Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 października 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2017r. w Katowicach

sprawy z odwołania B. C. (B. C.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o umorzenie należności z tytułu składek

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach

z dnia 20 grudnia 2016r. sygn. akt VIII U 495/16

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz ubezpieczonego B. C. kwotę 2.700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu apelacyjnym.

/-/SSO del. B. Torbus /-/SSA E. Kocurek - Grabowska /-/SSA M. Pierzycka - Pająk

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 340/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 stycznia 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. odmówił umorzenia należności z tytułu składek płatnikowi składek B. C.:

- na ubezpieczenie społeczne za okres od czerwca 2006r. do maja 2008r.
w łącznej kwocie 21.413,30 zł, w tym z tytułu składek 11.983,30 zł i odsetek 9.430 zł,

- na ubezpieczenie zdrowotne za miesiąc grudzień 2006r. w łącznej wysokości 2,96 zł
w tym z tytułu składek 2,96 zł,

- na Fundusz Pracy za okres od czerwca 2006r. do maja 2008r. w łącznej kwocie 1.653,90 zł, w tym składek w wysokości 927,90 zł i odsetek 726 zł.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż ubezpieczony wnioskiem z dnia
13 listopada 2013r. zwrócił się do organu rentowego o umorzenie zadłużenia z tytułu nieodprowadzonych składek. Należności jakie podlegają umorzeniu wyszczególniono
w decyzji określającej warunki umorzenia z dnia 14 listopada 2014r., która uprawomocniła się w dniu 21 grudnia 2014r. – tym samym termin 12 miesięcy na spełnienie warunków umorzenia upłynął z dniem 21 grudnia 2015r. Ubezpieczony w okresie 12 miesięcy od
dnia uprawomocnienia się w/w decyzji nie uregulował należności z tytułu składek niepodlegających umorzeniu, jak i przedmiotowe należności nie zostały rozłożone na raty. Tym samym w przypadku ubezpieczonego nie został spełniony warunek umorzenia należności z tytułu składek określony w art. 1 ust. 10 ustawy z dnia 9 listopada 2012r.
o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność i stąd organ rentowy postanowił jak w sentencji decyzji.

W odwołaniu od decyzji B. C. wniósł o jej zmianę poprzez umorzenie nieopłaconych należności określonych decyzją z dnia 14 listopada 2014r. Dodatkowo
wniósł o zasądzenie od organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W uzasadnieniu ubezpieczony wyraził przekonanie, że brak było podstaw do odmowy umorzenia spornych zaległości, bowiem na dzień wydania przedmiotowej decyzji nie było nieopłaconych należności z tytułu składek niepodlegających umorzeniu, tym samym został spełniony warunek o którym mowa w art. 1 ust. 10 ustawy z 9 listopada 2012r.
o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012r., poz. 1551). Z kolei przekroczenie terminu
12 miesięcy od wydania decyzji określającej warunki umorzenia, upoważnia w jego ocenie organ rentowy do wydania decyzji odmownej, jedynie w wypadku, gdy na dzień jej wydania, należność faktycznie nie została uregulowana. Dodatkowo zaznaczył, że przekroczenie terminu do uregulowania tych należności było minimalne, bo zaledwie dwudniowe.
Z kolei w toku procesu podnosił, że mimo jego wcześniejszych starań, organ rentowy określił po raz pierwszy kwotę niepodlegającą umorzeniu dopiero w piśmie z dnia 15 grudnia 2015r., które zostało do niego wysłane listem zwykłym, odebranym przez jego matkę w dniu
23 grudnia 2015r. Należność ta została w tym samym dniu uregulowana.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i podtrzymał dotychczasowe stanowisko. W uzasadnieniu podkreślił, że w decyzji z dnia 14 listopada 2014r. określono jedynie zaległości podlegające umorzeniu, a równocześnie zawarto informację, że w celu uzyskania informacji w zakresie wysokości zaległości niepodlegających umorzeniu w postępowaniu abolicyjnym, należy wystąpić ze stosownym wnioskiem.
Dalej ZUS przyznał, że faktycznie ubezpieczony taki wniosek złożył i wyjaśnił, że pismo zawierające takie rozliczenie zostało do odwołującego wysłane w dniu 15 grudnia 2015r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 20 grudnia 2016r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że umorzył płatnikowi składek B. C. należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne za okres od czerwca 2006r. do maja 2008r. w łącznej kwocie 21.413,30 zł; ubezpieczenie zdrowotne za miesiąc grudzień 2006r. w kwocie 2,96 zł; Fundusz Pracy za okres od czerwca 2006r. do maja 2008r.
w łącznej kwocie 1.653,90 zł. Nadto zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującego kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd I instancji ustalił, że B. C. prowadził działalność gospodarczą od 2002r. Ubezpieczony od początku prowadzenia działalności podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności.

