Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2019 r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie II Wydział Karny w składzie:

Przewodnicząca: SSR Małgorzata Olejarczyk

Protokolant: starszy sekr. sądowy Ewelina Kazberuk

Prokurator Prok. Rej. w Kętrzynie: Dariusz Piotrowski

po rozpoznaniu w dniach: 25.09.2018r., 16.10.2018r., 22.11.2018r., 07.02.2019r.
i 07.03.2019r.

sprawy 1. E. J. (1) z d. P.

c. B. i D. z domu R.

ur. (...) w K.

oskarżonej o to, że:

I. w bliżej nieustalonym dniu 2016 r., w nieustalonym miejscu, na terenie powiatu (...), woj. (...), w celu użycia za autentyczny, podrobiła dokument w postaci testamentu spadkodawcy A. S. datowanego na dzień 10 sierpnia 2002 r., w ten sposób, że nakreśliła jego treść oraz podpisała się na przedmiotowym dokumencie jako (...), a następnie w zamiarze, aby J. S. (1) dokonała czynu zabronionego, polegającego na użyciu jako autentycznego wyżej wskazanego, podrobionego dokumentu, ułatwiła jej jego popełnienie, w ten sposób, że przekazała jej podrobiony przez siebie dokument w postaci testamentu spadkodawcy A. S. datowanego na dzień 10 sierpnia 2002 r.,

tj. o przestępstwo z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

II. w dniu 19 lipca 2017 r. w Komendzie Powiatowej Policji w K., składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu przygotowawczym o sygn. akt PR Ds 697.2017, prowadzonym w sprawie o przestępstwo z art. 270 § 1 kk, po uprzedzeniu jej o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie, zeznała nieprawdę w ten sposób, że podała, iż:

- w 2016r. J. S. (1) posiadała spisany przez A. S. testament dotyczący przekazania J. S. (1) określonych nieruchomości;

- J. S. (1) przypomniała sobie, że A. S. napisał na kartce testament;

- nie wie kiedy i gdzie testament został sporządzony;

- nie podrobiła testamentu jak też podpisu A. S.;

- nie była obecna przy sporządzaniu tego dokumentu i nie ma wiadomości na temat tego, że ten dokument został podrobiony w części lub całości, przy czym czynu tego dopuściła się z obawy przez odpowiedzialnością karną grożącą jej samej,

tj. o przestępstwo z art. 233 § 1 k.k. w zw. z art. 233 § 1 a k.k.

2. J. S. (2) z d. R.

c. H. i J. z domu R.

ur. (...) w B.

oskarżonej o to, że:

III. w dniu 28 czerwca 2016 r. w K., użyła jako autentycznego, podrobionego przez E. J. (2) dokumentu w postaci testamentu spadkodawcy A. S. datowanego na dzień 10 sierpnia 2002 r., w ten sposób, że przedłożyła ten dokument w Sądzie Rejonowym w Kętrzynie wraz z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym mężu A. S.,

tj. o przestępstwo z art. 270 § 1 k.k.

IV. w dniu 25 lipca 2017 r. w Komendzie Powiatowej Policji w K., składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu przygotowawczym o sygn. akt PR Ds 697.2017, prowadzonym w sprawie o przestępstwa z art. 270 § 1 kk, po uprzedzeniu jej o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie, zeznała nieprawdę w ten sposób, że podała, iż:

- jej mąż A. S., przed swoją śmiercią, w 2002 r., postanowił, że przepisze na nią określone nieruchomości i na tę okoliczność przyniósł gotowy napisany testament, a następnie odczytał jego treść w obecności jej oraz świadków M. C. (1) i J. C., oświadczając jednocześnie, że taka jest jego wola;

- jej mąż, przez swoją śmiercią, w 2002 r., osobiście podpisał dokument w postaci testamentu, w obecności jej oraz świadków M. C. (1) i J. C.;

- sporządzony przez A. S. dokument w postaci testamentu przechowywała w swoim mieszkaniu, w latach 2002-2016, przy czym czynu tego dopuściła się z obawy przez odpowiedzialnością karną grożącą jej samej,

tj. o przestępstwo z art. 233 § 1 k.k. w zw. z art. 233 § 1 a k.k.

2. M. C. (2) z d. D.

c. W. i J. z domu K.

ur. (...) w K.

oskarżonej o to, że:

V. w dniu 21 lipca 2017 r. w Komendzie Powiatowej Policji w K., składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu przygotowawczym o sygn. akt PR Ds 697.2017, prowadzonym w sprawie o przestępstwo z art. 270 § 1 kk, po uprzedzeniu jej o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie, zeznała nieprawdę w ten sposób, że podała, iż latem 2002 r. w K., w obecności jej oraz jej męża J. C., A. S. na pewno podpisał się swoim imieniem i nazwiskiem, po prawej stronie, pod tekstem testamentu datowanego na dzień 10 sierpnia 2002 r., przy czym czynu tego dopuściła się z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jej samej,

tj. o przestępstwo z art. 233 § 1 k.k. w zw. z art. 233 § 1a k.k.

