Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2018 r.

Sąd Rejonowy w Olkuszu III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Barbara Halamus-Dyląg

Protokolant st.sekr.sądowy Katarzyna Piątek

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2018 r. w Olkuszu

na rozprawie

sprawy z powództwa C. B.

przeciwko J. B.

o uchylenie obowiązku alimentacyjnego

I.  Oddala powództwo w całości.

II.  Przyznaje ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Olkuszu na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. J. P. wynagrodzenie w kwocie 110,70 ( sto dziesięć 70/100) złotych tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej powodowi z urzędu.

III.  Przyznaje ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Olkuszu na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. Z. K. wynagrodzenie w kwocie 110,70 ( sto dziesięć 70/100) złotych tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej pozwanej z urzędu.

IV.  Odstępuje od obciążania powoda C. B. kosztami postępowania w sprawie.

Sygn. akt III RC 81/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 25 kwietnia 2018 roku C. B. wniósł przeciwko swojej byłej małżonce- J. B. o uchylenie z dniem wniesienia pozwu obowiązku alimentacyjnego ustalonego od niego na jej rzecz wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 23.10.2012r. sygn. akt XI C 4121/11.

W uzasadnieniu pozwu powód podał , że został obciążony obowiązkiem alimentacyjnym względem byłej żony J. B. w kwocie 500 złotych miesięcznie na mocy wyroku rozwodowego. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Olkuszu z dnia 19.10.2016r. w sprawie o sygn.akt 20/16 oddalono powództwo C. B. p-ko J. B. o uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Powód podniósł , iż w jego sytuacji materialnej i osobistej zaszły drastyczne zmiany w stosunku do stanu faktycznego istniejącego w dacie wydawania przez tut. Sąd wyroku w dniu 19.10.2016r. w sprawie o sygn.akt III RC 20/16. Powód choruje przewlekle , wymaga stałej wielospecjalistycznej kontroli medycznej i stosowania leków , których koszt jest wysoki. Stan zdrowia powoda stale się pogarsza co stanowi istotną zmianę okoliczność faktycznych uzasadniających uchylenie jego obowiązku alimentacyjnego względem byłej żony.

W odpowiedzi na pozew J. B. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda C. B. na rzecz pozwanej J. B. zwrotu kosztów postępowania według norm przypisanych.

W uzasadnieniu wskazała, że posiada od urodzenia znaczny stopień niepełnosprawności, jest osobą schorowaną, cierpiącą na wiele schorzeń wymagających stałej kontroli lekarskiej i zażywania leków na stałe. Jedynym dochodem pozwanej jest bardzo niska renta socjalna i alimenty od byłego męża. Pozwana nadal znajduje się w niedostatku , żyje bardzo skromnie , a powód oprócz wysokiej renty posiada także nieruchomości oraz oszczędności zgromadzone w banku.

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

C. B. i J. B. zawarli związek małżeński w dniu 11 października 1975 roku w T.. Małżeństwo to ustało wskutek orzeczenia rozwodu wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 23 października 2012 roku, sygn. akt XI C 4121/11 z winy obu stron. W punkcie II wyroku pozostawiono zasądzoną przez Sąd Rejonowy w Olkuszu, wyrokiem z dnia 28 lipca 2011 roku, sygn.akt III RC 215/11 kwotę świadczenia alimentacyjnego od C. B. na rzecz J. B. na dotychczasowym poziomie 500 złotych miesięcznie.

J. B. w toku postępowania o rozwód podała, że nikt nie pomaga jej finansowo, jedynie dzięki alimentom uzyskiwanym od męża jest w stanie zaspokoić swoje podstawowe potrzeby, posiada rentę socjalną w kwocie około 570 złotych. C. B. przed Sądem Okręgowym w Krakowie nie kwestionował żądania J. B. w zakresie alimentów, zgadzając się na pozostawienie ich na dotychczasowym poziomie 500 złotych.

okoliczno ści bezsporne , akta sprawy Sądu Okręgowego w Krakowie sygn.XI C

(...).

Powód C. B. już dwukrotnie wnosił do tut. Sądu powództwo przeciwko J. B. o uchylenie powyższego obowiązku alimentacyjnego ciążącego na nim względem pozwanej. I tak , wyrokiem Sądu Rejonowego w Olkuszu z dnia 12.08.2014r. w sprawie o sygn.akt III RC 152/14 oraz wyrokiem tut. Sądu z dnia 19.10.2016r. w sprawie o sygn.akt III RC 20/16 oba powództwa C. B. oddalono w całości.

dow ód : akta spraw tut. Sądu sygn.akt III RC 20/16 i III RC 152/14.

