Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 19 lutego 2019 roku

Powódka A. K. (poprzednio J.), reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, w pozwie z dnia 10 maja 2018 roku (data nadania) przeciwko pozwanej I. T. domagała się uznania za bezskuteczną w stosunku do niej umowy darowizny samochodu osobowego marki F. (...) nr rej. (...) zawartej pomiędzy G. T. a pozwana z pokrzywdzeniem powódki. Żądanie powódka uzasadniała posiadaną względem G. T. wierzytelnością w kwocie 9 862,83 zł z odsetkami ustawowymi i kosztami postępowania, stwierdzoną tytułem wykonawczym – prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 24 sierpnia 2016 roku w sprawie II Ca 1106/16 zmieniającym wyrok sądu Rejonowego dla Krakowa Podgórza w Krakowie z dnia 16 lutego 2016 roku. Wniosła nadto o udzielenie zabezpieczenia roszczenia poprzez ustanowienie zastawu rejestrowego na wymienionym pojeździe oraz zasadzenie od pozwanej kosztów postępowania, w tym zastępstwa procesowego.

Powódka w uzasadnieniu podniosła, iż na podstawie wskazanego tytułu wykonawczego prowadzone było postępowanie egzekucyjne, które okazało się bezskuteczne z powodu braku majątku dłużnika. Pomiędzy dłużnikiem i pozwaną doszło do darowizny składnika tego majątku w postaci pojazdu marki F., przy czym w tym samym czasie doszło również do szeregu innych przesunięć majątkowych pomiędzy tymi osobami. Miało to na celu udaremnienie przyszłej egzekucji.

Postanowieniem z dnia 23 maja 2018 roku Sąd oddalił wniosek o udzielenie zabezpieczenia (k. 12).

Strona pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego (k. 49-50).

W uzasadnieniu wskazała, iż czynność prawna z dnia 14 listopada 2015 roku nie doprowadziła do pokrzywdzenia wierzycielki bowiem dłużnik nie stał się wskutek tej czynności niewypłacalny bądź niewypłacalny w większym stopniu niż poprzednio. G. T. od kilku lat prowadzi działalność gospodarczą na terenie Szwecji osiągając duże dochody, pozwana z uwagi na obecne relacje z mężem dysponuje jedynie dwoma dokumentami potwierdzającymi ten fakt w postaci rozliczenia podatkowego za 2016 rok i deklaracji VAT. Rzeczywista niewypłacalność dłużnika musi istnieć w dacie wystąpienia z powództwem i w dacie orzekania. Bezskuteczność egzekucji jest natomiast zdaniem pozwanej wynikiem wskazania przez powódkę nieprawidłowego adresu dłużnika.

Strony podtrzymały swoje stanowiska w dalszym toku postępowania, pełnomocnik powódki wskazał nadto, iż w tym samym czasie kiedy toczyła się bezskuteczna egzekucja z wniosku powódki, toczyły się inne egzekucje przeciwko dłużnikowi i należności zostały wyegzekwowane (k.72).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy.

Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Krakowa Podgórza w Krakowie w sprawie IC 3602/12/P z dnia 16 lutego 2016 roku, zmienionym przez wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie w sprawie II Ca 1106/16 z dnia 24 sierpnia 2016 roku na rzecz powódki A. J. (obecnie K.) została zasądzona od pozwanego G. T. kwota 9 862,83 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 13 października 2011 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, jak również koszty postępowania w kwocie 2 367 zł. Wyrok ten został zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 7 października 2016 roku.

Dowód : wyrok SR dla Krakowa Podgórza w Krakowie w sprawie I C 3602/12/P i wyrok SO w Krakowie w sprawie II Ca 1106/16 k. 7-8.

