Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 stycznia 2018 roku, wydanym w sprawie z powództwa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w W. przeciwko (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę kwoty 13.993,77 złotych, Sąd Rejonowy w Sieradzu w pkt 1. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.367,08 złotych z ustawowymi odsetkami:

-

od kwoty 2.727,08 złotych od dnia 14 sierpnia 2015 roku do dnia zapłaty,

-

od kwoty 2.640,00 złotych od dnia 22 września 2015 roku do dnia zapłaty;

w pkt 2. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.136,69 złotych tytułem odsetek ustawowych od kwoty 15.650,41 złotych za okres od dnia 25 lipca 2014 roku do dnia 19 marca 2015 roku z ustawowymi odsetkami od dnia 3 listopada 2015 roku do dnia zapłaty; w pkt 3. oddalił powództwo w pozostałej części; w pkt 4. zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 149,72 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu oraz w pkt 5. nakazał zwrócić powodowi z kasy Sądu rejonowego w Sieradzu kwotę 550,00 złotych tytułem nadpłaconej części zaliczki na koszty związane z opinią biegłego, przy czym należność tę nakazał wypłacić z zaliczki uiszczonej przez powoda w dniu 29 lutego 2016 roku zaksięgowanej pod pozycją (...), sygn. akt V GC 630/15 (wyrok k. 198 – 198 odw., uzasadnienie wyroku k.204-211).

Apelację od powyższego wyroku złożył powód - (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w W., zaskarżając orzeczenie w zakresie punktów 3 i 4.

Zaskarżonemu wyrokowi powód zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.:

- art. 233 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, nieuwzględnienie treści zgromadzonego materiału dowodowego i błędne uznanie, że stawka najmu pojazdu zastępczego (faktycznie wynajmowanego i o klasie odpowiadającej pojazdowi uszkodzonemu) jest nieuzasadniona;

- art. 6 Kodeksu cywilnego w związku z art. 232 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez błędne uznanie, że powód nie udowodnił zasadności zwrotu kosztów związanych z najmem pojazdu zastępczego o klasie odpowiadającej pojazdowi uszkodzonemu za okres od dnia 7 czerwca 2014 roku do dnia 7 lipca 2014 roku;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

- art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego w związku z art. 363 Kodeksu cywilnego poprzez błędną wykładnię pojęcia szkody i nieuzasadnioną odmowę naprawienia doznanej przez powoda szkody;

- art. 354 § 2 Kodeksu cywilnego poprzez błędne stwierdzenie, że korzystanie przez powoda w okresie od dnia 7 czerwca 2014 roku do dnia 7 lipca 2014 roku z pojazdu zastępczego o klasie odpowiadającej pojazdowi uszkodzonemu stanowi naruszenie przez powoda „obowiązku minimalizacji uszczerbku”, a w rezultacie uznanie wydatków powoda na ten cel za wykraczające poza adekwatny związek przyczynowy.

Wskazując na powyższe zarzuty Skarżący wniósł o zmianę orzeczenia w zaskarżonej części poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych (apelacja k. 215 – 216 odw.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie, co skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku.

Zasadne są wszystkie podniesione w apelacji przez Skarżącego zarzuty zarówno prawa procesowego jak i prawa materialnego.

Odpowiedzialność pozwanego – (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. - za szkodę, jakiej doznała (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w W. - na skutek kolizji drogowej w dniu 20 maja 2014 roku, co do zasady nie budzi wątpliwości. Strona pozwana nie kwestionowała tego, że szkoda obejmuje swym zakresem koszty wynikające z braku możliwości korzystania przez poszkodowaną z samochodu marki C. (...) o nr rej. (...) w okresie od dnia 7 czerwca do 31 lipca 2014 roku. Istota sporu w przedmiotowej sprawie sprowadzała się do ustalenia czy poniesiona przez powódkę dobowa stawka za najem pojazdu zastępczego marki N. (...) w okresie od dnia 7 czerwca do dnia 7 lipca 2014 roku w wysokości 340,63 złotych netto odpowiadała celowym i ekonomicznie uzasadnionym kosztom najmu pojazdu zastępczego.