I.  na podstawie art. 66 § 1 i 2 k.k., art. 67 § 1 k.k. postępowanie karne wobec oskarżonej E. J. (2) za czyn z pkt I a/o warunkowo umarza na okres próby 2 (dwóch) lat;

II.  na podstawie art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 39 pkt 7 k.k. orzeka wobec oskarżonej E. J. (2) świadczenie pieniężne w wysokości 2.000 (dwa tysiące) złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;

III.  oskarżoną E. J. (2) uniewinnia od popełnienia czynu z pkt II a/o;

IV.  na podstawie art. 66 § 1 i 2 k.k., art. 67 § 1 k.k. postępowanie karne wobec oskarżonej J. S. (1) za czyn z pkt III a/o warunkowo umarza na okres próby 2 (dwóch) lat;

V.  na podstawie art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 39 pkt 7 k.k. orzeka wobec oskarżonej J. S. (1) świadczenie pieniężne w wysokości 1.500 (jeden tysiąc pięćset) złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;

VI.  oskarżoną J. S. (1) uniewinnia od popełnienia czynu z pkt IV a/o;

VII.  na podstawie art. 66 § 1 i 2 k.k., art. 67 § 1 k.k. postępowanie karne wobec oskarżonej M. C. (1) warunkowo umarza na okres próby 2 (dwóch) lat;

VIII.  na podstawie art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 39 pkt. 7 k.k. orzeka wobec oskarżonej M. C. (1) świadczenie pieniężne w wysokości 1.000 (jeden tysiąc) złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;

IX.  na podstawie art. 627 k.p.k. zasądza od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa zwrot kosztów sądowych po 1/3 części, w tym opłaty w kwotach po 100 (sto) złotych;

X.  na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. koszty postępowania w części uniewinniającej ponosi Skarb Państwa.

II K 229/18

UZASADNIENIE

E. J. (2) została oskarżona o to, że :

I. w bliżej nieustalonym dniu 2016 r., w nieustalonym miejscu, na terenie powiatu (...), woj. (...), w celu użycia za autentyczny, podrobiła dokument w postaci testamentu spadkodawcy A. S. datowanego na dzień 10 sierpnia 2002 r., w ten sposób, że nakreśliła jego treść oraz podpisała się na przedmiotowym dokumencie jako (...), a następnie w zamiarze, aby J. S. (1) dokonała czynu zabronionego, polegającego na użyciu jako autentycznego wyżej wskazanego, podrobionego dokumentu, ułatwiła jej jego popełnienie, w ten sposób, że przekazała jej podrobiony przez siebie dokument w postaci testamentu spadkodawcy A. S. datowanego na dzień 10 sierpnia 2002 r.,

tj. o przestępstwo z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

II. w dniu 19 lipca 2017 r. w Komendzie Powiatowej Policji w K., składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu przygotowawczym o sygn. akt PR Ds 697.2017, prowadzonym w sprawie o przestępstwo z art. 270 § 1 kk, po uprzedzeniu jej o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie, zeznała nieprawdę w ten sposób, że podała, iż:

- w 2016r. J. S. (1) posiadała spisany przez A. S. testament dotyczący przekazania J. S. (1) określonych nieruchomości;

- J. S. (1) przypomniała sobie, że A. S. napisał na kartce testament;

- nie wie kiedy i gdzie testament został sporządzony;

- nie podrobiła testamentu jak też podpisu A. S.;

- nie była obecna przy sporządzaniu tego dokumentu i nie ma wiadomości na temat tego, że ten dokument został podrobiony w części lub całości, przy czym czynu tego dopuściła się z obawy przez odpowiedzialnością karną grożącą jej samej,

tj. o przestępstwo z art. 233 § 1 k.k. w zw. z art. 233 § 1 a k.k.

J. S. (1) została oskarżona o to, że :

I. w dniu 28 czerwca 2016 r. w K., użyła jako autentycznego, podrobionego przez E. J. (2) dokumentu w postaci testamentu spadkodawcy A. S. datowanego na dzień 10 sierpnia 2002 r., w ten sposób, że przedłożyła ten dokument w Sądzie Rejonowym w Kętrzynie wraz z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym mężu A. S.,

tj. o przestępstwo z art. 270 § 1 k.k.

II. w dniu 25 lipca 2017 r. w Komendzie Powiatowej Policji w K., składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu przygotowawczym o sygn. akt PR Ds 697.2017, prowadzonym w sprawie o przestępstwa z art. 270 § 1 kk, po uprzedzeniu jej o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie, zeznała nieprawdę w ten sposób, że podała, iż:

- jej mąż A. S., przed swoją śmiercią, w 2002 r., postanowił, że przepisze na nią określone nieruchomości i na tę okoliczność przyniósł gotowy napisany testament, a następnie odczytał jego treść w obecności jej oraz świadków M. C. (1) i J. C., oświadczając jednocześnie, że taka jest jego wola;

- jej mąż, przez swoją śmiercią, w 2002 r., osobiście podpisał dokument w postaci testamentu, w obecności jej oraz świadków M. C. (1) i J. C.;

- sporządzony przez A. S. dokument w postaci testamentu przechowywała w swoim mieszkaniu, w latach 2002-2016, przy czym czynu tego dopuściła się z obawy przez odpowiedzialnością karną grożącą jej samej,

tj. o przestępstwo z art. 233 § 1 k.k. w zw. z art. 233 § 1 a k.k.

M. C. (1) została oskarżona o to, że :

w dniu 21 lipca 2017 r. w Komendzie Powiatowej Policji w K., składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu przygotowawczym o sygn. akt PR Ds 697.2017, prowadzonym w sprawie o przestępstwo z art. 270 § 1 kk, po uprzedzeniu jej o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie, zeznała nieprawdę w ten sposób, że podała, iż latem 2002 r. w K., w obecności jej oraz jej męża J. C., A. S. na pewno podpisał się swoim imieniem i nazwiskiem, po prawej stronie, pod tekstem testamentu datowanego na dzień 10 sierpnia 2002 r., przy czym czynu tego dopuściła się z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jej samej,

tj. o przestępstwo z art. 233 § 1 k.k. w zw. z art. 233 § 1a k.k.

Sąd ustalił, co następuje :

Małżonkowie A. S. i J. S. (1) zamieszkiwali wspólnie w miejscowości S.. Pod koniec swego życia A. S. wyprowadził się od żony, zmarł w dniu 16 października 2003 r. Wymieniony za życia nie sporządził testamentu, małżonkowie byli współwłaścicielami mieszkania położonego w K..

W dniu 13 grudnia 2012 r. w K., w obecności notariusza został sporządzony akt notarialny nr 4869/2012 mocą którego J. S. (1) do całości spadku powołała swoją siostrzenicę - E. J. (2).

W nieustalonym dniu w 2016r. E. J. (2), w celu użycia za autentyczny, podrobiła dokument w postaci testamentu spadkodawcy A. S. datowanego na dzień 10 sierpnia 2002 r., w ten sposób, że nakreśliła jego treść oraz podpisała się na przedmiotowym dokumencie jako (...). Wskazany dokument przekazała J. S. (1). Następnie w dniu 28 czerwca 2016 r. do Sądu Rejonowego w Kętrzynie I Wydział Cywilny wpłynął wniosek J. S. (1) o stwierdzenie nabycia spadku po A. S. zmarłym w dniu 16 października 2003 r. w S.. We wniosku J. S. (1) wskazała, że A. S. pozostawił testament. Wraz z przedmiotowym wnioskiem J. S. (1), do Sądu przedłożyła, podrobiony przez E. J. (2) testament. Z treści testamentu wynikało, że A. S. przekazał żonie nieruchomości: mieszkanie w K., garaż murowany w K. i działkę ogrodniczą w K.. Świadkami byli M. C. (1) i J. C..

Postanowieniem z dnia 10 października 2016 r. Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny, w sprawie o sygn. akt I Ns 374/16 stwierdził, że spadek po A. S., zmarłym dnia 16 października 2003 r. w S., na podstawie testamentu holograficznego nabyła w całości jego żona J. S. (1).

W dniu 20 czerwca 2017 r. do Prokuratury Rejonowej w Kętrzynie wpłynęło pismo A. J. – męża E. J. (2), który zawiadamiał organy ścigania o podrobieniu testamentu w 2016r. przez jego żonę.

W sprawie wszczęto dochodzenie PR Ds. 697.2017 w sprawie dokonanego w bliżej nieustalonym czasie, jednak nie później niż 29 marca 2016r. w K., podrobienia podpisu A. S. na testamencie opatrzonym datą 10 sierpnia 2002r. dot. przekazania spadku w postaci mieszkania dla żony J. S. (1) tj. o przestępstwo z art. 270 §1 kk.

W trakcie postępowania, po uprzedzeniu o treści art. 233 § 1 kk, art. 233 § 1 a kk i art. 183§1 kpk przesłuchano w charakterze świadków E. J. (2), J. S. (1) i M. C. (1).

E. J. (2) przesłuchana w Komendzie Powiatowej Policji w K. w dniu 19 lipca 2017 r. zeznała że :

-

w 2016 r. J. S. (1) posiadała spisany przez A. S. testament dotyczący przekazania J. S. (1) określonych nieruchomości;

-

J. S. (1) przypomniała sobie, że A. S. napisał na kartce testament;

-

nie wie kiedy i gdzie testament został sporządzony;

-

nie podrobiła testamentu jak też podpisu A. S.;

-

nie była obecna przy sporządzaniu tego dokumentu i nie ma wiadomości na temat tego, że ten dokument został podrobiony w części lub całości.

J. S. (1) przesłuchana w Komendzie Powiatowej Policji w K. w dniu 25 lipca 2017 r. zeznała, że:

-jej mąż A. S., przed swoją śmiercią, w 2002 r., postanowił, że przepisze na nią określone nieruchomości i na tę okoliczność przyniósł gotowy napisany testament, a następnie odczytał jego treść w obecności jej oraz świadków M. C. (1) i J. C., oświadczając jednocześnie, że taka jest jego wola;

-jej mąż, przed swoją śmiercią, w 2002 r., osobiście podpisał dokument w postaci testamentu, w obecności jej oraz świadków M. C. (1) i J. C.;

-

sporządzony przez A. S. dokument w postaci testamentu przechowywała w swoim mieszkaniu, w latach 2002-2016.

Z kolei M. C. (1) przesłuchana w Komendzie Powiatowej Policji w K. w dniu 21 lipca 2017 r. zeznała, że latem 2002 r. w K., w obecności jej oraz jej męża J. C., A. S. na pewno podpisał się swoim imieniem i nazwiskiem, po prawej stronie, pod tekstem testamentu datowanego na dzień 10 sierpnia 2002r.

Po otrzymaniu opinii z Komendy Wojewódzkiej Policji w O. Laboratorium Kryminalistyczne (...) Towarzystwa (...) z zakresu badania dokumentów, przesłuchano ponownie E. J. (2) w charakterze podejrzanej i przestawiono jej dwa zarzuty z art. 270 §1 kk w zb. z art. 18§3 kk w zw. z art. 270§1 kk w zw. z art. 11§2 kk. oraz z art. 233§1kk w zw. z art. 233§1a kk.

Przesłuchano również J. S. (1) w charakterze podejrzanej i przedstawiono jej dwa zarzuty z art. 270 §1 kk i z art. 233§ 1 kk w zw. z art. 233§1a kk. M. C. (1) postawiono zarzut z art. 233§1 kk w zw. z art. 233§1a kk.

Przesłuchana w charakterze podejrzanej E. J. (2) ostatecznie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu z art. 270 § 1 kk w zb. z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, lecz podała, że testament ten podrobiła w 2002 r. na prośbę A. S., który nosił się z zamiarem jego sporządzenia, lecz nie był w stanie samodzielnie nakreślić tego dokumentu. Do zarzutu z art. 233 § 1 kk w zw. z art. 233 § 1 a kk. nie ustosunkowała się.

Przesłuchana w charakterze podejrzanej J. S. (1) nie przyznała się do popełnienia zarzucanych jej czynów i odmówiła składania wyjaśnień w sprawie.

Przesłuchana w charakterze podejrzanej M. C. (1) początkowo nie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu. Następnie przyznała się do składania fałszywych zeznań. Wyjaśniła, że nie była świadkiem tego, że A. S. sporządzał testament, zeznała tak albowiem w jej ocenie powinien był tak zrobić. Wniosła o warunkowe umorzenie postępowania, wskazała że pracuje jako nauczyciel i skazanie jest równoznaczne z utratą zatrudnienia ( k. 202v-203).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o : zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa k. 1, zeznania świadka A. J. k. 317-318, kserokopię akt sprawy dotyczącej stwierdzenia nabycia spadku k. 4-28, opinię z zakresu badania pisma ręcznego k. 77-101, odpis aktu notarialnego k. 151.

Oskarżone przed Sądem nie przyznały się do popełnienia zarzucanych im czynów i odmówiły składania wyjaśnień k. 280v- 281.

