6 grudnia 2001 r., 24 lutego 2005 r.,
22 września 2005 r.,

2.  umarza postępowanie w sprawach z odwołania od decyzji z 27 lutego 2014 r.
i 1 marca 2014 r.,

3.  oddala odwołania od decyzji z dnia 22 września 2014 r. i 30 września 2014 r.,

4.  odstępuje od obciążania ubezpieczonej kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego.

(-) SSO Grażyna Łazowska

Sygn. akt VIII U 1148/14

UZASADNIENIE

postanowienia zawartego w pkt. 2 wyroku z dnia 28 lipca 2016r.

Decyzją z dnia 27.02.2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. ustalił wysokość emerytury przysługującej T. S. na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz dokonał jej przeliczenia na podstawie art. 108 tej ustawy.

Decyzją z dnia 1.03.2014r. organ rentowy dokonał waloryzacji przeliczonego świadczenia.

Ubezpieczona wniosła odwołania m.in. od powyższych decyzji, a organ rentowy wniósł o ich oddalenie.

W toku postępowania przed Sądem w piśmie z dnia 4 kwietnia 2016r. odwołująca cofnęła odwołania od wyżej wymienionych decyzji, zrzekając się roszczeń w tym zakresie.

Pismem z dnia 8 lipca 2016r. organ rentowy wyraził zgodę na cofnięcie odwołania od wyżej wymienionych decyzji oraz wniósł o umorzenie postępowania w zakresie dotyczącym tych decyzji.

Po myśli obowiązujących przepisów – art. 459 i nast. kpc, w zw. z art. 13 kpc w zw. z art. 203 kpc – ubezpieczona może cofnąć odwołanie bez zezwolenia pozwanego aż do wydania wyroku, jeżeli jest ono połączone ze zrzeczeniem się roszczenia. W niniejszej sprawie cofnięcie odwołań przez skarżącą było połączone ze zrzeczeniem się roszczenia. W związku z tym zgoda pozwanego nie była wymagana. Tym niemniej, fakt wyrażenia zgody przez organ rentowy należy poczytywać jako jednomyślność stron w tym względzie.

Sąd uznał cofnięcie odwołań za skuteczne w świetle art. 203 § 4 kpc, uznając że czynność ta nie jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego, nie zmierza do obejścia prawa i nie narusza słusznego interesu ubezpieczonego – art. 469 kpc. Po myśli art. 355 kpc cofnięcie odwołania ze skutkiem prawnym prowadzi do umorzenia postępowania.

W tym stanie rzeczy i na podstawie przytoczonych przepisów prawa Sąd orzekł jak w punkcie drugim wyroku.

SSO Grażyna Łazowska

Sygn. akt VIII U 1148/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 grudnia 2001r. organ rentowy przeliczył podstawę wymiaru emerytury T. S. na podstawie zarobków z 10 kolejnych lat kalendarzowych 1988-1997 i ustalił (...) na 110,54%,/ który został obniżony w stosunku do poprzedniego z uwagi na korektę podstawy wymiaru za rok 1989.

Ubezpieczona wniosła odwołanie od tej decyzji w dniu 13.10.2014r., podnosząc że organ rentowy przyjął do wyliczeń nieprawidłową kwotę bazową.

Organ rentowy wniósł o odrzucenie odwołania,

Decyzjami z 24.02. i 22.09.2005r. organ rentowy dokonał przeliczenia pobieranej przez ubezpieczoną emerytury na skutek jej wniosków o doliczenie stażu pracy, przyjmując dotychczasową podstawę wymiaru świadczenia.

Odwołanie od tych decyzji ubezpieczona wniosła o w dniu 24.03.2014r. nie zgadzając się z przyjętą kwotą bazową.

Organ rentowy wniósł o odrzucenie tych odwołań.

Decyzją z dnia 27.07.2014r. organ rentowy ustalił wysokość emerytury T. S. na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz dokonał jej przeliczenia na podstawie art. 108 tej ustawy. Natomiast decyzja z dnia 1.03.2014r. organ rentowy dokonał waloryzacji przeliczonego świadczenia.

Ubezpieczona zakwestionowała powyższe decyzje w części dotyczącej przyjętego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury, uwzględnionego czasu pracy i sposobu przeprowadzenia waloryzacji świadczenia.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań od tych decyzji, podnosząc, że ponowne ustalenie wysokości emerytury dla ubezpieczonej było konieczne, bowiem wcześniej do wyliczenia emerytury przyjmowano podwójną kwotę składki za marzec 2000r.

Decyzją z dnia 22.09.2014r. organ rentowy ustalił wysokość emerytury ubezpieczonej na kwotę 1718,71zł.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczona zakwestionowała przyjęcie przez organ rentowy kwoty bazowej z 2010r. tylko do części socjalnej w wyliczeniach emerytury za marzec 2010r., zastosowanie wwpw 109,92% zamiast 110,54% oraz nie zastosowanie zasady zaokrąglania w uwzględnionych okresach składkowych i nieskładkowych.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc, że poprzednio wyliczone świadczenie było zawyżone, jako że do jej wyliczenia przyjęto kwotę bazową do całego świadczenia, a nie tylko do części socjalnej. (...) jest niższy z uwagi na korektę podstawy wymiaru składek za 1989r.

Decyzją z dnia 30.09.2014rt. organ rentowy naliczył odsetki od wyrównania emerytury T. S. ustalonej decyzją z dnia 27.02.2014r. w wysokości 3 zł.

W odwołaniu ubezpieczona zakwestionowała prawidłowość wyliczeń organu rentowego.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc że odsetki te odnoszą się do należności /wyrównania/ wypłaconego za okres od 1.04.2012r. do 31.03.2014r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Ubezpieczona, pobiera emeryturę na podstawie decyzji z dnia 15.12.1997r. Organ rentowy przyznając świadczenie emerytalne przyjął podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne z 8 lat kalendarzowych 1989-1996. (...) wyniósł 110,94%, kwota bazowa 1001,51zł. W następnych latach emerytura ulegała przeliczeniu w związku z doliczeniem stażu pracy oraz przeliczeniem podstawy wymiaru w związku ze zmianą okresu, z którego wynagrodzenie przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a także korektą wynagrodzenia za rok 1989.

Decyzją z dnia 6.12.2001r. przeliczono podstawę wymiaru na podstawie zarobków z 10 kolejnych lat kalendarzowych 1988-1997, a w oparciu o przedłożone zaświadczenie (...) ustalono, że (...) wynosi 110,54%. Organ rentowy nieprawidłowo do podstawy wymiaru przyjął 13-pensję za 1988r. przez co ubezpieczona otrzymywała zawyżone świadczenie.

W okresie późniejszym, podstawa wymiaru podlegała podwyższeniu jedynie w związku z waloryzacją, a świadczenie było przeliczane w związku ze zmianą stażu pracy – w tym skarżonymi decyzjami z 24.02. i 22.09.2005r.

Decyzją z dnia 12.04.2010r. organ rentowy przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury od dnia (...)., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej, ustalając wysokość świadczenia w oparciu o art. 183 tej ustawy.

Do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto zarobki z 10 lat kalendarzowych 1990-1999 z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę tj. z dwudziestolecia 1990-2009r. (...) wyniósł 101,27%, kwotą bazową przyjęto w wysokości obowiązującej na dzień 10 marca 2010r., tj. 2716,71zł. Organ przyjął tę kwotę do całej podstawy świadczenia, a nie tylko do części socjalnej. Nadto do podstawy wymiaru przyjęto błędnie podwójną składkę za marzec 2000r.

W dniu 17.04.2012r. ubezpieczona wniosła o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem dodatkowego zatrudnienia w marcu 2012r.

Skarżoną decyzją z dnia 27.02.2014r. organ rentowy przeliczył świadczenie pozostawiając bez zmian część emerytury ustalonej na podstawie art. 53 ustawy FUS, natomiast część emerytury na podstawie art. 26 ustawy FUS ustalił w ten sposób, że zmniejszył składki zaewidencjonowane na koncie z kwoty 43.932,10zł do 43.761,55zł. z uwagi na błędne podwójne wliczenie składki za marzec 2000r. W konsekwencji świadczenie wraz z waloryzacją, dokonaną decyzją z dnia 1.03.2014r. wyniosła 1855,83zł.

