Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

Protokolant: Mateusz Mućka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 lipca 2018 r. w Warszawie

sprawy E. Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

o odsetki

na skutek odwołania E. Ś.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

z dnia 13 kwietnia 2018 r. znak: (...)

- zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje E. Ś. prawo do ustawowych odsetek za opóźnienie od świadczenia ustalonego na mocy decyzji z dnia 2 marca 2018r. (znak (...)) za okres od dnia 17 lutego 2015r. do dnia zapłaty.

UZASADNIENIE

E. Ś. w dniu 23 marca 2018 r. złożyła za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odwołanie do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie od decyzji z dnia 2 marca 2018 r., znak:(...) Odwołująca wniosła o wypłacenie odsetek ustawowych od przeliczonego świadczenia, za okres od dnia 1 lutego 2015 r. Powołała się na wyrok tutejszego Sadu, na podstawie którego zobowiązano organ rentowy do przeliczenia emerytury na podstawie art. 55 w związku z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ( k. 3 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.
w odpowiedzi na odwołanie z dnia 17 kwietnia 2018 r. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W przedmiotowej sprawie organ rentowy uznał, że okolicznością niezbędną do wydania zaskarżonej decyzji był wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 18 października 2017 r., który wpłynął do Oddziału w dniu 11 grudnia 2018 r. Zdaniem organu rentowego, w myśl obowiązujących przepisów prawa, dopiero od w/w daty należy liczyć 30-dniowy termin, w którym stosowna decyzja powinna zostać wydana, a którego przekroczenie rodziłoby obowiązek wypłaty odsetek. Oddział wskazał, że decyzja wykonująca wyrok tutejszego Sądu została wydana w dniu 2 marca 2018 r., a odsetki zostały wypłacone za okres od dnia 16 stycznia 2018 r. do dnia 15 marca 2018r. Ponadto organ rentowy podkreślił, że zarówno Sąd Okręgowy jak i Sąd Apelacyjny wydając wyrok nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego ( k. 4 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. Ś., urodzona w dniu (...), uzyskała prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 4 maja 2003 r. na podstawie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 26 sierpnia 2003 r., znak: E (...), jednak wypłata świadczenia została zawieszona w związku z kontynuowaniem przez nią pracy ( k. 79-80 a. e., tom I).

Na mocy decyzji z dnia 23 września 2003 r., znak: E (...) organ rentowy podjął wypłatę zawieszonej emerytury odwołującej od dnia 1 czerwca 2003 r. ( k. 98-99 a. e., tom I).

Ubezpieczona, po rozpoznaniu kolejnego wniosku, uzyskała prawo do emerytury w trybie art. 53 ust. 4 ustawy emerytalnej od dnia 1 września 2009 r. na mocy decyzji organu rentowego z dnia 5 października 2009 r., znak: E (...) ( k. 11-12 a. e., tom II).

W dniu 16 lutego 2015 r. odwołująca złożyła wniosek do organu rentowego o przeliczenie przysługującej jej emerytury na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych według tzw. nowych zasad ( k. 1 a. e., tom III).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję w dniu 2 marca 2015 r., znak: (...) na podstawie której odmówił odwołującej prawa do wyliczenia wysokości emerytury na podstawie art. 55 w związku z art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W ocenie organu rentowego powołane przepisy prawne mają zastosowanie jedynie do ustalania wysokości świadczenia przyznawanej po raz pierwszy wskazując jednocześnie, że odwołująca nabyła prawo do emerytury na podstawie art. 29 w/w ustawy już w dniu 1 czerwca 2003 r. ( k. 9 a. e., tom III).