W dniu 13 listopada 2013r. odwołujący złożył wniosek o umorzenie nieopłaconych należności z tytułu składek za okres od czerwca 2006r. do maja 2008r. na podstawie ustawy
z dnia 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą.

Kolejno Sąd ustalił, że decyzją z dnia 14 listopada 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. określił, iż według stanu na dzień 13 listopada 2013r. umorzeniu podlegają należności z tytułu składek:

- na ubezpieczenie społeczne za okres od czerwca 2006r. do maja 2008r. w łącznej kwocie 21.413,30 zł;

- na ubezpieczenie zdrowotne za miesiąc grudzień 2006r. w łącznej wysokości 2,96 zł;

- na Fundusz Pracy za okres od czerwca 2006r. do maja 2008r. w łącznej kwocie 1.653,90 zł.

Podano, że warunkiem umorzenia w/w należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu. Należności z tytułu składek za okres od 1 stycznia 1999r. nieobjęte postępowaniem o umorzenie należy uregulować terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji wraz z odsetkami. W treści uzasadnienia wskazano również, że w celu dokładnego określenia wysokości należnych składek niepodlegających umorzeniu oraz naliczenia odsetek za zwłokę, należy wystąpić na piśmie do organu rentowego.

Decyzja ta została ubezpieczonemu doręczona w dniu 20 listopada 2014r.
i wobec braku odwołania, stała się prawomocna z dniem 21 grudnia 2014r.

Następnie Sąd ustalił, że pismem z dnia 3 grudnia 2015r. (...) Oddział w Z. poinformował odwołującego o konieczności uregulowania należności niepodlegających umorzeniu, lub złożenia wniosku o rozłożenie ich na raty, w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia, tj. do dnia 22 grudnia 2015r.

Pismem z dnia 10 grudnia 2015r. ubezpieczony zwrócił się do organu rentowego
o uzupełnienie decyzji określającej warunki umorzenia należności składkowych o dodatkowe określenie kwoty zaległości niepodlegających umorzeniu w trybie przewidzianym przepisami ustawy z 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012r., poz. 1551).

W odpowiedzi organ rentowy w piśmie z dnia 15 grudnia 2015r. dokonał szczegółowego wyliczenia należności odwołującego, niepodlegających umorzeniu w trybie ustawy z 9 listopada 2012r. i określił wysokość tych zaległości na łączną kwotę 39,46 zł. Pismo to zostało do ubezpieczonego wysłane listem zwykłym, bez żądania zwrotnego potwierdzenia odbioru.

Podał Sąd, że według wiarygodnych zeznań matki ubezpieczonego – E. C., która w jego imieniu odbierała to pismo, zostało ono dostarczone w dniu 23 grudnia 2015r.
W tej samej dacie ojciec odwołującego dokonał wpłaty określonych w tym piśmie kwot.

Zaskarżoną decyzją z dnia 25 stycznia 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił przedmiotowego umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz na Fundusz Pracy za okresy i w kwotach wyżej wskazanych.

