Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 lutego 2018 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi w sprawie sygn. akt II C 654/16, z powództwa D. K. przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. o zapłatę: 1) oddalił powództwo, 2) zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 4.817 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, 3) nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi kwotę 548,70 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Od wskazanego wyroku apelację złożył powód zaskarżając orzeczenie w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1) naruszenie przepisów prawa procesowego:

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów, której konsekwencją jest sprzeczność powziętych ustaleń faktycznych z treścią zgromadzonego materiału dowodowego tj. a) dowolnym przyjęciu, że powód nieprawidłowo zabezpieczył pojazd przed kradzieżą, w sytuacji kiedy nie wynika to z żadnego przeprowadzonego dowodu, b) dowolnej ocenie treści opinii biegłego, w tym uzupełniającej opinii ustnej złożonej na rozprawie, podczas której biegły przyznał, że drugi kluczyk okazany przez powoda ubezpieczycielowi mógł służyć do obsługi przedmiotowego pojazdu, a brak jest w tym zakresie dowodu przeciwnego do zeznań powoda, przez co należało przyjąć, iż przedłożone przez powoda w toku postępowania likwidacyjnego kluczyki, w sytuacji wymiany stacyjki, służyły do obsługi przedmiotowego pojazdu, przez co nie można czynić powodowi zarzutu, iż przedłożył kluczyki o różnych graniach, gdyż na skutek dokonanej w pojeździe naprawy stacyjki doszło do tego, że pierwotnie używany kluczyk różnił się od kluczyka używanego przez powoda po naprawie, c) dowolnym przyjęciu, że powód nie wymienił stacyjki w przedmiotowym pojeździe, w sytuacji kiedy wynika to z zeznań powoda oraz zeznań świadka N. T., a świadek P. P. nie zaprzeczył, aby w jego zakładzie naprawczym mogła zostać wykonana taka usługa, a ponadto wskazał, że przy wymianie stacyjki na nową klucz też musi być wymieniony na nowy, co potwierdza, że powód musiał posługiwać się innym kluczem służącym do uruchomienia pojazdu niż kluczyk okazany przy zawieraniu umowy ubezpieczenia,

2) naruszenie przepisów prawa materialnego:

- art. 6 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i obciążenie powoda ciężarem dowodzenia w zakresie wykazania okoliczności przeciwnych twierdzeniom pozwanego, w sytuacji kiedy powód udowodnił, iż łączy go stosunek prawny z pozwanym oraz fakt zdarzenia szkodowego objętego treścią umowy ubezpieczenia stron, a nadto w sytuacji kiedy powoda nie mogą obciążać mankamenty postępowania likwidacyjnego, gdyż na poszkodowanego nie powinno się nakładać obowiązku gromadzenia dowodów na wypadek negatywnego wyniku postępowania przed ubezpieczycielem, który winien w ramach postępowania likwidacyjnego ustalić stan faktyczny oraz zebrać i zabezpieczyć dowodowego zdarzenia szkodowego, co w niniejszej sprawie nie nastąpiło,

- art. 815 § 2 i 3 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że odmowę wypłaty świadczenia, w sytuacji wystąpienia zdarzenia szkodowego objętego umową uzasadnia okoliczność niepoinformowania zakładu ubezpieczeń o zmianie stacyjki w ubezpieczonym pojeździe, w sytuacji kiedy okoliczność ta nie ma wpływu na zwiększenie prawdopodobieństwa ziszczenia się wypadku objętego umową ubezpieczenia AC.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za wszystkie instancje.

Na rozprawie apelacyjnej pozwany wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja nie jest zasadna.

Zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane w wyniku prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, jak również w następstwie bezbłędnie zastosowanych przepisów prawa materialnego.

Rozpoczynając analizę zarzutów apelacji, należy odnieść się w pierwszej kolejności do zarzutów prawa procesowego, gdyż prawidłowo ustalony i oceniony stan faktyczny determinuje kierunek dalszych rozważań w aspekcie prawa materialnego.

W pierwszej kolejności za chybiony należało uznać zarzut naruszenia prawa procesowego, tj. przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie bez ich wszechstronnego rozważenia w oparciu o zasady logiki i doświadczenia życiowego oraz poprzez jego wybiórczą ocenę. W myśl powołanego wyżej przepisu ustawy Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia.

Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, iż wbrew twierdzeniom apelującego w rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez tenże Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś wszelkie podniesione w tym zakresie w treści apelacji zarzuty stanowią w istocie jedynie niczym nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi i nieobarczonymi jakimkolwiek błędem ustaleniami Sądu pierwszej instancji.

Z wywiedzionej przez stronę pozwaną apelacji wynika, iż skarżący upatruje naruszenie przez Sąd Rejonowy powołanej wyżej normy prawnej poprzez, błędne jego zdaniem, ustalenia że powód nie wymienił stacyjki w przedmiotowym pojeździe, że powód nie przedłożył w postępowaniu likwidacyjnym kompletu kluczyków do obsługi pojazdu. Zdaniem skarżącego z zeznań świadka N. T. i P. P. wynikało, że taka wymiana stacyjki mogła zostać wykonana.

Tak przedstawiona przez skarżącego argumentacja uznana musiała zostać jednakże za chybioną. Wbrew stanowisku skarżącego bowiem Sąd Rejonowy poczynił w niniejszej sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne, oparte na rzetelnie i wnikliwie przeprowadzonej ocenie materiału dowodowego, zwłaszcza w postaci opinii biegłego sądowego z dziedziny techniki samochodowej i w sposób jasny, czytelny, a także logiczny wyjaśnił, z jakich powodów w jego ocenie za miarodajne dla oceny czy przedłożony przez powoda drugi kluczyk służył do obsługi pojazdu.

W szczególności podzielić należy stanowisko Sądu pierwszej instancji, iż opinia biegłego w sposób pełny i wyczerpujący udzieliła odpowiedzi na wszystkie postawione przez ten Sąd pytania. Słusznie Sąd Rejonowy ustalił, że żaden z dwóch kluczyków okazanych przez powoda nie jest kluczykiem okazanym ubezpieczycielowi w dniu zawierania umowy ubezpieczenia. Nawet jeśli powód dokonał wymiany stacyjki, powód powinien mieć stary kluczyk. Jak wynika z opinii biegłego sądowego przedstawione kluczyki są zupełnie różne niż ten przy polisie, mają różne granie. W tym miejscu odnieść się należy, do szczególnego znaczenia wiedzy specjalistycznej przy ustalaniu cech (tożsamości) okazanych kluczyków. Sąd uzyskał w miarę potrzeby konieczne dla jej ustalenia dane przy pomocy biegłego sądowego. Specyfika oceny dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Odwołanie się przez Sąd Rejonowy do tych kryteriów oceny stanowi więc wystarczające i należyte uzasadnienie przyczyn uznania opinii biegłego za przekonującą. Jednocześnie wskazać należy, wbrew twierdzeniom skarżącego, że Sąd Rejonowy opierając się na opinii biegłego sądowego nie wykluczył, że drugi kluczyk, mógł służyć do obsługi pojazdu, pod warunkiem, że była wykonana wymiana stacyjki.

Reasumując, należy stwierdzić, iż ocena materiału dowodowego w sprawie przez Sąd Rejonowy jest prawidłowa.

Za chybiony należało uznać zarzut naruszenia prawa materialnego w postaci art. 6 k.c., art. 815 § 2 i 3 k.c. skutkującego oddaleniem powództwa. Zarzut ten sprowadza się w istocie do zakwestionowania przyjętej przez Sąd Rejonowy prawidłowej prawnej oceny, iż nie przedstawienie ubezpieczycielowi kompletu kluczyków do skradzionego pojazdu, skutkowało odmową wypłaty odszkodowania.

Przepis art. 805 § 1 k.c. reguluje pojęcie umowy ubezpieczenia, zaś art. 827 § 1 k.c. zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela w razie zawinienia ubezpieczającego. Zgodnie z ostatnio powołanym przepisem, ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności, jeżeli ubezpieczający wyrządził szkodę umyślnie; w razie rażącego niedbalstwa odszkodowanie nie należy się, chyba że umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia stanowią inaczej lub zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności.