Ubezpieczona zaskarżyła w/w decyzję, wnosząc odwołanie do tutejszego Sądu w dniu 26 marca 2015 r. ( k. 2 a. s. VII U 578/15).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.
w odpowiedzi na odwołanie z dnia 14 kwietnia 2015 r. wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy uznał, że obliczenie wysokości świadczenia w myśl art. 55 w związku z art. 26 ustawy emerytalnej ma zastosowanie przy ustalaniu wysokości emerytury przyznawanej po raz pierwszy, jak również w stosunku do osób, które mając ustalone prawo do wcześniejszej emerytury, nigdy jej nie pobrały ( k. 3 a. s. VII U 578/15).

Tutejszy Sąd wyrokiem z dnia 15 września 2015 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązał organ rentowy do przeliczenia emerytury odwołującej na podstawie art. 55 w związku z art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W uzasadnieniu wyroku Sąd uznał, że stanowisko wyrażone przez organ rentowy jest nietrafne, ponieważ z treści art. 55 ustawy nie wynika, aby wniosek o emeryturę określony we wskazanej regulacji musiał być pierwszym wnioskiem o to świadczenie. Przy tym Sąd powołał się na orzecznictwo, z którego wynika, że art. 55 ustawy wskazuje na możliwość obliczenia według innych zasad emerytury już nabytej po spełnieniu warunków z art. 27, nie zaś o jej przyznanie. Ponadto emeryt pobierający emeryturę przyznaną i obliczoną niezgodnie z wnioskiem emerytalnym na dotychczasowych zasadach, na podstawie art. 27 ustawy, nie traci prawa do ustalenia korzystniejszej wysokości emerytury ,,kapitałowej’’ na podstawie art. 26 ustawy, jeżeli kontynuuje ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a z wnioskiem o przyznanie emerytury obliczanej w systemie kapitałowym wystąpił po dniu 31 grudnia 2008 r. W tym świetle, w ocenie Sądu, odwołująca nie utraciła na stałe możliwości zweryfikowania wysokości przyznanej na jej rzecz emerytury, ponieważ nabyła wcześniej prawo do pobierania w/w świadczenia w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, w dalszym ciągu kontynuowała zatrudnienie i uiszczała należne z tego tytułu składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe ( k. 19 i 22-43 a. s. VII U 578/15).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. w dniu 16 października 2015 r. wywiódł apelację, zaskarżając w/w wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie art. 55 w związku z art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz art. 233 § 1 k.p.c. ( k. 46-48 a. s. VII U 578/15).

Rozpoznając wniesiony środek zaskarżenia, Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 18 października 2017 r. oddalił apelację wniesioną przez organ rentowy. Sąd Apelacyjny uznał, że Sąd I instancji nie naruszył art. 233 § 1 k.p.c., gdyż nie wskazano, które dowody zostały wadliwie ocenione i w jaki sposób powyższe wpłynęło na ustalenia faktyczne. Natomiast zarzut naruszenia przepisów art. 26 w związku z art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w ocenie Sądu II instancji był całkowicie chybiony. Podkreślono przy tym, że orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych potwierdza, iż obliczenie emerytury na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy emerytalnej możliwe jest także wtedy, gdy organ rentowy przyznał już wcześniej ubezpieczonemu emeryturę obliczoną zgodnie z art. 53 tej ustawy i wypłacał to świadczenie, podczas gdy odwołujący występuje po dniu 31 grudnia 2008 r. z kolejnym wnioskiem o emeryturę i obliczenie świadczenia według nowych zasad. Sąd Apelacyjny reasumując wskazał, że podziela powyższy pogląd uznając, iż ma on odpowiednie zastosowanie do niniejszej sprawy ( k. 72 i 76-90 a. s. VII U 578/15).

