Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lutego 2014 roku.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący SSO Sławomir Gosławski

Sędziowie SA Stanisław Tomasik (spr.)

del. SR Anna Hanus-Klara

Protokolant Agnieszka Olczyk

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Piotrkowie Trybunalskim Izabeli Stachowiak

po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 2014 roku

sprawy U. K.

oskarżonej z art. 286 § 1 kk

z powodu apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim

z dnia 12 grudnia 2013 roku sygn. akt II K 645/13

na podstawie art. 437 § 2 kpk, art. 438 pkt 3 i 4 kpk, art. 624 § 1 kpk, art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity: Dz. U. Nr 49 poz. 223 z 1983 roku z późniejszymi zmianami) zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że na podstawie art. 66 § 1 kk, art. 67 § 1 kk warunkowo umarza postępowanie karne w stosunku do oskarżonej U. K. na okres próby 1 (jednego) roku;

na podstawie art. 67 § 3 kk orzeka do oskarżonej U. K. na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w kwocie 100 (stu) złotych;

zasądza od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adwokat B. B. kwotę 516,60 (pięćset szesnaście 60/100) złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

zwalnia oskarżoną od opłaty za obie instancje i wydatków poniesionych przez Skarb Państwa w postępowaniu odwoławczym

sygn. akt IV Ka 54/14

UZASADNIENIE

U. K.została oskarżona o to, że w dniu 23 stycznia 2013 roku w T.woj. (...)działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...)z siedzibą w P., wprowadzając w błąd , co do zamiaru i możliwości wywiązania się z warunków zawartej umowy pożyczki pieniężnej nr (...)w kwocie 700 złotych , dokonując jedynie na poczet spłaty przedmiotowej umowy w dniu jej zawarcia zapłaty kwoty 46,20 złotych tzw. raty zabezpieczającej , co było wymogiem przy uzyskaniu pożyczki, czym spowodowała szkodę na rzecz (...) w wysokości 653,80 złotych

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim wyrokiem z dnia 12 grudnia 2013r. w sprawie sygn. akt II K 645/13:

1.  oskarżoną U. K. uznał za winną dokonania zarzucanego jej czynu z tym, że przyjął iż czyn ten stanowi wypadek mniejszej wagi z art. 286 § 3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 286 § 3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. wymierzył jej karę 4 ( czterech) miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 (trzydziestu) godzin miesięcznie,

2.  na podstawie art. 46 § 1 kk zobowiązał oskarżoną U. K. do naprawienia szkody w całości przez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego (...)z siedzibą w P.kwoty 653,80 złotych ( sześćset pięćdziesiąt trzy złote i 80/100 groszy),

3.  zasądził od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 90 (dziewięćdziesiąt) złotych tytułem wydatków poniesionych w sprawie i zwolnił od opłaty.

Powyższy wyrok zaskarżyli:

- obrońca oskarżonej U. K. w całości na jej korzyść;

- Prokurator Prokuratury Rejonowej w Tomaszowie Mazowieckim w części dotyczącej obrazy prawa materialnego.

- Apelacja obrońcy oskarżonego została wywiedziona z art. 438 punkt 1,2,3 i4 k.p.k. i zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi:

-

naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art.59 k. k oraz art.286§3 k.k. poprzez ich niezastosowanie przy wymiarze sankcji karnej dla oskarżonej.,

-

obrazę przepisów postępowania zawartych w art.5§l k.p.k. przez skazanie oskarżonej pomimo braku dostatecznych dowodów jej winy, art.9§ 1 k.p.k. przez brak weryfikacji twierdzeń oskarżonej dotyczących zaburzeń jej pamięci, art.l7§l pkt.3kpk poprzez jego niezastosowanie, pomimo, że społeczna szkodliwość czynu oskarżonej jest znikoma, które to naruszenia miały wpływ na treść wydanego wyroku.

-

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia , wyrażający się w stwierdzeniu, że oskarżona świadomie i celowo załączyła do umowy kredytu nieaktualną już decyzję emerytalną oraz zataiła fakt obciążenia emerytury egzekucją komorniczą, co świadczyć ma o zamiarze oskarżonej nie spłacania kredytu, podczas gdy przedstawiciel Firmy (...) nie weryfikował decyzji z odcinkiem aktualnie pobieranej emerytury i nie dopytywał o jakiekolwiek obciążenia pobieranego przez oskarżoną świadczenia emerytalnego,

-

rażącą niewspółmierność orzeczonej kary czterech miesięcy ograniczenia wolności polegającej na wykonaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w rozmiarze 30 godzin miesięcznie wobec oskarżonej, która to z uwagi na stopień niepełnosprawności jest całkowicie niezdolna do pracy, a nawet okresowo wymaga pomocy osób trzecich.

