Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Elblągu V Wydział Cywilny Rodzinny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jolanta Hryniewicz /spr./

Sędziowie: SO Małgorzata Milkiewicz

SO Lidia Kryszewska-Watkowska

Protokolant: st. sekr. sąd. Sylwia Szulc

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2014 r.

na rozprawie

sprawy z powództwa R. S. (1)

przeciwko małoletniemu M. S. zastąpionemu przez matkę R. S. (2)

o uchylenie obowiązku alimentacyjnego

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Elblągu

z dnia 25 października 2013r., w sprawie III RC 417/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w części orzekającej o kosztach procesu w ten sposób, że w miejsce kwoty 1217 zł. zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 180 zł.

II.  oddala apelację w pozostałej części,

III.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 90 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt. Ca 207/13

UZASADNIENIE

R. S. (1) po ostatecznym sprecyzowaniu żądania domagał się uchylenia obowiązku alimentacyjnego na rzecz małoletniego M. S., za okres od kwietnia 2013 r. do lipca 2013 roku

Przedstawicielka ustawowa małoletniego pozwanego R. S. (2) domagała się oddalenia powództwa.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Elblągu oddalił powództwo.

Orzeczenie powyższe było wynikiem następujących ustaleń i wniosków :

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 06 grudnia 2012 r. w sprawie III RC 355/12 zasądzono od R. S. (1) na rzecz małoletniego M. S. alimenty w kwocie po 700 zł miesięcznie, poczynając od dnia 01 maja 2012 r.

W punkcie II wyroku rozwodowego z dnia 05 grudnia 2002 r. wydanego w sprawie I 1 C 1219/02 Sąd Okręgowy w Elblągu ustalił miejsce zamieszkania małoletniego M. S. urodzonego w dniu (...) przy matce R. S. (2). Wykonywanie władzy rodzicielskiej pozostawiono obojgu rodzicom.

W dniu 20 kwietnia 2013 r. pomiędzy małoletnim, a jego matką doszło do kłótni. Powodem był nieporządek w pokoju chłopca, przekroczony przez niego limit abonamentu telefonicznego. Wynikiem nieporozumienia było to, że małoletni opuścił w godzinach wieczornych mieszkanie i udał się do swojej babci ojczystej na ul. (...) w E.. Wówczas też M. podjął decyzję, że zamieszka z ojcem, bowiem nie może dojść z matką do porozumienia. W dniu 24 kwietnia 2013 r. chłopiec zabrał swoje rzeczy z miejsca zamieszkania matki, jednak po jakimś czasie wrócił. Sytuacja, że M. jakiś czas przebywał w mieszkaniu matki przy ul. (...) i przez jakiś czas w mieszkaniu babci przy ul. (...), trwała właściwie do końca wakacji. Rodzice małoletniego pozwanego mają problemy wychowawcze z synem i czasami rozwiązanie tych problemów próbują przerzucić na drugiego z rodziców. Małoletni to wykorzystuje i w zależności od okoliczności chce mieszkać z ojcem lub matką. Powód zamieszkuje obecnie u swojej matki i ojczyma, dom w Ł. został wystawiony na sprzedaż. W lipcu 2013 r. R. S. (1) wyjeżdżał do (...)w celach zarobkowych. Powód ma problemy finansowe, od grudnia 2013 r. planuje podjąć pracę i zlikwidować działalność gospodarczą.

W I semestrze roku szkolnego 2012/2013 M. uczył się w Zespole Szkół nr (...) w E.. Z uwagi na to, że nie szło mu najlepiej w tej szkole, sąsiadka J. P. zaproponowała, żeby w II semestrze przeniósł się do Gimnazjum w G., gdzie ona jest nauczycielem. W ocenie świadka była to jedyna szansa na ukończenie przez M. gimnazjum. R. S. (2) napisała podanie z prośbą o przeniesienie syna i - za zgodą M. - od nowego semestru rozpoczął naukę w G.. Chłopiec został przeniesiony do klasy, w której J. P. była wychowawcą. Kiedy M. mieszkał z matką, razem z wychowawczynią jeździł do szkoły. Po wyprowadzeniu się od matki M. do szkoły zaczął jeździć pociągiem. W maju lub czerwcu 2013 r. kilka razy zdarzyło się, że M. jechał z panią P. do szkoły bądź z nią wracał. W poprzedniej szkole M. uczył się języka rosyjskiego, natomiast w G. nauczano języka niemieckiego. Przedstawicielka ustawowa opłacała synowi korepetycje z języka rosyjskiego, matematyki i chemii. Jeżeli chodzi o korepetycje z języka rosyjskiego, to kosztowały one około 240 zł miesięcznie, podobne kwoty wchodziły w grę przy innych przedmiotach.