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem doktryny i orzecznictwa w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem, z którego szkoda wynikła, pozostają koszty najmu samochodu zastępczego tylko w okresie koniecznym i niezbędnym do dokonania naprawy pojazdu (por. wyrok SN z 5 listopada 2004 roku, II CK 494/03, Lex nr 145121). Stanowisko takie ma przy tym zastosowanie jedynie przy szkodzie częściowej, albowiem odmiennie należy oceniać sytuację nastąpienia szkody całkowitej, przy której czas koniecznego najmu obejmuje – co do zasady – okres od dnia zniszczenia pojazdu do dnia, w którym poszkodowany może nabyć podobny pojazd, nie dłuższy niż do dnia zapłaty odszkodowania (por. wyrok SN z dnia 8 września 2004 roku, IV CK 672/03, Lex nr 146324). Co jednak istotne, dopuszcza się również wyjątek od tej zasady, iż w sytuacji gdy stwierdzono szkodę całkowitą, odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje również celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego także w okresie niezbędnym do nabycia innego pojazdu mechanicznego (por. uchwała SN z 22 listopada 2013 roku, III CZP 76/13, opubl. Legalis). Przedmiotowe stanowisko Sądu Najwyższego Sąd Okręgowy rozpoznający niniejszą sprawę w pełni podziela.

Zgodnie z ogólną zasadą rozkładu ciężaru dowodu statuowaną przepisem art. 6 k.c., przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej (a więc także szkodę oraz jej wysokość) udowadnia poszkodowana.

Strona powodowa, inicjująca proces, wykazała wysokość stawki dobowej za najem pojazdu zastępczego w okresie od 7 czerwca do 7 lipca 2014 r. przedstawionym dowodem z dokumentu w postaci faktury VAT Nr (...) z dnia 7 lipca 2014 roku na kwotę 13.407,00 zł brutto ( 10.900 zł netto), jako normalne następstwo powstałej szkody (art. 361 § 1 i 2 k.c.). Zadaniem pozwanego było więc wykazanie okoliczności tamujących bądź ograniczających to roszczenie (art. 6 k.c. w związku z art. 232 k.p.c.). Tymczasem w okolicznościach niniejszej sprawy pozwany ograniczył się do zakwestionowania wysokości poniesionej przez powoda dobowej stawki najmu i wypłacił kwotę 682,92 złotych, w żaden sposób nie wykazując, by poniesiona przez powoda stawka na poziomie kwoty 340,63 złote netto nie spełniała wymogu stawki celowej i ekonomicznej uzasadnionej.

Wskazać należy, że określenie uzasadnionego ekonomicznie kosztu najmu pojazdu zastępczego (a więc zastosowanej dobowej stawki tego najmu) w każdym konkretnym wypadku wymaga wiedzy specjalnej i jako takie może być dokonane jedynie przez biegłego sądowego. Jak wynika z przeprowadzonego w sprawie dowodu z opinii biegłego dochodzona przez powoda stawka mieści się w granicach stawek rynkowych za najem krótkoterminowy 4 – 7 dni ( od 300,00 złotych do 460,00 złotych brutto). Natomiast przy miesięcznym okresie najmu stawka wynosi od 4.500,00 do 10.800,00 złotych, przy zapłacie kaucji w kwocie 2.000 – 2.500,00 złotych (opinia biegłego – k. 120). Biegły w opinii uzupełniającej (opinia uzupełniająca - k. 155) w sposób wyczerpujący odniósł się do zastrzeżeń pozwanego, co do przypisania pojazdu uszkodzonego do danego segmentu pojazdów.

Zatem, w okolicznościach niniejszej sprawy, jak trafnie podniósł skarżący, nie można czynić powodowi zarzutu, że wynajmując pojazd zastępczy, odpowiadający klasą pojazdowi uszkodzonemu, naruszył obowiązek „minimalizacji szkody”, o którym mowa w art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 362 k.c. Skoro pozwany ograniczył się do zwrotu odszkodowania za najem pojazdu zastępczego, z którego korzystała poszkodowana według ustalonej przez siebie dobowej stawki czynszu najmu - 227,64 złote – to był zobowiązany do wykazania, iż poniesiona przez powoda stawka była wygórowana i nie miała charakteru rynkowego, czego nie uczynił.

W judykaturze utrwalony jest pogląd, że odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela obejmuje niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy pojazdu, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku (por. uchwała SN z 13 czerwca 2003 roku, III CZP 32/03, OSNC 2004/4/51), zaś poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania warsztatów oferujących najniższe ceny prac naprawczych. To samo należy odnieść do obowiązku poszukiwania przez poszkodowanego firmy, oferującej najem pojazdu zastępczego w najniższych cenach.

