Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Stosownie do art. 505 ¹³ k.p.c., jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Sąd Okręgowy nie przeprowadził postępowania dowodowego, więc uzasadnienie wyroku zawiera elementy wymienione cytowanym przepisem. Wyjaśnienia wymaga jednak kwestia ustalenia, czy pozwany pozostawał w opóźnieniu w zapłacie.

Sąd Rejonowy w Koszalinie wyrokiem z dnia 8 marca 2018 roku oddalił powództwo wniesione przez M. K. przeciwko M. G. o zapłatę kwoty 510 zł z tytułu kosztów odzyskiwania należności, o jakich mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych w poprzednim brzmieniu.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że strony łączyła umowa przewozu, 26 maja 2015 roku powód wystawił pozwanemu fakturę na kwotę 350 euro, wynagrodzenie zostało zapłacone przelewem bankowym i zaksięgowane na koncie odbiorcy 31 sierpnia 2015 roku. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością we W. wezwała M. G. do zapłaty kwoty 350 euro pismem z dnia 6 sierpnia 2015 roku oraz do zapłaty kwoty 1.481,38 zł pismem z dnia 31 sierpnia 2015 roku. 1 września 2015 roku spółka (...) wystawiła powodowi fakturę tytułem prowizji na kwotę 510 zł netto. 10 września 2015 roku powód wystawił pozwanemu notę księgową tytułem kosztów odzyskania należności na kwotę 510 zł. Sąd pierwszej instancji przyjął, że powód nie nabył uprawnienia do odsetek, ponieważ ostatecznie faktura VAT w prawidłowym brzmieniu została doręczona pozwanemu 29 czerwca 2015 roku i od tego dnia należało liczyć termin zapłaty. Wyznaczony umową (...)-dniowy termin zapłaty upłynął 28 sierpnia 2015 roku i w tym dniu pozwany zlecił przelew należności powodowi. Według Sądu I instancji, fakt, że kwota została zaksięgowana na rachunku bankowym powoda 31 sierpnia 2015 roku nie ma znaczenia i należało przyjąć że uiszczono ją w terminie. W ocenie Sądu, przyznanie powodowi prawa do rekompensaty w kwocie 40 euro wiąże się z koniecznością wykazania, że podejmował działania w celu odzyskania należności objętych fakturą VAT.

Wyrok został zaskarżony w całości apelacją przez powoda, który domagała się jego zmiany przez uwzględnienie powództwa i zarzucił naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., art. 10 ust. 2 w związku z art. 7 ust. 1 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Pozwany domagał się oddalenia apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

1.  Apelacja jest częściowo zasadna. Ponowne rozpoznanie sprawy w postępowaniu apelacyjnym, wyrażające się w ponownym ustaleniu stanu faktycznego sprawy i ocenie zasadności roszczenia na podstawie prawa materialnego, prowadzi do odmiennych wniosków, jak przedstawione przez Sąd I instancji. Sąd Odwoławczy przyjmuje ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny za własne ustalenia, bez konieczności ponownego jego przytaczania, za wyjątkiem ustalenia, w jakiej dacie pozwany pozostawał w opóźnieniu w zapłacie. Ocena prawna, w szczególności w zakresie ustalenia daty zaspokojenia wierzyciela, wymaga dodatkowych uwag.

2.  Odwołując się do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. należy stwierdzić, że roszczenie powoda wynika z normy art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, z uwagi na datę transakcji - 22 maja 2015 roku i zasadę stosowania prawa materialnego obowiązującego w dniu zdarzenia prawnego – w poprzednio obowiązującym brzmieniu. Zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy ma ustalenie, czy pozwany spełnił świadczenie w terminie, więc czy powód nabył uprawnienie do odsetek, które warunkuje możność żądania rekompensaty albo dalej idących kosztów odzyskiwania należności. Na wezwanie strony pozwanej i według jej oceny ostatecznie prawidłowo wypełniona faktura VAT wystawiona przez powoda została doręczona pozwanemu 29 czerwca 2015 roku. Dla rozstrzygnięcia sprawy bez znaczenia pozostaje dokonanie oceny, czy już pierwsza wystawiona przez powoda faktura rodziła obowiązek zapłaty zgodnie z umową, co zostanie niżej wyjaśnione.