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie wpłynął do organu rentowego w dniu 11 grudnia 2017 r. ( k. 103 a. e., tom III).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wydał zaskarżoną decyzję z dnia 2 marca 2018 r., znak: ENK/15/045059712, zgodnie z którą przyznał odwołującej prawo do emerytury od dnia 1 lutego 2015 r. wykonując przy tym prawomocny wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Przy tym organ rentowy wypłacił ubezpieczonej odsetki ustawowe od przeliczonej emerytury za okres od dnia 16 stycznia 2018 r. do dnia 15 marca 2018 r. w kwocie 253,04 złotych ( k. 123 a. e., tom III).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie, w tym akt rentowych i aktach dołączonych o sygn. VII U 578/15. Powołane dowody z dokumentów, w zakresie, w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, były wiarygodne, korespondowały ze sobą i tworzyły spójny stan faktyczny. Strony nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z tych dokumentów należało uznać za mające wysoki walor dowodowy.

W związku z tym Sąd uznał zgromadzony materiał dowodowy za wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie E. Ś. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 6 marca 2017 r., znak: I/10/045030655 jako zasadne podlega uwzględnieniu.

Kwestią sporną niniejszego postępowania było ustalenie, czy odwołująca ma prawo do przyznania odsetek za zwłokę w działaniu organu rentowego z tytułu wypłaty przeliczonego świadczenia emerytalnego. Aby prawidłowo rozstrzygnąć zawisły spór, należało ustalić, czy organ rentowy ponosi odpowiedzialność za opóźnienie w obliczeniu emerytury na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy emerytalnej, co skutkowało przyznaniem świadczenia w wyższej wysokości.

W myśl art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2017 r., poz. 1778 z późn. zm.) jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Zgodnie z art. 118 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U.
z 2017 r., poz. 1383 z późn. zm.) organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120. W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Na wstępie Sąd Okręgowy zważył, że podstawą do wydania wyroku w niniejszej sprawie, była analiza sprawy toczącej się przed tutejszym Sądem o przeliczenie wysokości emerytury o sygn. akt VII U 578/15. Sąd doszedł do przekonania, że zapadłych wyrokach Sądu I i II instancji nie odniesiono się do spornej kwestii dotyczącej możliwości poniesienia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych odpowiedzialności za opóźnienie w wypłacie świadczenia w korzystniejszej wysokości dla ubezpieczonej. Zatem należy przyjąć, że odwołująca nie miała zamkniętej drogi do dochodzenia prawa do odsetek. Należy również wskazać, że organ rentowy nie dochował 30-dniowego terminu na wydanie zaskarżonej decyzji licząc od momentu wpływu do Oddziału wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie, dlatego też przyznał odwołującej prawo do odsetek za okres od dnia 16 stycznia 2018 r. do dnia 15 marca 2018 r.

Poglądy wypracowane przez orzecznictwo jasno wskazują na okoliczności, których spełnienie wpływa na możliwość ubiegania się przez osobę wnioskującą o wypłatę odsetek ustawowych za nieuzasadnioną zwłokę w wypłacie dochodzonego świadczenia. Sąd Apelacyjny w jednym z wyroków wskazał, że ,,o winie organu rentowego rodzącej odpowiedzialność za nieustalenie prawa do świadczenia (a w zasadzie nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji o przyznaniu świadczenia) można by mówić jedynie wówczas, gdyby już w oparciu o dostępne organowi rentowemu dowody (w szczególności zgromadzone w aktach rentowych) można było jednoznacznie rozstrzygnąć o przysługiwaniu zawnioskowanego świadczenia.’’ ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 7 listopada 2016r., sygn. akt III AUa 927/16)

