Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 sierpnia 2018 r. Sąd Rejonowy w Pabianicach w sprawie z powództwa D. W. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. w punkcie 1 zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 927,57 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 stycznia 2018 r. do dnia zapłaty, w punkcie 2 umorzył postępowanie co do kwoty 4.081,52 zł, w punkcie 3 zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu.

Powyższe rozstrzygniecie Sąd Rejonowy poprzedził ustaleniem, że prawomocnym wyrokiem z dnia 29 sierpnia 2017 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I C 1106/15 Sąd Rejonowy w Pabianicach zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 26.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi od dnia 7 maja 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty liczonymi od kwoty 5.100,00 zł, kwotę 6.567,00 zł tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia 7 maja 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty liczonymi od kwoty 171,00 zł.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie co do kwoty 4.081,51 zł, co do której pozew został cofnięty. W pozostałym zakresie uznał powództwo za zasadne w całości przyjmując, że powódka może skutecznie domagać się zasądzenia skapitalizowanych odsetek ustawowych od uprzednio zasądzonego odszkodowania za koszty pomocy osób trzecich i zadośćuczynienia, zgodnie z żądaniem pozwu, to jest od dnia 7 maja 2015 r., a nie jak utrzymywał w toku procesu pozwany od upływu 14 dni od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pism rozszerzających powództwo w sprawie I C 1106/15. Sąd I Instancji stanął na stanowisku, iż jest związany, jak wskazał, „ustaleniami” Sądu w sprawie I C 1106/15, iż zasądzone świadczenia stały się wymagalne z dniem 7 maja 2014 r. W konsekwencji Sąd I Instancji zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 927,57 zł stanowiącą różnicę pomiędzy kwotą dochodzoną pozwem, a kwotą 4.081,52 zł, co do której nastąpiło uznanie powództwa, a następnie cofnięcie pozwu, na skutek spełnienia świadczenia w toku procesu. Kwota 4.081,52 zł, co do której pozwany uznał powództwo, stanowiła sumę całej kwoty dochodzonej przez powódkę tytułem skapitalizowanych odsetek od zasądzonego w sprawie I C 1106/15 zadośćuczynienia – 3.812,39 zł i kwoty 269,13 zł stanowiącą część dochodzonego przez powódkę roszczenia tytułem skapitalizowanych odsetek od zasądzonego w sprawie I C 1106/15 odszkodowania za koszty pomocy osób trzecich, to jest za okres krótszy niż żądała tego powódka w pozwie. Jako podstawę zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od zasądzonej kwoty Sąd I Instancji przywołał przepis art. 481 § 1 i 2 k.c., przyjmując za początek naliczania odsetek datę złożenia pozwu.

W przedmiocie rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd I Instancji wskazał, iż powódka przed wytoczeniem powództwa nie wzywała pozwanego do spełnienia dochodzonego roszczenia, zaś pozwany spełnił znaczną część żądania w momencie otrzymania odpisu pozwu. W takiej sytuacji Sąd Rejonowy, jak podniósł w uzasadnieniu, uznał za zasadne wzajemne zniesienie kosztów procesu. Jako podstawę prawną tego rozstrzygnięcia przywołał natomiast przepis art. 102 k.p.c., odwołując się do zasady słuszności w orzekaniu o kosztach procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając wyrok w zakresie punktów 1 i 3.

Skarżący podniósł następujące zarzuty:

- naruszenia art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. poprzez bezzasadne przyjęcie, że odsetki ustawowe i ustawowe za opóźnienie należą się powódce za okres poprzedzający wymagalność roszczenia;

- naruszenia art. 101 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy były przesłanki do obciążenia powódki kosztami procesu.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w zaskarżonej części oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu na podstawie art. 101 k.p.c. i art. 98 k.p.c. za pierwszą Instancję, zaś za druga Instancję w oparciu o art. 98 k.p.c.