Wpływ naruszenia ustalonych przez zakład ubezpieczeń postanowień owu na zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela jest o tyle istotny, iż postanowienia te określają m.in. prawa i obowiązki stron umowy, sposób ustalania wysokości szkody oraz wypłaty odszkodowań lub świadczeń. W ramach upoważnienia ustawowego w świetle przepisów regulujących umowę ubezpieczenia dopuszczalne jest nałożenie na ubezpieczającego określonych obowiązków, zwłaszcza zachowania rozsądnych środków ostrożności przy zabezpieczeniu mienia, czy aktów staranności, których niedopełnienie uprawnia ubezpieczyciela do odmowy wypłaty lub zmniejszenia odszkodowania, jeżeli niedopełnienie tych obowiązków miało wpływ na powstanie bądź zwiększenie szkody.

Zdaniem Sądu Okręgowego umowne wyłączenie odpowiedzialności pozwanego zakładu ubezpieczeń w zakresie szkód powstałych wskutek utraty pojazdu w sytuacji, gdy ubezpieczony nie przedstawi wszystkich kompletów kluczyków pojazdu sprowadza odpowiedzialność ubezpieczyciela do przewidywalnych granic i nie narusza interesu żadnej ze stron. Opisany obowiązek ma wpływ na zmniejszenie prawdopodobieństwa powstania wypadku ubezpieczeniowego i stanowi uzupełnienie powinności wymienionych w ustawie. W zdecydowanej bowiem większości przypadków brak możliwości przedłożenia wszystkich kompletów kluczyków pojazdu będzie dowodem na to, że ubezpieczony nienależycie zabezpieczył samochód przed kradzieżą, np. zostawił kluczyki w pojeździe.

Zgodnie z § 13.1 pkt. 4 o.w.u. w czasie trwania umowy ubezpieczenia ubezpieczający zobowiązany jest zawiadomić (...) SA o zmianie okoliczności, o które (...) SA zapytywał przed zawarciem umowy ubezpieczenia, niezwłocznie po otrzymaniu o nich wiadomości. Powód nie udowodnił, by zawiadomił pozwanego o zagubieniu kluczyka czy jak twierdzi, że wymienił stacyjkę w samochodzie. Niedopełnienie opisanego obowiązku umownego przez powoda miało niewątpliwy wpływ na powstanie szkody, przy braku przedstawienia przez powoda faktów przeciwnych np. zgłoszenia ubezpieczycielowi utraty jednego kluczyka, czy wymiany stacyjki w pojeździe co stanowiło dodatkowy obowiązek umowny, stanowiący rozwinięcie obowiązku ustawowego określonego w art. 815 § 2 k.c. W takich okolicznościach, powód ponosi konsekwencje braku poinformowania pozwanego o wymianie stacyjki nawet jeżeli rzeczywiście do takiej wymiany doszło. Z tych względów można powodowi postawić zarzut rażącego niedbalstwa w rozumieniu art. 827 § 1 k.c.

Zgodnie z treścią art. 815 § 3 k.c. obowiązywało domniemanie ustawowe, że zarówno sam wypadek objęty umową ubezpieczenia, jak i jego następstwa, są skutkiem okoliczności, które zostały zatajone przed ubezpieczycielem, a to uwalniało pozwanego od odpowiedzialności. W świetle powyższego za błędne należało uznać stanowisko skarżącego, że to na pozwanym spoczywał ciężar udowodnienia, iż wypadek ubezpieczeniowy był następstwem okoliczności, które nie zostały podane ubezpieczycielowi z naruszeniem art. 815 § 1 k.c. Było odwrotnie, bowiem to na powodzie ciążył obowiązek wzruszenia domniemania z art. 815 § 3 k.c. Strona powodowa tego domniemania nie obaliła.

Powód nie przedstawił żadnych okoliczności pozwalających na ewentualne rozważenie możliwości przyznania mu odszkodowania z uwagi na zasady słuszności (art. 827 § 1 in fine k.c.).

Mając na uwadze powyższe, należało uznać, iż Sąd Rejonowy w pełni prawidłowo ocenił brak w niniejszej sprawie przesłanek odpowiedzialności strony pozwanej.

Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 385 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.700 zł wynagrodzenie pełnomocnika, stosownie do treści § 10.1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (t.j. Dz.U.2018.265).