Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2018 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mirosława Molenda-Migdalewicz

Protokolant: star. sekr. sądowy Katarzyna Awsiukiewicz

po rozpoznaniu w dniu 03 października 2018 r. w Legnicy

sprawy z wniosku Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. z/s w G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o ustalenie liczby osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia za lata 2005 - 2016

na skutek odwołania Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. z/s w G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 18 stycznia 2018 r.

znak (...)

I.  oddala odwołanie,

II.  zasądza od Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. z/s w G. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Mirosława Molenda-Migdalewicz

Sygn. akt V U 243/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 stycznia 2018 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. stwierdził , że liczba zatrudnionych u płatnika Przedsiębiorstwa(...) Spółka z o.o. w G. w warunkach zagrożenia wynosiła :

- 2005r.- 55 osób,

- 2006r.- 55 osób ,

- 2007r.- 33 osoby,

- 2008r.- 26 osób,

- 2009r.- 24 osoby,

- 2010r.- 16 osób,

- 2011r.- 17 osób,

- 2012r.-13 osób,

- 2013r.-11 osób,

- 2014r.- 12 osób,

- 2015r.- 17 osób,

- 2016r.-15 osób.

W uzasadnieniu decyzji ZUS Oddział w L. wskazał , że powyższa decyzja jest następstwem działania płatnika , który w dniu 04 kwietnia 2017r. dokonał korekt dokumentów ZUS IWA za lata 2005-2016 w zakresie osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia oraz liczby osób poszkodowanych w wypadkach za lata 2007-2008 i w konsekwencji wystąpił do ZUS o weryfikację ustalonej stopy procentowej na ubezpieczenia wypadkowe .

W ocenie ZUS Oddział w L. nie jest prawidłowe stanowisko płatnika , który pomniejszył liczbę pracowników zatrudnionych w warunkach zagrożenia o osoby , co do których wpływ czynników szkodliwych został obniżony do dopuszczalnego poziomu poprzez zastosowanie środków ochrony indywidualnej . Zastosowanie bowiem tych środków może w pewnym stopniu ograniczyć zagrożenie poprzez obniżenie wpływu czynników szkodliwych oddziaływujących na danego pracownika , ale nie eliminuje ich całkowicie ze środowiska pracy . Środki ochrony indywidualnej zabezpieczają pracownika przed szkodliwym działaniem tych czynników na zdrowie. Ma to na celu zmniejszenie indywidualnego ryzyka zawodowego , występującego przy wykonywaniu pracy na danym stanowisku. Podjęcie przez pracodawcę działań mających na celi zminimalizowanie ryzyka zawodowego nie jest tożsame z okolicznością całkowitego wyeliminowania czynników stwarzających to zagrożenie . Czynniki szkodliwe bowiem nadal występują w miejscu pracy .

Zatem , zdaniem ZUS Oddział w L. , interpretacja płatnika nie zasługuje na uwzględnienie , ponieważ w objaśnieniu do pkt. 1i 6 Działu 1 formularza Z-10 wynika , że dane dotyczące liczby zatrudnionych w warunkach zagrożenia powinny odnosić się do pracowników do pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy , na których obiektywnie występuje czynnik zagrożenia przekraczający NDS/NDN, a nie tylko do pracowników , którzy realnie poddani są działaniu czynnika szkodliwego.

Ponadto z objaśnień do pkt. 5 Działu 1 oraz Działu 2 formularza Z-10 nie wynika , aby w tych pozycjach nie uwzględniać tych pracowników zatrudnionych w warunkach zagrożenia na stanowiskach pracy , gdzie przekroczone zostały normy higieniczne NDS/NDN, jeżeli pracownik korzystał ze środków ochrony indywidualnej .

Od powyższej decyzji odwołanie złożył płatnik Przedsiębiorstwo (...) Spółka z o.o. w G. domagając się zmiany zaskarżonej decyzji i przyjęcie , że w latach 205-2016 liczba pracowników zatrudnionych w warunkach zagrożenia była zgodna z deklaracjami korygującymi złożonymi w ZUS Oddział w L. w dniu 04 kwietnia 2017r.

W uzasadnieniu odwołania wskazano , że wydając zaskarżoną decyzję ZUS Oddział w L. naruszył zasadę zaufania obywateli do organów administracji , a także bezkrytycznie oparł się na własnej interpretacji przepisów przyjmując definicję ”osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia” w rozumieniu przepisów ustawy wypadkowej .

