Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Barbara Orechwa-Zawadzka (spr.)

Sędziowie: SA Alicja Sołowińska

SA Sławomir Bagiński

Protokolant: Ewa Daniluk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 grudnia 2018 r. w B.

sprawy z odwołania A. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawcy A. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 3 lipca 2018 r. sygn. akt V U 380/17

1.oddala apelację,

2. zasądza od A. M. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

SSA Alicja Sołowińska SSA Barbara Orechwa-Zawadzka SSA Sławomir Bagiński

sygn. akt III AUa 725/18

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 6 kwietnia 2017 r. wydaną na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U.2017.1383 j.t.) odmówił A. M. prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Organ rentowy stwierdził, że wnioskodawca na dzień 01.01.1999 r. nie udokumentował żadnego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych wykonywanego stale i w pełnym wymiarze pracy. Nie zaliczono okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych od 23.06.1979 r. do 31.12.1998 r. w B.- (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym obecnie (...) S.A. z uwagi na to, że przedłożone świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 09.03.2017 r. nie spełnia wymogów formalnych – wydane zostało na podstawie oświadczenia pracowników, natomiast zgodnie z § 2 pkt. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r. okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył A. M. wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury z uwagi na pracę w szczególnych warunkach oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego się kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 3 lipca 2018 r. oddalił odwołanie i obciążył wnioskodawcę kosztami procesu na rzecz pozwanego w kwocie 180 zł.

Z ustaleń Sądu wynikało, iż A. M. urodził się (...) Wniosek o przyznanie prawa do emerytury złożył w dniu 23 marca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w zaskarżonej decyzji odmówił skarżącemu przyznania emerytury, bowiem nie udokumentował on żadnego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy, wynoszącego co najmniej 15 lat.

Ubezpieczony nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2017.1383 j.t.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, czyli 1 stycznia 1999 r., osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn i 60 lat dla kobiet oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27–20 lat dla kobiet, 25 lat dla mężczyzn. Z kolei w myśl ust. 2 tego przepisu emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Natomiast art. 32 ust. 2 wyżej wymienionej ustawy stanowi, że dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ustępie 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

W tym też zakresie należy stosować przepisy obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 3 i 4 w/w rozporządzenia pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie A nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz posiada wymagany okres zatrudnienia wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

A. M. w myśl powyższych przepisów, aby uzyskać prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach przysługującej w obniżonym wieku, powinien wyżej wymienione warunki spełnić łącznie.

Spór dotyczył zaliczenia do warunków szczególnych okresu pracy od 23.06.1979 r. do 31.12.1998 r. w B.- (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym obecnie (...) S.A.

Z uwagi na konieczność ustalenia, czy powołany przez odwołującego okres zatrudnienia należało zaliczyć do okresu pracy w szczególnych warunkach, Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe. Oparł się w tej mierze na dołączonej do akt dokumentacji emerytalnej, aktach osobowych, zeznaniach świadków i opinii biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, wyceny maszyn, urządzeń i pojazdów obrabiarki i technologii procesów wytwarzania.

Ze świadectwa pracy w szczególnych warunkach z dnia 9 marca 2017 r. wynikało, że A. M. w czasie zatrudnienia w w/w okresach od dnia 23.06.1979 r. do dnia 31. (...). stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace zbrojarskie i betoniarskie wykaz A, dział V, poz. 4 na stanowisku zbrojarz, wymienionym w wykazie A, dziale V, poz. 4, pkt. 1.

Odwołujący A. M. wskazał, że był zatrudniony w (...) 67 na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy początkowo jako mechanik, potem betoniarz zbrojarz, a w międzyczasie ukończył kurs spawacza i był spawaczem. Dodał, że uprawnienia spawacza zdobył w lipcu 1979 r., a poza tym wykonywał prace zbrojarskie i betoniarskie. Podał, że w dokumentacji pracowniczej figurował jako ślusarz remontowy, ponieważ takie były zwyczaje w przedsiębiorstwie. Stwierdził, że nie wykonywał prac ślusarskich, a ślusarze przyjeżdżali z B. spawał zaś spawarką elektryczną.