Sąd zważył, co następuje :

Materiał dowodowy poddany analizie w trakcie procedowania potwierdził winę E. J. (2) w zakresie zarzucanego jej czynu z art. 270 §1 kk w zb. z art. 18§ 3 kk w zw. z art. 270§1 kk w zw. z art. 11§2 kk. Sąd nie miał również wątpliwości co do wyczerpania znamion czynu z art. 270 §1 kk przez J. S. (1) i popełnienia przestępstwa z art. 233§1 kk w zw. z art. 233§1a kk. przez M. C. (1).

Materiał dowodowy w szczególności w postaci zeznań A. J., dokumentacji w postaci opinii z zakresu badania pisma ręcznego, kserokopii akt sprawy o stwierdzenie nabycia spadku o sygn. akt I Ns 374/16, jak też częściowych wyjaśnień E. J. (2) i M. C. (1) wskazuje, że oskarżone swoim zachowaniem wyczerpały znamiona zarzucanych im czynów.

A. J. zeznając w postępowaniu przygotowawczym, jak również przed Sądem konsekwentnie potwierdzał, że testament po zmarłym A. S. został sfałszowany. Dokonać tego miały E. J. (2) i J. S. (1). Świadek w sposób szczegółowy opisał okoliczności zdarzenia, kiedy po raz pierwszy usłyszał o pomyśle podrobienia testamentu, kto wyszedł z jego inicjatywą, jak wyglądały przygotowania i jak finalnie zakończyła się sprawa spadkowa (zeznania k. 281- 282).

Okoliczności podane przez świadka znalazły potwierdzenie w opinii z zakresu klasycznych badań dokumentów wykonanych przez Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Wojewódzkiej Policji w O. ( opinia k. 77- 101).

Celem opinii była odpowiedź na pytanie, czy testament, który przedłożyła J. S. (1) w sądzie został podpisany przez A. S.. Wzory pisma pobrano od wszystkich oskarżonych. Opinia wykazała, że zapisy wyrazowo- cyfrowe zaczynające się od słów K., a więc jego treść oraz podpis o treści S. A. zostały nakreślone przez E. J. (2).

Powyższą opinię Sąd podzielił w całej rozciągłości, albowiem została sporządzona przez osoby dysponujące fachową wiedzą w tej materii, jest spójna, logiczna oraz kompletna. Warto podkreślić, że nie została ona podważona przez żadną ze stron postępowania. Druga z opinii wykonana przez (...) Towarzystwo (...) dotyczyła ustalenia wieku dokumentu, a mianowicie, czy dokonane zapisy w testamencie zostały nakreślone w 2002 roku, czy w 2016r, czy też w niezbyt odległym czasie 24 miesiące przed przeprowadzonymi badaniami.

Opinia nie dała odpowiedzi na zadane pytania, ze względu na niski poziom markera w liniach zapisów, nie było możliwe ustalenie kiedy zostały nakreślone zapisy znajdujące się na dokumencie ( opinia k. 173-187).

W ocenie Sądu, testament zgodnie z tym co mówił A. J. został podrobiony w 2016r. przed sprawą o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym A. S.. Świadek zeznał, że był on pisany w K., a udział w jego podrobieniu brała E. J. (2) przy aprobacie J. S. (1). Z relacji byłej żony wie, że o wszystkim wiedziała M. C. (1), co tamta ostatecznie potwierdziła, przyznając że składała fałszywe zeznania( wyjaśnienia k. 202-203v).

Świadek zrelacjonował również, że w dniu sprawy spadkowej E. J. (2) i J. S. (1) udały się do Sądu. Okoliczność ta została potwierdzona na nagraniu rozprawy z dnia 10 października 2016r. w sprawie I Ns 374/16, gdzie E. J. (2) była obecna na sali rozpraw jako publiczność ( płyta z nagraniem k. 115).

W toku postępowania sądowego okazało się, że A. J. cierpi na chorobę psychiczną – zburzenia urojeniowe. Opinię psychiatryczną na potrzeby sprawy rozwodowej wydał biegły lekarz psychiatra I. O.. Biegła w dniu 9 stycznia 2019r. wydała opinię, stwierdzając w niej, że A. J. cierpi na zaburzenia urojeniowe, nie można ustalić od kiedy te zaburzenia występują. Zachowania w/w wobec żony, będące przyczyną konfliktów były podejmowane w stanie wyłączającym świadome i swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli (opinia k. 347-351).

Wobec ujawnionej choroby psychicznej świadka, Sąd ponownie przesłuchał go z udziałem biegłej psychiatry T. H.. Biegła miała się wypowiedzieć co do stanu psychicznego świadka, jego rozwoju umysłowego zdolności postrzegania i odtwarzania postrzeżeń. Biegła w sporządzonej na piśmie opinii stwierdziła, że A. J. nie zdradza cech upośledzenia umysłowego, nie zdradza zaburzeń pamięci i uwagi, które są najważniejsze przy zeznaniach, ani konfabulacji. Jego zdolność postrzegania i odtwarzania postrzeżeń jest prawidłowa. Z dużym prawdopodobieństwem biegła stwierdziła u A. J. objawy reakcji urojeniowej na tle zdrady małżeńskiej, które nie mają wpływu na treść jego zeznań w aktualnej sprawie (opinia pisemna k. 321).