Pominięte zostało bowiem w zaskarżonej decyzji stanowisko Głównego Urzędu Statystycznego , które w zakresie definicji osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia nie obejmuje osób , w przypadku których wyeliminowano lub ograniczono wpływ czynnika szkodliwego na stanowisko pracy poprzez zastosowanie środków ochrony indywidualnej .

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie , argumentując jak w zaskarżonej decyzji .

Ponadto wniesiono o zasądzenie od płatnika na rzecz ZUS Oddział w L. kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych .

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Zakład prowadzi działalność od 1949r. , a jako Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Przedsiębiorstwo (...) w G. - działa od 2005r.

Podstawową działalnością zakładu jest produkcja tarcicy, ale dodatkowo produkowane są deski podłogowe i jest impregnowane drewno .

Ogólna powierzchnia tartaku to 79036 m kw.

Transport wewnętrzny to dwie ładowarki (...) i trzy wózki widłowe .

Do produkcji stosowane jest drewno sosnowe , a od 2013r. – dąb i buk .

Do impregnacji drewna stosowany jest preparat (...)oraz(...). Jest to impregnat składający się z dwóch skalników . Przy impregnacji stosuje się roztwór 2%. U płatnika od kwietnia do listopada każdego roku stosowana jest impregnacja zanurzeniowa, a od grudnia do marca zakład wysyła drewno do impregnacji ciśnieniowej do (...)Sp. z o.o. w K. .

W dniu 12 kwietnia 2016r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w G. dokonał kontroli u płatnika stwierdzając , że w zakładzie jest zatrudnionych 63 osoby w tym 52 osoby to pracownicy produkcyjni .

U płatnika jest system pracy jednozmianowy . Prowadzone są przerwy w pracy i rotacja na stanowiskach pracy .

Pracownicy wyposażeni są w odzież ochronną oraz środki ochrony indywidualnej w tym ochronniki słuchu i słuchawki .

W zakładzie występują szkodliwe czynniki biologiczne należące do II grupy zagrożenia , czynniki fizyczne ( pyły drewna , hałas i drgania mechaniczne o działaniu ogólnym).

Stanowiska pracy , gdzie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia:

1. pyły zawierające wolna krystaliczną krzemionkę od 2% do 50%:

- ostrzarz, elektryk( ostrzenie pił trakowych) – pył całkowity – 0.87 NDS, pył respirabilny- 0,53 NDS,

2. pyły drewna z wyjątkiem pyłów drewna twardego, takich jak buk i dąb:

- pomocnik trakowego ( obsługa traka pionowego nr 1 ) – pył całkowity 0,13 NDS,

- pomocnik trakowego ( obsługa traka pionowego nr 2 ) – pył całkowity 0,16 NDS,

- palacz , pracownik podtracza - pył całkowity 0,65 NDS,

- trakowy – pył frakcji wdychanej 0,84NDS,

3. hałas:

- ostrzarz pił – 1,91 NDN,

- trakowy (obsługa traka pionowego nr 1 ) – 0,95 NDN,

- pomocnik trakowego ( obsługa traka pionowego nr 1 ) – 3,24 NDN,

- pomocnik trakowego ( obsługa traka pionowego nr 1 ) – 1,78 NDN,

- pilarz ( obsługa piły tarczowej poprzecznej nr 1 )- 0,91 NDN,

- trakowy ( obsługa traka nr 2 ) – 0,93 NDN,

- pomocnik trakowego ( obsługa traka pionowego nr 2 ) – 2,82 NDN,

- pomocnik trakowego ( obsługa traka pionowego nr 2 ) – 1,38 NDN,

- pilarz ( obsługa piły tarczowej poprzecznej nr 2 )- 0,81 NDN,

- obrzynacz ( obsługa obrzynarki dwustronnej ) – 1,78 NDN,

- pomocnik obrzynacza ( obsługa obrzynarki dwustronnej ) – 0,79 NDN,

- pomocnik obrzynacza ( obsługa obrzynarki dwustronnej ) – 0,68 NDN,

- operator piły tarczowej (...) 0,95 NDN,

- pomocnik operatora piły tarczowej (...) 0,56 NDN,

- operator piły formatowej (...) 0,74 NDN,

- operator wielopiły (...) – 0,95 NDN,

- pomocnik operatora wielopiły ( obsługa wielopiły (...) i piły łańcuchowej spalinowej (...)) – 2,24 NDN,