W dniu 12 kwietnia 2013 r. R. S. (2) złożyła wniosek do komornika sądowego H. K. o egzekucję alimentów. Zaległość alimentacyjną na dzień 16 kwietnia 2013 r. ustalono na kwotę 1100 zł, a w dniu 21 czerwca 2013 r. wzrosła ona do kwoty 2085,70 zł.

Sąd I instancji przywołał art. 138 k.r.o. stosownie do którego w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. W orzecznictwie i w piśmiennictwie utrwalony jest pogląd, zgodnie z którym przez zmianę stosunków w rozumieniu powyższego przepisu należy w szczególności rozumieć istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub istotne zmniejszenie albo ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji.

W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie strona powodowa nie udowodniła w żaden sposób, że zaistniały okoliczności przemawiające za uchyleniem obowiązku alimentacyjnego.

Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej (art. 113 k.r.o.).

W wyroku rozwodowym ustalono, że M. winien mieszkać z matką. Naturalną jednak rzeczą jest (szczególnie w kontekście cytowanego wyżej przepisu), że dziecko utrzymuje kontakty z drugim z rodziców. Określenie wysokości alimentów winno tę okoliczność uwzględniać, dlatego też zasądzone świadczenie pieniężne na dziecko – płatne do rąk matki – bierze pod uwagę fakt, że małoletni jakiś czas w skali miesiąca przebywa np. u ojca. Spędzanie z dzieckiem czasu nie rodzi po stronie ojca od razu roszczenia o uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Takie żądanie byłoby możliwe, gdyby rzeczywiście wskutek orzeczenia sądu lub działań faktycznych centrum życiowym M. stało się miejsce zamieszkania ojca. Z zeznań świadka J. P. wynika, że małoletni w jakimś sensie wykorzystał konflikt panujący między rodzicami i w zależności od własnych potrzeb mieszkał trochę z matką, a trochę z ojcem. Sytuacja ta spowodowała, że oboje rodzice w spornym okresie ponosili wydatki związane z utrzymaniem syna.

Reasumując, powód nie wykazał w żaden sposób, że w drugim kwartale ponosił większe wydatki na utrzymanie syna niż jego była żona, że w ogóle posiadał środki na ten cel, bo - jak wspomniano wyżej – problemy z bieżącym regulowaniem alimentów pojawiły się już kilka dni przez przeprowadzeniem się M. (wniosek egzekucyjny złożono w dniu 12 kwietnia 2013 r.).

Powody te legły u podstaw oddalenia powództwa w sprawie

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

W apelacji od powyższego wyroku powód zarzucił naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, a w szczególności brak oceny z jakich powodów Sąd I instancji dał wiarę jednym świadkom odmawiając tej wiarygodności pozostałym oraz nierozpoznanie istoty sprawy ,a w szczególności brak rozstrzygnięcia w kwestii żądania ewentualnego powoda stosownie do którego domagał się on ustalenia, że w okresie od kwietnia do lipca 2013 roku spełnił swój obowiązek alimentacyjny poprze osobiste starania o wychowanie i sprawowanie pieczy nad małoletnim pozwanym.

Skarżący zarzucił także błędne rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu, a w szczególności nie zastosowanie przepisu art. 102 kpc, mimo że były ku temu podstawy faktyczne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda była nieuzasadniona.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że wyrok Sądu Rejonowego odnośnie żądania powoda jest trafny , choć nie wszystkie argumenty zawarte w uzasadnieniu orzeczenia Sąd odwoławczy podziela.

Nie jest prawdą , co wywodził powód, że matka dziecka złożyła u komornika wniosek egzekucyjny w przedmiocie alimentów, mimo że syn się od niej wyprowadził,

Jak słusznie zauważył Sąd orzekający powód nie łożył alimentów w takiej wysokości w jakiej był zobligowany , nie uiścił w całości alimentów za miesiąc marzec 2013 roku i ta przesłanka legła u podstaw skierowania wyroku do przymusowej egzekucji w dniu 12 kwietnia 2013 roku przez matkę uprawnionego. Nie ma więc związku przyczynowego między zamieszkaniem uprawnionego u ojca w dniu 20 kwietnia 2013 roku, a złożeniem przeciwko powodowi wniosku egzekucyjnego u komornika, jak skarżący próbował sugerować.

Nie ma też żadnych podstaw, by skutecznie domagać się uchylenia obowiązku alimentacyjnego nawet na jakiś czas , w sytuacji gdy uprawniony jest małoletni, nie ma majątku ,ani własnych środków i nie jest się w stanie samodzielnie utrzymać.