Dłużnik G. T. w dniu 14 listopada 2015 roku zawarł z I. T. (swoją żoną) umowę darowizny samochodu marki F. (...) nr rej (...), rok prod. 2010. W treści umowy dłużnik oświadczył, iż jest właścicielem wskazanego samochodu osobowego. Wartość darowizny wskazano na kwotę 50 000 zł.

W dniu 15 listopada 2015 roku pozwana I. T. zawarła z J. S. umowę, na podstawie której darowała mu ½ części prawa własności wymienionego pojazdu. W dniu 25 listopada 2015 roku I. T. złożyła wniosek o zarejestrowanie pojazdu.

Dowód : umowa darowizny z dnia 14.11.2015 r. k. 2, umowa darowizny z dnia 15.11.2015 r. k. 26, wniosek o rejestrację k. 25, karta pojazdu i dowód rejestracyjny k. 28-29.

Egzekucja prowadzona przeciwko dłużnikowi na podstawie tytułu wykonawczego w sprawie Km 668/16 okazała się bezskuteczna, co stwierdzono w postanowieniu Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie z dnia 24 listopada 2017 roku. Pismem z tej samej daty Komornik zawiadomił powódkę o bezskuteczności egzekucji, wskazując na uzyskaną informację o darowiznach dokonanych przez dłużnika.

Dowód : postanowienie Komornika o umorzeniu postepowania k. 9, zawiadomienie o bezskuteczności egzekucji k. 10.

W dacie dokonania darowizny strony mieszkały razem u rodziców pozwanej, dłużnik od 2007 roku do 2015 roku prowadził działalność gospodarczą w Polsce, wykreślenie z (...) nastąpiło w dniu 24 lipca 2015 roku. Przez około pół roku po zakończeniu działalności dłużnik pozostawał bez pracy, po czym wyjechał do Szwecji, gdzie od początku 2016 roku prowadzi działalność gospodarczą.

Dowód : częściowo zeznania pozwanej – nagranie z dnia 6.02.2019 r. 00:16:16-00:36:17, dokumentacja związana z działalnością gospodarczą oraz dokumentacja rozliczeniowa wraz z tłumaczeniem k. 55-62.

Powyższe Sąd ustalił na podstawie dowodów powołanych w opisie stanu faktycznego, a to dokumentacji dołączonej do akt oraz zeznań pozwanej. Sąd pominął dowód z przesłuchania powódki wobec jej nieusprawiedliwionego niestawiennictwa na termin rozprawy (k. 72v).

Zeznania I. T. są w ocenie Sądu wiarygodne poza częścią dotyczącą braku wiedzy o sytuacji majątkowej męża i jego zadłużeniu. Powódka zamieszkiwała w czasie darowizny z mężem, wiedziała o prowadzonej przez niego działalności gospodarczej i nielogiczne oraz sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego są twierdzenia, iż nie interesowała się w ogóle działalnością gospodarczą męża, w tym uzyskiwanymi dochodami. Należy zaznaczyć, iż strony posiadają małoletnie dzieci, pozostające na ich wspólnym utrzymaniu, stąd nie jest wiarygodna argumentacja, iż pozwana nie interesowała się sprawami zawodowymi męża i nie miała żadnej wiedzy o jego zobowiązaniach. Podstawowa wiedza w tym zakresie jest bowiem w ocenie Sądu naturalna z racji prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego, jakie pozwana z dłużnikiem w tamtym czasie prowadzili. Dopiero w późniejszym czasie strony zaczęły mieszkać osobno, ale nawet obecnie (jak wynika z zeznań złożonych na rozprawie) – mimo deklarowanych złych relacji z mężem - pozwana ma z dłużnikiem kontakt i jest w stanie uzyskać informacje na temat spraw finansowych. Wątpliwe jest więc w ocenie Sądu, aby takich informacji nie posiadała, kiedy relacje stron były poprawne.

Dokumenty przedłożone w przedmiotowej sprawie, w szczególności orzeczenia stanowiące tytuł wykonawczy, na podstawie którego powódka posiada roszczenie wobec dłużnika, nie były przez pozwaną kwestionowane.

Na podstawie przedłożonych przez Starostwo Powiatowe w N. dokumentów związanych z rejestracją pojazdu Sąd ustalił datę, w której czynność zdziałana wg powódki z pokrzywdzeniem wierzyciela miała nastąpić, przedmiot darowizny oraz osobę obdarowaną. Z umów darowizny z dnia 14 i 15 listopada 2015 roku wynika, iż przedmiotem umowy pomiędzy dłużnikiem i pozwaną był cały pojazd marki F. (...), jednak w wyniku kolejnej umowy pozwana jest obecnie współwłaścicielką udziału ½ części w tym pojeździe.

Z kolei dokumenty przedłożone przez pozwaną nie mogą dowodzić, iż aktualnie sytuacja dłużnika jest bardzo dobra i nie jest on niewypłacalny. Dokumenty potwierdzają, iż dłużnik w 2017r. prowadził działalność gospodarczą, miał przychód i otrzymał zwrot podatku VAT, nie dowodzi jednak faktu czy nadal dłużnik prowadzi działalność i na ile jest ona dochodowa.

Sąd zważył, co następuje.

W ocenie Sądu powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 527 § 1 k.c. gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, wierzyciel może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Czynność prawna jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny, bądź niewypłacalny w wyższym stopniu, niż przed dokonaniem tej czynności (§ 2).

Ciężar udowodnienia tych przesłanek spoczywa na wierzycielu (art. 6 k.c.), z wyjątkiem przewidzianym w art. 527 § 3 k.c., który wprowadza domniemanie, że osoba pozostająca z dłużnikiem w bliskim z nim stosunku, która uzyskała na skutek tej czynności korzyść majątkową, wiedziała, iż dłużnik działa z pokrzywdzeniem wierzycieli. Zaprzeczenie tego domniemania należy do pozwanego.

Niesporne w sprawie było, iż powódka jest obecnie wierzycielem G. T., fakt ten wynika z orzeczeń zapadłych w sprawach I C 3602/12/P Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie oraz II Ca 1106/16 Sądu Okręgowego w Krakowie. Daty wydania tych orzeczeń są co prawda późniejsze, niż umowa darowizny będąca przedmiotem postępowania, jednak należy zwrócić uwagę, iż zarówno sygnatura akt postępowania toczącego się z powództwa A. J. (obecnie K.) przeciwko G. T. o zapłatę (w I instancji), jak i data początkowa naliczania odsetek wskazana w tytule wykonawczym (od 13 października 2011 roku) dowodzą, iż wierzytelność przysługująca powódce wobec dłużnika istniała i była wymagalna już w 2011 roku. Z tych względów dłużnik niewątpliwie w dacie dokonania kwestionowanej czynności prawnej miał świadomość, iż posiada zobowiązanie wobec powódki i wiedział, iż jest ono dochodzone sądownie

Na mocy umowy darowizny z dnia 14 listopada 2015 roku pozwana I. T. uzyskała korzyść majątkową (własność samochodu).