- operator piły tarczowej poprzecznej przy wielopile (...) – 0,83 NDN,

- operator strugarki czterostronnej (...) 4,27 NDN,

- pomocnik operatora strugarki czterostronnej (...) 2,34 NDN,

- operator wózka widłowego (...) – 0,62 NDN,

- trakowy przy wiacie traka taśmowego poziomego(...) – 0,95 NDN,

- operator ładowarki na placu zakładowym ( obsługa ładowarki kołowej(...)) – 0,14 NDN,

4. drgania ogólne:

- operator wózka widłowego – 0,60 NDN,

- operator ładowarki – 0,54 NDN.

Pomiar poziomu hałasu wykonany 25 listopada 2015r. na stanowiskach :

- operator strugarki (...) 1,78 NDN,

- pomocnik operatora strugarki (...) 1,91 NDN,

- operator strugarki (...) na hali zielonej – 0,39 NDN,

- pomocnik operatora strugarki (...) na hali zielonej – 0,60 NDN,

- operator pojazdu (...) 0,04 NDN.

Podczas przeprowadzonych badań i pomiarów stwierdzono przekroczenie norm hałasu .Dokonano oceny ryzyka zawodowego na stanowisku portier. U płatnika opracowano program działań organizacyjno technicznych ograniczających narażenie na hałas.

W maju 2014r. przeprowadzono w zakładzie rozbiórkę pokryć dachowych z azbestu .

Na terenie zakładu obowiązuje zakaz palenia tytoniu .

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. ustalał dla płatnika Przedsiębiorstwa (...) Spółka z o.o. w G. stopy procentowej składki na ubezpieczenia wypadkowe za okresy rozliczeniowe :

- od 01 kwietnia 2008r. do 31 marca 2009r. – w wysokości 2,45%,

- od 01 kwietnia 2009r. do 31 marca 2010r. - w wysokości 1,96%,

- od 01 kwietnia 2010r. do 31 marca 2011r. oraz od 01 kwietnia 2011r. do 31 marca 2012r. - w wysokości po 2,52% w każdym okresie rozliczeniowym ,

- od 01 kwietnia 2012r. do 31 marca 2013r. ; od 01 kwietnia 2013r. do 31 marca 2014r. od 01 kwietnia 2014r. do 31 marca 2015r. - w wysokości 2,53% w każdym okresie rozliczeniowym,

- od 01 kwietnia 2015r. do 31 marca 2016r. - w wysokości 1,81%,

- od 01 kwietnia 2016r. do 31 marca 2017r. - w wysokości 2, 26%.

W informacji ZUS-IWA za 2007r. płatnik składek wykazał ogółem 5 osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy , a faktyczna liczba poszkodowanych wynosiła w w/w roku – 4 .

W informacji ZUS-IWA za 2008r. płatnik składek nie wykazał osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy , a faktyczna liczba poszkodowanych wynosiła w w/w roku – 1 .

Zmiana liczby poszkodowanych w wypadkach przy pracy wynikała z faktu , że ze zdarzenia mającego miejsce w 2007r. sporządzono protokół powypadkowy w styczniu 2008r. Tym samym osobę poszkodowaną J. N. należało uwzględnić w informacji ZUS-IWA, która byłą sporządzana za 2008r.

W dniu 04 kwietnia 2017r. płatnik dokonał korekt na podstawie stanu ustalonego w zewnętrzną firmę audytorsko- doradczą (...) sp. z o.o. w W. co do liczby poszkodowanych w wypadkach przy pracy w latach 2007-2008 oraz liczby osób wykonujących pracę w warunkach zagrożenia .