Skarżący podniósł, że powódka nie wzywała pozwanego do zapłaty kwoty 6.396 zł w okolicznościach uzasadniających zasądzenie odsetek ustawowych i ustawowych za opóźnienie za okres od 7 maja 2015 r. W pozwie w sprawie I C 1106/15 powódka żądała pierwotnie z tytułu odszkodowania za koszty opieki jedynie kwoty 171 zł, wcześniej nie wzywała zaś pozwanego do zapłaty wyższej wskazanej kwoty. Dopiero pismem z dnia 22.09.2016 r., doręczonym pozwanemu w dniu 5.10.2016 r., powódka rozszerzyła powództwo w tym zakresie do kwoty 792,00 zł, zaś pismem z dnia 16.12.2016 r., doręczonym pozwanemu w dniu 12.04.2017 r. do kwoty 6.567,00 zł.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił:

W toku postępowania toczącego się uprzednio przed Sądem Rejonowym w Pabianicach w sprawie o sygn. akt I C 1106/15, pismem procesowym datowanym na 22 września 2016 r., powódka rozszerzyła powództwo w zakresie odszkodowania za koszty pomocy osób trzecich z kwoty 171,00 zł dochodzonej pozwem do kwoty 792,00 zł, zaś pismem datowanym na 16 grudnia 2016 r. do kwoty 6.567,00 zł. Odpis pierwszego z pism został doręczony pełnomocnikowi pozwanego w dniu 5 października 2016 r., a drugiego w dniu 12 kwietnia 2017 r. (okoliczności bezsporne, pisma k. 141 i 179-180 akt I C 1106/15, dowody doręczenia k. 152 i 204 akt I C 1106/15).

Pozwany uiścił na rzecz powódki zasądzone wyrokiem wydanym w sprawie I C 1106/15 kwoty dnia 8 listopada 2017 r. (bezsporne).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja niemalże w całości okazała się zasadna.

W niniejszej sprawie Sądy z mocy przepisu art. 365 § 1 k.p.c. związany był prawomocnym rozstrzygnięciem Sądu Rejonowego w Pabianicach zawartym w wyroku z dnia 29 sierpnia 2017 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I C 1106/15, co oznaczało niedopuszczalność ponownej analizy prawnej, a także prowadzenia postępowania dowodowego co do okoliczności objętych uprzednio zapadłym prawomocnym rozstrzygnięciem. W sprawie o sygn. akt I C 1106/15 prawomocnie została przesądzona kwestia odpowiedzialności pozwanego względem powódki z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania za koszty pomocy osób trzecich w związku ze zdarzeniem z dnia 14 marca 2014 r., w tym kwestia zakresu tej odpowiedzialności. Niedopuszczalnym zatem było postępowanie dowodowego ukierunkowane na wykazanie okoliczności faktycznych takich jak doznana przez powódkę na skutek tego zdarzenia szkoda, zakreślonych przez powódkę w pozwie w tezie dowodowej co do dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach szkodowych i aktach sprawy I C 1106/15. Natomiast co do kwestii wymagalności roszczenia o zadośćuczynienie i odszkodowanie powódka w zakresie wniosku dowodowego zawartego w punktach 5 i 6 pozwu po pierwsze nie sprecyzowała w sposób dostateczny wniosku dowodowego poprzez wskazanie konkretnych dokumentów o przeprowadzenie dowodu z których wnosi, jak i nie wskazana w tym zakresie jakie konkretne okoliczności faktyczne zamierza tymi dokumentami dowodzić, a których zaistnienie miałoby w ocenie powódki skutkować początkiem wymagalności roszczenia z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania. Tym samym wnioski dowodowe z punktów 5 i 6 pozwu nie zasługiwały na uwzględnienie.

Powódka na której, zgodnie z regułą dowodową wyrażoną w art. 6 k.c. spoczywał ciężar dowodowy w istocie nie zgłosiła żadnych dowodów istotnych z punktu widzenia oceny wymagalności przed dniem 29 sierpnia 2017 r. (data zamknięcia rozprawy w sprawie I C 1106/15) prawomocnie zasądzonych świadczeń z tytułu odszkodowania za koszty pomocy osób trzecich i zadośćuczynienia. Z uwagi na zakres uznania powództwa, spełnienia świadczenia w toku procesu, cofnięcia pozwu i w efekcie aktualnie prawomocnego umorzenia przez Sąd I Instancji postępowania, istotna pozostała jedynie kwestia daty wymagalność odszkodowania z tytułu kosztów pomocy osób trzecich. Strona pozwana wskazała, iż pierwsze wezwania do zapłaty odszkodowania z tytułu kosztów pomocy osób trzecich poza kwotą 171,00 zł dochodzoną w sprawie I C 1106/15 już w pozwie, otrzymała od pozwanego w dniach 5 października 2016 r. i 12 kwietnia 2017 r., a to poprzez doręczenie pozwanemu odpisów pism rozszerzających powództwo w sprawie w.w., co znajduje potwierdzenie w pismach procesowych i dowodach ich doręczenia znajdujących się w aktach I C 1106/15. W tym zakresie Sąd Okręgowy uzupełnił ustalenia faktyczne w sprawie.

