Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2018 r. w O.

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) W.

przeciwko R. W. (1)

o zapłatę

I zasądza od pozwanego R. W. (1) na rzecz powoda (...) W. kwotę 232.476,39 (dwieście trzydzieści dwa tysiące czterysta siedemdziesiąt sześć 39/100) zł, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 06 września 2017 r. do dnia zapłaty,

z zastrzeżeniem pozwanemu prawa do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do udziału wynoszącego ½ części we własności nieruchomości, stanowiącej lokal mieszkalny, położony w O., przy ul. (...), dla której S. R. w O., prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...) wraz z udziałem w częściach wspólnych nieruchomości wynoszącym (...) części, objętym księgą wieczystą Kw Nr (...) – do wysokości wierzytelności zabezpieczonych na rzecz powoda wpisem hipoteki umownej zwykłej i wpisem hipoteki kaucyjnej,

II umarza postępowanie o zapłatę kwoty 2.577,56 zł

III oddala powództwo w pozostałym zakresie,

IV zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 17.048,15 (siedemnaście tysięcy czterdzieści osiem 15/100) zł tytułem kosztów procesu.

SSO Ewa Oknińska

Sygn. akt I C 604/17

UZASADNIENIE

Powód (...) W. domagał się zasądzenia solidarnie od pozwanych R. W. (1) i L. W. (1) kwoty 271.166,36 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Ponadto wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu strona powodowa podała, że pozwani w dniu 28 października 2010 r. zawarli z (...) Bank (...) S.A. umowę nr (...), na podstawie której bank udzielił im kredytu w kwocie 179.058,80 zł. Zabezpieczenie spłaty zobowiązania stanowiła hipoteka zwykła i kaucyjna na nieruchomości, objętej księgą wieczystą Kw Nr (...). Brak spłaty zobowiązania skutkował wystawieniem bankowego tytułu egzekucyjnego. Powód na podstawie umowy przelewu z dnia 16 grudnia 2015 r. nabył przedmiotową nieruchomość. Na dochodzoną pozwem należność składa się:

a) kwota 176.096,19 zł z tytułu pozostałego do spłaty kapitału kredytu;

b) kwota 95.070,17 zł tytułem skapitalizowanych odsetek, w tym:

- 74.230,63 zł z tytułu odsetek umownych naliczonych przez wierzyciela pierwotnego do dnia zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności;

- 20.839,54 zł tytułem odsetek karnych naliczonych przez stronę powodową po dniu zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności do dnia poprzedzającego dzień złożenia pozwu. / k. 3-8/

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 26 września 2017 r. wydanym przez (...)w O. nakazano pozwanym, aby zapłacili powodowi żądaną kwotę wraz z kosztami procesu./k.117/

Od powyższego nakazu pozwani R. W. (1) i L. W. (1) wnieśli sprzeciw, zaskarżając nakaz w całości. Domagali się oddalenia powództwa oraz zasądzenia na ich rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podnieśli zarzut przedawnienia roszczeń wynikających z umowy kredytu z dnia 28 października 2010 r. Przyznali bowiem, że bank wypowiedział im w dniu 31 sierpnia 2012 r. umowę ze skutkiem na dzień 9 października 2012 r. W związku zaś z okolicznością, że dochodzone roszczenie związane jest z prowadzeniem działalności gospodarczej przedawniło się ono z upływem trzech lat od daty jego wymagalności, czyli 9 października 2015 r. Wydany na rzecz poprzednika prawnego bankowy tytuł egzekucyjny, a następnie nadanie mu klauzuli wykonalności i prowadzenie na jego podstawie egzekucji nie może mieć zatem wpływu na upływ terminu przedawnienia roszczenia.

Jednocześnie pozwani wskazali, że zapłacili na rzecz poprzednika prawnego powoda kwotę w łącznej wysokości 47.572,44 zł. Ostatnie wpłaty datowane 30 lipca 2014 r. zostały przekazane bankowi przez komornika. Dochodzona przez powoda kwota znacznie przekracza więc wysokość zaciągniętego zobowiązania.