Dokonano korekt za w/w lata informacji ZUS – IWA oraz sprawozdań Z-10 za lata 2005-2016 . Korekt sprawozdań Z-10 dokonano na podstawie wykładni przedstawionej przez Urząd Statystyczny w G. z dnia 09 grudnia 2014r. o badaniach Z-10 ” Sprawozdanie o warunkach pracy” realizowanych zgodnie z przyjętą metodologią opracowana przez Departament Badań Demograficznych i Rynku Pracy Głównego Urzędu Statystycznego we Współpracy z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej , Centralnym Instytutem Ochrony Pracy – Państwowym Instytutem Badawczym oraz Głównym Inspektorem Pracy .

dowód :

- akta ubezpieczeniowe : k.1-5, 7-74, 83-90,101-123; zawiadomienie o dokonanych korektach w ZUS –IWA k.6, 75-82 ; protokół kontroli z 20.07.2016r. k. 58 – 66; zawiadomienia o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenia wypadkowe k. 91-100,

- przesłuchanie przedstawiciela płatnika D. S. k. 38 e- protokół z rozprawy z dnia 03.10.2018r. - 00:06:17- 00:30:41.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie bezspornym jest , że u płatnika Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. w G. występują warunki zagrożenia - opisane w ustaleniach faktycznych niniejszego uzasadnienia i na stanowiskach wymienionych w tych ustaleniach .

Fakt ten potwierdzony został czynnościami kontrolnymi przeprowadzonymi u płatnika w dniach : 25 listopada 2015r. i 12 kwietnia 2016r.

Okoliczność ta jest w sprawie bezsporną .

Spornym między stronami pozostawał fakt czy na podstawie wykładni przepisów dotyczących zatrudnienia w warunkach zagrożenia przedstawionych przez Urząd Statystyczny w G. w piśmie z dnia 09 grudnia 2014r. można było dokonać korekt ilości osób zatrudnionych u płatnika składek w warunkach zagrożenia i dokonać korekty wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenia wypadkowe .

W ocenie Sądu stanowisko organu rentowego w tym zakresie jest prawidłowe . Sąd podziela w tym zakresie w pełni stanowisko Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie przedstawione w wyroku z dnia 27 listopada 2012r. , sygn. akt IIIAUa 624/12.

Zauważyć należy , że w latach 2005-2016 pracownicy produkcyjni płatnika składek pracowali w warunkach przekroczeń norm hałasu , narażenia na pył drzewny oraz na drgania ogólne . Jest to” fakt obiektywny , występujący niezależnie od stosowanych przez zakład pracy środków ochrony indywidualnej . Podjęte przez zakład pracy działania nie doprowadziły bowiem do zlikwidowania czy znacznego obniżenia występujących na określonych stanowiskach czynników zagrożenia , a jedynie stworzyły ochronę przez hałasem” i innymi czynnikami zagrożenia” dla poszczególnych osób i to pod warunkiem ścisłego przestrzegania przez pracownika zaleceń pracodawcy”.

Zauważyć należy , że podczas wykonywania badań norm przekroczenia NDN/NDS czynników szkodliwych dla zdrowia nie uwzględnia się środków ochrony indywidualnej , albowiem dokonuje się pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia pracownika w miejscu wykonywania pracy .

Przedstawiona przez płatnika Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w G. wykładnia zawarta w piśmie Urzędu Statystycznego w G. z dnia 09 grudnia 2014r.- w ocenie sądu – nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy .

Wykładnia ta dotyczy sprawozdania Z-10 , które mają znaczenie dla GUS dla celów badawczo- statystycznych . Za rok 2016 kwestię tę regulowało – wydane na podstawie art. 31 ustawy z dnia 29 czerwca 1995r. o statystyce publicznej ( Dz.U. z 2012r. po. 591 ze zm.) Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie określenia wzorów formularzy sprawozdawczych , objaśnień co do sposobu ich wypełniania oraz wzorów kwestionariuszy i ankiet statystycznych stosowanych w badaniach statystycznych ustalonych w programie badań statystycznych statystyki publicznej ( Dz. U. z 2016r., poz. 460 i 1722 oraz zm. Dz.U. z 2017r. poz. 249) .

W aktach ubezpieczeniowych znajduje się pismo z dnia 21 listopada 2017r. Głównego Urzędu Statystycznego Departamentu Programowania i Koordynacji Badań w W. , z którego wynika , że aktualnie istnieje jedynie możliwość nie wykazywania na formularzu Z-10 osób pracujących w warunkach przekroczenia NDS/NDN, gdy pracownicy są chronieni przez środki ochrony indywidualnej, zbiorowej , technicznej , czy też wprowadzone zmiany organizacyjne . Nie oznacza to jednak automatycznie , że osób pracujących w warunkach zagrożenia nie należy wykazać w sprawozdaniach Z-10 w każdym przypadku , gdy zastosowano środki ochrony indywidualnej ( karta 121 akt ubezpieczeniowych ) .

