Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

Protokolant: Paulina Filipkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 marca 2018 r. w Warszawie

sprawy A. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania A. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 1 grudnia 2016 r. znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje A. J. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 28 marca 2017 roku na stałe;

2.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

W dniu 16 grudnia 2016 r. A. J. złożył za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. odwołanie od decyzji Komisji Lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 1 grudnia 2016 r., znak: (...), na mocy której organ rentowy odmówił przyznania mu renty z tytułu niezdolności do pracy. Odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie mu renty oraz o przebadanie go przez lekarzy biegłych z zakresu ortopedii, neurologii oraz urologii.

W uzasadnieniu odwołujący oświadczył, że nie zgadza się ze stanowiskiem organu rentowego wyrażonym w zaskarżonej decyzji, bo stan jego zdrowia wymaga dalszego leczenia oraz kontroli w poradniach specjalistycznych, stosownie do wszystkich jego schorzeń, co potwierdzają załączone do wniosku rentowego dokumenty. Według zaleceń lekarskich musi on stosować na stałe leki specjalistyczne. Odwołujący zaznaczył, że według opinii lekarskich jego schorzenia neurologiczne i ortopedyczne mają charakter postępujący. Dwukrotnie nie zakwalifikowano go do zabiegu układu moczowego i laryngologicznego, gdyż dysfunkcje organizmu związane z wodogłowiem i epilepsja są zbyt rozległe. Wskazał również, że podczas badania przez komisję lekarską ZUS nie wzięto pod uwagę jego schorzeń na tle laryngologicznym, a także najnowszego badania urodynamicznego. (odwołanie k. 2-3 a.s.)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 4 stycznia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o odrzucenie odwołania A. J. na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. w związku z art. 477 ^{( 9)} § 1 k.p.c., a w przypadku nieuwzględnienia powyższego, o oddalenie odwołania od decyzji z dnia 1 grudnia 2016 r., znak: (...) na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że w dniu
13 kwietnia 2016 r. A. J. złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. W toku postępowania odwołujący się został skierowany na badanie przez komisję lekarską ZUS, która orzeczeniem z dnia 28 listopada 2016 r. uznała, że nie jest on niezdolny do pracy. Na podstawie tego orzeczenia i wskazanego przepisu Oddział decyzją z dnia 1 grudnia 2016 r. odmówił mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ponadto uzasadniając wniosek o odrzucenie odwołania organ rentowy wskazał, że zgodnie z art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. odwołanie wnosi się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zaś w myśl art. 477 ¹⁰ § 1 k.p.c. odwołanie powinno zawierać m. in. oznaczenie skarżonej decyzji, tymczasem A. J. wskazał, że odwołuje się od decyzji Komisji Lekarskiej ZUS (odpowiedź na odwołanie k. 4 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 30 stycznia 2017 r., w odpowiedzi na zobowiązanie
Sądu do wskazania, czy odwołuje się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
czy też od orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS, A. J. wskazał, że odwołuje się od decyzji organu rentowego z dnia1 grudnia 2016 r. znak: (...) (k. 7 i 9 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 28 lutego 2018 r. pełnomocnik odwołującego wniosła
o zmianę zaskarżonej decyzji ZUS i przyznanie odwołującemu renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia złożenia wniosku o rentę tj. od dnia 15 września 2016 r.
na stałe (pismo procesowe z 26.02.2018 r. k. 97-102 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący A. J., urodzony w dniu (...), ubiegał się
o skierowanie na rehabilitację leczniczą w ramach prewencji rentowej ZUS. W oparciu o sporządzone opinie lekarskie organ rentowy wydał jednak w dniu 6 kwietnia 2016 r. decyzję o odmowie skierowania go na rehabilitację leczniczą wskazując, że nie stwierdzono celowości jej przeprowadzenia (decyzja ZUS ws. odmowy skierowania na rehabilitację leczniczą k. 17 a.r., wniosek o skierowanie na rehabilitację, opinie lekarskie – nieoznaczone karty ZUS).