C. B. ma 85 lat, posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności , ma przyznane z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. świadczenie z tytułu renty , emerytury oraz dodatku pielęgnacyjnego w łącznej wysokości 2562,78 zł miesięcznie , przy czym po potrąceniu alimentów na rzecz pozwanej wypłacane jest mu powyższe świadczenie w wysokości 2012,58 zł.

C. B. cierpi od wielu lat na różne schorzenia , w tym nadciśnienie , miażdżycę , chorobę zwyrodnieniową stawów , zwyrodnienie kręgosłupa , rozrost gruczołu krokowego, zarzucanie ( refluks ) żołądkowo-przełykowy , żylaki kończyn dolnych. Powód pozostaje pod opieką lekarzy specjalistów w związku z powyższymi schorzeniami , zażywa stale leki , których koszt nie przekracza kwoty 100 złotych miesięcznie.

C. B. jest właścicielem nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym wraz z pomieszczeniami gospodarczymi oraz jest współwłaścicielem w 1/6 części dwóch nieruchomości położonych w K. W.. Powód ponosi koszty utrzymania domu w którym mieszka , w tym uiszcza opłaty za energię elektryczną, za wywóz śmieci , za wodę i odprowadzenie ścieków. Rocznie uiszcza także podatek od nieruchomości , ponosi koszty zakupu opału, butli gazowej do kuchenki oraz koszty napraw i remontu domu w którym mieszka. Powód nie ma nikogo na utrzymaniu, zamieszkuje samotnie , nie korzysta z pomocy opieki społecznej. W bieżącym roku zwrócił się do MOPS w W. o pomoc finansową w zakupie opału na zimę jednak Ośrodek odmówił przyznania mu tej pomocy.

dow ód: zaświadczenie lekarskie k. 6 , decyzja (...) Oddział w C. z dnia 01.03.2018r. k. 16 , pismo MOPS w W. z dnia 10.10.2018r. k. 97 , przesłuchanie powoda C. B. k. 99 , pismo Urzędu Miasta i Gminy W. z dnia 22.08.2018r. k. 67-68 , deklaracja PIT 40A za 2017 dot. powoda – k. 69-70 .

J. B. ma ukończone 88 lat, od dzieciństwa jest osobą ze znacznym stopniem niepełnosprawności i wymaga stałej lub długotrwałej opieki innej osoby- ma ograniczoną zdolność do samodzielnej egzystencji.

Jedynymi źródłami utrzymania J. B. są renta socjalna w wysokości 745 zł. netto miesięcznie ( 865,03 brutto ) , zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153 złote miesięcznie i alimenty od C. B. w kwocie 500 złotych miesięcznie . W 2017r. pozwana otrzymała pomoc społeczną w postaci zakupu jednej tony węgla na zimę. W 2018r. pozwana także zwróciła się do MOPS w W. o taką samą pomoc jednak MOPS w W. nie przyznał pozwanej w tym roku takiej pomocy jak również pomocy w żadnej innej formie.

Pozwana pozostaje w stałym specjalistycznym leczeniu w związku m.in. ze schorzeniami kardiologicznymi , refluksowym zapaleniem przełyku, chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa i stawów kolanowych, kamicą nerkową i nawracającymi infekcjami dróg moczowych. Pozwana wydatkuje na leki kwotę od 300 do 500 zł miesięcznie.

Pozwana zamieszkuje w części starego , drewnianego domu, zajmując jeden pokój, bez łazienki, jedynie z toaletą. Dom wymaga gruntownego remontu , podłogi w mieszkaniu rozpadają się ze starości i wymagają wymiany – pozwanej nie stać na żaden remont. J. B. ponosi koszty utrzymania tego domu , w tym płaci regularnie opłaty za energię elektryczną , za wodę , za wywóz odpadów. Pozwana uiszcza także rocznie podatek od nieruchomości oraz wydatkuje kwotę 30 zł za usługę kominiarską.

