Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lutego 2014r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie VI Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Hanna Morejska (spr.)

Sędzia: SSO Karol Kołodziejczyk

Sędzia: SSO Halina Garus

Protokolant: Ilona Idzikowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 lutego 2014r. w C.

sprawy z powództwa K. Ż.

przeciwko (...) S.A. Oddziałowi w C.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda K. Ż.

od wyroku Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 6 listopada 2013r.

sygn. akt I C 61/11

oddala apelację. VICa 42/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 6 listopada 2013 Sąd Rejonowy w Częstochowie oddalił powództwo K. Ż. o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości przez pozwanego (...) SA Oddział w C. .

Sąd Rejonowy ustalił i zważył co następuje ;

- Powód K. Ż. jest właścicielem nieruchomości położonej w C. przy ul. (...), oznaczonej numerem geodezyjnym jako działka nr (...) karta mapy (...), o łącznej powierzchni 2,2030 ha, opisanej w księdze wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Częstochowie IX Wydział Ksiąg Wieczystych. Na nieruchomości powoda pozwany (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. użytkuje urządzenia elektroenergetyczne w postaci dwóch linii elektroenergetycznych. W dniu 26.10.2011r. pozwany (...) S.A. z siedzibą w K. wystąpił do tutejszego Sądu Rejonowego z wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej, obciążającej nieruchomość należącą do powoda, położoną w C. przy ul. (...), oznaczoną numerem geodezyjnym jako działka nr (...) i (...) karta mapy (...), a polegającą na nieodpłatnym korzystaniu z części tej nieruchomości poprzez posadowienie na niej urządzeń linii napowietrznej 30 kV relacji S. - C. oraz linii napowietrznej 110 kV W. - K., niezbędnej do eksploatacji i obsługi tych urządzeń oraz całodobowego korzystania z nieruchomości w zakresie usuwania awarii, wykonywania konserwacji, remontów i wymiany urządzeń elektroenergetycznych.

Wniosek o zasiedzenie wskazanych służebności został przez Sąd oddalony, wobec stwierdzenia, że pozwany dysponuje tytułem prawnym do zajęcia nieruchomości powoda pod budowę i eksploatację tych linii elektro-energetycznych. Sąd wskazał, że linia 30 kV została wzniesiona na podstawie decyzji Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w C. o pozwoleniu na budowę z dnia 09.03.1954r. nr (...). Natomiast linia 110 kV wzniesiona została na podstawie decyzji Prezydenta Miasta C. z dnia 10.08.1974r. o zezwoleniu Zakładowi (...) w C. na przeprowadzenie, konserwację i utrzymanie w stanie czynnym na czas nieograniczony linii wysokiego napięcia. Ustalono przy tym, że w miejscu obecnej linii 110 kV biegła poprzednio linia 30 kV, wzniesiona na podstawie decyzji Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w C. z dnia 04.03.1960r. o zezwoleniu Zakładowi (...) w C. na wybudowanie, stałą konserwację i utrzymanie w stanie czynnym na czas nieograniczony linii wysokiego napięcia, gdzie ówcześnie była to linia 30 kV. Następnie w roku 1987 linia ta została rozebrana i wzniesiono od podstaw nową linię 110 kV, co wiązało się z posadowieniem nowych słupów oraz zawieszeniu nowych przewodów. Natomiast Sąd orzekając w przedmiotowej sprawie ustalił, że rzeczywiście na nieruchomości powoda istnieją dwie linie elektroenergetyczne, które są wykorzystywane przez pozwanego – tj. linia 30 kV oraz linia 110 kV. Jednocześnie pozwany dysponuje prawem uzasadniającym korzystnie z nieruchomości powoda w postaci posadowienia tam, utrzymywania i konserwacji linii 30 kV, które to prawo nabył w drodze zasiedzenia służebności gruntowej. Jednocześnie nie zostało wykazane, aby pozwany dysponował jakimkolwiek prawem do zajmowania nieruchomości powoda przez posadowienie tam urządzeń linii 110 kV, ani również aby pozwany dysponował prawem do utrzymywania i konserwacji tej linii. Tym samym pozwany pozostawał posiadaczem w złej wierze nieruchomości powoda w zakresie objętym oddziaływaniem linii 110 kV.

Pomimo takiego stanu rzeczy Sąd uznał że nie był uprawniony do zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Taki werdykt dyktowała treść postanowienia Sądu Rejonowego w Częstochowie sygn. akt II Ns 3798/11, która kształtowała prejudykat między stronami w zakresie prawa pozwanego do dysponowania nieruchomością powoda.

Zgodnie z treścią art. 366. k.p.c. w zw. z art. 13. § 2. k.p.c. postanowienie rozstrzygające co do przedmioty sprawy wydane w postępowaniu nieprocesowym ma powagę rzeczy osądzonej w tym zakresie czego dotyczył przedmiot sprawy między tymi samymi stronami. Na mocy postanowienia z dnia 27.06.2012r. Sąd Rejonowy w Częstochowie sygn. akt II Ns 3798/11 orzekł, że wniosek pozwanego o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej obciążającej nieruchomość powoda, a polegających na nieodpłatnym korzystaniu z części tej nieruchomości poprzez posadowienie na niej urządzeń linii napowietrznej 30 kV relacji S. - C. oraz linii napowietrznej 110 kV W. - K., niezbędnej do eksploatacji i obsługi tych urządzeń oraz całodobowego korzystania z nieruchomości w zakresie usuwania awarii, wykonywania konserwacji, remontów i wymiany urządzeń elektroenergetycznych – pozostaje niezasadny. Jednocześnie w uzasadnieniu do tego postanowienia wskazano, że przeszkodę w zasiedzeniu tych służebności stanowi fakt, iż pozwany dysponuje tytułem prawnym do zajęcia nieruchomości powoda pod budowę i eksploatację tych linii elektro-energetycznych. Po pierwsze bowiem linia 30 kV została wzniesiona na podstawie decyzji Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w C. pozwolenia na budowę z dnia 09.03.1954r. nr (...). Po drugie linia 110 kV wzniesiona została na podstawie decyzji Prezydenta Miasta C. z dnia 10.08.1974r. W ocenie Sądu w sprawie o zasiedzenie , wskazane indywidualne akty prawne dały pozwanemu podstawę nie tylko do tego, aby wybudować te linie, ale również aby korzystać z nieruchomości powoda – w takim zakresie jaki stanowił on podstawę twierdzenia pozwu o bezumownym korzystaniu z jego nieruchomości przez pozwanego.

Zważyć w tym miejscu należy, że zgodnie z art. 366. k.p.c. co do zasady mocą wiążącą i powagą rzeczy osądzonej objęta jest jedynie sentencja wyroku (postanowienia), a nie jej uzasadnienie. Jednakże powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na motywy wyroku w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne do określenia jego zakresu. Ponadto w sytuacji, gdy zachodzi związanie prawomocnym orzeczeniem sądu i ustaleniami faktycznymi, które legły u jego podstaw, niedopuszczalne jest w innej sprawie o innym przedmiocie dokonywanie ustaleń i ocen prawnych sprzecznych z prawomocnie osądzoną sprawą. Rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu stwarza bowiem stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami inne spory muszą zatem przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym, wcześniejszym wyroku (postanowieniu). Pogląd taki był wielokrotnie potwierdzany przez Sąd Najwyższy (patrz wyrok z dnia 16 maja 2013 r. sygn. akt IV CSK 624/12 LEX nr 1353259, wyrok z dnia 15 marca 2002 r. sygn. akt II CKN 1415/00 LEX nr 53284, wyrok z dnia 29 marca 2006 r. II PK 163/05 OSNP 2007/5-6/71, wyrok z dnia 21 maja 2004 r. sygn. akt V CK 528/03 LEX nr 188496).

Z tego też względu Sąd pozostawał związany treścią rozstrzygnięcia zapadłego w postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu między stronami. Orzeczenie wydane w tym postępowaniu wszak stwierdzało, że pozwany dysponuje prawem do korzystania z nieruchomości powoda – w takim zakresie, jaki był tożsamy z podstawą żądań powoda w bieżącym procesie. Pomimo zatem odmiennej oceny prawnej istniejącego stanu faktycznego, na mocy art. 366. k.p.c. wydanie orzeczenia uwzględniającego żądanie pozwu nie było możliwe.

Apelację od wyroku wniosła strona powodowa zarzucając naruszenie art. 225 kc w związku z art. 224par.2 kpc poprzez ich niezastosowanie w przypadku gdy według ustaleń Sądu Rejonowego pozwany nie dysponował tytułem prawnym do przeprowadzenia wybudowanej w 1987 roku linii ponad nieruchomością powoda, naruszenie art. 365 par.1 kpc , art.366 kpc w związku z art. 13par.2 kpc poprzez przyjęcie, że uzasadnienie sądu w sprawie IINs 3798 jest wiążące w przedmiotowej sprawie, w sytuacji gdy w powód nie ma możliwości zaskarżenia uzasadnienia . Dlatego powód wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 4 972 złote .

Sąd Okręgowy stwierdza, że apelacja jest bezzasadna z następujących przyczyn.

Na obecnym etapie postępowania istota sporu sprowadza się do ustalenia, czy treść orzeczenia zapadłego w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Częstochowie, Wydziałem II Cywilnym pod sygn. akt: II Ns 3798/11 ma moc wiążącą nie tylko w odniesieniu do samej sentencji orzeczenia ale także w odniesieniu do treści uzasadnienia zapadłego w sprawie rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. prawomocne orzeczenie wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach przewidzianych w ustawie także inne osoby. Dokonując wykładni literalnej tegoż przepisu bezspornie można dojść do przekonania, że mocą wiążącą obdarzona została przez ustawodawcę sama sentencja orzeczenia wydanego przez sąd w toku postępowania. Jednakże wykładnia taka budzi wątpliwości gdyż w sytuacji gdy powództwo lub wniosek zostały by oddalone art. 365 kpc w istocie nie znalazł by zastosowania. Dlatego dokonując wykładni przedmiotowego przepisu należy sięgnąć do wykładni systemowej i dokonać takiej interpretacji przepisu aby zachować zupełność i nie sprzeczność systemu prawa(tak S. Lewandowski - Logika dla prawników – LexisNexis – W- wa 2010 str.265) Dlatego stanowisko, że moc wiążącą ma tylko orzeczenie nie zostało podzielone ani przez doktrynę, ani przez orzecznictwo – w konsekwencji czego uznać należy je za błędne. Sąd Najwyższy w swoim wyroku z dnia 15 lutego 2007r (II CSK 452/06) słusznie zauważył, że dla ustalenia zakresu mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia, czyli granic prawomocności materialnej orzeczenia (art. 365§ 1 k.p.c.), mogą mieć istotne znaczenie zawarte w uzasadnieniu orzeczenia motywy rozstrzygnięcia. Ponadto Sąd Najwyższy w uzasadnieniu swojego orzeczenia wyraził stanowisko, że prawomocność materialna orzeczeń wyraża nakaz przyjmowania, że w danej sytuacji stan prawny przedstawia się tak, jak to wynika z zawartego w orzeczeniu rozstrzygnięcia (wyrok z dnia 16 maja 2013r. IV CSK 624/12 LEX nr 1353259, wyrok z dnia 21 maja 2004r., sygn. akt: V CSK 528/03 LEX nr 188496). Sąd Okręgowy z przyczyn wyżej podanych w pełni abrobuje powyższe stanowisko.

Odnosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy należy zważyć, że istotnie Sąd Rejonowy rozpoznający sprawę I C 61/11 związany jest zarówno samym orzeczeniem jak i jego uzasadnieniem, jakie zapadło w postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu pomiędzy stronami. Orzeczenie wydane w tym postępowaniu wszak stwierdzało, że pozwany dysponuje prawem do korzystania z nieruchomości powoda – w takim zakresie, jaki był tożsamy z podstawą żądań powoda w bieżącym procesie. Zatem pomimo odmiennej oceny prawnej istniejącego stanu faktycznego – mając na uwadze treść art. 366 k.p.c. – wydanie przez sąd I instancji orzeczenia uwzględniającego żądanie pozwu nie było możliwe. Nadto nie wolno było Sądowi w przedmiotowej sprawie ponownie badać kwestii, które już były prejudycjalne dla Sądu gdyż zostały przesądzone w postępowaniu o zasiedzenie , czyli dokonywać odmiennych ustaleń co do podstaw prawnych korzystania przez pozwanego z działki powoda. W tej sytuacji apelacja sprowadza się w istocie jedynie do kwestionowania ustalenia zakresu związania przez sąd rozpoznający sprawę o zapłatę, rozstrzygnięcia innego sądu w sprawie o zasiedzenie, która toczyła się pomiędzy tymi samymi stronami postępowania. Mając na uwadze powyższe, w oparciu o art. 385 k.p.c. apelację należy uznać za bezzasadną i oddalić.