Ponadto pozwani podnieśli zarzut zbyt wysokich kosztów kredytu, odsetek, które przekraczają wysokość odsetek maksymalnych oraz że zapisy dotyczące kosztów i odsetek nie były z nimi uzgadniane.

W ich ocenie powód nie wykazał, aby skutecznie nabył wierzytelność z tytułu umowy kredytu, albowiem nie dołączył wyciągu z wykazu wierzytelności.

Pozwani podnieśli zarzut nadużycia prawa podmiotowego przez powoda ze względu na naruszenie zasad współżycia społecznego. Wskazali, że G. (...) Bank doprowadził prowadzoną przez pozwanego działalność gospodarczą do stanu niewypłacalności na skutek konieczności zwrotu pobranych kwot prowizji. Pozwany sprawuje opiekę nad chorą żoną, która na skutek udaru mózgu jest niezdolna do samodzielnej egzystencji. Ponadto pozwany sprawuje opiekę nad niepełnosprawnym synem. /k. 123-125/

W odpowiedzi na sprzeciw powód w piśmie z dnia 03 listopada 2017 r. wskazał, że uznając zarzut przedawnienia za zasadny, winna zostać zasądzona na jego rzecz kwota mieszcząca się w kwotach ustanowionych hipotek: umownej zwykłej (do 179.058,80 zł) oraz kaucyjnej (do 89.530 zł) z jednoczesnym ograniczeniem odpowiedzialności pozwanych do obciążonej nieruchomości. Powód sprecyzował żądanie w zakresie odsetek podając, że kwota 95.070,17 zł tytułem skapitalizowanych odsetek obejmuje:

1) 74.230,63 zł z tytułu odsetek umownych naliczonych przez wierzyciela pierwotnego, w tym:

- 19.784,12 zł za okres od dnia 24 kwietnia 2012 r. do dnia 04 lutego 2013 r. w wysokości 20 % w stosunku rocznym,

- 54.446,51 zł za okres od dnia 05 lutego 2013 r. do dnia 16 grudnia 2015 r. w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym

2) 20.839,54 zł tytułem odsetek ustawowymi za opóźnienie naliczonych przez stronę powodową od dnia 16 grudnia 2015 r. do dnia 23 sierpnia 2017 r.

Ponadto powód cofnął pozew co do kwoty odsetek w wysokości 2.577,56 zł. /k. 149-154, 182/

Postanowieniem z dnia 10 stycznia 2018 r. postępowanie w stosunku do pozwanej L. W. (1) na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. zostało zawieszone z uwagi na śmierć pozwanej. /k. 181/

Powód na rozprawie w dniu 26 września 2018 r. doprecyzował ostatecznie, że zobowiązanie pozwanego R. W. (1) w zakresie kapitału wraz ze skapitalizowanymi odsetkami wynosi łącznie 151.138,33 zł. /k. 301/

Sąd ustalił, co następuje:

Pozwani R. W. (1) i L. W. (1) w dniu 28 października 2010 r. zawarli z (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. umowę nr (...), na podstawie której bank udzielił im kredytu w kwocie 179.058,80 zł na okres 216 miesięcy. Prowizja za udzielenie kredytu wyniosła 3.233,06 zł. Zgodnie z § 4 umowy zabezpieczeniem spłaty kredytu jest hipoteka zwykła na nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny położony w O. przy ul. (...), objętej księgą wieczystą Kw Nr (...) w kwocie 179.058,80 zł oraz hipoteka kaucyjna na w/w nieruchomości do kwoty 89.530 zł.

W przypadku opóźnień w spłacie kredytu Bank zastrzegł oprocentowanie od zadłużenia przeterminowanego w wysokości czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP (§ 32 ust 2 umowy).

