Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie, II Wydział Karny w składzie:

przy udziale prokuratora Prokuratury Rejonowej Szczecin – Zachód w Szczecinie Piotra Wieczorkiewicza

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2018 r. sprawy

P. D.

oskarżonego z art. 119 k.k. w zb. z art. 257 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 57 a § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego
i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 17 maja 2018 r., sygn. akt III K 262/17

I.  zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

II.  zasądza od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego F. A. kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

III.  zasądza od oskarżonego oraz oskarżyciela posiłkowego na rzecz Skarbu Państwa po 1/2 wydatków za postępowanie odwoławcze i wymierza im za to postępowanie opłaty: oskarżonemu P. D. 300 (trzysta) złotych, a F. A. 100 (sto) złotych.

Stanisław Kucharczyk Janusz Jaromin Piotr Brodniak

Sygn. akt II AKa 166/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie, II Wydział Karny w składzie:

przy udziale prokuratora Prokuratury Rejonowej Szczecin – Zachód w Szczecinie Piotra Wieczorkiewicza

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2018 r. sprawy

P. D.

oskarżonego z art. 119 k.k. w zb. z art. 257 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 57 a § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego
i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 17 maja 2018 r., sygn. akt III K 262/17

I.  zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

II.  zasądza od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego F. A. kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

III.  zasądza od oskarżonego oraz oskarżyciela posiłkowego na rzecz Skarbu Państwa po 1/2 wydatków za postępowanie odwoławcze i wymierza im za to postępowanie opłaty: oskarżonemu P. D. 300 (trzysta) złotych, a F. A. 100 (sto) złotych.

Stanisław Kucharczyk Janusz Jaromin Piotr Brodniak

Sygn. akt II AKa 166/18

UZASADNIENIE

sporządzone na wniosek pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej (art. 457§2 kpk)

P. D. został oskarżony o to, że w dniu 12 sierpnia 2017 roku w S. przy ul. (...) stosował przemoc oraz publicznie znieważył i naruszył nietykalność cielesną obywatela Królestwa Wielkiej Brytanii F. A. używając pod jego adresem słów powszechnie uznanych za obelżywe z powodu jego przynależności etnicznej i rasowej, w ten sposób, że działając publicznie, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego, rzucił w niego puszką z napojem oraz zadawał uderzenie pięścią owiniętą łańcuszkiem w okolice głowy, kopał, a następnie rozwiniętym łańcuszkiem zadawał uderzenia w okolice dłoni, czym spowodował u pokrzywdzonego obrażenia w postaci sińca w obrębie powieki dolnej oka prawego, bolesności barku prawego oraz zasinień lewej dłoni skutkujące naruszeniem czynności narządów ciała na okres poniżej dni 7, tj. o czyn z art. 119 kk w zb. z art. 257 kk w zb. z art. 157§2 kk w zw. z art. 57a § 1 k w zw. z art. 11§2 kk.

Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 17 maja 2018 roku w sprawie III K 262/17:

I. uznał oskarżonego P. D. za winnego tego, że w dniu 12 sierpnia 2017 roku w S., działając publicznie, okazując przez to rażące lekceważenie dla porządku prawnego, z uwagi na przynależność rasową F. A. znieważał wyżej wymienionego oraz stosował wobec niego przemoc poprzez zadawanie uderzeń w głowę pięścią owiniętą łańcuszkiem, kopanie, uderzanie rozwiniętym łańcuszkiem w dłonie oraz rzucenie w nogę puszką z napojem, czym spowodował u pokrzywdzonego obrażenia w postaci sińca w obrębie powieki dolnej oka prawego, bolesność barku prawego oraz zasinień lewej dłoni skutkujące naruszeniem czynności narządów ciała na okres poniżej dni 7, tj. popełnienia czynu z art. 119 kk w zb. z art. 257 kk w zb. z art. 157 § 2 kk w zw. z art. 57 a § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za to przestępstwo na podstawie art. 119 kk w zw. z art. 57 a § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk wymierzył mu karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności;

II. na podstawie art. 46 § 1 kk zasądził od P. D. na rzecz F. A. 7.000 (siedem tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;

III. na poczet wymierzonej kary zaliczył okres tymczasowego aresztowania oskarżonego od 15 sierpnia 2017 roku godz. 21:05 do 14 listopada 2017 roku, godz. 14:40;

IV. na podstawie art. 627 kpk zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe, w tym wymierzył mu 300 (trzysta) złotych tytułem opłaty;

V. na podstawie art. 627 kpk zasądził od oskarżonego P. D. na rzecz oskarżyciela posiłkowego F. A. 1.440 (jeden tysiąc czterysta czterdzieści) złotych tytułem poniesionych wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika.

Wyrok zaskarżyli pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego i obrońca.