W świetle ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie, słuszny okazał się sformułowany w apelacji zarzut naruszenia przez Sąd I Instancji art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. poprzez bezzasadne przyjęcie, iż z datą 7 maja 2015 r. wymagalne było roszczenia o odszkodowanie za koszty pomocy osób trzecich zasądzone w sprawie I C 1106/15, a zatem, że powódce należą się skapitalizowane odsetki od zasądzonego uprzednio odszkodowania liczone za okres z początkową datą 7 maja 2015 r.

Wbrew stanowisku wyrażonemu przez Sąd I Instancji, na gruncie niniejszej sprawy można mówić o związaniu Sądu ustaleniami i oceną Sądu w sprawie I C 1106/15 co do daty wymagalności zasądzonego już uprzednio prawomocnie na rzecz powódki świadczenia z tytułu odszkodowania za koszty pomocy osób trzecich jedynie w tym zakresie, iż świadczenie z pewnością w całości było wymagalne na datę zamknięcia rozprawy w sprawie I C 1106/15, a co do kwoty 171,00 zł od dnia 1 stycznia 2016 r. Tylko bowiem od kwoty 171,00 zł zasądzonego świadczenia Sąd Rejonowy w Pabianicach w sprawie I C 1106/15 rozstrzygał w przedmiocie wymagalności świadczenia za okres przed datą zamknięcia rozprawy, tylko od tej kwoty rozstrzygał o odsetkach ustawowych za opóźnienie. Powódka w toku sprawy uprzednio prawomocnie zakończonej dochodziła bowiem odsetek ustawowych i ustawowych za opóźnienie od przedmiotowego odszkodowania tylko co do kwoty 171,00 zł, co z kolei otworzyło drogę do wystąpienia z powództwem w niniejszej sprawie bez narażania się przez powódkę na zarzut powagi rzeczy osądzonej. Wbrew stanowisku Sądu I Instancji, lektura uzasadniania wyroku w sprawie I C 1106/15 jasno zresztą wskazuje, iż Sąd w tej sprawie wypowiedział się jedynie w kwestii wymagalności roszczenia odsetkowego odpowiednio od kwot 5.100 zł zasądzonej tytułem zadośćuczynienia i kwoty 171 zł zasądzonej tytułem odszkodowania.

Kwestia wymagalności roszczenia odsetkowego od zasądzonego odszkodowania w kwocie przekraczającej 171,00 zł wymagała odpowiedniej inicjatywy dowodowej po stronie powódki w niniejszym postępowaniu. Powódka nie wykazała natomiast, aby przed datą doręczenia pozwanemu odpisów pism datowanych na 22 września 2016 r. i 16 grudnia 2016 r. rozszerzających powództwo w zakresie odszkodowania za koszty pomocy osób trzecich w sprawie I C 1106/15 wzywała pozwanego do spełniania tego świadczenia w kwocie przekraczającej 171,00 zł. Tym samym należało uznać, iż dopiero owe pisma mogą zostać uznane za wezwanie pozwanego do spełnienia świadczenia w kwotach żądanych przez powódkę, a odpisy tych pism pozwana otrzymała odpowiednio 5 października 2016 r. i 12 kwietnia 2017 r.