/dowód: umowa o kredyt k. 17-34, odpisy ksiąg wieczystych – k. 39-41/

Pismem z dnia 31 sierpnia 2012 r. Bank (...) złożył o oświadczenie, w którym wskazał, że z uwagi na nieterminową spłatę kredytu wypowiedzenie umowy z dnia 28 października 2010 r. nastąpi po upływie 30-dniowego okresu po bezskutecznym upływie terminu do uregulowania zaległej należności w kwocie łącznej 8.517,06 zł, wówczas też zostanie postawiona w stan natychmiastowej wymagalności kwota kredytu. Jednocześnie powód wezwał wymienionych do bezzwłocznej spłaty bieżącego zadłużenia w wysokości 2.052,67 tytułem kapitału, 674,28 zł odsetek skapitalizowanych, 5.691,47 zł odsetek oraz 98,64 zł odsetek za nieterminową spłatę.

/dowód: wypowiedzenie k. 37-38;historia operacji R. W. i L. W. k.129-130, zeznania pozwanego k. 212v-213/

W dniu 5 lutego 2013 r. Bank (...) wystawił bankowy tytuł egzekucyjny nr (...), w treści którego wskazał, że R. W. (1) i L. W. (1) posiadają wymagalne zadłużenie, na które składa się kwota 176.096,19 zł z tytułu należności głównej, 674,28 zł skapitalizowanych odsetek, 19.784,12 zł odsetek za okres od 24 kwietnia 2012 r. do 4 lutego 2013 r. oraz koszty w wysokości 60 zł.

Referendarz S. R. w O. postanowieniem z dnia 28 lutego 2013 r. nadał bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...) klauzulę wykonalności na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w W. z jednoczesnym ograniczeniem egzekucji do kwoty 268.588,20 zł, (...).

/dowód: bezsporne, nadto odpis (...) k. 42; postanowienie referendarza z dnia 28.02.2013 r. k. 43-44)

W dniu 30 lipca 2014 r. komornik przy S. R. w O., który prowadził postępowanie egzekucyjne przeciwko pozwanym na podstawie w/w tytułu wykonawczego wyegzekwował kwotę 21.117,04 zł, która została przekazana wierzycielowi – Bankowi (...) S.A.

Postępowanie egzekucyjne toczące się z wniosku Banku (...) zostało umorzone postanowieniem komornika z dnia 25 lutego 2016 r.

/dowód: zestawienie operacji k. 128; kserokopie z akt (...),potwierdzenie przyjęcia przelewu, karta rozliczeniowa, – wniosek wierzyciela z dnia 15 lutego 2016 r. , postanowienie o umorzeniu - k. 194/

W dniu 16 grudnia 2015 r. Bank (...) S.A. z siedzibą w W. zawarł z (...) W. umowę sprzedaży wierzytelności, następnie w dniu 18 stycznia 2016 r. Aneks nr (...) do umowy. Na podstawie powyższej umowy powód nabył wierzytelność przysługującą Bankowi wobec R. W. (1) i L. W. (1) z tytułu umowy nr (...) z dnia 28 października 2010 r.

/dowód: umowa przelewu wierzytelności z załącznikami i aneksem nr (...) k. 45-108; zawiadomienia k. 109-110, wniosek Banku o umorzenie postępowania egzekucyjnego z dnia 15 lutego 2016 r. – k. 194 /

Zadłużenie pozwanego R. W. (1) z tytułu niespłaconego kapitału opiewało na kwotę 150.464,05 zł, z tytułu odsetek za opóźnienie łącznie na kwotę 82.012,34 zł

/dowód: opinia główna i uzupełniające biegłego z zakresu rachunkowości k. 237-245; 284-288; 309-310/, ponadto kalkulator odsetek/

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w stosunku do pozwanego R. W. (1) zasługiwało na uwzględnienie co do kwoty 232.476,39 zł,

Sąd oparł rozstrzygnięcie na dokumentach, których wiarygodność nie została skutecznie podważona przez żadną ze stron, jak też potwierdzających je co do zasady zeznaniach pozwanego R. W. (1). Ponadto uwzględniono opinie – główną oraz uzupełniające – biegłej M. M., których żadna ze stron skutecznie nie zakwestionowała.

W sprawie poza sporem pozostawała przy tym okoliczność, że poprzednik prawny powoda, tj. (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. (dalej: (...) Bank (...) S.A.) oraz R. W. (1) i L. W. (1) w dniu 28 października 2010 r. zawarli umowę kredytu hipotecznego nr (...).