W dniu 15 września 2016 r. A. J. złożył w ZUS wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. W toku postępowania zainicjowanego ww. wniosek odwołujący został skierowany na badanie do lekarza orzecznika ZUS, który orzeczeniem z dnia 31 października 2016 r. stwierdził, że nie jest niezdolny do pracy. Odwołujący wniósł sprzeciw od ww. orzeczenia, w związku z czym został skierowany do Komisji Lekarskiej ZUS, która orzeczeniem z dnia 28 listopada 2016 r. przyjęła tożsame stanowisko i stwierdziła, że nie jest on niezdolny do pracy. Na podstawie tego orzeczenia Komisji Lekarskiej Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. decyzją z dnia 1 grudnia 2016 r. znak: (...) odmówił ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (wniosek o rentę z załącznikami k. 1-19 a.r., orzeczenia lekarza orzecznika ZUS i Komisji Lekarskiej ZUS k. 21 a.r. i k. 33 a.r., decyzja ZUS z 01.12.2016 r. k. 37 a.r.).

Od powyższej decyzji ZUS A. J. odwołał się do tutejszego Sądu Okręgowego (odwołanie k. 2-3 a.s., pismo procesowe z 30.01.2017 r. k. 9 a.s.).

W toku postępowania Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych specjalistów z zakresu neurologii, ortopedii i urologii celem ustalenia, czy odwołujący jest całkowicie lub częściowo niezdolny do pracy, a jeśli tak, to od kiedy i na jaki okres, a także wskazania, czy w stanie zdrowia odwołującego nastąpiło pogorszenie czy poprawa, a jeśli tak, to na czym polega (k. 13 a.s.).

W opinii z dnia 28 marca 2017 r. biegły sądowy neurolog rozpoznał u odwołującego w kończynach dolnych - zeszczuplenie lewej nogi dużego stopnia, zniekształcenie obu stóp typu końsko-szpotawego, znacznego stopnia zaburzenia chodu, rzadkie napady padaczkowe kontrolowane farmakologiczne, lecz ze stanami pomrocznymi. Biegły wskazał, że trudno ocenić, czy występują objawy patologiczne; wygórowanie odruchów kolanowych może wskazywać na elementy spastyczności, a badania radiologiczne kręgosłupa lędźwiowego wskazują na wielopoziomowe zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne. W ocenie biegłego u odwołującego występuje istotne pogorszenie stanu zdrowia, ponieważ nie jest w stanie ustalić od kiedy, przy czym jednocześnie wskazał, że nie zgadza się z orzeczeniami ZUS i z punktu widzenia neurologicznego wnioskuje częściową niezdolność do pracy od badania w Sądzie, tj. 28 marca 2017 r. na dwa lata do 1 kwietnia 2019 r. (opinia biegłego neurologa
k. 23-24 a.s.).

W opinii z dnia 25 kwietnia 2017 r. biegły sądowy specjalista ortopeda traumatolog rozpoznał: zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa w przebiegu wrodzonej przepukliny rdzeniowej z upośledzeniem sprawności, deformację stóp, zwyrodnienie barku lewego. W ocenie biegłego badany jest częściowo niezdolny do pracy, a powodem niezdolności do pracy jest dysfunkcja narządu ruchu, tj. kręgosłupa i stóp oraz zmniejszenie wydolności chodu. U odwołującego doszło do pogorszenia stanu zdrowia i pogorszenia sprawności w przebiegu zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych w obrębie kręgosłupa lędźwiowego, zaś progresja zmian jest generowana nieprawidłową postawą i chodem. Z powodu przepukliny rdzeniowej i osłabienia kończyn dolnych i nieprawidłowej postawy brak jest możliwości kompensacji niesprawności. Zdaniem biegłego odwołujący od daty badania w Sądzie jest częściowo niezdolny do pracy na stałe, nie rokuje poprawy, a zmiany mają charakter postępujący (opinia biegłego ortopedy traumatologa k. 29-30 a.s.).

W opinii z dnia 4 września 2017 r. biegły sądowy urolog stwierdził u odwołującego dysfunkcję neurogenną pęcherza moczowego w postaci nadreaktywności wypieracza
i arefleksji mięśnia wypieracza w fazie mikcji (rozpoznana w 2014 r., leczona lekami cholinergicznymi) Biegły nie stwierdził u opiniowanego niezdolności do pracy z punktu widzenia swojej specjalizacji; jednocześnie stwierdził, że sporządził opinię w oparciu
o dokumentację medyczna zawartą w aktach sprawy, gdyż odwołujący się A. J. nie stawił się na badanie sądowo-lekarskie w wyznaczonym terminie (opinia biegłego urologa k. 73-74 a.s.).