W konsekwencji, zgodnie z art. 455 k.c. i art. 481 § 1 i 2 k.c. powódka może skutecznie domagać się odsetek ustawowych za opóźnienie od zasądzonego odszkodowania z tytułu kosztów pomocy osób trzecich w zakresie kwoty 792,00 zł od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu wezwania do zapłaty, to jest odpisu pisma datowanego na 22 września 2016 r., a zatem od dnia 6 października 2016 r. do dnia spełnienia świadczenia, to jest do dnia 8 listopada 2017 r., co przy kapitalizacji odsetek za ten okres daje kwotę 60,45 zł, zaś w zakresie kwoty 5.604 zł /(6.567 zł – 171 zł) – 792zł / od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pisma datowanego na 16 grudnia 2016 r., a zatem od dnia 13 kwietnia 2017 r., do dnia spełniania świadczenia, to jest do dnia 8 listopada 2017 r., co daje przy kapitalizacji odsetek kwotę 224,62 zł.

Ł. zatem suma skapitalizowanych odsetek należnych powódce od zasądzonego odszkodowania z tytułu kosztów pomocy osób trzecich wynosi 285,07 zł. Brak było natomiast podstaw do ustalenia, zgodnie z żądaniem apelacji, wymagalności roszczenia odsetkowego od zasądzonego w sprawie I C 1106/15 odszkodowania na okres 14 dni po doręczeniu pozwanemu odpisów pism rozszerzających powództwo w sprawie w.w. Przepis art. 455 k.c., jasno wskazuje na obowiązek spełnione świadczenia niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania, nie uzależniając wymagalności świadczenia do upływu jakiegoś dodatkowego terminu liczonego od daty wezwania do wykonania. Pozwany nie wykazał przy tym, aby do spełnienia świadczenia niezbędny był termin 14 dniowy.

Pozwana uznała powództwo w zakresie żądania skapitalizowanych odsetek od zasądzonego odszkodowania do kwoty 269,13 zł, co do której nastąpiło skuteczne cofnięcie pozwu i umorzenie postępowania, a zatem zasądzeniu na rzecz powódki winna podlegać kwota 15,94 zł (285,07 zł – 269,13 zł), w miejsce kwoty 927,57 zł zasądzonej przez Sąd I Instancji. W pozostałym zakresie, w którym powództwo było przez powódkę popierane, a zatem co do kwoty 911,63 zł powództwo jako niezasadne podlegać winno oddalaniu.

W konsekwencji Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób, że zasądzoną kwotę 927,57 zł obniżył do kwoty 15,94 zł i oddalił powództwo co do kwoty 911,63 zł.

Konsekwencją zmiany zaskarżonego wyroku w powyższym zakresie była zmiana rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przed Sądem I Instancji. Pozwany przy pierwszej czynności procesowej, a to w odpowiedzi na pozew, uznał powództwo w całości co do żądania skapitalizowanych odsetek od zasądzonego w sprawie I C 1106/15 zadośćuczynienia, to jest co do kwoty 3.812,39 zł i w zakresie kwoty 269,13 zł co do żądania skapitalizowanych odsetek od zasądzonego w sprawie I C 1106/15 odszkodowania. Równocześnie, wbrew niepopartym dowodami twierdzeniom powódki zawartym w odpowiedzi na apelację, nie dał powodów do wytoczenia powództwa w rozumieniu art. 101 k.p.c. Przed wytoczeniem powództwa w niniejszej sprawie powódka bezspornie nie wzywała pozwanego do spełnienia dochodzonego roszczenia. Ponad uznaną przez pozwanego kwotę, powództwo podlegało uwzględnieniu jedynie w niewielkiej części, to jest co do kwoty 15,94 zł. W konsekwencji, zgodnie z art. 101 k.p.c. to pozwanemu należał się w całości zwrot kosztów procesu za postępowanie przed Sądem I Instancji. Koszty te po stronie pozwanego ograniczyły się do wynagrodzeni fachowego pełnomocnika w osobie radcy prawnego w wysokości 1.800,00 zł, ustalonej w oparciu o § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. jedn. - Dz.U. z 2018 r., poz. 265), co skutkowało stosowną zmianą punktu 3 zaskarżonego wyroku.

W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako niezasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. obciążając powódkę obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego na rzecz pozwanego w całości, jako że apelacja pozwanego została uwzględniona niemalże w całości. W konsekwencji Sąd Okręgowy zasądził od powódki na rzecz pozwanego tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego kwotę 182,00 zł, na którą złożyło się: 47,00 zł tytułem opłaty od apelacji i 135,00 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika w osobie radcy prawnego, ustalonego zgodnie z § 2 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. jedn. - Dz.U. z 2018 r., poz. 265).