Swoją opinię podtrzymała przed Sądem, odpowiadając na pytania obrońcy oskarżonych. Biegła zaakcentowała, że w wypowiedziach A. J. nie ma konfabulacji, tylko urojenia, które nie mają wpływu na treść składanych przez niego zeznań ( k. 352).

Sąd podzielił w całości opinię biegłej T. H.. Biegła wykazała się wiedzą i doświadczeniem zawodowym, w sposób logiczny i spójny przekazała swoje stanowisko, umiejętnie je argumentując.

Tym samym Sąd nie miał podstaw, by podważyć zeznania A. J.. W ocenie Sądu są one wiarygodne.

Pozostali świadkowie J. D., W. J. i I. G. potwierdzili, że przed śmiercią A. S. nie zamieszkiwał z żoną. I. G. dodała, że w okresie kiedy go poznała jego stan zdrowia był dobry, potrafił pisać i nie zauważyła by miał z tym problem ( k. 282v-283, 355).

Natomiast zeznania J. C. jako sprzeczne z ustalonym stanem faktycznym, nie mogły się ostać. Sąd w oparciu o przeprowadzone dowody ustalił, że podrobienia testamentu dokonała E. J. (2), zatem J. C. mija się z prawdą twierdząc, że był w domu S., gdzie na prośbę A. S. podpisał jego testament. Świadek wpisywał się w linię obrony M. C. (1), która ostatecznie przyznała się do składania fałszywych zeznań.

Zebrany i poddany analizie materiał dowodowy dał podstawę do ustalenia faktu popełnienia przez E. J. (2) czynu z 270 §1 kk w zb. z art. 18§ 3 kk w zw. z art. 270§1 kk w zw. z art. 11§2 kk, J. S. (1) czynu z art. 270 §1 kk i M. C. (1) czynu z art. 233§1 kk w zw. z art. 233§1a kk.

Sąd uznał, że okoliczności popełnienia przez oskarżone E. J. (2), J. S. (1) i M. C. (1) zarzucanych im występków nie budzą żadnych wątpliwości, a wina i społeczna szkodliwość, w ocenie Sądu nie są znaczne.

Przy ustalaniu stopnia społecznej szkodliwości czynów, Sąd kierował się kryteriami wskazanymi w § 2 art. 115 kk, a więc charakterem naruszonego dobra, rozmiarami wyrządzonej lub grożącej szkody, sposobem i okolicznościami popełnienia czynu, wagą naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postacią zamiaru i motywacją.

Zachowanie E. J. (2) i J. S. (1) było wymierzone przeciwko wiarygodności dokumentów, przedmiotem ochrony z art. 270§1 kk. jest publiczne zaufanie do dokumentów, do ich autentyczności i rzetelności, co stanowi podstawowy warunek pewności obrotu prawnego (por. wyrok SN z dnia 3 czerwca 1996 r., II KKN 24/96, Orz. Prok. i Pr. 1997, nr 2, poz. 5).

Zachowanie to oczywiście naganne, nie spowodowało wymiernej szkody, E. J. (2) od lat pomagała ciotce, małżonkowie S. nie posiadali potomstwa i nie utrzymywali kontaktów z rodziną A. S., zatem w przyszłości to E. J. (2) miała przejąć całość ich majątku.

M. C. (1) zarzucono popełnienie czynu opisanego w art. 233 § 1 kk. Treść tego artykułu stanowi, iż odpowiedzialności karnej podlega ten, kto składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub innym prowadzonym na podstawie ustawy zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę. W § 2 powołanego przepisu wskazano, iż warunkiem odpowiedzialności karnej jest uprzednie pouczenie zeznającego o tej odpowiedzialności. Sprawca składając zeznania musi mieć świadomość tego, że mówi nieprawdę, kłamie. Przestępstwo z art. 233 § 1 kk jest przestępstwem umyślnym, tzn. sprawca ma zamiar zeznania nieprawdy, jej zatajenia, bądź liczy się z taką możliwością i składa fałszywe zeznanie.

