Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa K. B. (1)

przeciwko K. B. (2)

o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 23 sierpnia 2017 roku, sygn. akt III RC 132/17

oddala apelację.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR Anna Strzelczyk

Sygn. akt II Ca 712/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 sierpnia 2017 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie

po rozpoznaniu sprawy z powództwa K. B. (1) przeciwko K. B. (2)

o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego oddalił powództwo.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 13 czerwca 2012 roku zasądzono od K. B. (1) na rzecz jego córki K. B. (2) alimenty w kwocie po 750 zł miesięcznie.

Powód jest emerytem i otrzymuje emeryturę w kwocie 752 zł. Dodatkowo prowadzi działalność gospodarczą w postaci handlu obwoźnego. Sprzedaje kwiaty, warzywa i wiele innych towarów. Działalność prowadzi od wielu lat. Z tego tytułu uzyskuje dochód rocznie około 14.700 zł, z działów specjalnych uzyskuje dochód około 2200 zł rocznie. Uprawia warzywa i kwiaty

W majątku wspólnym z byłą żoną i matką pozwanej K. B. (3) ma gospodarstwo rolne o powierzchni 4,05 ha i 3 stare szklarnie z domem mieszkalnym. Mieszka tam powód i jego syn z rodziną. W domu tym przebywają łącznie 4 osoby. Za energię rachunki wynoszą około 300 zł miesięcznie, za wodę powód płaci synowi 50 zł miesięcznie. K. B. płaci także podatek rolny z działów specjalnych w kwocie około 1000 zł na rok.

Leczy się specjalistycznie na serce, miażdżycę, u neurologa i urologa. Leczy się w ramach ubezpieczenia zdrowotnego i prywatnie. Prywatnie leczy sie u kardiologa. Wizyta kosztuje 170 zł, wizytę ma co 2 miesiące. Na lekarstwa łącznie wydaje około 180-190 zł miesięcznie.

Powód poza pozwaną ma na utrzymaniu córkę E. B. (1), która ma 24 lata. Płaci na nią alimenty w kwocie 180 zł miesięcznie. E. B. w tym roku kończy studia na Politechnice we W..

Pozwana K. B. (2) studiuje na Uniwersytecie (...) na Wydziale (...)kierunek prawo. W roku bieżącym kończyła 4 rok, zdała wszystkie egzaminy. Uczy się w trybie zaocznym. Zajęcia ma w weekendy. W jednym semestrze miała zajęcia co weekend w piątek a w drugim semestrze miała zajęcia co drugi weekend w soboty i niedziele. Szkoła jest odpłatna. Czesne wynosi 900 zł miesięcznie. Pracuje jako kelnerka od lipca tego roku bez umowy. Zarabia około 1000 zł. Pracuje 160-180 godzin w miesiącu. Czasami pracuje 12 godzin dziennie, ale są dni, kiedy w ogóle nie pracuje. Innych dochodów nie ma. Nie jest zarejestrowana jako bezrobotna.

W październiku 2016 roku ukończyła dzienne studia na Wydziale Prawa i Administracji na kierunku administracja. Nauka trwała 5 lat. W trakcie studiowania administracji podjęła równocześnie studia na kierunku prawo. W październiku 2016 roku podjęła także studia podyplomowe roczne w zakresie wyceny i gospodarki nieruchomościami. Zajęcia odbywały się 2 razy w tygodniu w poniedziałki i czwartki w godzinach popołudniowych. Kosztowały 750 zł miesięcznie. We wrześniu bieżącego roku ma ostatnie zjazdy. Studia ma ukończyć na koniec września. Po studiach będzie musiała odbyć półroczne praktyki. Za praktyki będzie musiała zapłacić kwotę 2800 zł za to pół roku. Potem będzie zdawała egzamin państwowy i po egzaminie uzyska licencję rzeczoznawcy majątkowego. Po prawie planuje rozpocząć aplikację notarialną. Żeby mieć się z czego utrzymać chce wykonywać usługi jako rzeczoznawca majątkowy. Praktyki będzie odbywała w biurach rzeczoznawców majątkowych. Mieszka w B. w kamienicy, wynajmuje pokój, za który płaci 750-800 zł z mediami. Na inne bieżące utrzymanie wydaje około 800 zł. 1600 zł miesięcznie płaci obecnie za studia na prawie i studia podyplomowe. Pieniądze na opłatę studiów pożyczyła od siostry mieszkającej w I. w kwocie około 4500-5000 zł. Studiując na administracji otrzymywała stypendium naukowe. Obecnie żadnego stypendium nie otrzymuje. Alimenty otrzymywała w kwocie 750 zł. Od 3 miesięcy nie otrzymuje alimentów. Powód przestał je płacić. Do tej pory K. B. płacił alimenty dobrowolnie. Ogólnie jest zdrowa, nie leczy się specjalistycznie. Nie jest w konflikcie z ojcem. Nie utrzymuje z nim kontaktów. Powód nigdy się nie interesował sprawami pozwanej. Nie wiedział co studiuje.

