Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2018 r.

Sąd Rejonowy w Wieluniu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Ewelina Puchalska

Protokolant: sekr. D. S.

po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2018 r. w Wieluniu na rozprawie

sprawy z powództwa K. B.

przeciwko C. Towarzystwu (...) S.A. V. (...)
w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego C. Towarzystwa (...) S.A. V. (...) w W. na rzecz powódki K. B. kwoty:

a)  60 709,13 zł (sześćdziesiąt tysięcy siedemset dziewięć złotych 13/100)
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 marca 2018 roku do dnia zapłaty,

b)  8 453 zł (osiem tysięcy czterysta pięćdziesiąt trzy złote) tytułem zwrotu kosztów procesu,

2.  nakazuje pobrać od pozwanego C. Towarzystwa (...) S.A. V. (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wieluniu kwotę 210,62 zł (dwieście dziesięć złotych 62/100) tytułem wydatków w sprawie.

Sygn. akt I C 504/18

UZASADNIENIE

Powódka K. B. wystąpiła przeciwko pozwanemu C. Towarzystwu (...) S.A. V. (...) w W.
o zapłatę kwoty 60 709,13 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 marca 2018 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 15 lutego 2013 roku powódka jako konsument podpisała wniosek nr (...) o zawarcie z pozwaną umowy indywidualnego ubezpieczenia na życie
w wariancie Gwarancja R. z okresem gwarantowanej wypłaty renty. Wniosek został podpisany w W., w miejscu pracy powódki. W imieniu pozwanej, jako agent ubezpieczeniowy działał A. F.. W toku wypełnienia wniosku obecny była również mąż powódki – M. B. (1). Agent pozwanej przedstawiał powódce oferowany produkt, jako świadczenie dożywotniej renty, przeznaczony typowo dla osób po ukończeniu 65 roku życia. Ogólnie poinformował powódkę o tym, że wcześniejsza rezygnacja z produktu nie jest korzystna. W chwili podpisania wniosku powódka nie znała treści tabeli wykupu polisy na wypadek wcześniejszej rezygnacji, otrzymała ją dopiero wraz z polisą i ogólnymi warunkami umowy, po jej zawarciu. (dowód: wniosek k. 21-25, polisa k. 26, ogólne warunki umowy k. 27-43, zeznania świadka zeznania świadka M. B. na rozprawie w dniu 17.05.2018 r., min. 00:14:58-00:30:11, płyta k. 106, zeznania świadka A. R. na rozprawie w dniu 12.06.2018 r., min. 00:01:32-00:15:46, zeznania powódki na rozprawie w dniu 12.06.2018 r.min. 00:15:46-00:22:19, płyta k. 126)

Na mocy zawartej umowy powódka zobowiązała się do uiszczenia miesięcznych składek w wysokości 2 100 złotych przez okres 30 lat. W zamian pozwany jako ubezpieczyciel począwszy od 01 kwietnia 2013 roku objął powódkę ochroną ubezpieczeniową. W przypadku dożycia przez powódkę 65 roku życia pozwany miał wypłacać jej dożywotnią rentę w wysokości 3 940,90 zł. (bezsporne)

W maju 2017 roku powódka zdecydowała się zakończyć wpłatę składek.
W związku z planowanym wypowiedzeniem umowy pełnomocnik powódki pismem
z dnia 12 maja 2017 roku wezwał pozwanego do podjęcia rozmów ugodowych oraz przesłania wszelkich dokumentów powiązanych z przedmiotową umową ubezpieczenia. W odpowiedzi z dnia 19 czerwca 2017 roku pozwany oznajmił, że nie znajduje podstaw do przedstawienia propozycji ugodowych i udostępnił powódce wnioskowane dokumenty, w tym tabele wykupów. Na dzień 12 maja 2017 roku pobrane przez pozwanego składki od powódki wynosiły łącznie 105 000 zł.
Z przedstawionej powódce tabeli wykupów wynikało, że na dzień 01 kwietnia 2018 roku, w przypadku rozwiązania umowy powódce zostanie wypłacona kwota 44 319,23 zł, stanowiąca 42,21% wpłaconych składek. W dniu 04 stycznia 2018 roku powódka wypowiedziała umowę. W ślad za wypowiedzeniem powódka wezwała pozwanego do zwrotu całej uiszczonej sumy pieniężnej tj. kwoty 105 000 złotych. W odpowiedzi na wezwanie pozwany poinformował o wypłaceniu powódce kwoty 44 290,87 zł, z czego 44 233,59 zł stanowić miała wartość wykupu, a 57,28 zł udział w zysku. (dowód: tabela wykupów k. 84, wezwanie do zapłaty k. 54, decyzja pozwanego k. 60)

Ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie Sąd dokonał na podstawie dokumentów załączonych przez strony, których prawdziwości żadna ze stron nie zaprzeczała. Za wiarygodne Sąd uznał zeznania powódki, a także świadków M. B. (1) i A. F., albowiem są one jasne
i wzajemnie się uzupełniają.

Sąd na podstawie art. 227 k.p.c. oddalił wnioski dowodowe pozwanego
o przesłuchanie świadków H. R., J. D. i P. S., albowiem żadna z tych osób nie uczestniczyła w zawarciu przez strony umowy, zaś analizowanie elementów warunkujących wartość wykupu produktu jest bezprzedmiotowe, gdyż jako zbyt ogólne nie ma znaczenia dla indywidualnego ubezpieczenia. Za bezprzedmiotowe i zbędne z tych samych powodów uznać należało też przeprowadzenie dowodu
z opinii biegłego aktuariusza. (postanowienie k. 105)

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Umowa będąca przedmiotem sporu w niniejszej sprawie zalicza się do umów
o charakterze mieszanym. Niewątpliwie jest stosunkiem zobowiązaniowym, w którym główne obowiązki stron mają źródło w przepisie art. 805 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. W przypadku ubezpieczenia osobowego świadczenie ubezpieczyciela polega na zapłacie umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej (§ 2 pkt. 2). Najczęściej dodatkowe postanowienia tej umowy wskazują również na aspekt kapitałowy związany z inwestowaniem kapitału i założeniem istnienia długotrwałego stabilnego stosunku prawnego łączącego strony w celu zgromadzenia jak najwyższego kapitału i wygenerowania możliwie najlepszego efektu ekonomicznego dla ubezpieczającego, co zapewnia także ubezpieczycielowi określone korzyści (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2013 r., I CSK 149/13, Legalis nr 753681).

Z ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie wynika, iż w zamian za składki ubezpieczeniowe pozwany zobowiązał się do udzielenia powódce ochrony ubezpieczeniowej na wypadek dożycia przez nią 65 roku.

Zdaniem Sądu podzielić należy stanowisko powódki, która kwestionuje legalność i zasadność potrąconej jej z uiszczonych składek kwoty 60 709,13 zł na podstawie tabeli wykupów, stanowiącej wzorzec umowny, który nie został jej doręczony w momencie zawarcia umowy. Zgodnie bowiem z art. 384 § 1 k.c. dla wiążącego charakteru wzorca konieczne jest jego doręczenie przed zawarciem umowy. W konsekwencji wzorzec umowny, który stanowił podstawę do pomniejszania wypłacanych środków w przypadku przedwczesnego zakończenia stosunku prawnego nie może wywoływać żadnych skutków prawnych. Z tabeli wykupów nie wynika według jakiego wzoru, mechanizmu następuje wyliczenie kwot wykupu, zaś ich wysokość jawnie wskazuje, że pozwany bezpodstawne wzbogaca się w sytuacji wcześniejszej rezygnacji ubezpieczonego z umowy. Jak wynika z okoliczności sprawy powódka przez zawarciem umowy, ani też po jej zawarciu nie miała wpływu na treść tabeli, ani możliwości negocjowania wysokości wykupu.

Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej
z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Za nieuzgodnione indywidualnie uważa się te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 3 i 4). Bez znaczenia więc w świetle tych unormowań pozostaje argumentacja pozwanego
dotycząca kosztów związanych z wykonywaniem umowy, czy ryzykiem finansowym ubezpieczyciela.

W przedmiotowej sprawie za niedozwolone postanowienia umowne, a więc takie na których treść powódka nie miała rzeczywistego wpływu, narzucone przez ubezpieczyciela, uznać należy zapisy zawarte w tabeli wykupów, dotyczące ich wysokości. Takie postanowienie umowne niewątpliwie mieści się w katalogu niedozwolonych klauzul umownych wymienionych w art. 385 ³ pkt. 16 i 17 k.c., a więc takich, które nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy (pkt. 16) oraz nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego (pkt. 17).

Mając powyższe na względzie, stwierdzić należy, iż postanowienia umowne dotyczące wartości wykupu polisy stanowią niedozwoloną klauzulę abuzywną i jako nieuzgodnione indywidualnie z powódką są nieważne i powódki nie wiążą.
Zatem zatrzymaną przez pozwanego łączną sumę składek uiszczonych przez powódkę w kwocie 60 709,13 zł uznać należy za świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. (condictio sine causa), a więc korzyść majątkową uzyskaną bez podstawy prawnej, która na podstawie art. 405 w zw. 410 k.c., podlega zwrotowi.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w pkt. 1 wyroku. O odsetkach od zasądzonej kwoty orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 476 k.c.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Składają się na nie opłata od pozwu w kwocie 3 036 zł, koszty zastępstwa prawnego pełnomocnika wraz z opłatą skarbową w łącznej kwocie 5 417 zł oraz wydatki dotyczące stawiennictwa świadka w kwocie 210,62 zł.