W konkluzji skarżący wnosił o uniewinnienie oskarżonej ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez umorzenie postępowania na mocy art.17§1 pkt. 3 k. p. k. z uwagi na znikomą społeczną szkodliwość czynu bądź odstąpienie na mocy przepisu art.59 k.k. od wymierzenia kary oskarżonej z uwagi na orzeczony już środek karny w postaci zobowiązania do naprawienia szkody pokrzywdzonej (...)

Apelacja Prokuratora wywiedziona z treści art. 438 pkt 1 kpk zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 286§1 kk polegającą na powołaniu jako podstawy wymiaru kary art. 286§1 kk, przy przyjęciu, iż czyn zarzucany oskarżonej stanowi wypadek mniejszej wagi stypizowany w art. 286§3 kk, czego konsekwencją winno być wymierzenie kary tylko i wyłącznie na podstawie art.286§3 kk.

W konkluzji skarżąca wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez wyeliminowanie z podstawy wymiaru kary art. 286§1 kk, a w pozostałym zakresie o utrzymanie wyroku w mocy.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 11 lutego 2013r.:

Obrońca oskarżonej popierał wniesioną apelację i wnioski w niej zawarte, nadto wnosił o zasądzenie zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym, oświadczając, że koszty te nie zostały uiszczone; apelację prokuratora pozostawił do uznania Sądu.

Prokurator popierał apelację Prokuratora Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim i wnioski w niej zawarte, wnosił o nieuwzględnienie apelacji obrońcy oskarżonej, ponadto wnosił o wyeliminowanie obowiązku naprawienia szkody w przypadku gdy szkoda ta została w całości naprawiona.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonej okazała się zasadna w takim stopniu, iż na skutek jej wniesienia powstały podstawy do zmiany zaskarżonego wyroku poprzez warunkowe umorzenie postępowania karnego wobec oskarżonej U. K..

Natomiast wobec zmiany wyroku dokonanej przez Sąd Okręgowy, apelacja Prokuratora stała się bezprzedmiotowa.

W tym miejscu należy stwierdzić, że zarzut błędu w ustaleniach jest trafny, gdy zasadność ocen i wniosków przyjętych przez sąd I instancji nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania, a błąd ten mógł mieć wpływ na treść orzeczenia. Zarzut ten nie może sprowadzać się tylko do zakwestionowania stanowiska sądu, ale powinien wskazywać nieprawidłowości rozumowania sądu. Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu odmiennego poglądu nie prowadzi do wniosku o popełnieniu przez sąd błędu w ustaleniach faktycznych. Zatem przekonanie Sądu I instancji o istnieniu niepodważalnych dowodów na sprawstwo oskarżonej U. K., pozostaje pod ochroną prawa procesowego, jako że nie wykracza poza ramy zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w treści art. 7 kpk. Jednocześnie zaś konkluzje Sądu meriti stanowią wynik rozważenia wszystkich okoliczności, a nade wszystko zostały wyczerpująco i logicznie – z uwzględnieniem wskazań wiedzy, doświadczenia życiowego i prawidłowego rozumowania – uzasadnione w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku. Skarżący nie wykazał w żaden sposób, aby rozumowanie Sądu I instancji, przy ocenie zgromadzonych w sprawie dowodów było wadliwe, bądź nielogiczne. Zarzuty co do sprawstwa oskarżonej U. K. przedstawione w apelacji mają w istocie charakter polemiczny i opierają się wyłącznie na odmiennej, subiektywnej ocenie zebranych dowodów. Apelujący podnosząc, iż w toku przedmiotowego postępowania karnego nie zostały ujawnione przekonujące dowody wskazujące na sprawstwo oskarżonej nie dostrzega, iż przewód sądowy dostarczył właśnie wystarczające dowody potwierdzające to sprawstwo. W szczególności brak jest jakichkolwiek podstaw do podzielania twierdzeń skarżącego, iż Sąd I instancji dokonał dowolnej i jednostronnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a tym samym naruszył przepisy art. 4 kpk, art. 5 kpk i art. 7 kpk.

Do poczynienia prawidłowych ustaleń faktycznych na gruncie analizowanej sprawy co do sprawstwa U. K. w pełni uprawniały Sąd Rejonowy rzetelnie i kompleksowo ocenione osobowe i nieosobowe źródła dowodowe. Słusznie bowiem Sąd meriti uznał za wiarygodne zeznania świadków A. S. i D. K.. Natomiast wyjaśnienia oskarżonej U. K. w części, w której nie przyznała się do zarzucanego jej czynu należało uznać za przyjętą linię obrony. Jak słusznie zauważył Sad mertiti brak jest jakiś obiektywnych dowodów, które potwierdzałyby zaniki pamięci u oskarżonej W tym miejscu należy wskazać, że Sąd Odwoławczy nie widział potrzeby powtarzania oceny materiału dowodowego zaprezentowanej przez Sąd I instancji, którą w pełni podziela. Zatem zawarte w skardze apelacyjnej zarzuty, iż w aktach sprawy brak jest jednoznacznych dowodów na sprawstwo oskarżonej U. K. są zupełnie chybione.