Sąd ustalił ponadto, że odwołujący w 2013r. wystąpił do organu rentowego
z wnioskiem o przedmiotowe umorzenie. Następnie wiosną 2014r. B. C. wraz
z rodziną wyjechał za granicę, gdzie osiedlił się na stałe. Od tego czasu nie przyjeżdżał
do Polski i jedynie sporadycznie kontaktował się telefonicznie z rodzicami. Nie interesował się też sposobem załatwienia wskazanego wyżej wniosku o umorzenie. Z kolei wszelką korespondencję w tej sprawie, w tym również decyzję określającą warunki umorzenia należności, odbierała i czytała jego matka E. C., mimo iż nie miała do tego upoważnienia odwołującego. Nadto odwołujący nie informował rodziców o złożeniu
pisma z dnia 10 grudnia 2015r., w którym domagał się od ZUS określenia należności niepodlegających umorzeniu. Z kolei rodzice odwołującego w dniu odebrania odpowiedzi na to pismo uiścili należną kwotę.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd oceniając zaskarżoną decyzję, przy uwzględnieniu indywidualnych okoliczności przedmiotowej sprawy, w tym postępowania organu rentowego i samego odwołującego, uznał, że jest ona nieprawidłowa i odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Podał Sąd, że warunki umorzenia należności z tytułu składek określone są
w przepisie art. 1 ustawy z dnia 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych
z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność
(Dz. U. z 2012r., poz. 1551), który przewiduje:

- ust. 1 na wniosek osoby podlegającej w okresie od dnia 1 stycznia 1999r. do dnia
28 lutego 2009r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych:

1) która przed dniem 1 września 2012r. zakończyła prowadzenie pozarolniczej działalności i nie prowadzi jej w dniu wydania decyzji, o której mowa w ust. 8,

2) innej niż wymieniona w pkt 1,

- umarza się nieopłacone składki na te ubezpieczenia za okres od dnia 1 stycznia
1999r. do dnia 28 lutego 2009r. oraz należne od nich odsetki za zwłokę, opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe, a także koszty egzekucyjne naliczone przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego,

- ust. 2 w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność, o których mowa
w art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy wymienionej w ust. 1, wniosek o umorzenie składa płatnik składek,

- ust. 3 w przypadku, gdy płatnik, o którym mowa w ust. 2, zakończył prowadzenie pozarolniczej działalności, wniosek o umorzenie składa osoba, o której mowa w ust. 1,

- ust. 4 wniosek o umorzenie można złożyć w terminie 24 miesięcy od dnia wejścia
w życie niniejszej ustawy,

- ust. 5 jeżeli decyzję o podleganiu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym
lub decyzję o wysokości zadłużenia z tytułu składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, o których mowa w ust. 1, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyda po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, wniosek o umorzenie można złożyć w terminie
12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się tej decyzji, chyba że termin określony
w ust. 4 jest dłuższy,

- ust. 6 umorzenie należności, o których mowa w ust. 1, skutkuje umorzeniem nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za ten
sam okres oraz należnych od nich, za ten sam okres, odsetek za zwłokę,
opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego,

- ust. 7 umorzeniu podlegają również należności, o których mowa w ust. 1 i 6, które do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy zostały rozłożone na raty i nie zostały opłacone do dnia złożenia wniosku o umorzenie. Należności te podlegają wyłączeniu z umowy o rozłożeniu należności z tytułu składek na raty. Warunek, o którym mowa w ust. 10, uważa się za spełniony po opłaceniu pozostałych należności objętych umową,

- ust. 8 Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję określającą warunki umorzenia, w której ustala także kwoty należności, o których mowa w ust. 1 i 6,
z wyłączeniem kosztów egzekucyjnych,

- ust. 9 w przypadku prowadzenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych
albo wszczęcia po dniu złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, postępowania
w sprawie podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu określonego w art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy wymienionej w ust. 1 w odniesieniu do osób zgłoszonych do tych ubezpieczeń przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność albo spółki, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy wymienionej w ust. 1, postępowanie, o którym mowa w ust. 8, ulega zawieszeniu do dnia uprawomocnienia się decyzji w sprawie podlegania tym ubezpieczeniom,

- ust. 10 warunkiem umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6,
jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji, o której mowa w ust. 13 pkt 1, niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od dnia 1 stycznia 1999r., do opłacenia których zobowiązana jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub płatnik składek, o którym mowa w ust. 2, oraz należnych od tych składek odsetek za
zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego,

- ust. 11 niepodlegające umorzeniu należności, o których mowa w ust. 10, podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa
w ust. 8,

- ust. 12 w przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8, niepodlegające umorzeniu należności, z wyłączeniem składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, zostaną rozłożone na raty albo zostanie odroczony termin ich płatności, warunek,
o którym mowa w ust. 10, uważa się za spełniony po ich opłaceniu,

- ust. 13 Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję o:

1) umorzeniu należności, o których mowa w ust. 1 i 6 - po spełnieniu warunku, o którym mowa w ust. 10, z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12, lub

2) odmowie umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6 - w przypadku niespełnienia warunku, o którym mowa w ust. 10, z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12.