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy w świetle całokształtu zebranych w sprawie dowodów Sąd I instancji nie miał podstaw do zakwestionowania wiarygodności przedstawionych przez powoda wyliczeń, przy czym pozwany nie przedstawił żadnego dowodu przeciwnego, który wskazywałby na niezasadność zastosowanej stawki najmu pojazdu zastępczego i wykroczenie poza uzasadniony wymiar. Należy z całą mocą podkreślić, iż powód nie żądał zapłaty dobowej stawki za najem pojazdu zastępczego marki N. (...) za okres, w którym korzystał z samochodu zastępczego marki Š. (...), a wyłącznie za rzeczywisty, uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego marki N. (...), odpowiadającego klasie uszkodzonego auta, tj. od dnia 7 czerwca do dnia 7 lipca 2014 roku.

Należy zauważyć, iż w sytuacji, w której doszło już do poniesienia przez poszkodowanego wydatków na uzyskanie pojazdu zastępczego w okresie postępowania likwidacyjnego, są to niewątpliwie wydatki poniesione w następstwie zdarzenia szkodzącego, które by nie powstały bez tego zdarzenia, prowadzące do powypadkowego zmniejszenia majątku poszkodowanego, czyli straty (art. 361 § 2 k.c.). Szkodę stanowią również konieczne wydatki związane ze zdarzeniem szkodzącym. Przy takim ujęciu, stratą w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. są objęte także te wydatki, które służą ograniczeniu (wyłączeniu) negatywnych następstw majątkowych doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia pojazdu. Negatywnym następstwem majątkowym jest tu utrata możliwości korzystania z rzeczy, a więc utrata uprawnienia stanowiącego atrybut prawa własności. W takiej sytuacji poszkodowanemu przysługuje roszczenie o zwrot wydatków na najem pojazdu zastępczego (por. uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku, III CZP 5/11).

W związku z zaniechaniem czynności procesowych przez pozwanego, a mających na celu wykazanie braku podstaw do żądania przez powoda zwrotu kosztów za najem pojazdu zastępczego marki N. (...) należało uznać, że wyrok Sądu Rejonowego ograniczający zasadność żądania powoda nie znajduje podstaw prawnych i w wobec trafności podniesionych w apelacji zarzutów zasługuje na zmianę poprzez zasądzenie odszkodowania za najem pojazdu zastępczego w żądanej przez powoda wysokości.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił punkt 3. zaskarżonego wyroku w ten sposób, że zasądził od pozwanego (...)spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w W. kwotę 7.490,00 złotych (stanowiącą różnicę pomiędzy kwotą 10.900 zł netto, wynikającą z faktury nr (...) z dnia 7 lipca 2014 r., a kwotą 682,92 zł, wypłaconą z tego tytułu przez Ubezpieczyciela przed procesem i kwotą 2.727,08 zł, uznaną za zasadną za najem samochodu zastępczego marki N. (...) przez Sąd I instancji) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14 sierpnia 2015 roku do dnia zapłaty oraz oddalił powództwo w pozostałej części (powtarzając w tej części niezaskarżone rozstrzygnięcie zawarte w pkt 3. wyroku Sądu Rejonowego).

Konsekwencją powyższego jest zmiana rozstrzygnięcie o kosztach procesu (pkt 4. zaskarżonego wyroku). Skoro powód wygrał proces w całości, to Sąd Okręgowy stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, wynikającą i art. 98 § 1 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c., zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3.267,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu (opłata sądowa od pozwu - 700,00 złotych, opłata skarbowa od pełnomocnictwa - 17,00 złotych, wydatki na wynagrodzenie biegłego sądowego - 150,00 złotych oraz wynagrodzenie pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym - 2.400,00 złotych, ustalone na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu -tekst jednolity z 2013 roku, Dz. U. z 2013 roku, poz. 490).

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł także na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. zasądzając od pozwanego, jako strony przegrywającej to postępowanie, na rzecz powoda kwotę 1.275,00 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego (opłata sądowa od apelacji - 375,00 złotych oraz koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym - 900,00 złotych, ustalone zgodnie z § 2 pkt 4 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych - tekst jednolity z dnia 3 stycznia 2018 roku, Dz. U. z 2018 roku, poz. 265).

Beata Matysik Iwona Godlewska Jacek Leśniak