Wobec powyższego podnieść należy, że w obliczu tak ewidentnych dowodów wskazujących na sprawstwo oskarżonej U. K. apelacyjny zarzut naruszenia zasady in dubio pro reo (art. 5§2 k.p.k.) nie wytrzymuje krytyki.

Zasada in dubio pro reo (art. 5§2 k.p.k.) stanowi, że wątpliwości w zakresie ustaleń faktycznych powinny być wyjaśnione i usunięte przez wszechstronną inicjatywę dowodową organu procesowego i gruntowną analizę całego dostępnego materiału dowodowego. Dopiero wtedy, gdy po wykorzystaniu wszelkich istniejących możliwości wątpliwości te nie zostaną usunięte, należy je wytłumaczyć w sposób korzystny (por. wyrok SN z dnia 25.06.1991 r., WR 107/91, OSNKW 1992, nr 1, poz. 14). Bowiem zgodnie z ustalonym w doktrynie i orzecznictwie poglądem stan określany jako " niedające się usunąć wątpliwości" powstaje, gdy w trakcie postępowania sądowego występują określone wątpliwości natury faktycznej lub prawnej. Zanim sąd uzna określone wątpliwości za "niedające się usunąć", winien podjąć działania zmierzające do stwierdzenia, czy wątpliwości w ogóle wystąpiły, czy były rozsądne, a nie wymyślone, czy i jakie miały znaczenie dla kwestii odpowiedzialności prawnej oskarżonego, czy udało się je przezwyciężyć w sposób dopuszczalny przez prawo procesowe itp. Dopiero w razie braku możliwości usunięcia wątpliwości, po wykorzystaniu wszelkich istniejących możliwości dowodowych, następuje rozstrzygnięcie ich na korzyść oskarżonego. Oznacza to, że stan "nie dających się usunąć wątpliwości" jest stanem niemożności przyjęcia ustaleń niewątpliwych, mimo wykorzystania wszystkich przewidzianych prawem metod dochodzenia do ustaleń zgodnych z rzeczywistością. O naruszeniu zasady in dubio pro reo nie można mówić wówczas, gdy sąd w wyniku pełnej i poprawnie dokonanej swobodnej oceny dowodów uznał, że brak jest wątpliwości albo że nie mają one znaczenia dla odpowiedzialności prawnej oskarżonego (por. wyr. SN z 14.5.1999 r., IV KKN 714/98 , OSProk. i Pr. 2000, Nr 4, poz. 8) Należy zwrócić uwagę, że niedające się usunąć wątpliwości to nie istnienie w dowodach sprzecznych wersji zdarzenia, ale brak możliwości rozstrzygnięcia między nimi przy użyciu zasad oceny dowodów. Dopiero gdy sprzeczności nie da się rozstrzygnąć, to jest wątpliwości usunąć, wtedy wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego (art. 5 § 2). Tłumaczenie wątpliwości na korzyść oskarżonego nie oznacza powinności wybierania wersji korzystniejszej. Najpierw bowiem wybiera się wersję wynikającą z racjonalnej analizy dowodów, to jest tę, która wynika z decyzji o ich wiarygodności (por. wyr. SA w Krakowie z 15.1.2003 r., II AKa 360/02 , KZS 2003, Nr 3, poz. 46; wyr. SN z 6.1.2004 r ., V KK 60/03 , OSProk. i Pr. 2004, Nr 5, poz. 2).

W tym miejscu należy wskazać, że Sąd meriti przez wszechstronną inicjatywę dowodową wątpliwość co do sprawstwa oskarżonej U. K. rozstrzygnął.