W ocenie Sądu w sprawie zostało wykazane, iż dłużnik zawierając tę umowę działał z zamiarem pokrzywdzenia przyszłego wierzyciela - powódki, mając na uwadze, iż prowadzone było przeciwko niemu już od 2012 roku postępowanie cywilne o zapłatę z jej powództwa. Okoliczność, iż do pokrzywdzenia faktycznie doszło wynika z kolei z dokumentów w postaci postanowienia o umorzeniu egzekucji KM 668/16 i zawiadomienia o bezskuteczności egzekucji. Wbrew przeciwnym twierdzeniom pozwanej dłużnik stał się niewypłacalny bowiem poszukiwanie jego majątku przez Komornika nie pozwoliło na ustalenie żadnych składników majątkowych, z których możliwe byłoby zaspokojenie powódki. Co więcej, w zawiadomieniu o bezskuteczności egzekucji Komornik wskazał na uzyskane informacje o innych przesunięciach majątkowych dokonanych przez dłużnika – m.in. wyzbyciu się przez niego własności nieruchomości. Postanowieniem z dnia 24 listopada 2017 roku egzekucja została umorzona z powodu braku możliwości uzyskania w jej wyniku sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych. Z daty tego postanowienia wynika nadto, iż umorzenie egzekucji nastąpiło w bliskim okresie przed wystąpieniem przez powódkę z powództwem w przedmiotowej sprawie. Przeczy to twierdzeniom pozwanej, iż sytuacja majątkowa męża jest bardzo dobra i nie jest on niewypłacalny. Niewypłacalność to aktualny (w chwili wystąpienia ze skargą i w dacie orzekania) brak możliwości wywiązywania się ze zobowiązań finansowych ( por. wyrok SA w Katowicach z dnia 28.12.2017 r. IACa 761/17, LEX nr 2446527). Okoliczność, iż obecna sytuacja dłużnika, którą Sąd musi brać pod uwagę przy ocenie przesłanek z art. 527 k.c. pozwala na zaspokojenie wierzycielki nie została zatem wykazana przez pozwaną. Nie wskazała ona żadnych składników majątku dłużnika, które pozwalałyby na zaspokojenie wierzycielki – zeznała, iż nie wie, jaki dłużnik ma majątek, z tego co wie nie jest współwłaścicielem ani właścicielem żadnej nieruchomości (nagranie z dnia 6.02.2019 r. 00:25:43). W tym świetle podnoszone twierdzenia w tym zakresie są gołosłowne. Co więcej, w sytuacji gdyby takie składniki istniały, a dłużnik faktycznie tak dobrze prosperował, zapewne uregulowałby on swoje zadłużenie wobec powódki nie doprowadzając do wszczęcia egzekucji, a w przypadku spłaty w toku egzekucji – wynik postępowania egzekucyjnego byłby inny.

W przedmiotowej sprawie fakt dokonania przez dłużnika kwestionowanej czynności prawnej narusza niewątpliwie prawa wierzycielki, która nie może zaspokoić swej wierzytelności z innego majątku dłużnika.

Jednocześnie z uwagi na okoliczność, iż pozwana jest żoną dłużnika aktualne było domniemanie z art. 527 § 3 k.c., którego pozwana w ocenie Sądu nie obaliła. Samo twierdzenie, iż w dacie umowy pozwana nie wiedziała o ciążącym na mężu zobowiązaniu i nie miała wiedzy o jego spawach majątkowych należy uznać za gołosłowne, mając na uwadze, iż pozostawała z dłużnikiem w związku małżeńskim i wspólnie zamieszkiwali. Mając na uwadze dokonaną ocenę zeznań pozwanej należy uznać, iż pozwana nie przedstawiła jakichkolwiek argumentów pozwalających na przyjęcie, iż nie miała wiedzy o działaniu dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycielki aktualne zatem pozostaje domniemanie wskazane wyżej.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe prowadzi zdaniem Sądu do przekonania, iż zaistniały wszystkie przesłanki wymagane do uznania czynności dłużnika za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycielki A. K.. Z uwagi jednak na to, iż pozwana na mocy zawartych umów darowizny (z 14 i 15 listopada 2015 roku) jest właścicielką pojazdu marki F. (...) w ½ części należało uznać kwestionowaną przez powódkę czynność za bezskuteczną wobec niej w zakresie tego udziału, oddalając powództwo w pozostałej części.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak pkt I i II wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na zasadzie art. 100 k.p.c. znosząc koszty procesu pomiędzy stronami ( koszty zastępstwa procesowego ) oraz zasądzając od pozwanej połową opłaty od pozwu.

Z.

1/ (...)

2/ (...)

3/ (...)

(...)