Nadmienił Sąd, że z powołanych uregulowań art. 1 ust. 10, 11, 12 w związku z ust. 8 cytowanej ustawy wynika, iż warunkiem umorzenia należności jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 13 pkt 1, niepodlegających umorzeniu składek, które winny podlegać spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia bądź ich rozłożenie na raty lub odroczenie terminu płatności
- w terminie jw.

Sąd wywodził, że ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż decyzja określająca warunki umorzenia należności składkowych z dnia 14 listopada 2014r. została ubezpieczonemu doręczona w dniu 20 listopada 2014r., a zatem uprawomocniła się w dniu
21 grudnia 2014r. Decyzja ta nie precyzowała należności niepodlegających umorzeniu, które podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od jej uprawomocnienia się. Brak ten sam w sobie, zdaniem Sądu, nie dyskwalifikuje zaskarżonej decyzji jako nieprawidłowej.

Ubezpieczony w dniu 11 grudnia 2015r., a więc krótko przed upływem 12 miesięcy
od uprawomocnienia się tej decyzji, złożył w organie rentowym wniosek o szczegółowe określenie należności niepodlegających umorzeniu. Wcześniej z powodu przebywania za granicą nie wykazywał żadnej aktywności w tym kierunku.

Ubezpieczony informację organu rentowego o składkach niepodlegających umorzeniu otrzymał w dniu 23 grudnia 2015r., czyli po upływie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji warunkowej i w tym samym dniu zostały one uregulowane.

Sąd odwołał się do treści wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 maja 2016r., III AUa 34/16, LEX 2052615, zgodnie z którym ocena prawidłowości decyzji odmawiającej umorzenia należności na podstawie art. 1 ust. 13 pkt 2 ustawy z dnia
9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność wskutek niespełnienia warunku, o którym mowa w art. 1 ust. 10, nie może ograniczać się do jej zakwestionowania, a w konsekwencji wzruszenia, wyłącznie wobec faktu, że we wcześniejszej decyzji organ rentowy ograniczył się do enumeratywnego wskazania należności podlegających umorzeniu i jednocześnie zaniechał takiego enumeratywnego wskazania co do należności niepodlegających umorzeniu, które podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji warunkowej. Ocena taka powinna być każdorazowo dokonana z uwzględnieniem indywidualnych okoliczności danej sprawy, w tym informacji faktycznie udzielanych przez organ rentowy oraz zachowania przez płatnika miary należytej staranności w działaniach zmierzających do wywiązania się z obowiązku uregulowania należności niepodlegających umorzeniu
w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji warunkowej. Należności te podlegają spłacie.

Zdaniem Sądu, opisany wyżej termin 12-miesięczny zaczyna biec od daty prawomocności decyzji ustalającej warunki umorzenia. Skoro decyzja jest prawomocna, to istnieje w obrocie prawnym i wywołuje skutki. Może jednak dojść do sytuacji, jak to miało miejsce w sprawie niniejszej, że płatnik składek zwraca się do organu rentowego z wnioskiem o podanie wysokości należności. Wniosek taki można potraktować jako wniosek o wydanie decyzji ustalającej zaległość z tytułu składek. W takim wypadku postępowanie abolicyjne winno ulec zawieszeniu, a co za tym idzie przerwaniu (zawieszeniu) ulega również bieg terminu 12-miesięcznego z art. 1 ust. 11 ustawy abolicyjnej. Okoliczność zwrócenia się do organu rentowego o podanie składek niepodlegających umorzeniu winna być wykazana przez płatnika.