Rozstrzygnięcia wymagało natomiast – w związku z twierdzeniami strony pozwanej - zagadnienie, czy doszło do skutecznego przelewu wierzytelności przysługującej pierwotnie (...) Bank (...) S.A na rzecz Prokury, a w przypadku uzyskania pozytywnej odpowiedzi, czy strona powodowa w prawidłowy sposób wyliczyła wartość przysługującego jej roszczenia. Ocenić należało nadto skuteczność podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia i nieważności umowy kredytu z uwagi na naruszenie zasad współżycia społecznego.

W pierwszej kolejności podkreślić zatem wypada, że zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. (...) S.A. zawarł w dniu 16 grudnia 2015 r. z powodem umowę przelewu oraz aneks do umowy, na podstawie których Prokura nabyła wierzytelność z tytułu umowy kredytu hipotecznego nr (...) łączącej Bank ze stroną pozwaną. Podkreślić wypada przy tym, że dokumenty dołączone przez stronę powodową nie powodują – wbrew odmiennej argumentacji pozwanego – zastrzeżeń co do tego, że doszło do skutecznej cesji wierzytelności.

W § 4 ust. 3 umowy cesji zastrzeżono bowiem, że w najpóźniej do 30 dnia po dniu przeniesienia zostanie zawarty aneks aktualizujący stan zbytych wierzytelności Pod pozycją nr (...) Załącznika nr 1 do Aneksu wskazano zaś dokładne dane dotyczące łączącej m.in. pozwanego R. W. (1) z Bankiem umowy z dnia 28 października 2010 r., w tym kwotę wierzytelności (251.119,67 zł), kapitał do spłaty (176.096,19 zł), odsetki skapitalizowane (674,28 zł), wartość odsetek (74.230,63 zł), a także inne koszty (118,57 zł). Przytoczone w Aneksie informacje, jak też treść umowy, pozwalają zatem na przyjęcie, że w zakres uprawnień pierwotnie przysługujących (...) Bank (...) S.A w stosunku do wierzytelności istniejącej wobec pozwanego R. W. (1) oraz jego żony z tytułu umowy kredytu hipotecznego nr (...), przeszła na stronę powodową. Ponadto należy wskazać, że w piśmie z dnia 15 lutego 2016 r. złożonym w sprawie (...) (...) Bank (...) S.A. potwierdził, że zbył przedmiotową wierzytelność na rzecz powoda.

W dalszej zatem kolejności odnieść wypada się do podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia.

Zgodnie bowiem z art. 117 § 2 k.c. po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. W myśl natomiast art.118 k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia dla roszczeń o świadczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej – co ma miejsce w niniejszej sprawie - wynosi trzy lata. Mając na względzie przytoczone rozważania nie sposób odmówić racji pozwanemu wywodzącemu, że 3-letni termin przedawnienia już minął. Stosownie do art. 120 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się wszak od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. W doktrynie wymagalność roszczenia utożsamiana jest z chwilą, z której upływem wierzyciel może domagać się od dłużnika spełnienia świadczenia. W przedmiotowej sprawie Bank wypowiedział R. W. (1) umowę kredytu hipotecznego pismem z dnia 31 sierpnia 2012 r. z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia, który upłynął w dniu 9 października 2012 r. – która to okoliczność przyznał sam pozwany w odpowiedzi na pozew (k. 123v).

Powyższej oceny nie niweczy przy tym fakt nadania postanowieniem z dnia 28 lutego 2013 r., sygn. akt (...), m in. przeciwko pozwanemu klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu na rzecz poprzednika prawnego (...) Banku (...) S.A. i następnie wszczęcia przez ten Bank postępowania egzekucyjnego przed komornikiem sądowym przy S. R. w O., sygn. (...). Mając na uwadze stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 19 listopada 2014 r., (II CSK 196/14, OSNC 2015/12/145, Biul. SN 2015/2/11), które tut. Sąd w pełni podziela, nie budzi bowiem wątpliwości, że wniosek o wszczęcie egzekucji wywołuje skutek w postaci przerwy biegu przedawnienia roszczenia stwierdzonego tytułem wykonawczym tylko wtedy, gdy pochodzi od wierzyciela wskazanego w tytule egzekucyjnym i na którego rzecz temu tytułowi została nadana klauzula wykonalności.