3.  Zgodnie z umową strony określiły 60-dniowy termin płatności, który przy przyjęciu że termin ten został wyznaczony przez ostatnią z wystawionych przez powoda faktur - przypadał na dzień 28 sierpnia 2015 roku. Faktura wystawiona przez powoda zawierała numer zlecenia (karta 26), jednak z błędem, mianowicie zamiast „ (...)- (...)” wskazano „167- (...)”. Wbrew twierdzeniu pozwanego, faktura zawierała numer zlecenia, tyle że błędny i to w tak błahym stopniu, który nie uniemożliwiał identyfikacji faktury z wykonanym zleceniem. Konieczność przyporządkowania faktury do zlecenia była przyczyną zawarcia w umowie zapisu zobowiązującego przewoźnika do wskazania numeru zlecenia w fakturze. Nieznaczący błąd popełniony przez stronę powodową nie uniemożliwiał pozwanemu przyporządkowania faktury do zlecenia i dokonania płatności. W konsekwencji interpretacja sformułowania umowy o możliwości przedłużenia terminu zapłaty, w sytuacji kiedy doręczono fakturę niezawierającą numeru zlecenia, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

4.  Wbrew poglądom wyrażonym przez Sąd pierwszej instancji, spełnienie świadczenia pieniężnego następuje w chwili, kiedy wierzyciel ma faktyczną możność dysponowania środkami pieniężnymi, co jak powszechnie przyjęto, w obrocie bezgotówkowym ma miejsce, kiedy rachunek bankowy wierzyciela zostanie uznany kwotą zapłaconą przez dłużnika. Jeżeli data obciążenia rachunku bankowego dłużnika jest wcześniejsza, niż data uznania rachunku bankowego wierzyciela, znaczenie ma oczywiście ta ostatnia data. Przy przyjęciu nawet najdłuższego terminu płatności przypadającego na dzień 28 sierpnia 2015 roku, uznanie rachunku bankowego powoda 31 sierpnia 2015 roku oznacza, że świadczenie spełniono po terminie, więc że powód nabył uprawnienie do odsetek, a w konsekwencji do rekompensaty za koszty odzyskiwania należności w wysokości 40 euro. Rekompensata ta przysługuje wierzycielowi bez konieczności wykazania, że koszty te zostały poniesione; roszczenie o rekompensatę w wysokości 40 euro powstaje po upływie terminów zapłaty ustalonych w umowie lub ustalonych zgodnie z art. 7 ust. 3 i art. 8 ust. 4 tej ustawy (por. uchwała sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015 roku, III CZP 94/15).

5.  Zgodnie z art. 10 ust. 2 cytowanej wyżej ustawy, w przypadku gdy koszty odzyskiwania należności poniesione z tytułu opóźnień w zapłacie w transakcji handlowej przekroczą kwotę, o której mowa w ust. 1, wierzycielowi przysługuje zwrot tych kosztów, w tym kosztów postępowania sądowego, pomniejszonych o tę kwotę. Cytowany przepis w obecnym brzmieniu stanowi o możliwości żądania zwrotu poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających kwotę 40 euro, jednak w uzasadnionej wysokości. W poprzednim brzmieniu przepis nie zawierał takiego zastrzeżenia, jednak jego interpretacja nie może prowadzić do wniosku, że wierzycielowi przysługują wszelkie koszty poniesione z tytułu odzyskiwania należności bez względu na ich wysokość. Termin „uzasadnione” nie jest synonimem sformułowania „poniesione”, powód nie może ograniczyć się do przedstawienia faktury. Kwestia, czy koszty zostały poniesione w granicach uzasadnionych okolicznościami podlega udowodnieniu przez powoda, innymi słowy, to powód powinien udowodnić, że koszt wysłania dwóch wezwań do zapłaty w obrocie gospodarczym zazwyczaj kształtuje się w granicach 350 zł. Z akt sprawy nie wynika, aby spółka (...) wykonywała jakiekolwiek inne czynności na rzecz powoda. Nie ma podstaw do przyjęcia, że poniesione przez powoda koszty miały charakter uzasadniony i odpowiadały zwykłym i przeciętnym kosztom odzyskiwania należności.

6.  Z powyższych przyczyn wyrok na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. podlegał zmianie w zakresie uwzgledniającym rekompensatę za koszty odzyskiwania należności - równowartość kwoty 40 euro przeliczoną na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. Orzeczenie o kosztach procesu podlegało zmianie stosownie do stopnia, w jakim strony utrzymały się z roszczenia, zgodnie z art. 100 k.p.c.

SSO Robert Bury