Według Sądu B. C. taką okoliczność wykazał, przedkładając pismo organu rentowego precyzujące wysokość należności, wydane na jego wniosek.

Nadmienił Sąd, że co prawda aktywność odwołującego w tym zakresie miała miejsce krótko przed upływem terminu do zapłaty składek, ale ubezpieczony zmieścił się w terminie, a jego wcześniejsze zaniechanie można usprawiedliwić przebywaniem za granicą.

W związku z tym Sąd przyjął, że uiszczenie brakującej kwoty dwa dni po upływie
12 miesięcy od daty prawomocności decyzji nastąpiło w terminie (biorąc pod uwagę przerwę od daty złożenia wniosku o ustalenie zaległości do daty otrzymania informacji z ZUS).

Sąd miał też na uwadze, że ZUS w swoim wcześniejszym piśmie z dnia 3 grudnia 2015r. błędnie poinformował odwołującego, że termin 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia, do końca którego należy uregulować należności niepodlegających umorzeniu, lub złożyć wniosek o rozłożenie ich na raty, upływa z dniem
22 grudnia 2015r.

Wobec opisanych uchybień w postępowaniu organu rentowego, Sąd uznał odwołanie ubezpieczonego za uzasadnione.

W konsekwencji powyższego Sąd Okręgowy z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak
w punkcie pierwszym sentencji.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., poz. 1804).

W apelacji od przedstawionego wyroku organ rentowy zarzucił:

1)  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez
przekroczenie przez Sąd I instancji granic swobodnej oceny dowodów i błędne przyjęcie, że odwołujący spełnił warunki umorzenia należności określonych
w zaskarżonym wyroku,

2)  naruszenie prawa materialnego, a to art. 1 ustawy z 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność, poprzez błędne umorzenie odwołującemu należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne za okres od czerwca 2006r. do maja 2008r.
w łącznej kwocie 21.413,30 zł, ubezpieczenie zdrowotne za miesiąc grudzień 2006r.

w kwocie 2,96 zł, Fundusz Pracy za okres od czerwca 2006r. do maja 2008r. w łącznej kwocie 1.653,90 zł.

Wskazując na powyższe zarzuty, skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku
w całości i oddalenie odwołania oraz zasądzenie od odwołującego na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

W uzasadnieniu środka odwoławczego apelujący wskazał, że w niniejszej sprawie
nie budzi wątpliwości, że odwołujący uchybił 12-miesięcznemu terminowi w spłaceniu należności, który to termin przypadał na dzień 21 grudnia 2015r., gdyż spłata nastąpiła
23 grudnia 2015r.

Podał, że składki niepodlegające umorzeniu stanowią składki obciążające beneficjenta ustawy abolicyjnej jako płatnika. Ich wysokość każdej osobie jako prowadzącej działalność gospodarczą powinna być doskonale znana, albowiem wynika z treści deklaracji, które
płatnik ma stosownie do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych składać w ustawowych terminach pod sankcją odpowiedzialności karnej (art. 98 ust. 1 pkt 6). Płatnicy dbający
o prawidłowe składanie deklaracji składkowych (a do takich skierowane były przepisy ustawy) posiadają deklaracje DRA i RCA i wystarczy do nich sięgnąć, by ustalić wysokość zobowiązań. Nie ma też żadnych przeszkód w zwróceniu się do organu rentowego
o udzielenie stosownych informacji. Nic też nie stało na przeszkodzie, by płatnik wystąpił do organu rentowego o wydanie decyzji określającej wysokość zaległych składek.

Wnoszący apelację wywodził, że strona postępowania abolicyjnego mogła wraz
z wnioskiem o abolicję zwrócić się do ZUS z żądaniem rozliczenia konta. Mogła też po uzyskaniu decyzji wstępnej zwrócić się z wnioskiem o uzupełnienie rozstrzygnięcia, wskazując, że organ rentowy nie określił warunków (na dzień wydania decyzji wstępnej) dotyczących spłaty zaległości niepodlegających umorzeniu w oparciu o przepisy ustawy abolicyjnej.