Wyrównanie emerytury za okres od 1.04.2012r. do 31.03.2014r. w wysokości 22,25zł. przekazano ubezpieczonej wraz ze świadczeniem za kwiecień 2014r. Natomiast skarżoną decyzją z dnia 30.09.2014r. organ rentowy naliczył odsetki za opóźnienie w wypłacie wyrównania na kwotę 3zł.

Organ rentowy prawidłowo ustalił okresy składkowe ubezpieczonej w wymiarze 326 miesięcy (27 lat, 2 miesięcy i 28 dni) oraz nieskładkowe w wymiarze 55 miesięcy (4 lat, 7 miesięcy i 25 dni). W aktach osobowych i płacowych ubezpieczonej brak dokumentów z których wynikałoby, że odwołująca w okresie od 1.07 do 31.08.1986r. korzystała z urlopu wypoczynkowego bądź otrzymała za ten okres jakiekolwiek wynagrodzenie.

Skarżoną decyzją z dnia 22.09.2014r. organ rentowy, ponownie wyliczył wysokość emerytury ubezpieczonej w części ustalanej na podstawie art. 53 ustawy FUS: przyjmując przeciętną podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych 1988-1997 - w tym wynagrodzenie za lata 1988-1989 bez 13-stych pensji - i wwpw wynoszący 109,92%. Do ustalenia podstawy wymiaru na 10.03.2010r. /datę nabycia uprawnień emerytalnych na podstawie art. 184 ustawy FUS/ przyjęto kwotę bazową w wysokości 1327,44zł., natomiast do części socjalnej 2716,71zł.

Ostatecznie emeryturę ubezpieczonej wraz z waloryzacjami wyliczono na kwotę 1718,71zł., poczynając do 1.03.2014r

W okresie od marca 2010r. do września 2014r. ubezpieczona pobierała zawyżone świadczenie emerytalne, a nadpłata z tego tytułu wyniosła 7167,73zł.

Powołany w sprawie biegły sądowy K. S., ostatecznie potwierdził prawidłowość wyliczeń organu rentowego zawartych w decyzjach z 27.02.2014r., 22.09.2014r., 30.09.2014r.

Pismem z dnia 4.04.2016r. odwołująca cofnęła wraz ze zrzeczeniem się roszczenia odwołania od decyzji z dnia 27.02. i 1.03.2014r., a także od decyzji wcześniejszych – z 24.02. i 22.09.2005r.

Organ rentowy wyraził zgodę na cofnięcie odwołań od wyżej wymienionych decyzji.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 4779 § 3 kpc sąd odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się.

Odwołania ubezpieczonej od decyzji organu rentowego z 6.12.2001r., 24.02. i 22.09.2005r. podlegają odrzuceniu jako wniesione po terminie. W każdej z tych decyzji zawarto pouczenie o możliwości wniesienia odwołania w terminie 30 dni od daty doręczenia orzeczenia. Odwołująca odwołania od ww decyzji wniosła dopiero w 2014r. i niczym nie usprawiedliwiła swojego opóźnienia.

Jeśli chodzi o odwołania od decyzji z dnia 27.02. i 1.03.2014r. to ubezpieczona cofnęła je ze zrzeczeniem roszczenia.

Po myśli art. 459 i nast. kpc, w zw. z art. 13 kpc w zw. z art. 203 kpc ubezpieczony może cofnąć odwołanie bez zezwolenia pozwanego, aż do wydania wyroku, jeżeli jest ono połączone ze zrzeczeniem się roszczenia. Mając na uwadze okoliczności sprawy, Sąd uznał cofnięcie odwołań za skuteczne w świetle art. 203 § 4 kpc, uznając że czynność ta nie jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego, nie zmierza do obejścia prawa i nie narusza słusznego interesu ubezpieczonego – art. 469 kpc. Zgodnie z art. 355 kpc cofnięcie odwołania ze skutkiem prawnym prowadzi do umorzenia postępowania, a zatem Sąd w punkcie drugim wyroku umorzył postępowanie w sprawach odwołań od ww. decyzji.