Odwołujący od 24 kwietnia 2013 r. posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z symbolem 10-N i 05-R ze wskazaniem, że niepełnosprawność istnieje od urodzenia na stałe, zaś ustalony stopień istnieje od 2002 roku (orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z 24.01.2013 r. – nieoznaczona karta a.r.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o wymieniony wyżej, zebrany w sprawie i wymieniony co do kart akt materiał dowodowy. Dodatkowo Sąd
do materiału dowodowego uwzględnił dokumentację medyczną odwołującego załączoną
do akt rentowych i akt sprawy, która była przedmiotem analizy biegłych sądowych. Sąd uznał tak zebrane w sprawie dowody za wiarygodne, gdyż ich treść nie budziła zastrzeżeń i nie była kwestionowana przez strony postępowania. Sąd nie podzielił przy tym zastrzeżeń organu rentowego do ww. opinii podniesionych w piśmie procesowym z dnia 26 maja 2017 r. Organ rentowy przedstawił stanowisko członka Komisji Lekarskiej ZUS, w ocenie której zdiagnozowane przez biegłych schorzenia mają charakter długotrwały, wieloletni i zostały wniesione do ubezpieczenia. Z tym stanowiskiem Sąd się nie zgodził, gdyż o niezdolności do pracy decyduje wpływ stopnia naruszeń organizmu na zdolność do pracy, nie zaś długotrwały charakter schorzenia.

W tych okolicznościach Sąd uznał zebrany materiał dowodowy za wystarczający
do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. J., w zakresie sprecyzowanym przez jego pełnomocnika w piśmie procesowym z dnia 26 lutego 2018 r., było częściowo zasadne. W niniejszej sprawie odwołujący domagał się przyznania mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. We wskazanym wyżej piśmie odwołujący wniósł o przyznanie mu prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 15 września 2016 r. na stałe.

W myśl art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 – dalej jako ustawa emerytalna) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych wymienionych w ustawie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

W treści wskazanej powyżej regulacji zostały określone warunki konieczne
do powstania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Warunki te muszą być spełnione łącznie.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie zaskarżonej przez odwołującego decyzji odmówił przyznania mu prawa do renty powołując się na orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z dnia 28 listopada 2016 r., która uznała, że nie jest niezdolny do pracy. Była to jedyna przesłanka, jaką organ rentowy zakwestionował. W konsekwencji warunek posiadania przez odwołującego wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego oraz warunek powstania niezdolności do pracy w okresie określonym wyżej wymienionymi przepisami nie był sporny. Rozważania Sądu sprowadzały się więc do ustalenia, czy stan zdrowia odwołującego uzasadnia stwierdzenie, że jest on zdolny, czy też niezdolny do pracy.

Dokonanie oceny niezdolności do pracy ubezpieczonego powinno nastąpić przy uwzględnieniu regulacji art. 12 ustawy emerytalnej, zgodnie z treścią którego niezdolność do pracy jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu. Przepis art. 12 ust. 2 i 3 ustawy emerytalnej rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową.
W myśl ww. przepisów osobą częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.
Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2000r., II UKN 134/00 i z dnia 7 września 1979 r., II URN 111/79). Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania, co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej) (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2004 r., II UK 222/03).

Ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania zatrudnienia wymaga z reguły wiadomości specjalnych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczących prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Dlatego też opinie sądowo - lekarskie sporządzone w sprawie przez lekarzy specjalistów, mają zasadniczy walor dowodowy dla oceny schorzeń ubezpieczonego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
z 11 lutego 2016 r., III AUa 1609/15).

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe z uwzględnieniem dokumentacji medycznej odwołującego oraz w oparciu o jej analizę dokonaną przez powołanych w sprawie biegłych sądowych lekarzy z zakresu neurologii, ortopedii, urologii. W świetle tak przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd stwierdził, iż stan zdrowia A. J. daje podstawy do uznania go za osobę częściowo niezdolną do pracy. W tym kontekście Sąd miał przede wszystkim na względzie wnioski opinii biegłych z zakresu neurologii i ortopedii. Jak wynika z dokonanej przez ww. biegłych analizy dokumentacji medycznej odwołujący od urodzenia był inwalidą III lub II grupy. Wskazani wyżej biegli wskazali, że u odwołującego występują dysfunkcje narządu ruchu, tj. kręgosłupa oraz kończyn dolnych. Odwołujący ma obniżoną sprawność w poruszaniu się i zmniejszoną wydolność chodu. Dodatkowo u odwołującego zdiagnozowano napady padaczkowe o rzadkiej częstotliwości, którym jednak towarzyszą stany pomroczności. W szczególności Sąd miał na względzie opinię ortopedy, który wskazywał, że u odwołującego dochodzi do pogorszenia stanu zdrowia i sprawności ruchowej, która jest generowana nieprawidłową postawą oraz chodem, zaś z powodu przepukliny rdzeniowej i osłabienia kończyn dolnych i nieprawidłowej postawy brak jest możliwości kompensacji niesprawności. Biegli stwierdzili iż u badanego jest istotne pogorszenie stanu zdrowia, nie rokuje poprawy, a zmiany mają charakter postępujący.