Z powyższego wynika zatem, czego strona powodowa zresztą nie kwestionowała, że skutki wiążące się z prowadzeniem postępowania egzekucyjnego na podstawie tytułu wykonawczego odnoszą się zatem wyłącznie do występujących w tym postępowaniu podmiotów i tego tytułu wykonawczego, na podstawie którego egzekucja była prowadzona. W postępowaniu egzekucyjnym wyłączone są przekształcenia podmiotowe, a następstwo prawne powstałe po wszczęciu egzekucji wymaga, z wyjątkami przewidzianymi w ustawie, nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 k.p.c. W związku z tym przyjmuje się, że nabywca wierzytelności, który przez umowę przelewu uzyskuje jedynie prawo do wierzytelności objętej dotychczasowym tytułem wykonawczym, a nie uprawnienie do kontynuowania wszczętego wcześniej przez inny podmiot postępowania, powinien po uzyskaniu na swoją rzecz klauzuli wykonalności wszcząć nowe postępowanie egzekucyjne.

Reasumując, stwierdzić trzeba, że na skutek zawarcia w toku postępowania egzekucyjnego (...) - w dniu 16 grudnia 2015 r. - umowy przelewu egzekwowanej wierzytelności, prawo stwierdzone w bankowym tytule egzekucyjnym na rzecz (...) Banku (...) S.A. wygasło wskutek przejścia na powoda. Należy zatem stwierdzić, że skutki, jakie wiązały się z prowadzeniem postępowania egzekucyjnego odnosiły się jedynie do występujących w tym postępowaniu podmiotów (tj. Banku i pozwanego oraz jego żony) i tytułu wykonawczego, na podstawie którego egzekucja była prowadzona.

Z powyższego wynika jednoznacznie, że bieg 3-letniego terminu przedawnienia w niniejszej sprawie zakończył się przed wniesieniem pozwu przez powoda, tj. w dniu 9 października 2015 r.

Niezależnie od powyższego należy zgodzić się z zapatrywaniem strony powodowej, że w niniejszej sprawie – z uwagi na okoliczność zabezpieczenia spłaty kredytu zaciągniętego m.in. przez pozwanego w drodze umowy z dnia 28 października 2010 r. hipotekami: kaucyjną do kwoty 89.530 zł oraz umowną zwykłą w kwocie 179.058,80 zł na nieruchomości stanowiącej współwłasność pozwanego w postaci lokalu mieszkalnego położonego w O. przy ul. (...), objętego księgą wieczystą Kw Nr (...) – ma zastosowanie art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (w skrócie: u.k.w.h.)

Zgodnie z treścią wskazanego przepisu upływ terminu przedawnienia nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia. W zdaniu drugim ogranicza jednak dokonany wyłom w działaniu instytucji przedawnienia wskazując, że przepisu tego nie stosuje się do roszczenia o odsetki - w brzmieniu obowiązującym do 19 lutego 2011 r., a po nowelizacji - do roszczenia o świadczenia uboczne.

Stosownie do art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. Nr 131, poz. 1075) do hipotek kaucyjnych powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, z zastrzeżeniem ust. 2, stosuje się przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece w brzmieniu nadanym tą ustawą.

Stosowanie natomiast do ustępu 2 - do hipotek zwykłych powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy, o której mowa w art. 1 w dotychczasowym brzmieniu, z wyjątkiem art. 76 ust. 1 i 4 tej ustawy, które stosuje się w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. To samo dotyczy hipotek kaucyjnych zabezpieczających roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną, lecz nieobjętych z mocy ustawy hipoteką zwykłą, powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

W wypadku hipoteki kaucyjnej co do zasady zastosowanie znajduje znowelizowania ustawa o księgach wieczystych i hipotece, chyba że konstrukcyjnie związana jest z hipoteką zwykłą, którą uzupełnia, by umożliwić zabezpieczenie tych należności, których hipoteka zwykła nie obejmowała (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2017 r.V CSK 233/16, także komentarz do art. 10 ustawy „Hipoteka kaucyjna i zwykła, przepisy intertemporalne, wprowadzenie”, autor Tomasz Czech, por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 4 marca 2015 r., I ACa 862/14, Lex nr 1665051).

W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości, że wierzytelność z tytułu spłaty kredytu hipotecznego została zabezpieczona hipoteką zwykłą oraz hipoteką kaucyjną. Oznacza to, że powództwo w przedmiotowej sprawie powinno zostać rozpoznane w oparciu o przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece w ich brzmieniu sprzed nowelizacji. Wedle art. 10 ust. 2 zd. 2 ustawy nowelizującej, do hipoteki kaucyjnej zabezpieczającej roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną powstałej przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej (tak jak w niniejszym przypadku), zastosowanie znajdą przepisy w brzmieniu sprzed nowelizacji, tj. obowiązujące do dnia 20 lutego 2011 r. Konkluzja ta odnosi się w szczególności do obecnie uchylonego art. 104 u.k.w.h. (obowiązującego w dniu ustanowienia hipoteki kaucyjnej), który stanowi, iż hipoteka kaucyjna zabezpiecza odsetki oraz koszty postępowania mieszczące się w sumie wymienionej we wpisie hipoteki.

Wbrew wywodom strony pozwanej wskazany przepis znajdzie zatem zastosowanie również w sytuacji, gdy skutecznie został podniesiony zarzut przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. Ograniczenie wynikające z art. 77 zd. 2 u.k.w.h. nie dotyczy bowiem hipoteki kaucyjnej, a co za tym idzie - możliwość zaspokojenia się z nieruchomości obciążonej obejmuje też odsetki. Jak długo natomiast hipoteka kaucyjna figuruje w księdze wieczystej, wierzyciel może liczyć na zaspokojenie odsetek z nieruchomości (tak słusznie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 marca 2012 r., II CSK 282/2011).

Z tego też powodu Sąd uznał, że stanowisko powoda, jakoby zarzucane przedawnienie zabezpieczonej wierzytelności nie miało znaczenia dla uprawnień wierzyciela jest uzasadnione w zakresie zarówno niespłaconego kapitału, jak też w odniesieniu do świadczeń odsetkowych.

Odnosząc się natomiast do kwestii ustalenia kwoty kapitału Sąd oparł się na opiniach – głównej oraz uzupełniających – biegłej z zakresu bankowości M. M., która jasno, logicznie i wypowiedziała się na ten temat, zaś przedstawione przez nią wnioski nie zostały skutecznie zakwestionowane ostatecznie przez żadną ze stron. Co istotne, biegła odpowiedziała na wszelkie zastrzeżenia strony pozwanej, co w ocenie Sądu, czyni jej wywody pełnymi i mogącymi stanowić podstawę rzetelnych ustaleń w sprawie. Dlatego Sąd pominął wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego.

Rozliczenie kredytu pozwanego nastąpiło zatem przy uwzględnieniu żądanej pierwotnie w pozwie kwoty niespłaconego kapitału, tj. 176.096,19 zł, od której odliczono koszty związane z udzieleniem kredytu w wysokości 4.010,92 zł, pobrane nienależnie kosztów 161,67 zł, nadpłacone odsetki w kwocie 342,51 zł oraz dokonaną m. in. przez pozwanego w dniu 30 lipca 2014 r. wpłatę 21.117,04 zł, co dało kwotę 150.464,05 zł.

Sąd nie zgodził się ze stanowiskiem pozwanego jakby prowizja określona w umowie w kwocie 3.223,06 zł była zawyżona. Prowizja ma charakter wynagrodzenia za dokonanie konkretnej czynności, czyli przygotowanie i zawarcie samej umowy. Sąd uznał, że wszelkie czynności związane z udzieleniem i obsługą kredytu, a więc przygotowaniem umowy ze zmiennymi w postaci danych personalnych, wysokości kredytu, oprocentowania, okresu kredytowania, zabezpieczenia, uzasadniały pobranie wynagrodzenia w postaci prowizji w w.w wysokości.