Organ rentowy wskazał, że decyzja z 14 listopada 2014r. wydana została na wniosek odwołującego złożony w ZUS 13 listopada 2013r. Cała korespondencja kierowana była na adres odwołującego w Z. i odbierana była przez matkę odwołującego E. C..

Zwrócił uwagę, że na rozprawie matka zeznała, że syn wyjechał z rodziną w 2014r. za

granicę i stwierdził, że nie wróci do kraju, a do odwołania zostało dołączone pełnomocnictwo z 24 lutego 2016r.

Ubezpieczony w piśmie procesowym z dnia 10 sierpnia 2017r. wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za postępowanie apelacyjne.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest nieuzasadniona.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, zaskarżony wyrok został wydany w wyniku prawidłowo ustalonego stanu faktycznego. Sąd Okręgowy zastosował również na
gruncie ustaleń faktycznych poczynionych w niniejszej sprawie właściwe przepisy prawa materialnego.

W pierwszej kolejności koniecznym jest odniesienie się do zarzutów naruszenia przepisów postępowania, gdyż wnioski w tym zakresie z istoty swej determinują rozważania co do pozostałych zarzutów apelacyjnych, bowiem jedynie nieobarczone błędem ustalenia faktyczne, będące wynikiem należycie przeprowadzonego postępowania mogą być podstawą oceny prawidłowości kwestionowanego rozstrzygnięcia w kontekście twierdzeń o naruszeniu przepisów prawa materialnego.

Za chybiony należało uznać podniesiony w apelacji zarzut naruszenia przez
Sąd I instancji dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. polegającej na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów i błędne przyjęcie, że odwołujący spełnił warunki umorzenia należności określonych w zaskarżonym wyroku.

Odnosząc się do powyższego zarzutu należy wskazać, że w myśl przepisu art. 233
§ 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna ona odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga określenia, jakich to konkretnie uchybień dopuścił się sąd orzekający, naruszając tym samym zasady logicznego rozumowania bądź wskazania doświadczenia życiowego
w toku wyprowadzania wniosków w oparciu o przeprowadzone dowody. Formułujący taki zarzut powinien zatem określić, jaki konkretnie dowód i z naruszeniem jakich dokładnie wskazanych kryteriów sąd ocenił niewłaściwie. Nie może to być natomiast zarzut wynikający z samego niezadowolenia strony z treści orzeczenia, przy jednoczesnym braku argumentacji jurydycznej.

Treść wywiedzionej przez organ rentowy apelacji uzasadnia natomiast wniosek,
że skarżący - pomimo sformułowania takiego zarzutu w petitum apelacji - nie kwestionuje prawidłowości poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych, a jedynie nie aprobuje ich oceny prawnej. Tego rodzaju zastrzeżenia oceniane być jednak muszą przez pryzmat dyspozycji przepisów prawa materialnego i tak właśnie ocenił je Sąd odwoławczy.

Zauważyć należy, że apelujący sformułował powyższy zarzut w sposób ogólny, nie rozwijając go w uzasadnieniu.

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, że wbrew zarzutowi apelującego, w okolicznościach rozpoznawanej sprawy Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył dyspozycji
art. 233 § 1 k.p.c.

Ustalenia poczynione przez Sąd I instancji Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje
za własne. Przeprowadzona przez Sąd Okręgowy ocena materiału dowodowego jest
w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego i nie wykraczała poza granice swobodnej oceny dowodów. Sąd ten poczynił swoje ustalenia faktyczne na podstawie całokształtu zgromadzonych w toku postępowania dowodów, tj. przedłożonych dokumentów oraz zeznania świadka E. C. – matki ubezpieczonego, których wiarygodność
i prawdziwość została przez Sąd I instancji oceniona w sposób prawidłowy.

Okoliczność podnoszona w apelacji, że matka odwołującego zeznała, iż wiosną 2014r. wyjechał on za granicę z rodziną i powiedział, że nie wróci do kraju, podczas gdy do odwołania zostało dołączone pełnomocnictwo dla adwokata do reprezentowania B. C. w niniejszej sprawie pozostaje bez znaczenia. Pełnomocnik ubezpieczonego bowiem stwierdził na rozprawie apelacyjnej, że odwołujący stawił się w jego Kancelarii i podpisał pełnomocnictwo (e-protokół k. 102 a.s. 00:09:30-00:09-40).