Sąd nie uwzględnił całości żądania odwołującego, to jest nie przyznał mu prawa
do renty od dnia złożenia wniosku, a więc od 15 września 2016 r., lecz od daty badania przeprowadzonego przez biegłego neurologa, tj. od 28 marca 2017 r. Sąd miał na względzie wskazania biegłych co do niemożności dokładnego ustalenia momentu takiego pogorszenia stanu zdrowia odwołującego, który wywoływałby zaistnienie częściowej niezdolności do pracy. Biegli wskazali, że rozpoznane u odwołującego schorzenia występują od wielu lat, co potwierdza m. in. załączone do akt rentowych orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, przy czym jednocześnie opiniując stwierdzili, że pogorszenie stanu zdrowia odwołującego nastąpiło od daty badania w Sądzie (28 marca 2017 r. w przypadku biegłego neurologa oraz 25 kwietnia 2017 r. w przypadku biegłego ortopedy). Nie ma wątpliwości, że rozpoznane przez biegłych schorzenia były wiadome organowi rentowemu, gdyż organy orzecznicze ZUS dysponowały tym samym materiałem źródłowym (dokumentacją medyczną) co biegli powołani w sprawie, a w konsekwencji stan zdrowia odwołującego w obrębie rozpoznanych u niego schorzeń narządu ruchu był przedmiotem analizy organu rentowego. W konsekwencji zdaniem Sądu stwierdzone przez biegłych pogorszenie zdrowia odwołującego nie stanowi nowej okoliczności w sprawie, gdyż jest ono pochodną istniejących u niego od wielu lat schorzeń.

W tych okolicznościach Sąd podzielił wnioski sformułowane w opiniach biegłych. Należy podkreślić, że o stanie zdrowia odwołującego wypowiedzieli się specjaliści posiadający fachową wiedzę, adekwatną do określenia aktualnego stopnia zaawansowania dolegliwości badanego, zaś Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania prawidłowości przedmiotowych opinii. Jak wspomniano wyżej, w postępowaniu sądowym ocena niezdolności do pracy, a co za tym idzie również weryfikacja orzeczeń lekarzy orzeczników, wymaga zasięgnięcia wiadomości specjalnych. Podstawowym więc dowodem w sprawach o rentę jest dowód z opinii biegłego. Opinia biegłego jest specyficznym dowodem, którego ocena przebiega według odmiennych kryteriów, właściwych tylko dla opinii biegłych. Dowód tego rodzaju podlega oczywiście ocenie sądu, ale tylko pod względem fachowości osoby, która ją sporządziła, dokładności przeprowadzonych badań, rzetelności oraz logiczności, jak też sposobu motywowania i stopnia stanowczości wyrażonych w opinii biegłego wniosków. Sąd nie może natomiast czynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 18 września 2014 r., I UK 22/14; 24 czerwca 2015 r., I UK 345/14, także wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 września 2017 r. III AUa 258/17).

Z tych też względów, w świetle jednoznacznych i nie budzących zastrzeżeń opinii biegłych z zakresu neurologii i ortopedii należało uznać, że A. J. jest częściowo i trwale niezdolny do pracy od daty pierwszego badania w sądzie przez biegłego neurologa, tj. od dnia 28 marca 2017 r. Stwierdzone u odwołującego schorzenie narządów ruchu charakteryzuje się progresją negatywnych zmian i nie rokuje poprawy, tym samym zasadne jest przyznanie odwołującemu prawa do renty na stałe.

Biorąc pod uwagę powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 28 marca 2017 r. na stałe, oddalając odwołanie w pozostałej części.

Zarządzenie: (...)

(...)