W ustalonym stanie faktycznym Sąd przyjął, że M. C. (1) składała fałszywe zeznania z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jej samej. Jak wyjaśniła nie zrobiła tego ze złej woli, jej zdaniem A. S. winien był przepisać majątek na żonę. Oskarżona przed przystąpieniem do składania zeznań była uprzedzona o prawie do odmowy odpowiedzi na pytania, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić ją lub osobę dla niej najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Wypełniając swoim zachowaniem normę art. 233 § 1a kk działała intencjonalnie, popełniła przestępstwo, aczkolwiek w postaci uprzywilejowanej.

Omówione wyżej okoliczności dały Sądowi asumpt do zastosowania wobec oskarżonych instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego.

Oskarżone E. J. (2), J. S. (1) i M. C. (1) nie były dotychczas karane sądownie. (vide karty karne k. 290, 291, 292).

W ocenie Sądu ich zachowanie miało jedynie charakter incydentalny. Oskarżone prowadzą spokojny tryb życia, E. J. (2) i M. C. (1) są nauczycielkami, posiadają dobre opinie w swoim środowisku. Zdaniem Sądu właściwości i warunki osobiste oskarżonych oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, iż pomimo warunkowego umorzenia postępowania karnego będą przestrzegać porządku prawnego, a w szczególności nie popełnią nowego przestępstwa. W ocenie Sądu toczące się postępowanie karne było dla oskarżonych bolesną dolegliwością.

W tym stanie rzeczy, wobec spełnienia ustawowych wymogów, Sąd warunkowo umorzył wobec oskarżonych postępowanie karne na okres próby 2 lat. W ocenie Sądu dwuletni okres próby pozwoli zweryfikować pozytywną prognozę, co do przestrzegania porządku prawnego przez E. J. (2), M. C. (1) i J. S. (1).

Jednocześnie Sąd orzekł wobec oskarżonych, na podstawie art. 67 § 3 kk w zw. z art. 39 pkt 7 kk świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Wobec E. J. (2) kwotę 2000 zł, mając na uwadze jej wiodącą rolę w popełnieniu przestępstwa, J. S. (1) kwotę 1500 zł i M. C. (1) kwotę 1000zł. Zdaniem Sądu orzeczony środek karny wpłynie na oskarżone zapobiegawczo i wychowawczo, a także skłoni do respektowania prawa.

Odnośnie czynów zarzucanych E. J. (2) i J. S. (1) z art. 233§1 kk w zw. z art. 233§1a kk, Sąd uniewinnił oskarżone od ich popełnienia.

Przypomnieć należy, że dochodzenie PR Ds. 697.2017 zostało wszczęte w kierunku art. 270 § 1 kk. Wszystkie oskarżone zostały przesłuchane w charakterze świadków po pouczeniu o treści art. 233 § 1 kk, art. 233 § 1 a kk i art. 183§1 kpk.

Następnie po uzyskaniu opinii z Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Wojewódzkiej Policji w O., ponownie przesłuchano E. J. (2) i J. S. (1) w charakterze podejrzanych. Następnie sporządzono akt oskarżenia, w którym postawiono zarzuty składania fałszywych zeznań, co do okoliczności podrobienia testamentu oraz zarzut podrobienia testamentu wobec E. J. (2) i zarzut użycia za autentyczny podrobionego testamentu wobec J. S. (1).

W tym samym postępowaniu oskarżone zyskały status świadków i oskarżonych.

W ocenie Sądu jest to sytuacja niedopuszczalna. Nie można bowiem w tym samym i jednym postępowaniu łączyć ról procesowych. Istnieje bowiem zasadnicza różnica między sytuacją świadka i oskarżonego. O ile bowiem świadek ma obowiązek składania zeznań i ponosi odpowiedzialność karną za fałszywe zeznania, o tyle oskarżony ma prawo odmówić wszelkich wyjaśnień, odpowiedzi na pytania i korzysta z przywileju bezkarności, gdy są one fałszywe.

Zgodnie z art. 389§1 kpk ,, Jeżeli oskarżony nie stawił się na rozprawę, odmawia wyjaśnień lub wyjaśnia odmiennie niż poprzednio albo oświadcza, że pewnych okoliczności nie pamięta, wolno na rozprawie odczytywać tylko w odpowiednim zakresie protokoły jego wyjaśnień złożonych poprzednio w charakterze oskarżonego w tej lub innej sprawie w postępowaniu przygotowawczym lub przed sądem albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę’’.