Z uwagi na powyższe, jeszcze raz podkreślić należy, iż nie budzi wątpliwości, że Sąd I instancji szczegółowo odniósł się do wszystkich okoliczności faktycznych ujawnionych w toku przeprowadzonego postępowania dowodowego, albowiem przy wydaniu zaskarżonego wyroku miał na względzie wszystkie zebrane w sprawie dowody, które wnikliwie i starannie rozważył, a w sporządzonym uzasadnieniu wyroku przedstawił w sposób przekonywujący, argumenty na poparcie swego stanowiska. Argumentacja zaprezentowana przez Sąd Rejonowy w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku nie narusza w żaden sposób zasady swobodnej oceny dowodów. Swobodna ocena dowodów nakazuje bowiem, aby Sąd ocenił znaczenie, moc i wiarygodność materiału dowodowego w sprawie na podstawie wewnętrznego przekonania z uwzględnieniem wskazań wiedzy oraz doświadczenia życiowego, nie będąc przy tym związany żądnymi ustawowymi regułami dowodowymi (tak też SN w wyroku z 8.04.1997 r., IV KKN 58/97, Prokuratura i Prawo 1998/217). W ocenie Sądu Okręgowego rozumowanie przytoczone przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku spełnia te wymogi z uwagi na fakt, iż ocena wartości zebranych dowodów została dokonana przez Sąd I instancji wszechstronnie, we wzajemnym kontekście, zgodnie z wiedzą i doświadczeniem życiowym i jako taka w pełni korzysta z ochrony art. 7 kpk.

Jedyne co można zarzucić Sądowi meriti to niewłaściwa ocena stopnia społecznej szkodliwości czynu inkryminowanego oskarżonej U. K., wynikającej z nieuwzględnienia w sposób prawidłowy i kompleksowy wszystkich okoliczności podmiotowych i przedmiotowych rzutujących na tą ocenę. Zdaniem Sadu Okręgowego z okoliczności przedmiotowego czynu można wysnuć wnioski, iż wina jak i stopień społecznej szkodliwości są nieznaczne i powodują konieczność warunkowego umorzenia postępowania. Trzeba mieć tu przede wszystkim na uwadze to, że rzeczywiście firmy udzielające kredytu bardzo często namawiają do wzięcia pożyczki nie badając rzetelnie możliwości finansowych swoich przyszłych klientów. Nadto wysokość kredytu otrzymanego przez oskarżoną jest nieznaczna. Wreszcie na etapie postępowania odwoławczego oskarżona w całości naprawiła szkodę (k.84) oraz złożyła orzeczenie o zaliczeniu jej do stopnia niepełnosprawności umiarkowanego od dnia 31 .10.2011r.(k.83)

Mając powyższe okoliczności na uwadze oraz incydentalne w zasadzie naruszenie przez oskarżoną porządku prawnego oraz fakt, iż wina i stopień społecznej szkodliwości zarzucanego jej czynu (z uwagi na niską wartość szkody), w istocie rzeczy, nie są znaczne, zaś okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, Sąd Okręgowy umorzył postępowanie karne w stosunku do oskarżonej U. K. na okres próby 1 roku. Zdaniem Sądu Okręgowego sposób życia oskarżonej przed popełnieniem przestępstwa oraz jej właściwości i warunki osobiste, szczególne okoliczności przestępstwa, stanowią pozytywną prognozę na przyszłość, co więcej pozwalają przypuszczać, że oskarżona nie wejdzie ponownie w konflikt z prawem. Oskarżona do chwili obecnej przestrzegała porządku prawnego, toteż czyn, który jej inkryminowano jest zdarzeniem epizodycznym w jej dotychczasowym życiu, zaś dolegliwości związane z niniejszym postępowaniem karnym będą dla niej wystarczającą przestrogą przed ponownym popełnieniem czynu zabronionego.

Brak jest natomiast podstaw by uznać, iż przedmiotowy czyn cechuje znikoma społeczna szkodliwość. Oskarżona miała bowiem świadomość swojej bardzo trudnej sytuacji finansowej, a mimo to zaciągnęła pożyczkę. Nadto unikała kontaktu z przedstawicielami pokrzywdzonej firmy, aby uzgodnić sposób spłaty zaciągniętego kredytu.

Ze względów wychowawczych Sąd Okręgowy zobowiązał oskarżoną U. K. do uiszczenia świadczenia pieniężnego w kwocie 100 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

W tym stanie rzeczy trafny zarzut podniesiony w skardze apelacyjnej Prokuratora Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim odnośnie obrazy przepisów prawa materialnego w postaci przepisu art. 286 § 1 kk oraz zasadny wniosek złożony przez Prokuratora na etapie postępowania odwoławczego o wyeliminowanie nałożonego w punkcie 2 wyroku obowiązku naprawienia szkody stał się bezprzedmiotowy.

Wobec tego, że oskarżona korzystała z obrońcy z urzędu, której koszty nie zostały uiszczone Sad Odwoławczy na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 4 w zw. z § 2 ust 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu z dnia 28 września 2002 (Dz.U. Nr 163 poz. 1348) zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adwokat B. B. kwotę 516,60 złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

W oparciu o przepisy powołane w sentencji wyroku Sąd Okręgowy zwolnił oskarżoną U. K. od opłaty za obie instancje i wydatków poniesionych przez Skarb Państwa w postępowaniu odwoławczym.