Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2019 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Ryszard Warda (spr.)

Sędziowie: SO Magdalena Dąbrowska

SO Michał Pieńkowski

Protokolant: Monika Iwańska

przy udziale Prokuratora Prok. Okr.: Andrzeja Luchcińskiego

przy udziale oskarżycieli posiłkowych: A. W. (1), M. K., M. T.

po rozpoznaniu 14 lutego 2019 r. na rozprawie

sprawy K. Ś.

oskarżonego o czyn z art. 177 § 1 k.k. i art. 177 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora od wyroku Sądu Rejonowego w Ostrowi Mazowieckiej z 18 października 2018 r. w sprawie o sygn. akt II K 259/18

orzeka:

I.  zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że uznaje, iż oskarżony umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym,

II.  na podstawie przepisu art. 42 § 1 k.k. w zw. z art. 43 § 1 k.k. orzeka wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 2 (dwóch) lat, zobowiązując oskarżonego do zwrotu prawa jazdy do właściwego organu;

III.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

IV.  kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa,

V.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. B. kwotę 516,60 zł (pięćset szesnaście złotych i sześćdziesiąt groszy) brutto tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu udzieloną oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym.

Sygn. akt II Ka 450/18

UZASADNIENIE

K. Ś. został oskarżony o to, że w dniu 01 stycznia 2018 r. w miejscowości N., rejon O., na trasie relacji O. – M., prowadząc samochód marki P. (...) o nr rej. (...), umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że poruszał się z nadmierną i przekraczającą dopuszczalną administracyjnie prędkością niedostosowaną do istniejących warunków ruchu drogowego, podjął manewr wyprzedzania jadącego przed nim pojazdu w miejscu braku dostatecznej widoczności spowodowanej wzniesieniem drogi i nie upewniając się co do posiadania dostatecznej widoczności oraz dostatecznego miejsca do wyprzedzania bez utrudnienia komukolwiek ruchu, a następnie po przekroczeniu osi jezdni i zjechaniu na lewą dla jego kierunku ruchu części jezdni doprowadził do zderzenia z jadącym z naprzeciwka samochodem marki V. (...) o nr rej. OB. (...), w wyniku czego kierujący samochodem marki V. (...) M. T. doznał obrażeń ciała w postaci przestawowego złamania tylnego brzegu panewki lewego stawu biodrowego, stłuczenia barku prawego, rany wargi dolnej i niewielkiego krwiaka okolicy skroniowej lewej naruszających czynności narządów na okres powyżej 7 dni, pasażerowie samochodu marki V. (...) małoletnia A. K. doznała obrażeń ciała w postaci ukrwotocznionego stłuczenia płata czołowego mózgu po stronie prawej i pourazowego krwawienia podpajęczynówkowego i w zbiornikach podstawy powodujących chorobę realnie zagrażającą życiu, A. W. (1) doznała obrażeń ciała w postaci obustronnego złamania żuchwy, złamania ściany bocznej zatoki szczękowej prawej i lewej i niewielkiego ogniska stłuczenia mózgu w prawym płacie skroniowym naruszających czynności narządów na okres powyżej 7 dni, zaś pasażerka samochodu marki P. T. W. doznała obrażeń ciała w postaci złamania panewki stawu biodrowego lewego, zwichnięcia tylnego stawu biodrowego lewego oraz rany płatowej goleni lewej naruszających czynności narządów na okres powyżej 7 dni,

tj. o czyn z art. 177 § 1 k.k. i art. 177 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Sąd Rejonowy w Ostrowi Mazowieckiej wyrokiem z 18 października 2018 r. w sprawie sygn. akt II K 259/18:

1.  oskarżonego K. Ś. uznał za winnego tego, że w dniu 01 stycznia 2018 r. w miejscowości N., rejon O., na trasie relacji O. – M., prowadząc samochód marki P. (...) o nr rej. (...), nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że poruszał się z przekraczającą dopuszczalną administracyjnie prędkością, podjął manewr wyprzedzania jadącego przed nim pojazdu w miejscu braku dostatecznej widoczności spowodowanej wzniesieniem drogi i nie upewniając się co do posiadania dostatecznej widoczności oraz dostatecznego miejsca do wyprzedzania bez utrudnienia komukolwiek ruchu, a następnie po przekroczeniu osi jezdni i zjechaniu na lewą dla jego kierunku ruchu części jezdni doprowadził do zderzenia z jadącym z naprzeciwka samochodem marki V. (...) o nr rej. OB. (...), w wyniku czego kierujący samochodem marki V. (...) M. T. doznał obrażeń ciała w postaci przestawowego złamania tylnego brzegu panewki lewego stawu biodrowego, stłuczenia barku prawego, rany wargi dolnej i niewielkiego krwiaka okolicy skroniowej lewej naruszających czynności narządów na okres powyżej 7 dni, pasażerowie samochodu marki V. (...) małoletnia A. K. doznała obrażeń ciała w postaci ukrwotocznionego stłuczenia płata czołowego mózgu po stronie prawej i pourazowego krwawienia podpajęczynówkowego i w zbiornikach podstawy powodujących chorobę realnie zagrażającą życiu, A. W. (1) doznała obrażeń ciała w postaci obustronnego złamania żuchwy, złamania ściany bocznej zatoki szczękowej prawej i lewej i niewielkiego ogniska stłuczenia mózgu w prawym płacie skroniowym naruszających czynności narządów na okres powyżej 7 dni, zaś pasażerka samochodu marki P. T. W. doznała obrażeń ciała w postaci złamania panewki stawu biodrowego lewego, zwichnięcia tylnego stawu biodrowego lewego oraz rany płatowej goleni lewej naruszających czynności narządów na okres powyżej 7 dni, czym wyczerpał znamiona art. 177 § 1 k.k. i art. 177 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 177 § 1 k.k. i art. 177 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. skazał i na podstawie art. 178 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. wymierzył karę 1 roku pozbawienia wolności,

2.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 3 lat,

3.  na podstawie art. 72 § 1 pkt 1 k.k. zobowiązał oskarżonego do informowania kuratora zawodowego o przebiegu okresu próby w formie pisemnej ustalając termin co 6 miesięcy,

4.  na podstawie art. 46 § 1 k.k. zasądził tytułem częściowego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę od oskarżonego K. Ś. na rzecz:

a.  małoletniej pokrzywdzonej A. K. płatne do rąk przedstawicielki ustawowej M. K. kwotę 2.000 zł,

b.  pokrzywdzonej A. W. (1) – 2000 zł,

c.  pokrzywdzonego M. T. – 2000 zł,

d.  pokrzywdzonej T. W. – 2000 zł,

5.  zasądził od oskarżonego K. Ś. na rzecz oskarżycieli posiłkowych: A. W. (1), M. K., M. T. kwoty po 840 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

6.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. B. kwotę 720 zł + 165,60 zł VAT tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego udzielonego oskarżonemu z urzędu,

7.  zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe – 3 107,85 zł i 180 zł opłaty.

Apelację od wyroku wniósł oskarżyciel publiczny. Prokurator podniósł zarzuty:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść wyroku, poprzez uznanie, iż oskarżony nieumyślnie naruszył zasad bezpieczeństw w ruchu lądowym, podczas gdy prawidłowa ocena dowodów, w szczególności w zakresie nadmiernej prędkości prowadzonego przez niego pojazdu oraz podjęcia manewru wyprzedzania w miejscu braku dostatecznej widoczności prowadzi do wniosku, iż naruszenie to miało charakter umyślny,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść wyroku, poprzez uznanie, iż nie zachodzą podstawy do zastosowania środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych wobec ustalonego stopnia winy, znacznego stopnia społecznej szkodliwości zarzucanego oskarżonemu, sposobu zachowania się oskarżonego przed popełnieniem przestępstwa, rodzaju i stopnia naruszenia ciążących na nim obowiązków, rodzaju i rozmiaru ujemnych następstw przestępstwa popełnionego przez oskarżonego

W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ostrowi Mazowieckiej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W ocenie Sądu II instancji wniesiona w sprawie apelacja w pełni zasługiwała na uwzględnienie. Sąd nie znalazł jednak podstaw do uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy - zgodnie z postulatem apelującego - do ponownego rozpoznania (art. 437 § 2 zd. 2 k.p.k.) i dokonał zmian w ramach swoich kompetencji.

Nie ulega wątpliwości, iż oskarżony K. Ś. jest sprawcą wypadku, do którego doszło 1 stycznia 2018 r. w N., na trasie relacji O. – M.. Oskarżony przyznał się do popełnienia przedmiotowego przestępstwa. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdza okoliczność prowadzenia pojazdu m-ki P. (...), nr rej. (...) przez oskarżonego w chwili zdarzenia. Bezspornie między zachowaniem sprawcy a zaistniałym wypadkiem drogowym istnieje związek przyczynowo –skutkowy.

Kwestię sporną stanowiła natomiast forma winy K. Ś..

Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 24 kwietnia 2018 r., sygn. akt II KK 446/17 „(…) ustalenie rodzaju naruszonych zasad bezpieczeństwa oraz kwestii, czy do ich naruszenia doszło umyślnie czy nieumyślnie, może mieć zasadnicze znaczenie z punktu widzenia oceny stopnia zawinienia sprawcy, a w konsekwencji rzutować może na rozstrzygnięcie o karze.” (LEX nr 2553862). Sąd Okręgowy aprobuje stanowisko wyrażone w apelacji, że oskarżony umyślnie naruszył zasady obowiązujące w ruchu drogowym. W miejscu, gdzie doszło do wypadku obowiązuje ograniczenie prędkości do 90 km/h. Zarówno z zeznań świadków A. W. (2) i D. W., jak i opinii biegłego wynika, że oskarżony przekroczył dopuszczalną administracyjnie prędkość pojazdów. Zgodnie z opinią biegłego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego prędkość pojazdu kierowanego przez oskarżonego tuż przed zdarzeniem wynosiła ok. 100 km/h, zaś jeśli kierowca bezpośrednio przed zdarzeniem hamował, to prędkość tego pojazdu wynosiła co najmniej (sic!) 104 km/h. Bezpośrednią przyczyną wypadku było natomiast zjechanie pojazdu m-ki P. na lewą dla jego kierunku ruchu część jezdni. Przemieszczenie się zaś pojazdu było wynikiem podjętego manewru wyprzedzania innego pojazdu. Kierujący postąpił sprzecznie z przepisem art. 24 ustawy Prawo o ruchu drogowym, który zabrania wykonywania takiego manewru przy dojeżdżaniu do wierzchołka wzniesienia. Przedmiotową opinię Sąd I instancji uznał za profesjonalną, jasną, zupełną i rzeczową.

Trudno przyjąć stanowisko Sądu Rejonowego, iż okolicznością łagodzącą a zarazem przemawiającą za tym, iż sprawca zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym było to, iż K. Ś. nie zamieszkuje na terenie, gdzie doszło do wypadku oraz nie pokonywał tej drogi wielokrotnie, zatem nie miał świadomości, iż znajduje się tam wzniesienie i nierówności ograniczające widoczność (str. 6 uzasadnienia). Skoro kierujący nie zna trasy, po której się porusza, to powinien zachować czujność. Oskarżonego nie cechowało zachowanie należytej ostrożności, o czym świadczy to, że nawet nie wiedział, jakie w tym miejscu obowiązuje ograniczenie prędkości (wyjaśnienia k. 274). M. T., kierujący pojazdem m-ki V. (...), pomimo, iż zamieszkuje w niedalekiej okolicy od miejsca zdarzenia (U.), a zatem mógł znać ukształtowanie terenu i występujące na tym odcinku utrudnienia, jechał z prędkością ok. 54 km/h (opinia k. 194), tj. znacznie niższą niż dopuszczalna na tym odcinku drogi.

Według art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym - uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani zachować ostrożność albo gdy ustawa tego wymaga - szczególną ostrożność, unikać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego, ruch ten utrudnić albo w związku z ruchem zakłócić spokój lub porządek publiczny oraz narazić kogokolwiek na szkodę. Przez działanie rozumie się również zaniechanie. Stosownie do przepisu art. 24 ust. 1 wskazanej ustawy kierujący pojazdem jest obowiązany przed wyprzedzaniem upewnić się w szczególności, czy:

1) ma odpowiednią widoczność i dostateczne miejsce do wyprzedzania bez utrudnienia komukolwiek ruchu;

2) kierujący, jadący za nim, nie rozpoczął wyprzedzania;

3) kierujący, jadący przed nim na tym samym pasie ruchu, nie zasygnalizował zamiaru wyprzedzania innego pojazdu, zmiany kierunku jazdy lub zmiany pasa ruchu.

Nadto zgodnie z ustępem 2. jest obowiązany przy wyprzedzaniu zachować szczególną ostrożność, a zwłaszcza bezpieczny odstęp od wyprzedzanego pojazdu lub uczestnika ruchu, zaś na mocy ustępu 7. pkt 1 zabrania się wyprzedzania pojazdu silnikowego jadącego po jezdni przy dojeżdżaniu do wierzchołka wzniesienia.

W ocenie Sądu Okręgowego oskarżony umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym. K. Ś. jako doświadczony kierowca z 9- letnim stażem, pracujący zawodowo w tym charakterze i trudniący się przewozem osób, powinien zdawać sobie sprawę z zasad obowiązujących w ruchu drogowym. Nadto powinien przewidywać możliwe skutki swoich zachowań. Jak wynika z opinii biegłych psychiatrów w chwili popełnienia czynu oskarżony miał w pełni zachowaną zdolność rozpoznania znaczenia czynu i kierowania swoim postępowaniem. Powyższe okoliczności przemawiają za stwierdzeniem, że oskarżony działał umyślnie. K. Ś. podejmując się manewru wyprzedzania innego pojazdu z tak znaczną prędkością, pomimo ograniczonej widoczności spowodowanej szybszym niż w porze letniej zapadaniem zmroku musiał przewidywać konsekwencje podejmowania niebezpiecznego manewru.

Konsekwencją powyższego jest zdaniem tutejszego Sądu konieczność orzeczenia wobec oskarżonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. K. Ś. swoim zachowaniem okazał, że stanowi zagrożenie bezpieczeństwa w komunikacji. Skutki jego zachowania były bardzo poważne i dla części z uczestników wypadku trwają one do dziś. Mając na uwadze cele w zakresie prewencji indywidulanej, a także potrzebę kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, wykluczenie oskarżonego z ruchu jest niezbędne. Brak zastosowania tego środka karnego mógłby spowodować zarówno u oskarżonego, jak i u innych ludzi przeświadczenie, że podobne zachowania są traktowane z pobłażliwością. W ocenie Sądu Odwoławczego 2-letni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych spowoduje, że oskarżony nie popełni w przyszłości podobnego przestępstwa. Wymiar tego środka oscyluje w dolnych granicach ustawowego zagrożenia, zatem nie można uznać, że jest on rażąco surowy. Jednocześnie Sąd miał na uwadze stopnień winy i społeczną szkodliwość popełnionego czynu. Z uwagi na orzeczenie środka, nakazano zwrot prawa jazdy do właściwego organu (punkt II wyroku).

W pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

Mając ma uwadze sytuację materialną oskarżonego, wymiar orzeczonego przez Sąd I instancji częściowego zadośćuczynienia na rzecz pokrzywdzonych oraz kosztów sądowych, Sąd Okręgowy na mocy art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił K. Ś. z obowiązku ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego i przejął je na rachunek Skarbu Państwa.

O kosztach wynagrodzenia za obronę udzieloną oskarżonemu z urzędu w postępowaniu drugoinstancyjnym orzeczono na podstawie § 17 ust. 2 pkt 4 i § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z dnia 3 października 2016 r.