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego zarzucił orzeczeniu rażącą niewspółmierność - łagodność kary pozbawienia wolności oraz środka kompensacyjnego zadośćuczynienia orzeczonych wobec oskarżonego, jako nieadekwatnych do celów kary i pozostałych zasad określonych w art. 53 kk, podczas gdy wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu i wzgląd na cele zapobiegawcze i wychowawcze, jakie kara ma osiągnąć wobec oskarżonego, jak również potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, przemawiały za orzeczeniem wobec oskarżonego surowszej kary pozbawienia wolności oraz orzeczenia na rzecz pokrzywdzonego w wyższej wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia w związku z przypisaniem oskarżonemu czynu opisanego w art. 119 kk w zb. z art. 257k.k. w zb. z art. 157§2 kk w zw. z art. 57 a §1 kk w zw. z art. 112 kk.

Podnosząc powyższy zarzut skarżąca wniosła o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

a. wymierzenie oskarżonemu kary 3 ( trzech) lat pozbawienia wolności za przypisany mu czyn,

b. podwyższenie zadośćuczynienia przyznanego pokrzywdzonemu od oskarżonego w związku z przypisaniem czynu opisanego w zaskarżonym wyroku z kwoty 7.000 zł do kwoty 15.000 zł.

Nadto wniosła o zasądzenie od oskarżonego P. D. na rzecz oskarżyciela posiłkowego F. A. kosztów poniesionych przez niego w związku reprezentacją przez pełnomocnika w postępowaniu przed Sądem Odwoławczym, według norm przepisanych.

Obrońca P. D. zaskarżył wyrok w całości wnosząc o jego zmianę i przyjęcie, iż czyn oskarżonego wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 217 kk i wymierzenie kary łagodniejszej; ewentualnie:

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu kary łagodniejszej.

Za podstawę apelacji wskazał błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, mający istotny wpływ na jego treść, polegający na błędnym ustaleniu, iż oskarżony dopuścił się zarzucanego mu przestępstwa, w szczególności, że znieważył pokrzywdzonego oraz aby naruszenie jego nietykalności cielesnej pozostawało w związku przyczynowo-skutkowym z jego przynależnością rasową.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelację pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego należało uznać za bezzasadną.

Nie można zgodzić się ze skarżącym, iż kara 2 lat pozbawienia wolności wymierzona oskarżonemu za przypisane mu przestępstwo, zagrożone w górnej granicy sankcją 5 lat pozbawienia wolności, jest rażąco niewspółmiernie łagodna. W swej argumentacji apelująca nie podnosi istotnych okoliczności przemawiających za surowszym ukaraniem. Te zaś, które przytacza, a mianowicie stopień społecznej szkodliwości i winy, wzgląd na cele zapobiegawcze i wychowawcze, potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, Sąd pierwszej instancji uwzględnił i właściwie wartościował.

Nie można też zgodzić się ze stwierdzeniem pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego, iż stopień winy oskarżonego był bardzo wysoki, a przemawiać ma za tym motywacja czynu, która zasługuje na szczególne napiętnowanie. Podkreślić należy, iż motyw rasistowski zamachu oskarżonego na dobra osobiste pokrzywdzonego należy do znamion czynów z art. 119 kk (dyskryminacji) i z art. 257 kk zniewagi na tle rasistowskim. Wprawdzie podlega on stopniowaniu, ale, jeżeli chodzi o „dotkliwość” zamachu do podkreślić należy, iż działanie oskarżonego, co do godzenia w integralność cielesną, jakkolwiek było intensywne, agresywne, jednakże spowodowało ono lekkie obrażenia ciała. Natomiast zniewag pokrzywdzony nie rozumiał, chociaż domyślał się ich. Działanie oskarżonego było gwałtowne, ale krótkotrwałe, popełnione w miejscu publicznym, ale w którym nie było wielkiej publiczności (wielu osób). Zatem wymierzona kara pozbawienia wolności równa ośmiokrotności dolnego progu zagrożenia na pewno uwzględnia charakter czynu, jego następstwa, jak również i okoliczności obostrzające, a mianowicie charakter chuligański czynu, karalność oskarżonego i stanowi wyraz stanowczej, odpowiedniej reakcji na naganne zachowanie oskarżonego. Wymierzona kara w takiej wysokości uwzględnia także cele prewencyjne kary, tak w zakresie prewencji ogólnej, jak i szczególnej.

Niewątpliwie oskarżony zaatakował pokrzywdzonego bez usprawiedliwionego powodu, ale też nie sposób dopatrywać się, oprócz motów dyskryminacyjnych i rasistowskich, także pobudek narodowościowych, bo przecież ta narodowościowa ma inny charakter, co przecież wynika z rozumienia i znaczenia tych pojęć. Wypowiedzi kierowane przez oskarżonego do pokrzywdzonego wskazują niewątpliwie na dyskryminację i zniewagę z powodu przynależności rasowej („ty brudasie” kolor skóry ciemniejszy, żółty – rasa arabska) nie zaś ze względu na przynależność do innej narodowości.

Dodać trzeba, iż eksponowane w uzasadnieniu apelacji następstwa czynu oskarżonego w postaci obaw pokrzywdzonego i zniechęcenia do przyjazdu do Polski Sąd Okręgowy miał na względzie przy wymiarze kary (zob. str. 7 uzas.), jak i przy orzekaniu o zadośćuczynieniu i właściwie wartościował. Dlatego też domaganie się wyższej o rok kary pozbawienia wolności i zadośćuczynienia w podwójnej wysokości należy uznać za bezzasadne.

Podkreślić należy, iż o właściwym oddziaływaniu prewencyjnym kary nie decyduje jedynie jej surowość. Biorąc pod uwagę ustawowe zagrożenie karą i całokształt okoliczności mających wpływ na jej wymiar stwierdzić trzeba, że to kara 3 lat pozbawienia wolności byłaby za surowa i jej odbiór tak społeczny, jak i indywidualny, byłby niewłaściwy. Wcześniejsza karalność, stopień społecznej szkodliwości czynu czy cele prewencyjne nie uzasadniają przecież wymierzenia kary z przekroczeniem stopnia winy sprawcy, o czym stanowi wprost art. 53§1 kk. Jeszcze raz podkreślić należy, iż przywoływane przez skarżącą okoliczności dotyczące motywów, sposobu działania oskarżonego, a zwłaszcza te powodujące obrażenia ciała pokrzywdzonego, zostały przez Sąd Okręgowy właściwie odzwierciedlone w wysokości kary, co wynika chociażby z porównania zestawienia, surowości kar za tożsame przestępstwa z czynami popełnionymi bez pobudek rasistowsko dyskryminacyjnych. Za te powszechne przestępstwa spowodowania lekkich obrażeń ciała i znieważenia, ścigane w trybie prywatnoskargowym, sądy orzekają przecież najłagodniejsze kary, bądź warunkowo umarzają postępowania karne, a w niniejszej sprawie Sąd orzekł dwuletnią karę pozbawienia wolności.

Nie sposób podzielić uwag skarżącej dotyczącej niewspółmierności zasądzonego zadośćuczynienia do krzywdy doznanej przez oskarżyciela posiłkowego, przy okolicznościach ujawnionych w toku rozprawy i ustaleniach faktycznych poczynionych przez Sąd pierwszej instancji. Kwota 7 000 zł nie jest symboliczna, gdyż uwzględnia cierpienia fizyczne i psychiczne spowodowane przez oskarżonego przestępnym działaniem, jak również i dalsze następstwa w postaci obaw i utraty poczucia bezpieczeństwa. Wskazać należy, gdy chodzi o miarkowanie sumy zadośćuczynienia, iż kwota rekompensaty materialnej powinna być niewygórowana, a umiarkowana i taki charakter ma zasądzone świadczenie. Nie można zapominać też o tym, iż proces karny jest ukierunkowany przede wszystkim na ustalenie odpowiedzialności karnej sprawców przestępstw (art. 2 §1 pkt 1-2 kpk). Wprawdzie jako jeden z kolejnych celów postępowania karnego (3) wskazana została ochrona interesów pokrzywdzonego, jednakże ustawodawca licząc się z trudnościami, które mogą wystąpić w zakresie udowodnienia wielkości szkody materialnej bądź niematerialnej, jako następstw czynu i potrzebą prowadzenia dodatkowych dowodów i wyjaśniania okoliczności niekoniecznych z punktu widzenia ukarania za przestępstwo, przewiduje możliwość dochodzenia niezaspokojonej części roszczenia w drodze postępowania cywilnego (art. 46 § 3 kk). Ponadto, w myśl art. 415 § 2 kpk, jeżeli orzeczony obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo nawiązka orzeczona na rzecz pokrzywdzonego nie pokrywają całej szkody lub nie stanowią pełnego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, pokrzywdzony może dochodzić dodatkowych roszczeń w postępowaniu cywilnym. Tak więc, gdy ujawniony materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie szkody w całości, sąd karny może odstąpić od orzekania obowiązku naprawienia szkody w całości lub w części (zob. pod. Komentarz do art. 46 KK red. Grześkowiak 2018, wyd. 5/Szeleszczuk, Legalis) i pokrzywdzony może wówczas wytoczyć powództwo przed sądem cywilnym o pozostałą cześć roszczenia.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 437§1 kpk, nie dostrzegając wystąpienia bezwzględnych powodów odwoławczych, ani tych branych po uwagę z urzędu, zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

O kosztach procesu Sad odwoławczy orzekł na podstawie art. 636§1 kpk, 620, kpk, 627 kpk oraz art. 2 ust. 1 pkt 4, jak również na zasadzie art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983 r. Nr 49 poz. 223 ze zm.) i § 12 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800).

SSA Stanisław Kucharczyk SSA Janusz Jaromin SSA Piotr Brodniak