Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Joanna Składowska

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2018 roku w Sieradzu na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W.

przeciwko A. W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 10 lipca 2018 roku,

sygn. akt I C 247/18

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. na rzecz A. W. 135 (sto trzydzieści pięć) złotych z tytułu zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I Ca 419/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 10 lipca 2018 r., wydanym w sprawie sygn. akt I C 247/18, Sąd Rejonowy w Łasku oddalił powództwo (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. przeciwko A. W. o zapłatę (pkt 1), zasądzając od powódki na rzecz pozwanego 197 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2).

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

W dniu 15 grudnia 2016 r. została zawarta umowa pożyczki o numerze (...) pomiędzy pozwanym A. W. a (...) Spółką z o.o. z siedzibą w W.. Kwota pożyczki została ustalona na 3 600 złotych. W dniu 30 grudnia 2016 r. pozwany złożył kolejny wniosek o pożyczkę u strony powodowej, otrzymując na tej podstawie dodatkowo kwotę 600 złotych. Pozwany zobowiązany był do spłaty kwot określonych umową w terminie 30 dni, tj. do dnia 14 stycznia 2017 r.

Pismami z dnia 1 marca 2017 r., 16 marca 2017 r. oraz z dnia 15 kwietnia 2017 r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty.

W dniu 21 lipca 2017 r., działająca w imieniu strony powodowej spółka (...) S.A. z siedzibą we W. wystosowała do pozwanego pismo, w którym poinformowała go o wysokości zadłużenia z tytułu ww. pożyczki na dzień 20 lipca 2017 r. W przedmiotowym piśmie podano także numer sprawy - (...) oraz wskazano, iż spłata zadłużenia wynikającego z umowy pożyczki o numerze (...) (łącznie 1 121,10 złotych) może nastąpić na jeden z pięciu podanych rachunków bankowych w różnych bankach. W dniu 31 lipca 2017 r. M. W. (żona pozwanego) dokonała wpłaty kwoty 1 125 złotych na jeden rachunków bankowych wskazanych w piśmie, tj. na rachunek prowadzony przez Bank (...) S.A. o numerze (...). W tytule wpłaty wpisała numer sprawy - (...).

W dniu 4 sierpnia 2017 r. pozwany wysłał na adres spółki (...) S.A. z siedzibą we W. potwierdzenie dokonanej w dniu 31 lipca 2017 r. wpłaty.

Przedmiotowa wpłata, wobec błędnie wskazanego numeru pożyczki nie została odnaleziona w systemie powódki, co skutkowało jej zwrotem na rachunek bankowy M. W. w dniu 12 grudnia 2017 r.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, w tych okolicznościach żądanie zasądzenia kwoty 1 172,85 złotych, jako niespłaconej należności wynikającej z zawartej z pozwanym umowy pożyczki, nie zasługiwało na uwzględnienie.

Wszystkie dane zawarte przelewie są tożsame z treścią pisma, jakie w dniu 21 lipca 2017 r. skierował do pozwanego podmiot działający w imieniu i na rzecz (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W., tj. (...) S.A. we W.. Pozwany dwukrotnie przesłał stronie powodowej oraz (...) S.A. we W. potwierdzenia przedmiotowego przelewu, po uprzedniej konsultacji telefonicznej. Skoro tak, to w ocenie Sądu Rejonowego były podstawy do zaksięgowania przedmiotowej kwoty na poczet zaciągniętej przez pozwanego pożyczki. W ocenie Sądu, pozwany nie może ponosić odpowiedzialności za wadliwe działanie (...) S.A. we W., który to podmiot nie sprecyzował właściwe jakie dane należy wpisać w tytule przelewu, by został on uznany przez stronę powodową za prawidłowy i skuteczny. Dlatego też Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że w dniu 31 lipca 2017 r. pozwany spełnił świadczenie i oddalił powództwo, orzekając jak w punkcie 1 wyroku.

Jak zauważył Sad pierwszej instancji, powód może domagać się od zwrotu przedmiotowej kwoty na podstawie art. 405 k.c., jednakże w innym aniżeli to postępowaniu sądowym.

O kosztach procesu orzeczono na zasadzie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c.

Powódka wniosła apelację od wyroku Sąd Rejonowego, zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając:

1.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 405 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że powód uprawniony jest do domagania się od pozwanego zwrotu przedmiotowej kwoty na podstawie przepisów dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia, podczas gdy podstawę roszczenie powódki stanowi zawarta pomiędzy stronami umowa pożyczki;

2.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie, a także wydanie wyroku sprzecznego z zasadami doświadczenia życiowego oraz logicznego rozumowania, polegające na oddaleniu powództwa w całości z uwagi na przyjęcie, iż roszczenie dochodzone niniejszym postępowaniem zostało przez pozwanego spełnione, podczas gdy brak było podstaw do takiego rozstrzygnięcia, mając na uwadze zebrany w sprawie materiał.

W związku z powyższymi zarzutami skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie na rzecz powódki od pozwanego kwoty dochodzonej pozwem, wraz z odsetkami od dnia wskazanego w pozwie do dnia zapłaty oraz kosztami procesu za pierwszą i druga instancję, w tym kosztami zastępstwa adwokackiego według norm prawem przypisanych; ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację, pozwany wniósł o jej oddalenie na koszt skarżącej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie należy zaznaczyć, że Sąd Rejonowy dokonał w sprawie prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne.