Odwołania ubezpieczonej od decyzji z 22.09.2014r. i 30.09.2014r. nie zasługują na uwzględnienie.

Wbrew twierdzeniom odwołującej, organ rentowy miał podstawy prawne do ponownego ustalenia wysokości emerytury i wydania decyzji z 22.09.2014r.

Zgodnie z art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2013r. poz. 1440, ze zm.- dalej ustawa FUS), prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

W doktrynie i orzecznictwie pojęciu „okoliczności” nadaje się szerokie znaczenie, obejmując nim ogół wymagań formalnych i materialno prawnych związanych z ustaleniem decyzją prawa do świadczeń. Ujawnione okoliczności muszą istnieć przed wydaniem decyzji i mieć wpływ na prawo lub wysokość świadczeń emerytalno-rentowych. Przesłanką ponownego ustalenia uprawnień są również okoliczności, znane organowi rentowemu które na skutek jego błędu lub przeoczenia nie zostały uwzględnione przed wydaniem decyzji (vide wyroki Sądu Najwyższego z 21.09.2010, III UK 94/09 legalis, z 5.11.2009r.m II UK 87/09 legalis). W jednym z najnowszych orzeczeń Sąd Najwyższy wskazał, że „Celem ponownego ustalenia w trybie art. 114 u.e.r.f.u.s. jest ponowne rozstrzygnięcie - także z urzędu - o uprawnieniach, które powstały ex lege przed wydaniem weryfikowanej decyzji rentowej. Uzasadnieniem dla ponowienia postępowania zakończonego prawomocną decyzją organu rentowego, wyznaczającym jego cel, jest niezgodność zawartego w niej rozstrzygnięcia z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną zainteresowanego, powstałą np. na skutek popełnionych przez organ rentowy uchybień normom prawa materialnego, czy procesowego. W ponowionym postępowaniu organ rentowy dąży więc do ustalenia, czy popełnione uchybienia lub przedłożone dowody albo ujawnione fakty mają wpływ na zmianę dokonanych wcześniej ustaleń. Bezpośrednim celem ponownego ustalenia jest rozstrzygnięcie o uprawnieniach zainteresowanego według stanu faktycznego z chwili wydania weryfikowanej decyzji rentowej. Ponowne ustalenie w trybie art. 114 ust. 1 u.e.r.f.u.s. stanowi zatem nadzwyczajną kontynuację poprzedniego postępowania przed organem rentowym, zmierzając do podważenia jego decyzji wówczas, gdy uprawomocniła się ona wskutek upływu terminu odwołania. To swoiste "wznowienie postępowania" ogranicza prawomocność czy też niewzruszalność decyzji organu rentowego w sprawach emerytalno-rentowych” – wyrok z 9.12.2015r., I UK 533/14, lex 1958500.

Odnosząc powyższe do rozpoznawanej sprawy, Sąd podziela stanowisko organu rentowego, że „okolicznością” w rozumieniu art. 114 ust. 1 ustawy FUS uzasadniającą ponowne ustalenie wysokości emerytury jest błędne zastosowanie art. 53 ust. 3 i 4 ustawy FUS w decyzji z 12.04.2010r.

Zgodnie z art. 53 ust. 1 ustawy FUS - emerytura wynosi:

1)24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, oraz

2)po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3)po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

- z uwzględnieniem art. 55.