Sąd po przesłuchaniu świadków J. W. (1), J. W. (2), B. W., którzy potwierdzili, iż wnioskodawca wykonywał prace zbrojarskie i betoniarskie, i pracował „pod gołym niebem”, stwierdził, iż na podstawie samych tylko zeznań świadków i odwołującego, nie jest w stanie ustalić, jaka była kwalifikacja prawna pracy odwołującego w spornym okresie, bowiem do poczynienia tych ustaleń należało zasięgnąć wiadomości specjalnych. Z tego względu Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu bhp na okoliczność charakteru pracy, którą wykonywał odwołujący w spornym okresie, w szczególności, czy była to praca w warunkach szczególnych i czy legitymuje się on 15 letnim stażem takiej pracy

Biegły sądowy w sporządzonej przez siebie opinii (k.40-48) wskazał, że odwołujący się świadcząc pracę na stanowisku ślusarza remontowego- brygadzisty w Warsztacie Remontowym (...) w H. (w wymiarze 12 lat, 4 miesięcy i 8 dni)- nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych w oparciu o wymagania R.R.M. Odwołujący się w tym czasie, jak wynika to z zakresu obowiązków oraz zeznań świadka, wykonywał swoje obowiązki na terenie warsztatu mechanicznego i polegały one na zapewnieniu nadzoru na stanem wyposażenia technicznego, narzędzi, osłon oraz innych urządzeń i przyrządów do produkcji płyt (...).

Biegły wskazał, że odwołujący świadcząc pracę na stanowisku betoniarza- mechanika wykonywał zarówno czynności w warunkach szczególnych, tj. prace zbrojarskie i betoniarskie (wykaz A, dział V, poz. 4 – prace zbrojarskie i betoniarskie), ale również prace nie będące pracami w warunkach szczególnych (czynności mechanika) w oparciu o wymagania R.R.M. Wobec tego praca na powyższym stanowisku (betoniarz, mechanik) ze względu nie niespełnienie wymagań ujętych w § 2.1 rozporządzenia (konieczność wykonywania pracy na danym stanowisku w warunkach szczególnych - stale i w pełnym wymiarze czasu pracy)nie może być uznana jako wykonywana w warunkach szczególnych. Nadto biegły wskazał, że z informacji znajdujących się w aktach sprawy wynikało, że pracodawca odwołującego się prawidłowo określał w angażach pracowników zajmowane przez nich stanowiska pracy, i zapisy te były zgodne z wykonywaną pracą.

Biegły podkreślił, że w jego ocenie całość załączonej do akt sprawy dokumentacji, a przede wszystkim informacje znajdujące się w aktach osobowych, nie pozwalają na stwierdzenie, że odwołujący w spornym okresie pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danych stanowiskach pracy w oparciu o R.R.M., w łącznym wymiarze minimum 15 lat.

W związku z zastrzeżeniami wnioskodawcy do opinii biegłego, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłego. W tej opinii biegły podtrzymywał swoje stanowisko wyrażone w opinii głównej.

Sąd I instancji w pełni podzielił wnioski zawarte w opinii biegłego, uznając ją za fachową, logiczną, pełną i należycie umotywowaną. Biegły dysponował wymaganymi w sprawie kwalifikacjami i odpowiednią wiedzą, a opinię oparł na zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Opinię swoją biegły uzasadnił, odwołując się do specyfiki pracy odwołującego się w spornych okresach.

W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie może zostać uwzględnione, bowiem wnioskodawca nie wykazał, aby spełnił warunek posiadania co najmniej 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Wobec powyższego Sąd I instancji oddalił odwołanie (art.477 ¹⁴§ 1 kpc ) oraz orzekł o kosztach postępowania na mocy art. 98 kpc.

Apelację od powyższego wyroku złożył A. M., zarzucając naruszenie prawa procesowego, tj.

1.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, w miejsce swobodnej, oceny zebranego sprawie materiału dowodowego, przejawiającej się w nierzetelnej i nieuwzględniającej zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego oceny materiału dowodowego, skutkującej przyjęciem, iż do ustalenia charakteru pracy ubezpieczonego w spornym okresie niezbędne jest zasięgnięcie opinii biegłego z zakresu bhp i oparcie rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie wyłącznie o ustalenia zawarte w rzeczonej opinii, pomimo, że

a)  opinia biegłego została oparta na błędnym założeniu, iż pracodawca ubezpieczonego określał w angażach pracowników zajmowane stanowiska pracy i były one zgodne z wykonywaną pracą, gdyż w rzeczywistości określenie i zmiana stanowisk pracy zajmowanych przez ubezpieczonego odbywało się w sposób dowolny, bez zmiany umowy o pracę bądź zmiany zakresu obowiązków pracowniczych, a rzeczywiście zajmowane przez ubezpieczonego stanowisko pracy nie było zbieżne z tym widniejącym w aktach osobowych,

a)  z dowodu z przesłuchania stron i zeznań świadków wynika, że ubezpieczony pracował w pełnym wymiarze czasu pracy jako betoniarz-zbrojarz oraz spawacz, natomiast nie wykonywał prac ślusarskich oraz mechanicznych, co pozostaje w sprzeczności z ustaleniami płynącymi z opinii biegłego,

2.  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niedostateczne uzasadnienie zaskarżonego wyroku, przejawiające się w pominięciu w uzasadnieniu oceny części materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz w niewskazaniu przez sąd przyczyn, dla których odmówił wiarygodności i mocy dowodowej dowodom z zeznań świadków oraz przesłuchania stron.