Wskazać należy, że powód nie wykazał zasadności pobrania kosztów związanych z udzieleniem kredytu w wysokości 4.010,92 zł, czy też obsługi kredytu. Dlatego brak było podstaw do obciążenia pozwanego powyższymi kosztami.

W tym miejscu zaznaczyć wypada, że powód na rozprawie w dniu 26 września 2018 r. i 17 października 2018 r. wprost zaakceptował sposób, jak też wysokość, dokonanych przez biegłego we wskazanym zakresie wyliczeń, przyznając wprost w oparciu o nie, iż zobowiązanie pozwanego z tytułu kapitału wynosi tyle, ile wymieniona wyliczyła w opinii uzupełniającej tj. kwotę 150.464,05 zł (k. 324 v.). Biegła dokonała analizy sposobu zaliczenia wszystkich wpłat kredytobiorców i ustaliła, że prawidłowo zostały zaliczone wpłaty strony pozwanej w okresie od dnia 15 grudnia 2010 r. do 15 marca 2012 r. na odsetki karne z uwagi na opłacenie rat po terminie płatności.

Jak wynika z opinii biegłej w aktach sprawy nie było informacji w jaki sposób powód wyliczył odsetki za okres od 24 kwietnia 2012 do 04 lutego 2013 r. (w b.t.e. Bank wyliczył odsetki na kwotę 19.784,12 zł), dlatego biegła nie zweryfikowała prawidłowości wysokości żądanej przez powoda z tego tytułu kwoty.

Jednakże istniała możliwość wyliczenia odsetek od dnia wypowiedzenia umowy, znana była wówczas kwota kapitału (przyjęto datę 09 października 2012 r. wskazaną przez stronę pozwanego jako datę skutecznego wypowiedzenia umowy, a data nie została zakwestionowana przez powoda) i dlatego biegła wykonała wyliczenia odsetek od daty 10 października 2012 r. od kwoty kapitału (vide: k. 287, k. 310). Z uwagi na to, że biegła wyliczyła zobowiązanie z tytułu odsetek w wysokości odsetek maksymalnych i ustawowych za opóźnienie, Sąd dokonał własnych obliczeń, albowiem związany jest żądaniem pozwu.

Żądanie powoda w tym zakresie było sprecyzowane w piśmie dnia 03 listopada 2017 r. Odnośnie żądania odsetek:

- za okres od dnia 24 kwietnia 2012 r. do dnia 04 lutego 2013 r. w wysokości 20 % w stosunku rocznym, Sąd wyliczył należne odsetki od kwoty kapitału (150.464,05 zł) za okres od 10 października 2012 r. do dnia 04 lutego 2013 i uzyskał kwotę 9.728,63 zł

- za okres od dnia 05 lutego 2013 r. do dnia 16 grudnia 2015 r. w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym od kwoty kapitału 150.464,05 zł przyjęto kwotę 54.446,51 zł zgodnie z żądaniem (w.g. wyliczeń na podstawie kalkulatora odsetek maksymalnych uzyskano kwotę 61.154,36 zł, która przekraczała wysokość żądania w tym zakresie,

- za okres od dnia 17 grudnia 2015 r. do dnia 23 sierpnia 2017 r. naliczono odsetki ustawowe za opóźnienie (zgodnie z żądaniem powoda, albowiem są one niższe niż umowne odsetki za opóźnienie określone w umowie) i uzyskano kwotę 17.837,20 zł (Sąd nie naliczył odsetek ustawowych za 16 grudnia 2015 r., albowiem umowne odsetki za opóźnienie były już naliczone za ten dzień).

Łącznie należność pozwanego wyniosła 232.476,39 zł [w tym kapitał: 150.464,05 zł, odsetki łącznie 82.012,34 zł ( 9.728,63 zł + 54.446,51 zł+ 17.837,20 zł]. Sąd nie uwzględnił odsetek wyliczonych przez biegłą w kwocie 674,28 zł za zawieszenie spłaty raty z terminem 15.01.2012 r., albowiem nie były objęte żądaniem pozwu (powód datę początkową wyliczenia odsetek wskazał 05.02.2013 r.).