Konstrukcja zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. natomiast wprost wskazuje na to, że skarżąca nie zarzuca błędu co do ustaleń faktycznych, lecz wyciągniętych z poczynionych ustaleń wniosków, co należy poddawać analizie w kontekście prawidłowości stosowania prawa materialnego, nie zaś oceny materiału dowodowego.

Odnosząc się do kluczowej kwestii, czy pozwany wykonał zobowiązanie wynikające z zawartej umowy pożyczki, należy w pełni podzielić argumentację Sądu pierwszej instancji.

Bezsprzecznie spłata zadłużenia pozwanego w wysokości bezspornej między stronami na dzień 20 lipca 2017 r. została dokonana na jeden z rachunków bankowych wskazanych w piśmie z 21 lipca 2017 r., przesłanym do pozwanego przez działającą imieniu strony powodowej spółkę (...) S.A. z siedzibą we W., tj. na rachunek prowadzony przez Bank (...) S.A. o numerze (...). Co prawda, w piśmie wskazano, że w tytule przelewu należy podać numer pożyczki, natomiast wpłacająca podała numer sprawy, także w piśmie wskazany, co mogło rodzić trudności w identyfikacji zobowiązania. Tym niemniej, skarżąca całkowicie pomija fakt, że w dniu 4 sierpnia 2017 r. pozwany wysłał na adres spółki (...) S.A. z siedzibą we W. potwierdzenie dokonanej w dniu 31 lipca 2017 r. wpłaty. W świetle tożsamości nazwisk pożyczkodawcy i wpłacającej i sumy wpłaty, a także zbieżności czasowej wpłaty z przesłaniem korespondencji do pozwanego i powołania się w tytule wpłaty na właściwy numer sprawy, w ocenie Sądu Okręgowego, identyfikacja zobowiązania nie powinna nastręczać trudności, a ewentualne wątpliwości winny zostać rozwiane po otrzymaniu potwierdzenia wpłaty od A. W..

Jeżeli więc wpłacono właściwą kwotę na konto pożyczkodawcy, nastąpiło wykonanie zobowiązania. Zgodnie z art. 356 k.c., wierzyciel może żądać osobistego świadczenia dłużnika tylko wtedy, gdy to wynika z treści czynności prawnej, z ustawy albo z właściwości świadczenia. Jeżeli wierzytelność pieniężna jest wymagalna, wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia od osoby trzeciej, chociażby działała bez wiedzy dłużnika.

W takim wypadku wierzyciel, nie chcąc popaść w zwłokę wobec dłużnika (art. 486 § 2 k.c.), powinien przyjąć świadczenie zaofiarowane mu - nawet bez wiedzy dłużnika - przez osobę trzecią, chyba że osoba ta działa mimo sprzeciwu dłużnika. Kwestię ewentualnego przysługiwania osobie trzeciej roszczenia regresowego wobec dłużnika należy oceniać stosownie do treści stosunku prawnego istniejącego między nią a dłużnikiem.

W świetle powyższego, uiszczona przez żonę pozwanego suma nie powinna być zwrócona, a zatem jej przelew na konto M. W. stanowił świadczenie nienależne.

W tym miejscu należy podnieść, że jakkolwiek wskazanie podstawy prawnej powództwa nie jest wymagane - w myśl zasady da mihi factum, dabo tibi ius - to jednak nie pozostaje bez znaczenia dla przebiegu i wyniku sprawy, albowiem pośrednio określa także okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie pozwu. Jeśli powód buduje jakąś konstrukcję swego żądania, osadzając ją na ściśle wskazanym przepisie prawa materialnego, to tym samym wytycza granice okoliczności spornych i niespornych, które mogą stanowić podstawę faktyczną żądania. Żądanie powództwa określa więc nie tylko jego przedmiot, lecz również jego podstawa faktyczna. Zatem taka zmiana podstawy prawnej, która wymaga także zupełnie innego rozumienia okoliczności faktycznych stanowiących podstawę powództwa narusza art. 321 k.p.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2012 r., IV CSK 345/11, LEX nr 1168552, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2005 r., II CK 556/04, OSNC 2006/2/38, Biul.SN 2005/5/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1993 r., I CRN 156/93 (nie publ.). Skoro w sprawie przedmiotowej przedmiotem żądania był zwrot pożyczki, okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie sprowadzały się do wykazania faktu udzielenia pożyczki, jej wysokości oraz niezwrócenia. Tymczasem okoliczności faktyczne, które uzasadniają roszczenie oparte na konstrukcji bezpodstawnego wzbogacenia są zupełnie inne. Odmiennie przedstawia się też obrona pozwanego. Nie można zatem przyjąć, aby żądanie zwrotu pożyczki i żądanie zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia, stanowiły ten sam przedmiot żądania w rozumieniu art. 321 § 1 k.p.c. W świetle powołanego przepisu, należy więc podzielić zapatrywanie Sądu Rejonowego, że niedopuszczalne było zasądzenie dochodzonego przez powódkę świadczenia pieniężnego na podstawie przepisów art. 405 i następnych k.c.

Na zakończenie trzeba także wskazać, iż wg twierdzeń zawartych w odpowiedzi na apelację, pozwany ponownie dokonał przelewu kwoty 1 125 złotych na konto powódki w dniu 3 lipca 2018 r., co skarżąca pomija.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zasądzając od powódki na rzecz pozwanego kwotę 135 złotych, na którą złożyła się opłata za czynności radcy prawnego (§ 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie).