Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Elżbieta Matyasik

Sędziowie SO Anna Hajda

SO Roman Troll (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2016 r. w Gliwicach na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko A. K.

o podwyższenie alimentów

na skutek zażalenia pozwanego

na punkt 1 postanowienia Sądu Rejonowego w (...)

z dnia 15 stycznia 2016 r., sygn. akt IV RC 23/16

postanawia:

oddalić zażalenie.

SSO Roman Troll SSO Elżbieta Matyasik SSO Anna Hajda

Sygn. akt III Cz 420/16

UZASADNIENIE

Postanowieniem z 15 stycznia 2016 roku Sąd Rejonowy w (...) zabezpieczył powództwo powódki M. K. o podwyższenie alimentów, zobowiązując pozwanego A. K. do łożenia na jej rzecz kwot po 600 zł miesięcznie płatnych do dnia 15-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat począwszy od dnia 11 stycznia 2016 roku do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie, a to w miejsce alimentów ustalonych w punkcie 4 wyroku (...) (...) w R. z dnia 20 lutego 2012 roku, sygnatura akt II RC 714/11 w kwocie po 400 zł (pkt 1) i oddalił wniosek o zabezpieczenie w pozostałym zakresie (pkt 2). W uzasadnieniu wskazał, że powódka domaga się od pozwanego podwyższenia alimentów
z kwoty po 400 zł do kwoty po 900 zł miesięcznie oraz zabezpieczenia powództwa poprzez zobowiązanie pozwanego do łożenia na jej rzecz kwot po 900 zł miesięcznie oraz wskazała, iż rozwód orzeczono z winy pozwanego i zasądzono na jej rzecz alimenty w kwocie po 400 zł miesięcznie. Powódka jest zatrudniona, jednak od października 2015 roku przebywa stale na zwolnieniu lekarskim, a w konsekwencji jej aktualny jej dochód netto wynosi 1147,55 zł miesięcznie, jest osobą schorowaną, po usunięciu nerki lewej, cierpiącą na zwyrodnienie kręgosłupa i aktualnie pozostaje pod opieką lekarza psychiatry i neurologa, została zaliczona do osób niepełnosprawnych i przyznano jej lekki stopień niepełnosprawności z przyczyn neurologicznych i upośledzenia narządów ruchu; wzrosły jej miesięczne koszty utrzymania i aktualnie przedstawiają się one następująco: czynsz - 450 zł, abonament RTV - 20 zł, opłata za energię - 110 zł, telewizja kablowa - 80 zł, telefon stacjonarny i internet - 150 zł, telefon komórkowy - 50 zł, gaz - 50 zł, soczewki - 50 zł, komunikacja - 60 zł, chemia i kosmetyki - 100 zł, lekarstwa - 100 zł, opał - 100 zł (1.200 zł rocznie), żywność - 600 zł, odzież - 100 zł, fryzjer - 20 zł, raty kredytu - 270 zł, ubezpieczenie (...) 40 zł, rozrywka - 50 zł i basen - 22 zł (4 razy w miesiącu); od wydania wyroku rozwodowego wynagrodzenie pozwanego wzrosło i wynosi 4.217,29 zł netto miesięcznie, bez uwzględnienia otrzymywanych dodatków takich jak bony żywnościowe, deputat węglowy, tzw. „14-stka” i premia barbórkowa, a ponadto jednocześnie zmniejszyły się wydatki pozwanego o kwotę 1.000 zł miesięcznie, ponieważ został uchylony obowiązek alimentacyjny pozwanego wobec syna stron. Orzeczenie to zostało oparto na podstawie art. 730 k.p.c., art. 730 ^{( 1)} § 1 k.p.c., art. 753 § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy uznał, że roszczenie strony powodowej jest wiarygodne, ponieważ powódka uprawdopodobniła, że nie jest w stanie samodzielnie pokryć wszystkich niezbędnych kosztów własnego utrzymania z dochodów i dotychczasowych alimentów, dlatego obowiązkiem pozwanego jako byłego małżonka, a zarazem osoby uznanej za wyłącznie winną rozwodu stron, jest dostarczanie środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom powódki (art. 60 § 1 i 2 k.r.o. w związku z art. 135 § 1 k.r.o.). Natomiast wysokość żądanego zabezpieczenia budzi zastrzegania w świetle sumy wydatków podanych przez powódkę i opiewających łącznie na 2422 zł miesięcznie, zwłaszcza, że część z nich nie stanowi uzasadnionych potrzeb życiowych lub wydaje się być zawyżona (zobowiązania kredytowe, pozycje oznaczone jako rozrywka, abonamenty telefoniczne i za internet, koszty wyżywienia). Dlatego też przy uwzględnieniu wysokości dochodów pozwanego łożenie na utrzymanie powódki po 600 zł miesięcznie bez wątpliwości leży w granicach jego możliwości zarobkowych i nie spowoduje po jego stronie nadmiernego obciążenia finansowego. Orzeczona kwota zabezpieczenia uwzględnia przy tym zarówno aktualne, uprawdopodobnione potrzeby powódki, jak i osiągane przez nią dochody. Ustalony powyżej sposób i wysokość zabezpieczenia zapewnią należytą ochronę uprawnionej powódce do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie, zaś dla pozwanego jako obowiązanego - mając na względzie jego miesięczne dochody - suma ta nie będzie stanowić obciążenia ponad miarę i potrzebę.

Zażalenie na to postanowienie w zakresie punktu 1 złożył pozwany zarzucając mu naruszenie: art. 730 ¹ § 1 do 3 k.p.c. poprzez udzielenie zabezpieczenia pomimo braku interesu prawnego w zabezpieczeniu roszczenia po stronie powodowej w sytuacji, gdy dochód powódki łącznie z alimentami wynosi 1550 zł, a co za tym idzie dalsze zabezpieczenie o 200 zł jest bezzasadne; art. 299 k.p.c. poprzez wydanie orzeczenia bez przesłuchania pozwanego i bez stworzenia mu możliwości przedstawienia jego racji, a przecież nie istniały okoliczności dyktujące pośpiech w postępowaniu. Wskazał także na nowe fakty i dowody, gdyż: 14 lutego 2015 roku zawarł nowy związek małżeński z osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku, a co za tym idzie ma na utrzymaniu jeszcze jedną osobę; w ostatnich miesiącach zaciągnął 2 pożyczki: pierwsza to kredyt konsolidacyjny, a druga na spłatę długu i miesięczne obciążenia z tego tytułu to 2000 zł; w grudniu kupił tonę opału dla żony, bo na więcej nie było go stać za 600 zł. Dołączył także następujące dokumenty: wypłaty wynagrodzenia za grudzień 2015 roku w kwocie 4063 zł netto, a po potrąceniu należności w wysokości 1115,10 zł; zawiadomienia o czynszu za mieszkanie od stycznia 2016 roku w wysokości 460 zł; opłaty za wodę i telewizję na nazwisko obecnej jego żony odpowiednio na kwotę 89,90 zł i 162,87 zł; rachunek za energię elektryczną w wysokości 216 zł co 2 miesiące; ubezpieczenie samochodu w łącznej kwocie 553 zł na rok; pierwsze strony umów dotyczących kredytów z 4 listopada 2015 roku i z 23 grudnia 2015 roku; zajęcie należności z tytułu nieregulowania opłat abonamentowych za radio i telewizję w wysokości 1571 zł.

Przy tak postawionych zarzutach wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i oddalenie wniosku o zabezpieczenie.

Powódka wniosła o oddalenie zażalenia jako bezzasadnego i zasądzenie od pozwanego na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W postępowaniu o zabezpieczenie nie wymaga się udowodnienia okoliczności faktycznych, ale wystarczające jest ich uprawdopodobnienie. Uprawdopodobnienie roszczenia oznacza, że powód przedstawi i należycie uzasadni twierdzenia, które stanowią podstawę dochodzonego roszczenia. Roszczenie jest więc uprawdopodobnione, jeżeli jest szansa na jego istnienie, gdyż istotą postępowania zabezpieczającego jest to, że sąd dokonuje jedynie pobieżnej analizy dostarczonego przez powoda materiału dowodowego niekoniecznie odpowiadającego wymogom stawianym dowodom przeprowadzanym w toku procesu (por. art. 243 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.). Uprawdopodobnienia nie można bowiem utożsamiać z udowodnieniem roszczenia, stanowi ono bowiem niejako surogat dowodu nie dający pewności, lecz jedynie wiarygodność określonego faktu (por. K. Flaga – Gieruszyńska: [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, pod red. A. Zielińskiego, Warszawa 2008, s. 424).

Należy zauważyć, że w sprawach o alimenty podstawą zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie roszczenia (art. 753 § 1 k.p.c.). Dlatego też powódka w sprawie o podwyższenie alimentów winna uprawdopodobnić, że zaszła taka zmiana stosunków, która powoduje, że jej roszczenie o podwyższenie alimentów jest zasadne.

Powódka swoje roszczenie uprawdopodobniła tym, że została zaliczona do osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim, a niepełnosprawność istnieje od 23 stycznia 2014 roku i powoduje obniżenie zdolności do wykonywania pracy. Jest to związane ze stanem zdrowia powódki, którego pozwany w zażaleniu nie kwestionuje zarzucając brak interesu w zabezpieczeniu, a tego powódka nie musiała nawet uprawdopodabniać.

Zastosowana przez Sąd Rejonowy regulacja prawna jest prawidłowa.

Pozwany podnosi w zażaleniu także, że doszło do zmiany stosunków po jego stronie, bo zawarł nowy związek małżeński, a jego żona nie pracuje i pozostaje bezrobotną on zaś jest emerytem z wysokością świadczenia netto ponad 3970 zł. Wskazuje także, że w grudniu 2015 roku wziął kredyt konsolidacyjny i pożyczkę, które spłaca w ratach po 2000 zł miesięcznie i zakupił dla byłej żony tonę węgla.

Pozwany w żaden nie sposób nie kwestionuje stanu zdrowia powódki, a z przesłuchania stron, do którego doszło 11 kwietnia 2016 roku wyraźnie wynika, że powódka wówczas otrzymała zasiłek rehabilitacyjny na 3 miesiące, a wcześniej przez pół roku przebywała na zwolnieniu lekarskim i otrzymywała obniżone wynagrodzenie z uwagi na swój stan zdrowia.

Powyższe okoliczności wskazują, że po obu stron procesowych doszło do zmiany stosunków. Ze strony powódki jest to utrata zdrowia, orzeczenie stopnia niepełnosprawności oraz utrzymywanie się obecnie z zasiłku rehabilitacyjnego. Natomiast po stronie pozwanej ta zmiana stosunków łączy się z przejściem na świadczenie emerytalne pozwanego, zawarciem nowego związku małżeńskiego i uchyleniem obowiązku alimentacyjnego wobec syna (tej okoliczności pozwany nie kwestionuje). Z przejściem na emeryturę pozwanego łączyła się także odprawa w wysokości 12000 zł oraz jeszcze w trakcie trwania zatrudnienia otrzymał również nagrodę Barbórkową w kwocie 4600 zł w dwóch ratach.

Należy także podkreślić, że pozwany w trakcie poprzedniego orzekania o rozwodzie otrzymywał wynagrodzenie w kwocie netto 3166,99 zł, już po potrąceniu 900 zł z tytułu pożyczki, a powódka zarabiała 1000 zł netto i nie miała problemów ze zdrowiem.

Gdyby nie doszło do rozwiązania małżeństwa z winy pozwanego powódka obecnie, w sytuacji występujących po jej stronie problemów zdrowotnych mogłaby w znacznie większym zakresie liczyć na dochody pozwanego oraz zabezpieczenie z jego strony, a nie tylko i wyłącznie na swoje dochody i alimenty. Trzeba bowiem mieć na uwadze to, że obowiązek alimentacyjny małżonków jest niejako przedłużeniem rozwiązanego już małżeństwa.

Z powyższych względów należy zauważyć, że powódka w sposób prawidłowy uprawdopodobniła, że doszło po jej stronie do zmiany stosunków na tyle istotnych, że konieczne jest podwyższanie dotychczas zasądzonych alimentów w trybie zabezpieczenia. Sąd Rejonowy dokonał tego podwyższenia alimentów o 200 zł i w tym zakresie to roszczenie jest uprawdopodobnione powyżej wskazanymi okolicznościami.

Jednocześnie nie oznacza to, że po przeprowadzeniu wszystkich dowodów zebranych w sprawie Sąd Rejonowy nie będzie mógł stanąć na innym stanowisku, albowiem w chwili obecnej postępowanie dotyczy tylko uprawdopodobnienia istnienia roszczenia (zmiany stosunków) po stronie powódki, a nie wykazania zmiany tych stosunków umożliwiających podwyższenia alimentów. Choroba powódki i jej długotrwałe zwolnienie lekarskie oraz przyznanie zasiłku rehabilitacyjnego uprawdopodobnia jej roszczenie w zakresie zabezpieczenia.

Poza tym pozwany osiągając świadczenie w wysokości prawie 4000 zł ma możliwość regulowania na rzecz powódki w trybie zabezpieczenia alimentów o 200 zł wyższych niż poprzednio zasądzone, albowiem przypadające na niego koszty mieszkania z obciążeniem wynikającym z ubezpieczenia samochodu to kwota około 450 zł, przy czym jest to wyliczenie niebiorące pod uwagę, że wraz z pozwanym i jego obecną żoną zamieszkuje jeszcze dwójka jej małoletnich dzieci. Wskazuje to, że po odjęciu tej kwoty pozwanemu pozostaje 3500 zł na pozostałe jego usprawiedliwione potrzeby oraz na alimenty na rzecz powódki. Należy przy tym pamiętać, że pozwany wcześniej był zobligowany jeszcze do regulowania alimentów na rzecz syna stron w wysokości 1000 zł miesięcznie, ale obecnie ten obowiązek ustał. Dlatego też ma on możliwość z tych zaoszczędzonych w tym zakresie środków regulować dodatkowo na rzecz powódki 200 zł ponad zasądzone prawomocnie alimenty. Po odjęciu od pozostającej pozwanemu kwoty 3500 zł zabezpieczonych alimentów w wysokości 600 zł miesięcznie pozostaje mu kwota 2900 zł netto, z której musi opłacić swoje uzasadnione potrzeby, a kwota ta jest wyraźnie wyższa nawet od wcześniejszych dochodów powódki z tytułu wynagrodzenia za pracę. Nawet po zapłaceniu zobowiązań kredytowych, które zostały zaciągnięte na konsolidację poprzednich kredytów oraz na spłatę zobowiązań pozostaje pozwanemu jeszcze kwota 900 zł na wyżywienie i dalsze jego potrzeby, których w postępowaniu nie uprawdopodabnia.

Trzeba także zwrócić uwagę na to, że z odprawy emerytalnej pozwanego, w sytuacji pozostawania stron w związku małżeńskim, korzystałaby także powódka. Natomiast na korzyść pozwanego należy poczytać to, że w grudniu 2015 roku kupił powódce tonę węgla. Jednak ta ostatnia okoliczność wskazuje również na to, że widział konieczność pomocy powódce, która akurat wówczas była już w złym stanie zdrowia i przebywała na zwolnieniu lekarskim.

Orzekając w przedmiocie zabezpieczenia, Sąd Rejonowy nie naruszył regulacji art. 299 k.p.c., przepis ten dotyczy bowiem przesłuchania stron, a takie w sytuacji zmiany stosunków w zakresie roszczenia alimentacyjnego nie jest konieczne na etapie zabezpieczenia, które z zasady następuje na posiedzeniu niejawnym (por. art. 735 § 1 k.p.c.). Tym bardziej, że powódka dołączyła do pozwu dokumenty wykazujące zmianę jej stanu zdrowia, co wskazywało na konieczność udzielenia zabezpieczenia. Jednocześnie Sąd Rejonowy nie przychylił się w całości do wniosku powódki
w znacznej części go oddalając. Dodać należy, że występujące u powódki zmiany stanu zdrowia musiały spowodować reakcję w trybie zabezpieczenia, żeby zabezpieczyć jej aktualne potrzeby.

W toku prowadzonego przez Sąd Rejonowy postępowania strony zostały już przesłuchane 11 kwietnia 2016 roku i nawet przesłuchanie pozwanego w żaden sposób nie mogło wpłynąć na zmianę rozstrzygnięcia w zakresie zabezpieczenia alimentów, albowiem nie wskazał on na żadne okoliczności, które negowałyby sytuację powódki w zakresie jej zmian zdrowotnych. Pozwany ponadto nie potrafił nawet wskazać w jakiej wysokości ponosi opłaty za zamieszkane. Jedynie w zakresie kredytów zaciągniętych w grudniu 2015 roku wskazywał, że reguluje je po 2000 zł miesięcznie.

Dlatego też zarzuty zażalenia są bezzasadne.

Mając powyższe na uwadze, w oparciu o art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 1 i 2 k.p.c.
i art. 13 § 2 k.p.c., zażalenie jako bezzasadne należało oddalić. Natomiast rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego zapadnie w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie zgodnie z art. 108 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

SSO Roman Troll SSO Elżbieta Matyasik SSO Anna Hajda