W niniejszej sprawie przesłuchanie E. J. (2) i J. S. (1) nastąpiło w fazie postępowania przygotowawczego, wówczas kiedy jeszcze nie było rozeznania, kto jest podejrzanym. Po uzyskaniu opinii, z której wynikało że to E. J. (2) dokonała podrobienia testamentu, jej sytuacja procesowa uległa zmianie, została osobą podejrzaną, następnie oskarżoną. Podobnie wygląda sytuacja J. S. (1). Zatem to co mówiły oskarżone w charakterze świadków nie może być wykorzystane, nie może to rodzić żadnych ujemnych konsekwencji dla ich sytuacji prawnej. Pogląd ten jest ugruntowany w polskim prawodawstwie. Uznanie bowiem odpowiedzialności karnej oskarżonych za składanie fałszywych depozycji, byłoby równoznaczne z pozbawianiem oskarżonych prawa do obrony, ,, zmuszeniem ‘’ do dostarczania dowodów przeciwko sobie i samooskarżaniem się. A więc godziłoby w fundamentalne prawo oskarżonego do obrony, zagwarantowane w Konstytucji i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Sytuacji oskarżonych w ocenie Sądu nie zmienia znowelizowany przepis art. 233§1a kk., który stanowi ,, Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Przepis ten został dodany w ramach nowelizacji kodeksu karnego w marcu 2016r. i miał na celu jak wskazuje rządowe uzasadnienie projektu jednoznaczne uznanie zachowania uczestnika postępowania polegające na świadomym składaniu fałszywych zeznań i wprowadzeniu w błąd organu procesowego pomimo pouczenia go o prawie do odmowy zeznań lub odpowiedzi na pytania za czyn zabroniony ( vide druk sejmowy nr 207 rządowego projektu ustawy do zmian kpk ).

Znowelizowany przepis rodzi spore kontrowersje w doktrynie.

Przeciwnicy uważają, że ustawą zwykłą nie można wprowadzić penalizacji składania fałszywych depozycji przez sprawę czynu zabronionego w realizacji jego obrony. Stąd art. 233 §1a kk powinien być rozumiany w ten sposób, że zakres jego stosowania jest zawężony do świadków, którzy składają fałszywe zeznania z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą ich najbliższym. W odniesieniu do świadków, którzy czynią to z obawy przed własną odpowiedzialnością karną, aktualne pozostają tezy Sądu Najwyższego, w których wskazuje, że nie popełnia przestępstwa fałszywych zeznań, kto umyślnie składa nieprawdziwe zeznania dotyczące okoliczności mających znaczenie dla realizacji jego prawa do obrony ( vide Uchwała SN z 20.09.2007r., I KZP 26/07, OSNKW 2007/10 poz. 71; Komentarz do art. 233a§1a kk autorzy Maria Szewczyk, Adam Wojtaszczyk i Witold Zontek LEX, komentarz do art. 233 kk pod redakcją Stefańskiego 2019r. Legalis ). Pogląd ten, w ocenie Sądu w pełni zasługuje na akceptację.

Zwolennicy wprowadzonych zmian, w tym projektodawca stoją na stanowisku, że świadek niezależnie od tego, czy powinien uzyskać status podejrzanego ma prawo jedynie do milczenia. Chodzi bowiem o zwiększenie ochrony wymiaru sprawiedliwości przed wprowadzeniem w błąd organów procesowych w wyniku składnia fałszywych zeznań ( vide komentarz do art. 233 kk autor Igor Zgoliński).

Niezależnie od sporów prawnych, należy zaakcentować, że uregulowanie art. 233§1a kk wciąż nie dotyczy osób posiadających już status podejrzanego lub oskarżonego, składają oni bowiem wyjaśnienia. Świadek jeśli nawet jest sprawcą, ale organy ścigania nie mogą bądź nie chcą nadać mu odpowiedniego statusu procesowego, może zgodnie ze znowelizowanym przepisem art. 233§1a kk jedynie milczeć.

Norma art. 233§1a kk skierowana jest do świadków, którzy mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności karnej w sprawie, w której składają zeznania (np. są faktycznymi sprawcami lub współdziałającymi) lub w innej (co do innego czynu, np. niewykrytego jeszcze przez organy ścigania) oraz do świadków, których najbliższy może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej w sprawie, w której składają zeznania.

W ustalonym stanie faktycznym oskarżonym E. J. (2) i J. S. (1) postawiono zarzuty z art. 270 §1 kk w zb. z art. 18§3 kk w zw. z art. 270 §1 kk w zw. z art. 11§1 kk. i z art. 270§1 kk, zatem nastąpiła zmiana ich roli procesowej ze świadka na oskarżonego, co dało Sądowi asumpt do uniewinnienia oskarżonych od

popełnienia przestępstwa składania fałszywych zeznań.

W części uniewinniającej koszty postępowania ponosi Skarb Państwa, natomiast w oparciu o przepis art. 627 kpk Sąd obciążył oskarżone kosztami sądowymi po 1/3 części, w tym opłatami w kwotach po 100 zł.