Rzeczą Sądu I instancji było zatem rozpoznać żądanie powoda zgłoszone w toku procesu jako ewentualne tj ustalić, czy powód w okresie od kwietnia do lipca 2013 roku spełnił swój obowiązek alimentacyjny w stosunku do pozwanego poprzez osobiste starania o jego wychowanie i sprawowanie nad nim osobistej pieczy.

Takie żądanie jest także nieuzasadnione.

W warunkach niniejszej sprawy należało mieć na uwadze, że pozwany ma lat 16 ,sprawia rodzicom kłopoty wychowawcze oraz kłopoty w nauce i w sytuacji gdy rodzice nie są w stanie się porozumieć w kwestii wychowania syna i wspólnie roztoczyć nad nim opieki i się wspierać, nastolatek nimi manipuluje. Jeśli jest w konflikcie z jednym rodzicem „ucieka” do drugiego z nich. Tak było w niniejszej sprawie, kiedy matka stawiała wymagania, syn wyprowadził się do ojca i mieszkał tam jakiś czas, przy czym było to mieszkanie babci ojczystej , u której mieszkał także powód.

Nie mogła to być jednakże przesłanka, by zmieniać zakres obowiązku alimentacyjnego powoda na czas, gdy syn u niego przebywał.

Pozwany zmienił szkolę, nie ma wątpliwości, że potrzebna była mu pomoc w nauce , którą finansowała matka. Z akt wynika, że do nowej szkoły pozwany dojeżdżał zarówno z wychowawczynią, która jest sąsiadką matki ( co oznacza, że przebywał wówczas u matki) ,jak i pociągiem z mieszkania babci. Sam małoletni pozwany słuchany w sprawie o zmianę miejsca pobytu dziecka (sygn. akt III RC 431/13 k-27) twierdził, że mieszka i z ojcem i z matką, a pisma do akt sugerujące, że zamieszkał z ojcem pisał na żądanie ojca i babci , co zresztą z pewnością nie było wychowawcze.

Tak więc nie sposób uznać, że powód sprawował sam bezpośrednią opiekę nad synem i dostarczał mu środków utrzymania w przez dwa miesiące, poczynając od 20 kwietnia 2013 roku. Pozwany wymagał w tym czasie nakładów finansowych , których powód nie poniósł, a które matka ponosiła ze ściągniętych alimentów.

Okres dwumiesięczny kiedy nastoletni pozwany mieszkał z ojcem u babci, przebywając także u matki nie stanowi żadnej podstawy do zmiany zakresu obowiązku alimentacyjnego w kierunku żądanym przez powoda. Wbrew zrzutom apelacji nie sposób ustalić precyzyjnie po jakim czasie pozwany wrócił do matki i jak w spornym okresie „wędrował” między mieszkaniem babki a mieszkaniem matki. Nie ma to kluczowego znaczenia, ponieważ okres takiego zawirowania w życiu małoletniego pozwanego , który nastąpił na skutek konfliktu z matką był zbyt krótki , by mógł prowadzić do zmiany ustalonego wcześniej wyrokiem obowiązku alimentacyjnego powoda.

Tak więc nie ma podstaw by za okres dwóch miesięcy uchylić obowiązek alimentacyjny powoda wobec pozwanego ,ani by ustalić, że powód swój obowiązek alimentacyjny przez ten czas spełnił wyłącznie poprzez osobiste starania o wychowanie syna . Oddalenie powództwa przez Sąd orzekający było rozstrzygnięciem trafnym i istota sprawy została rozpoznana.

Trafna jest natomiast apelacja , w części w jakiej kwestionuje rozstrzygniecie o kosztach procesu. Z podstawy prawnej tego rozstrzygnięcia wskazanej przez Sąd I instancji w motywach orzeczenia wynika, że koszty te zostały obliczone według zasady wartości przedmiotu sporu obliczonej tak jak dla roszczeń okresowych(rata alimentów x 12 miesięcy), tymczasem w ocenie Sadu odwoławczego, należało te koszty obliczyć od wartości przedmiotu sporu , którą stanowią raty alimentów za 2 miesiące , których powód nie zamierzał płacić do rąk matki pozwanego z przyczyn wskazanych w pozwie i piśmie procesowym. Koszty te więc ustalono od kwoty 1400 złotych za I instancję oraz za instancje odwoławczą stosownie do przepisów art.§ 6ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu- tekst jednolity DZ.U z 2013 roku poz. 461

W takim też zakresie zaskarżony wyrok podlegał zmianie stosownie do przepisu art. 386§1 kpc, a w pozostałej części apelacja jako nieuzasadniona podległa oddaleniu stosownie do przepisu art. 385 kpc.