Tak natomiast uczynił płatnik składek składając w dniu 04 kwietnia 2017r. korekty sprawozdań Z-10 za lata 2005-2016 wyłączając z liczby osób pracujących w warunkach zagrożenia tych pracowników , którym zapewnił – jako pracodawca- środki ochrony indywidualnej .

W wyżej wskazanym piśmie GUS w W. z dnia 21 listopada 2017r. wskazano , iż należy traktować indywidualnie każdy przypadek nie wykazania w sprawozdaniu Z-10 osób pracujących w warunkach zagrożenia , gdy pracodawca zastosował środki ochrony indywidualnej . W ocenie Sądu każdy pracownik produkcyjny pracuje w narażeniu nie tylko na hałas , ale i na inne czynniki szkodliwe dla zdrowia np. pył drzewny z uwagi na rodzaj produkcji płatnika ( tartak i impregnacja drewna ) oraz ilość i rodzaj maszyn pracujących w dniu roboczym .

Z kolei składane do ZUS sprawozdania Z-10 nie mają znaczenia dla badań statystycznych – tak jak w GUS – tylko mają znaczenie dla ustalenia wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenia wypadkowe ustalanej na podstawie ustawy z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniach społecznych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ( Dz.U. z 2017r., poz. 1773) . Wynika to – w ocenie sądu - z uzasadnienia projektu w/w ustawy .

W uzasadnieniu projektu zmian legislacyjnych wynika , że celem projektowanej ustawy było stworzenie mechanizmów stymulujących działanie pracodawców, zmierzające do podnoszenia poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy. Podstawowym narzędziem umożliwiającym takie stymulowanie miał0 być różnicowanie składki na ubezpieczenia wypadkowe . Zgodnie bowiem z ustawą z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ubezpieczenia społeczne obejmujące m.in. ubezpieczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych , zatem w ramach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyodrębniony został fundusz wypadkowy, z którego będą finansowane świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych .

Zgodnie z wyżej wymienionym projektem podstawę ustalenia składek na ubezpieczenie wypadkowe stanowi kategoria ryzyka obliczona na podstawie czterech wskaźników częstości dotyczących :

- wypadków przy pracy ogółem ,

- wypadków śmiertelnych i ciężkich ,

- osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia czynnikami szkodliwymi i uciążliwymi dla zdrowia ,

- chorób zawodowych ( wskaźnik uwzględniony przy rodzaju działalności) .

Kategorie ryzyka ( dla płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 pracowników )miały być ustalane dwustopniowo :

- na poziomie działalności – raz na trzy lata ,

- na poziomie płatnika składek – corocznie .

Projekt przewidywał , że docelowo podstawą ustalenia kategorii ryzyka oraz stopy procentowej składki dla wszystkich płatników będą stanowiły dane przekazywane przez płatników składek do ZUS w terminie do 31 stycznia każdego roku .

Zatem skorygowanie przez płatnika składek dla ZUS, dla potrzeb ustalenia zróżnicowanej składki na ubezpieczenie wypadkowe -liczby pracowników zatrudnionych w warunkach zagrożenia na podstawie wykładni GUS w G. z dnia 09 grudnia 2014r. , - nie zasługuje na uwzględnienie . Wykładnia ta została wydana tylko dla celów badań statystycznych , co wynika wprost z przepisów aktów pranych wskazanych w niniejszym uzasadnieniu . Wykładnia ta nie znalazła potwierdzenia również w piśmie 21 listopada 2017r. Głównego Urzędu Statystycznego Departamentu Programowania i Koordynacji Badań w W.- na co sąd wskazywał w niniejszym uzasadnieniu .

Reasumując sąd na podstawie art. 477(14 w indeksie górnym ) § 1 k.p.c., oddalił odwołanie , gdyż nie znalazł podstaw do jego uwzględnienia z przyczyn wymienionych w niniejszym uzasadnieniu .

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 par. 1 i 3 k.p.c. oraz par. 9 ust. 1 pkt. 5 w zw. z par.9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r.w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz.U. z 2015r., poz. 1804 ze zm.).