W ocenie Sądu taka sytuacja niewątpliwie zaistniała w niniejszej sprawie. Należy zaznaczyć, że organ rentowy pozostaje w błędzie wskazując, że dopiero wyrok wydany przez Sąd Apelacyjny w Warszawie pozwolił na przeliczenie odwołującej emerytury na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy emerytalnej, co rodziło skutek w postaci wypłaty świadczenia w wyższej wysokości. Analiza akt dołączonych do niniejszej sprawy pozwala stwierdzić, że Sąd II instancji poparł stanowisko i rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego. W postępowaniu drugo-instancyjnym, jak również w toku postępowania administracyjnego przed organem rentowym oraz w trakcie postępowania sądowego przed tutejszym Sądem, strona odwołująca nie przedstawiła żadnego nowego dowodu rzeczowego, który wpłynąłby na zakres rozstrzygnięcia. Najistotniejszą w rozpoznawanej sprawie pozostaje okoliczność, zgodnie z którą organ rentowy od dnia złożenia przedmiotowego wniosku przez odwołującą dysponował tożsamym materiałem dowodowym, jak Sądy rozpoznający odwołanie od zaskarżonej decyzji. Dalej w orzecznictwie panuje pogląd, zgodnie z którym ,,wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa.” ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r., sygn. akt I UK 159/04)

W niniejszej sprawie organ rentowy ponosi taką odpowiedzialność, ponieważ źle zinterpretował obowiązujące przepisy prawa, co w konsekwencji doprowadziło do popełnienia przez niego błędu. W związku z tym uznano odwołującą za osobę uprawnioną do otrzymania odsetek od świadczenia emerytalnego przyznanego jej na nowych zasadach.

Zdaniem Sądu żądanie ubezpieczonej wypłaty odsetek ustawowych było uzasadnione. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
z dnia 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 1999 r., Nr 12, poz. 104) wskazuje w § 2 ust. 1, że odsetki wypłaca się za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń - do dnia wypłaty świadczeń, z uwzględnieniem ust. 2-5. Kolejne ustępy tego przepisu stanowią, że okres opóźnienia w ustaleniu prawa do świadczeń i ich wypłacie, dla których przepisy określające zasady ich przyznawania i wypłacania przewidują termin na wydanie decyzji, liczy się od dnia następującego po upływie terminu na wydanie decyzji. Okres opóźnienia w ustaleniu świadczeń zleconych Zakładowi do wypłaty z mocy umów międzynarodowych liczy się od dnia następującego
po upływie terminu na wydanie decyzji, liczonego od daty wpływu
z zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej pełnej dokumentacji oraz należności. Okres opóźnienia w wypłaceniu świadczeń okresowych liczy się od dnia następującego po ustalonym terminie ich płatności. Okres opóźnienia w wypłaceniu świadczeń emerytalnych lub rentowych, zleconych Zakładowi do wypłaty na mocy odrębnych przepisów, liczy się od dnia następującego po najbliższym terminie płatności tych świadczeń, przypadającym po upływie 30 dni od wpływu do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzji zlecającej wypłatę świadczenia. Jeżeli świadczenie jest wypłacane osobie uprawnionej za pośrednictwem poczty lub na rachunek bankowy, za dzień wypłaty świadczeń uważa się dzień przekazania należności na pocztę lub do banku.

Sąd orzekając o dacie początkowej przyznania odsetek miał na uwadze pogląd Sądu Apelacyjnego, zgodnie z którym ,,dzień doręczenia prawomocnego orzeczenia sądu, w razie gdy prawo do świadczenia zostało ustalone przez sąd, nie jest jedynym możliwym początkiem biegu terminu wydania przez organ rentowy decyzji w sprawie ustalenia prawa do świadczenia i wypłaty tego świadczenia. Początek biegu tego terminu można wskazać wcześniej. Byłby to dzień, w którym organ rentowy mógł ustalić to prawo, gdyby działał prawidłowo.’’ ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 8 lutego 2018 r., sygn. akt III AUa 755/17) Tenże termin został oznaczony
na 17 lutego 2015 r., tj. dzień następujący po złożeniu wniosku przez odwołującą do organu rentowego o przeliczenie przysługującej jej emerytury na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych według tzw. nowych zasad. W ocenie Sądu w tej dacie organ rentowy rozpoczął prowadzenie postępowania wyjaśniającego i powinien był po jego zakończeniu wydać decyzję zgodną z wnioskiem ubezpieczonej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć organowi rentowemu.