J. B. nie posiada żadnego majątku.

dow ód: kserokopia orzeczenia o stopniu niepełnosprawności- k. 41 , zaświadczenie lekarskie k. 44 , faktury i rachunki dot. utrzymania pozwanej – k. 45-51 , k. 57-59 ,decyzja podatkowa k. 52 , , dokument dostawy węgla k. 55-56 decyzja (...) Oddział w C. z dnia 01.03.2018r. k. 53 , przesłuchanie J. B.- k. 104v-105 , pismo (...) Oddział w S. z dnia 21.08.2018r. k. 71, pismo MOPS w W. z dnia 3.09.2018r. k. 72 , kopia dowodów doręczenia świadczeń k. 82 , kopia dokumentacji leczenia pozwanej k. 83-94 , pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w O. z dnia 9.10.2018r. k. 95 , pismo ZUS w S. z dnia 9.10.2018r. k. 96 , przesłuchanie pozwanej J. B. k. 100.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o przytoczone dowody, które zostały uznane za w pełni wiarygodne. Żadna ze stron nie kwestionowała bowiem ich autentyczności, ani prawdziwości treści w nich zawartych.

S ąd zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 60 § 1 kro małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Do obowiązku dostarczania byłemu małżonkowi środków utrzymania, na mocy art. 61 kro, stosuje się odpowiednio przepisy o obowiązku alimentacyjnym między krewnymi.

Najnowszą nowelizacją kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w art. 135 § 3 kro, ustawodawca usankcjonował nadto zasadę, uprzednio już stosowaną w judykaturze i znajdującą uznanie w doktrynie, zgodnie z którą na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływają świadczenia udzielone z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, świadczenia wychowawcze i rodzinne. Uznaje się bowiem, że obowiązek alimentacyjny krewnych i byłego małżonka wyprzedza pomoc państwa, kierowaną do osób najuboższych. Pomoc ta winna być bowiem udzielana subsydiarnie, jedynie w przypadkach, kiedy zobowiązani do alimentacji nie mogą wywiązywać się z ciążącego na nich obowiązku oraz kiedy pomimo należytej staranności w załatwianiu swoich spraw uprawniony nie jest w stanie zapewnić sobie należnych mu, choćby minimalnych środków utrzymania od osoby zobowiązanej.

Niezbędną przesłanką zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego jest natomiast wykazanie zmiany stosunków, jaka nastąpiła od czasu ostatniego orzeczenia w tym przedmiocie (art. 138 k.r.o.).

Wskazane regulacje prawne oznaczają, że dla osiągnięcia zamierzonego celu, w postaci uchylenia obowiązku alimentacyjnego względem pozwanej, powód winien zgodnie z ogólną regułą rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c.) wykazać, że nastąpiła istotna zmiana stosunków pomiędzy stronami to jest, że pozwana nie pozostaje już w niedostatku, istotnie zmniejszyły się jej usprawiedliwione potrzeby bądź też, że znacznemu pogorszeniu uległy jego możliwości zarobkowe lub majątkowe.

Powód nie sprostał ciężarowi dowodu, dlatego powództwo podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

Podnieść na wstępie należy, że powód istotnej zmiany stosunków upatrywał w pogarszającym się jego stanie zdrowia i pozostawaniu w stałym specjalistycznym leczeniu i konieczności wydatkowania środków finansowych na leczenie.

Tymczasem okoliczności związane ze stanem zdrowia powoda i jego leczeniem nie są w ocenie Sądu okolicznością nową. Powód pozostaje w specjalistycznym leczeniu na wskazane w zaświadczeniu lekarskim schorzenia od wielu lat ,co znajduje odzwierciedlenie w dokumentach złożonych przez powoda w toku uprzednio prowadzonych spraw sądowych. Powód nie wydatkuje też aktualnie większych kwot na leki niż w latach poprzednich . Jak wynika z zeznań powoda w niniejszej sprawie aktualnie C. B. wydaje na leki średnio kwotę ok. 40 zł miesięcznie , czasem dokupi dodatkowo maść za 30 zł , podczas gdy w 2016r. co wynika z akt sprawy o sygn.akt III RC 20/16 powód wydatkował na leki ok. 100 zł miesięcznie , a w 2014r. co z kolei wynika z zeznań powoda w sprawie o sygn.akt III RC 152/14 powód wydatkował na leki 200 zł miesięcznie. Tym samym , kwoty wydatkowane przez powoda na leczenie nie zwiększyły się , a wręcz przeciwnie zmniejszyły się biorąc pod uwagę koszty leków.