Matka pozwanej jest od wielu lat na emeryturze.

Sąd Rejonowy zważył , iż powództwo nie jest zasadne.

Zgodnie z art. 138 kro każda ze stron może domagać się zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego w razie zmiany stosunków. Przez zmianę stosunków rozumieć należy istotne zwiększenie bądź zmniejszenie możliwości majątkowych, zarobkowych zobowiązanego lub też usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do świadczenia alimentacyjnego. Dla stwierdzenia istnienia przesłanek do ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego zmiana stosunków winna polegać na uzyskaniu przez osobę uprawnioną zdolności do samodzielnego utrzymania lub też całkowitej utracie przez zobowiązanego możliwości zarobkowych i majątkowych.

W niniejszej sprawie w/w zmiana stosunków nie nastąpiła. Niewątpliwie bowiem K. B. (2) nie posiada majątku i choć jest już pełnoletnia to nie jest w stanie samodzielnie zapewnić sobie stosownych środków utrzymania. Pozwana co prawda ukończyła studia na kierunku administracja ale pozostał jej jeszcze rok nauki na kierunku prawo. Dodatkowo kończy studia podyplomowe z zakresu wyceny i gospodarki nieruchomościami. Z uwagi na ukończenie nauki w trybie dziennym pozwana powinna podjąć i faktycznie ją podjęła. Uzyskiwane przez nią zarobki są adekwatne do posiadanych obecnie możliwości zarobkowych. Z uwagi na kontynuowanie studiów na prawie i konieczność odbycia półrocznych praktyk w biurze rzeczoznawcy ds. wyceny nieruchomości pozwana nie jest obecnie w stanie podjąć zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy. Dochody w kwocie 1000 zł miesięcznie nie wystarczają na pokrycie jej usprawiedliwionych potrzeb, które obecnie wynoszą ok. 3200 zł (bieżące utrzymanie, pokój i czesne). Dlatego pozostałą, niezaspokojoną z własnych dochodów część jej usprawiedliwionych potrzeb, powinni w dalszym ciągu pokrywać rodzice.

Sąd podkreślił, że pozwana w sposób precyzyjny i konsekwentny zaplanowała tok swojej edukacji. Kolejne etapy tej edukacji są ułożone logiczne, stanowiąc rozwinięcie i podwyższenie już uzyskanych kwalifikacji zawodowych. Co więcej pozwana mimo trudnej sytuacji rodzinnej bardzo odpowiedzialnie podchodzi do obowiązków studenta, o czym świadczą jej bardzo dobre wyniki w nauce.

Zgodnie ze stanowiskiem SN wyrażonym w wyroku z dnia 14 listopada 1997 r. III CKN 217/97 obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka stanowi uszczegółowienie ogólnego obowiązku "troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka" i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej (art. 96 k.r. i o.). Obowiązek ten nie jest ograniczony żadnym sztywnym terminem, a w szczególności - terminem dojścia przez alimentowanego do pełnoletności. Nie jest także związany ze stopniem wykształcenia w tym sensie, że nie ustaje z chwilą osiągnięcia przez alimentowanego określonego stopnia podstawowego lub średniego wykształcenia. Jedyną miarodajną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie, przy czym przyjmuje się, że nie można tego oczekiwać od dziecka małoletniego. Z tej przyczyny w odniesieniu do dzieci, które osiągnęły pełnoletność, brać należy pod uwagę to, czy wykazują chęć dalszej nauki oraz czy osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie nauki. Przeciwne stanowisko prowadziłoby do zahamowywania, a co najmniej znacznego utrudniania dalszego rozwoju dziecka, a to przez pozbawianie go środków materialnych niezbędnych do kontynuowania nauki po osiągnięciu pełnoletności, pozostawałoby zatem w sprzeczności ze wspomnianym wyżej podstawowym obowiązkiem rodzicielskim.

Co do możliwości majątkowych i zarobkowych powoda wskazał, że nie uległy one istotnemu zmniejszeniu. Wskazał również, iż powód poza łożeniem alimentów w żaden inny sposób nie przyczynia się do zaspokajania potrzeb córki. Wszystkie zatem osobiste starania o utrzymanie i wychowanie pozwanej spoczywają na barkach matki.

Wobec powyższego i na podstawie w/w przepisów orzeczono jak w sentencji.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości powód.

Treść apelacji zredagowanej przez samego powoda wskazuje, że zaskarżonemu orzeczeniu zarzuca obrazą prawa materialnego tj. przepisów art. 138 w zw. z art. 135 krio przez uznanie, że nie nastąpiły warunki do ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego w sytuacji gdy pozwana jest pełnoletnia i ukończyła studia wyższe pozwalające jej na samodzielnie utrzymanie a sytuacja materialna i zdrowotna powoda uległa pogorszeniu.

Apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa.

Pozwana wnosiła o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest nieuzasadniona.

Podniesione w niej zarzuty nie są bowiem trafne.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego oraz wyprowadzone z nich przez ten Sąd wnioski w zakresie oceny prawnej żądania pozwu.

Zgodzić należy się z Sądem Rejonowym, iż w sprawie nie nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 w zw. z art. 135 kro - w porównaniu z okresem kiedy to alimenty należne od powoda na rzecz pozwanej określone zostały przez Sąd na kwotę 750 złotych miesięcznie - która to mogłaby prowadzić do uchylenia obowiązku alimentacyjnego.

Zgodzić bowiem należy się ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, że możliwości zarobkowe i majątkowe powoda pozostają na podobnym poziomie jak poprzednio a przede wszystkim, że uprawniona do alimentów pozwana nie uzyskała jeszcze zdolności do samodzielnego utrzymania się, a ta właśni ostatnia przesłanka przemawia za utrzymaniem dotychczasowego obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec niej.

Dodać należy za Sądem Rejonowym, że pozwana – córka powoda – czyni wszelkie starania aby uzyskać tą zdolność do samodzielnego utrzymania, wkładając duży wysiłek w naukę i osiągając w niej bardzo dobre wyniki, przy czym wybór przez nią drogi do wyuczenia się zawodu i uzyskania w przyszłości dochodów pozwalających jej na samodzielne utrzymanie się jest logiczny i konsekwentnie przez nią nieustannie realizowany.

Tak bowiem należy traktować podjęcie przez nią studiów prawniczych już w trakcie wcześniej podjętych studiów administracyjnych, gdyż tylko studia prawnicze pozwalają jej na ubieganie się o aplikację notarialną a kontynuowane równolegle starania o uzyskanie uprawnień rzeczoznawcy majątkowego, co wiąże się z koniecznością ponoszenia kosztów i zdania egzaminy państwowego, pozwoli jej na wcześniejsze uzyskiwanie dochodów i utrzymanie w okresie aplikacji notarialnej w przypadku pomyślnego dla niej przebiegu konkursu na tą aplikację w przyszłym roku.

Aktualnie więc koszty utrzymania pozwanej są wysokie i trafnie Sąd określił je na poziomie kwoty około 3200 zł miesięcznie, uznając przy tym słusznie, iż córka powoda nie jest wstanie samodzielnie ich pokryć nawet przy podejmowaniu dorywczych prac zarobkowych, co też w miarę możliwości czyni.

Zauważyć trzeba, że obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci jest obowiązkiem najszerszym i trwa dopóty dopóki dzieci nie uzyskają pełnej zdolności do samodzielnego utrzymania się, tym bardziej, że – jak w przypadku niniejszej sprawy – pozwana wykazuje się rzadko spotykaną determinacją i staraniami w uzyskaniu tej samodzielności usiłując zdobyć jak najlepsze kwalifikacje zawodowe.

Na obecnym więc etapie postępowania przedmiotowe powództwo musi być uznane za przedwczesne, gdyż pozwany zobowiązany jest nadal pomagać córce w uzyskaniu kwalifikacji zawodowych, do czego ta konsekwentnie dąży.

Powyższe okoliczności oraz prawidłowe ustalenia Sądu I instancji jak również stanowisko pozwanej zaprezentowane na rozprawie odwoławczej wskazują, że taka zmiana stosunków o której mowa w art. 138 krio może nastąpić już w niedługim czasie – w przyszłym roku – i uzasadniać ustanie obowiązku alimentacyjnego powoda wobec pozwanej jego córki, ale jeszcze nie obecnie.

Reasumując powyższe rozważania, uznać należy, że w świetle prawidłowo ustalonych przez Sąd Rejonowy faktów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy po myśli wskazanych wcześniej przepisów prawa materialnego, nie można dojść do wniosku aby pozwana uzyskała zdolność do samodzielnego utrzymania się bądź by potrzeby jej uległy zmniejszeniu.

Słusznie zatem Sąd Rejonowy uznał, że nie zachodzą podstawy do ustalenia wygaśnięcia przedmiotowego obowiązku alimentacyjnego ani też do jego ograniczenia, czego z resztą powód nie żądał.

Powyższe rozważania wskazują, iż zaskarżony wyrok odpowiada – wbrew stanowisku apelacji - powołanym w jego uzasadnieniu przepisom prawa materialnego.

Dlatego też apelacja podlegała oddaleniu jako nieuzasadniona na podstawie art. 385 kpc, o czym orzeczono w sentencji wyroku.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR Anna Strzelczyk