Podnieść należy, że strona pozwana zawarła umowę kredytu z Bankiem, w której zastrzeżono, oprocentowanie od zadłużenia przeterminowanego w wysokości czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP (§ 32 ust 2 umowy). Zatem powód był uprawniony do żądania umownych odsetek za opóźnienie.

Na końcu za niezasadny uznać należy zgłoszony przez stronę pozwaną zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego. Jak słusznie wskazuje powód powoływanie się przez R. W. (1) na podejmowanie przez (...) Bank S.A. nieuczciwych praktyk wobec niego jako współpracownika – w świetle okoliczności, iż G. (...) Bank w niniejszej sprawie nie występuje w charakterze strony, ani poprzednika prawnego powoda – potraktować należy za całkowicie chybiony. W tej sytuacji nie sposób nie obciążać powoda odpowiedzialnością za zaistniałe – bliżej zresztą niesprecyzowane przez pozwanego - okoliczności, z którymi nie miał nic wspólnego. Podobnie wywodów pozwanego nie uzasadnia jego trudna sytuacja osobista.

Reasumując, Sąd zasądził od pozwanego R. W. (1) na rzecz powoda kwotę 232.476,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na podstawie art. 481 § 1 k.p.c. od dnia 6 września 2017 r., tj. daty faktycznej wniesienia pozwu do dnia zapłaty z jednoczesnym zastrzeżeniem pozwanemu prawa do powoływania się na ograniczenie odpowiedzialności do udziału wynoszącego ½ części we własności nieruchomości, stanowiącej lokal mieszkalny, położony w O., przy ul. (...), dla której S. R. w O., prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...) wraz z udziałem w częściach wspólnych nieruchomości wynoszącym (...) części, objętym księgą wieczystą Kw Nr (...) – do wysokości wierzytelności zabezpieczonych na rzecz powoda wpisem hipoteki umownej zwykłej i wpisem hipoteki kaucyjnej.

Z powyższych względów na podstawie art. 69 ustawy Prawo bankowe oraz powołanych przepisów orzeczono jak w pkt I i III wyroku uznając, że powództwo ponad wskazaną kwotę – jako nieudowodnione – podlega oddaleniu.

Powód cofnął żądanie w zakresie kwoty 2.577,56 zł. W tej części na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. postępowanie należało umorzyć, o czym orzeczono w punkcie II wyroku.

O kosztach procesu orzeczono w pkt IV wyroku po myśli art. 102 k.p.c.

Powód wygrał sprawę w 85,73 %, zaś pozwany R. W. (1) w 14,27 %), powód poniósł koszty procesu w kwocie 25.185,75 zł (w tym: 13.559 zł opłata sądowa od pozwu, 10.800 zł – koszty zastępstwa procesowego, 17 zł opłata skarbowa, 809,75 zł wydatki na wynagrodzenie biegłego), natomiast pozwany poniósł koszty procesu w kwocie 10.817 zł (tj. koszty zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej.

Mając na względzie stosunek, w jakim strony utrzymały się ze swoim żądaniem i obroną, należne na rzecz powoda koszty procesu wyniosły 21.591,74 zł (25.185,75 zł x 85,73 %, natomiast należne na rzecz pozwanego koszty procesu wyniosły 1.543,59 zł (10.817 zł x 14,27 %).

Poniesione przez powoda koszty przewyższają obciążający go udział, zatem należne na jego rzecz koszty procesu to kwota 20.048,15 zł. Jednakże Sąd miał na względzie szczególne okoliczności niniejszej sprawy. Pozwany pracuje dorywczo, sprawował opiekę nad ciężko chorą żoną, która zmarła w trakcie procesu. Ponadto opiekuje się niepełnosprawnym synem. Mając zatem na uwadze ciężką sytuację życiową i materialną pozwanego, Sąd obciążył pozwanego częścią kosztów procesu, tj. kwotą 17.048,15 zł.

SSO Ewa Oknińska