Tym samym należało uznać, że powód nie wykazał, aby w sytuacji stron, od czasu ostatniego orzekania w przedmiocie alimentów zaszła istotna zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 kro, albowiem nie wykazał on żadnych nowych okoliczności mogących wpływać na uznanie, że jego możliwości majątkowe istotnie się zmieniły , co więcej ujawnione zostało w niniejszej sprawie , że powód jest współwłaścicielem w 1/6 części dwóch nieruchomości w K. W. – co stanowi majątek powoda mający realną wartość.

Jak wykazało postępowanie dowodowe, pozwana nadal pozostaje w niedostatku. Niejednokrotnie nie jest w stanie zapewnić sobie realizacji podstawowych potrzeb życiowych w postaci chociażby dostatniego wyżywienia, nawet pomimo otrzymywania renty socjalnej i zasiłku pielęgnacyjnego z pomocy społecznej, której przecież nie uwzględnia się przy ustalaniu zakresu obowiązku alimentacyjnego. Pozwana, tak samo jak powód, jest osobą starszą i schorowaną. Potrzebuje pomocy osoby trzeciej w codziennym życiu w zakresie większym, niż pozwany, a pomocy tej nie jest w stanie sobie zapewnić z posiadanych przez siebie środków. Dom w którym mieszka jest stary i wymaga remontu jednak w przeciwieństwie do powoda , pozwanej nie stać na przeprowadzenie jakiegokolwiek remontu choćby tylko wymiany starej rozpadającej się podłogi w pokoju ,który zajmuje.

Zdaniem Sądu ,łożenie przez powoda na rzecz pozwanej dotychczasowych alimentów w kwocie 500 zł. miesięcznie, nie stanowi natomiast przekroczenia możliwości majątkowych i zarobkowych powoda. Powód otrzymuje świadczenie emerytalno- rentowe dużo wyższe aniżeli pozwana , a które nawet po dokonaniu przez organ egzekucyjny potrącenia alimentów, wystarcza na zaspokojenie jego usprawiedliwionych potrzeb.

Dlatego Sąd w oparciu o powołane przepisy prawa oddalił powództwo jako bezzasadne .

Uwzględniając podeszły wiek powoda , jego stan zdrowia i związaną z tym nieporadność , Sąd kierując się zasadą słuszności wyrażoną w art. 102 k.p.c odstąpił od obciążania powoda C. B. kosztami sądowymi w tym opłatą stosunkową od pozwu oraz odstąpił od obciążania go powstałymi kosztami postępowania tj. kosztami nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej obu stronom z urzędu.

Z tego względu należne pełnomocnikom z urzędu obu stron koszty nieopłaconej pomocy prawnej należało zasądzić ze Skarbu Państwa.

O kosztach tych Sąd orzekł w oparciu o przepisy § 10 ust 1 pkt 9 i ust 4 w zw. z § 4 ust 2 i ust 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz.U. z 2016r. poz. 1714 ) przyznając obu pełnomocnikom ze Skarbu Państwa kwotę po 110,70 zł.

Zgodnie bowiem z § 10 ust 1 pkt 9 powołanego rozporządzenia stawka minimalna w sprawach o alimenty wynosi 60 złotych, z zastrzeżeniem § 10 ust 4 tego rozporządzenia zgodnie z którym opłatę minimalną w sprawach o alimenty ustala się od wartości przedmiotu sprawy , jeżeli obowiązek zwrotu kosztów obciąża osobę zobowiązaną do alimentów. Tymczasem w niniejszej sprawie obowiązek zwrotu kosztów zastępstwa procesowego nie obciąża osoby zobowiązanej do alimentów-powoda C. B. gdyż Sąd w całości zwolnił go od ponoszenia tych kosztów , a przyznał je ze Skarbu Państwa. Skoro zatem należne pełnomocnikom z urzędu koszty nieopłaconej pomocy prawnej zostały przyznane ze Skarbu Państwa , to opłata nie podlegała ustaleniu według wartości przedmiotu sprawy lecz należało przyjąć jako podstawę naliczenia wynagrodzenia opłatę stałą wynikającą z § 10 ust 1 pkt 9 ww. rozporządzenia czyli kwotę 60 zł.

Z uwagi jednak na nakład pracy obu pełnomocników Sąd przyznał każdemu z nich 150% należnej kwoty wynagrodzenia w oparciu o § 4 ust 2 rozporządzenia , a zgodnie z § 4 ust 3 podwyższył ją o należną, 23% stawkę podatku od towarów i usług (VAT).

SSR Barbara Halamus- Dyląg