Mając powyższe na uwadze, skarżący wnosił o:

1.  zmianę zaskarżonego orzeczenia i przyznanie ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych,

2.  zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie

3.  uchylenie zapadłego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela ustalenia Sądu I instancji oraz ocenę prawną dokonaną przez ten Sąd.

Niezasadny jest zarzut naruszenia art. 233§ 1 kpc. Rozpoznając odwołanie wnioskodawcy, Sąd I instancji przeprowadził właściwe postępowanie dowodowe, wyczerpał wszystkie możliwe środki dowodowe ( dopuścił dowód z dokumentów zawartych w aktach osobowych, dowód z akt sprawy VU 1697/12, dowód z zeznań świadków oraz wnioskodawcy jako strony, dowód z opinii biegłego z zakresu bhp).

Dzięki temu Sąd dysponował bogatym materiałem dowodowym, który został omówiony w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Dokumenty z akt osobowych wskazywały, iż skarżący był zatrudniony jako ślusarz remontowy od marca 1977 r. do 1991 r., od 1989 r. dodatkowo przyjął obowiązki brygadzisty Warsztatu Mechanicznego poligonu (...) w H.; jako betoniarz miał angaż za okres od 1991 r. do 1998r. Brak jest w aktach osobowych dokumentu, który zmieniałby stanowisko wnioskodawcy ze ślusarza na betoniarza.

Przesłuchani w sprawie świadkowie zeznawali na okoliczność charakteru zatrudnienia wnioskodawcy i wykonywanych przez niego czynności. Świadkowie zeznali, iż wnioskodawca pracował jako zbrojarz, betoniarz, spawacz. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Świadek J. W. zeznał ponadto, iż nie wie czy wnioskodawca wykonywał prace ślusarskie. Należy, zdaniem Sądu Apelacyjnego, zwrócić uwagę na treść zeznań złożonych przez A. M. w sprawie VU 1697/12, kiedy to zeznając jako świadek zeznał w dniu 25 kwietnia 2013 r. (k.44 w/w akt), iż pracował w B. – (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym od 7 marca 1979 r. do rozwiązania poligonu (...) (19 lat) jako ślusarz – mechanik, spawacz. Początkowo ślusarzy – mechaników było około 12, a pod koniec 6.

Z kolei z dołączonych w celach dowodowych akt osobowych świadka J. W. (2) wynika, iż miał on angaże na stanowisko zbrojarz – betoniarz, suwnicowy.

W tej sytuacji teza skarżącego o nierzetelnym prowadzeniu akt osobowych w B. – (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym, jest pozbawiona jakichkolwiek podstaw. Gdyby wnioskodawca – tak jak J. W. (4) – pracował jako betoniarz, zbrojarz, spawacz w pełnym wymiarze czasu pracy, to z całą pewnością znalazłoby to odzwierciedlenie w jego aktach osobowych (tak jak w przypadku J. W. (2)). W tym stanie sprawy same zeznania świadków nie mogły prowadzić do stanowczych ustaleń, że wnioskodawca wykonywał pracę betoniarza, zbrojarza, spawacza stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a tylko taka praca mogłaby zostać zaliczona do warunków szczególnych. Również opinia biegłego sądowego z zakresu bhp stwierdza, iż nie ma podstaw do uznania, iż wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze pracował w warunkach szczególnych. Opinia ta wraz z jej uzupełnieniem została prawidłowo oceniona przez Sąd I instancji.

Niezasadny jest zarzut apelacji naruszenia przepisu art.328 § 2 kpc. W sytuacji, gdy dowody z dokumentów nie pozostawiają wątpliwości co do stanowiska zajmowanego przez wnioskodawcę (a zarzut nierzetelnego prowadzenia akt osobowych jest bezzasadny, o czym była wyżej mowa), to zeznania świadków oraz strony pozostające w sprzeczności z wiarygodnymi dowodami z dokumentów z akt osobowych, nie mogą same w sobie stanowić podstawy wyrokowania. Należy przy tym zauważyć, iż świadkowie nie twierdzili, iż wnioskodawca wykonywał wyłącznie pracę betoniarza, zbrojarza i spawacza, ani iż wykonywał tę pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W świetle powyższego należy stwierdzić, iż zarzuty apelacji są niezasadne. Wnioskodawca nie spełnił jednego z warunków, od których zależy prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach tj. nie udowodnił okresu co najmniej 15 lat wykonywania takiej pracy, a zatem wcześniejsza emerytura wnioskodawcy nie przysługuje (art.184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Z tych względów apelacja podlegała oddaleniu (art. 385 kpc), zaś o kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 10 ust.1 pkt 2) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r. poz.265 , t.j.).-

SSA Alicja Sołowińska SSA Barbara Orechwa-Zawadzka SSA Sławomir Bagiński