Istota sporu w rozpatrywanej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy organ rentowy trafnie odmówił ubezpieczonemu B. C. umorzenia należności składkowych wraz z odsetkami na podstawie przepisów ustawy z dnia 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012r., poz. 1551), zwanej dalej ustawą abolicyjną.

Powołana wyżej ustawa regulując kwestię umorzenia należności z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność, przewiduje dwa postępowania prowadzone przez ZUS, które kończą się wydaniem merytorycznych decyzji, a mianowicie postępowanie w sprawie określenia warunków umorzenia należności oraz postępowanie
w sprawie umorzenia należności.

Konieczność wydania przez organ rentowy w toku postępowania abolicyjnego
dwóch merytorycznych decyzji wynika z treści ust. 8 art. 1 i ust. 13 art. 1 oraz ust. 16 art. 1. Zgodnie z ust. 8 art. 1 ustawy abolicyjnej, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję określającą warunki umorzenia, w której ustala także kwoty należności, o których mowa
w ust. 1 i 6, z wyłączeniem kosztów egzekucyjnych. Przepis ten wyraźnie zatem wskazuje
na dwa elementy składowe decyzji z art. 1 ust. 8 ustawy, a mianowicie kwoty należności,
o których mowa w ust. 1 i 6 oraz warunki umorzenia. Warunki umorzenia, o których mowa
w art. 1 ust. 8 ustawy, zostały wskazane w przepisach ust. 10-12 art. 1 ustawy.

Z mocy ust. 10 art. 1 omawianej ustawy, warunkiem umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6, jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji, o której mowa w ust. 13
pkt 1, niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od dnia 1 stycznia 1999r., do opłacenia których zobowiązana jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub płatnik składek, o którym mowa w ust. 2 oraz należnych od tych składek odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

Stosownie do treści ust. 11 art. 1 ustawy abolicyjnej, niepodlegające umorzeniu należności, o których mowa w ust. 10, podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8. Na podstawie zaś ust. 12 art. 1,
w przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8, niepodlegające umorzeniu należności, z wyłączeniem składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, zostaną rozłożone na raty albo zostanie odroczony termin ich płatności, warunek, o którym mowa w ust. 10, uważa się za spełniony po ich opłaceniu.

Treść art. 1 ust. 13 omawianej ustawy świadczy o tym, że warunkiem umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6, jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji, o której mowa w tym przepisie, niepodlegających umorzeniu składek.

Z powyższego wynika, że decyzję o umorzeniu należności organ rentowy wydaje dopiero po spłacie niepodlegających umorzeniu należności, o których mowa w ust. 10 art. 1, w terminie wskazanym w ust. 11 lub 12. Natomiast decyzję o odmowie umorzenia należności organ rentowy wydaje wówczas, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8, niepodlegające umorzeniu należności, o których
mowa w ust. 10, nie zostaną spłacone albo - w przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8, niepodlegające umorzeniu należności, z wyłączeniem składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, zostaną rozłożone na raty, albo zostanie odroczony termin ich płatności - nie zostaną one opłacone zgodnie z ustalonymi warunkami.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, powyższe uregulowania jednoznacznie wskazują, że w decyzji wydanej na podstawie art. 1 ust. 8, która jest decyzją określającą warunki umorzenia, winna zostać wskazana kwota niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP, FGŚP i FEP za okres od dnia 1 stycznia 1999r., do których opłacenia jest obowiązany wnioskodawca wraz z wszelkimi kosztami dodatkowymi wymienionymi w ustawie (por. też postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2017r., I UZ 58/16; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 grudnia 2014r., III AUa 671/14; wyroki tut. Sądu Apelacyjnego z dnia 20 października 2016r., sygn. akt III AUa 72/16
i z dnia 26 kwietnia 2017r., sygn. akt III AUa 1292/16).

Tak więc, wbrew stanowisku Sądu Okręgowego, decyzja określająca warunki umorzenia była nieprawidłowa.