2. Przy obliczaniu emerytury okresy, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

3. Emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury.

4. Przepisu ust. 3 nie stosuje się, jeżeli zainteresowany po nabyciu uprawnień do świadczenia, którego podstawę wymiaru wskazał za podstawę wymiaru emerytury, podlegał co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Ubezpieczona w lutym 2010r. wniosła o przyznanie jej kolejnej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych i w tej dacie legitymowała się co najmniej 30-miesięcznycm okresem podlegania ubezpieczeniom społecznym. W konsekwencji, organ rentowy przy ustaleniu nowej emerytury winien był do części socjalnej – 24% - przyjąć kwotę bazową obowiązującą w dacie przyznania prawa do emerytury, natomiast część emerytury należna za okresy składkowe i nieskładkowe winna być obliczona od zwaloryzowanej podstawy wymiaru, ustalonej z zastosowaniem kwoty bazowej przyjętej do obliczenia poprzedniej emerytury. Niespornym jest, że organ rentowy w decyzji z 12.04.2010r. niezgodnie z obowiązującym przepisem zastosował nową kwotę bazową do całości świadczenia, co w efekcie doprowadziło do tego, że odwołująca przez ponad 4 lata pobierała zawyżone świadczenie.

W konsekwencji, w ocenie Sądu były podstawy do wydania z urzędu decyzji z 22.09.2014r., która prawidłowo ustaliła wysokość emerytury przysługującej ubezpieczonej. Wskazać należy, że poprawność wyliczenia świadczenia potwierdziła opinia biegłego sądowego, w tym zakresie zastosowanego wwpw 109,92% oraz długości okresów składkowych i nieskładkowych. (...) jest niższy z uwagi na korektę podstaw wymiaru składek za lata 1988 - 1989r., z której wyłączono 13-pensje.

Jeśli chodzi o wymiar okresów składkowych i nieskładkowych, Sąd nie podziela argumentacji ubezpieczonej o stosowaniu zasady „zaokrąglania”. Przytoczony wyżej przepis art. 53 ust.2 ustawy FUS wyraźnie stanowi, że okresy te ustala się z uwzględnieniem „pełnym miesięcy.”

W tym miejscu dodać należy, że okres pracy ubezpieczonej w marcu 2012r. również nie mógł wpłynąć na wymiar okresów składkowych. Odwołująca pobiera emeryturę ustaloną w oparciu o art. 183 ustawy FUS. Zgodnie z ustępem 6 tego przepisu, do ponownego ustalenia wysokości takiej emerytury z tytułu podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym po dniu przyznania emerytury stosuje się art. 108.

Jak stanowi art. 108 ustawy FUS - ust. 1 - jeżeli po dniu, od którego przyznano emeryturę określoną w art. 24 lub 24a, emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wysokość świadczenia ulega ponownemu ustaleniu w sposób określony w ust. 2.

Ust 2 - Emerytury obliczone według zasad określonych w art. 26 powiększa się o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury, o której mowa w art. 24 i 24a, i zwaloryzowanych zgodnie z art. 25 przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ust. 4 i 5.

Innymi słowy, okres pracy ubezpieczonej w marcu 2012r. ma wpływ tylko na wzrost emerytury ustalanej na podstawie art. 26 ustawy FUS czyli emerytury kapitałowej.

Sąd podzielił również stanowisko organu rentowego w przedmiocie uznania okresu od 1 lipca do 31 sierpnia 1986r. za okresy nieskładkowe. Z dokumentów osobowych wynika, że w tym czasie odwołująca przebywała na urlopie wychowawczym. Brak jest jakichkolwiek dowodów, że w tym czasie korzystała z urlopu wypoczynkowego bądź by wypłacono jej wynagrodzenie za ten okres.

Mając na uwadze treść opinii biegłego, okoliczność pobierania przez ubezpieczoną zawyżonego świadczenia przez ponad 4 lata Sąd uznał, że odwołującej nie przysługuje prawo do odsetek za opóźnienie w wypłacie wyrównania emerytury w kwocie wyższej niż to organ rentowy wyliczył w decyzji z 30.09.2014r. Podkreślenia wymaga jedynie, że decyzja ta została wydana w konsekwencji przeliczenia emerytury ubezpieczonej decyzją z 27.02.2014r., a zatem w czasie gdy była wypłacana w zawyżonej wysokości.

Reasumując, Sąd uznał zarzuty odwołującej do decyzji z 22.09.2014r. oraz 30.09.2014r. za niezasadne, wobec czego odwołania na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. zostały oddalone.

W tym stanie rzeczy i na podstawie przytoczonych przepisów prawa Sąd orzekł jak w sentencji.

SSO Grażyna Łazowska