Jak trafnie wskazał Sąd I instancji w orzecznictwie Sądów Apelacyjnych utrwalone jest stanowisko, zgodnie z którym ocena prawidłowości decyzji odmawiającej umorzenia należności, wydanej na podstawie art. 1 ust. 13 ustawy abolicyjnej, wskutek niespełnienia warunku, o którym mowa w art. 1 ust. 10 nie może się ograniczać do jej zakwestionowania,
a w konsekwencji wzruszenia, wyłącznie wobec faktu, że we wcześniejszej decyzji – określającej warunki umorzenia wydanej na podstawie art. 1 ust. 8 ustawy – organ rentowy ograniczył się do enumeratywnego wskazania wymienionych w art. 1 ust. 1 i 6 należności podlegających umorzeniu i jednocześnie zaniechał takiego enumeratywnego wskazania co do należności niepodlegających umorzeniu, które podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia decyzji warunkowej, poprzestając wyłącznie na przywołaniu treści art. 1 ust. 10 i 11 ustawy. Ocena taka powinna być każdorazowo dokonana z uwzględnieniem indywidualnych okoliczności danej sprawy, w tym informacji faktycznie udzielanych przez organ rentowy, oraz zachowania przez płatnika miary należytej staranności w działaniach zmierzających do wywiązania się z obowiązku uregulowania należności niepodlegających umorzeniu w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji wydanej na podstawie
art. 1 ust. 8 ustawy (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 8 lutego 2017r.,
III AUa 1576/16; z dnia 20 stycznia 2017r., III AUa 1513/16; z dnia 29 września 2016r.,
III AUa 692/16; z dnia 11 maja 2016r., III AUa 34/16).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt kontrolowanej sprawy, bezspornie ubezpieczony pomimo skutecznego doręczenia mu decyzji warunkowej, nie wniósł od niej odwołania, w związku z tym uprawomocniła się ona 21 grudnia 2014r. Organ rentowy na jego wniosek, złożony 11 grudnia 2015r., a więc krótko przed upływem 12-miesięcznego terminu od uprawomocnienia się decyzji warunkowej przedstawił mu w piśmie z 15 grudnia 2015r. należności niepodlegające umorzeniu. Pismo to jednak zostało doręczone matce ubezpieczonego dopiero w dniu 23 grudnia 2015r. i tego samego dnia rodzice B. C. uiścili należności składkowe niepodlegające umorzeniu wraz z pochodnymi.

Zasadnie też zwrócił uwagę Sąd I instancji, że organ rentowy w piśmie z dnia 3 grudnia 2015r., doręczonym ubezpieczonemu 16 grudnia 2015r., przypomniał, że należności niepodlegające umorzeniu należy uregulować w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji o warunkach umorzenia lub wystąpić z wnioskiem o układ ratalny, przed upływem tego terminu, tj. do 22 grudnia 2015r.

Organ rentowy zatem wprowadził w błąd ubezpieczonego co do daty upływu
12-miesięcznego terminu od uprawomocnienia się decyzji warunkowej.

Pomimo zatem, że należności niepodlegające umorzeniu zostały uregulowane już po upływie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji warunkowej, to w ocenie Sądu Apelacyjnego, prawidłowo stwierdził Sąd Okręgowy, że w związku z uchybieniami organu rentowego, odwołanie ubezpieczonego było zasadne.

Niewątpliwie bowiem dopiero 23 grudnia 2015r. B. C. posiadał wiedzę
o wysokości należności niepodlegających umorzeniu. We właściwy sposób Sąd I instancji dokonał oceny zaskarżonej decyzji, uwzględniając indywidualne okoliczności kontrolowanej sprawy, a przede wszystkim nieprawidłowe działanie organu rentowego.

Mając powyższe na względzie, Sąd Apelacyjny orzekł o oddaleniu apelacji, na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym Sąd II instancji rozstrzygnął po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 2 pkt 5 i § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r., poz. 1800 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym od 27 października 2016r.

/-/SSO del. B. Torbus /-/SSA E. Kocurek – Grabowska /-/SSA M. Pierzycka - Pająk

Sędzia Przewodniczący Sędzia

MP