Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2018 r.

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Rafał Łatanik

Protokolant starszy sekretarz sądowy Ewelina Trojanowska

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2018 r. w Częstochowie

sprawy A. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o wysokość emerytury, ustalenie kapitału początkowego

na skutek odwołania A. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 19 czerwca 2017r. Nr (...)

z dnia 16 czerwca 2017 r. Nr (...)

oddala odwołania

Sygn. akt IV U 1124/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 czerwca 2017 roku numer (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. przeliczył ubezpieczonemu A. K. emeryturę od dnia 1 maja 2017 roku. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne w wysokości 97.780,14 złotych oraz kapitału początkowego w wysokości 562.303,88 złotych
z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, tj. przez 209,20 miesięcy, co dało kwotę 3.155,28 złotych.

Decyzja z dnia 16 czerwca 2017 roku numer (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. ponownie ustalił ubezpieczonemu A. K. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 roku w wysokości 171.630,80 złotych. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego przyjęto 31 lat, 11 miesięcy okresów składkowych oraz 9 miesięcy i 25 dni okresów nieskładkowych. Równocześnie wskazano, iż do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględniono następujących okresów, tj.:

-

od 16 października 1971 roku do 28 października 1971 roku

gdyż nie została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne oraz

-

od 28 października 1985 roku do 31 października 1985 roku i

-

od 1 lipca 1990 roku do 18 sierpnia 1990 roku

tj. okresów urlopów bezpłatnych.

W odwołaniach wniesionych do Sądu ubezpieczony A. K. wniósł
o zmianę zaskarżonych decyzji, ewentualnie o ich uchylenie i przekazanie sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania wskazując na błędnie wyliczoną kwotę kapitału początkowego, a w konsekwencji emerytury. Jego zdaniem organ rentowy błędnie wyłączył z jego stażu emerytalnego okres urlopu dewizowego, który był wypłacony przez ówczesnego pracodawcę w złotówkach. Powyższe spowodowało, iż okres składkowy przyjęty do wyliczenia kapitału początkowego przyjmowany był w różnym wymiarze, tj. 387, 382 i 383 miesięcy. Dodał również, iż Zakład wyliczając jego emerytury nie wziął pod uwagę okresów świadczonej przez niego pracy liczonej od dnia wydania decyzji o przyznaniu emerytury tj. od 16 maja 2016 roku do dnia złożenia wniosku o przeliczenie emerytury.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w C. wniósł
o oddalenie odwołań wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonych decyzji.

Sprawy niniejsze zostały połączone do wspólnego rozpoznania i orzekania.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

A. K. urodził się (...). Od dnia 6 października 2011 roku ubezpieczony uprawniony jest do pobierania renty rodzinnej po żonie.

Decyzją z dnia 24 maja 2007 roku organ rentowy ustalił ubezpieczonemu na dzień 1 stycznia 1999 roku kapitał początkowy w wysokości 159.774,23 złotych. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. z lat 1972-1985, 1991-1993, 1996-1998. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 93,67%. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego organ rentowy przyjął następujące okresy składkowe, tj.:

-

od 14 września 1964 roku do 23 października 1969 roku;

-

od 24 października 1969 roku do 15 października 1971 roku;

-

od 25 października 1971 roku do 27 października 1985 roku;

-

od 1 listopada 1985 roku do 30 czerwca 1990 roku;

-

od 19 sierpnia 1990 rok do 30 czerwca 1994 roku;

-

od 4 lipca 1994 roku do 31 lipca 1994 roku;

-

od 22 sierpnia 1995 roku do 30 listopada 1995 roku oraz

-

od 20 maja 1996 roku do 31 grudnia 1998 roku

w łącznym wymiarze 32 lat, 3 miesięcy i 2 dni oraz

okresy nieskładkowe, tj.:

-

od 4 maja 1993 roku do 31 sierpnia 1993 roku;

-

od 2 marca 1994 roku do 12 marca 1994 roku;

-

d 5 grudnia 1995 roku do 19 maja 1996 roku

w łącznym wymiarze 9 miesięcy i 25 dni.

W dniu 13 września 2007 roku ubezpieczony przedłożył w organie rentowy legitymację ubezpieczeniową oraz kartoteki zarobkowe z (...) Zakładów (...) w C.. W oparciu o powyższe dokumenty organ rentowy decyzją z dnia 26 listopada 2007 roku skorygował wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjmując go w wysokości 99,67%. Do jego wyliczenia przyjęto wynagrodzenia z 20 lat kalendarzowych z okresu 1972-1989, 1997-1998. Z kolei do ustalenia wysokości kapitału początkowego przyjęto 32 lata, 2 miesiące i 28 dni okresów składkowych (w związku z wyłączeniem okresu od 25 października 1971 roku do 28 października 1971 roku oraz od 28 października 1985 roku do 31 października 1985 roku).

Kolejną decyzją z dnia 13 maja 2016 roku organ rentowy, w związku
z osiągnięciem przez ubezpieczonego powszechnego wieku emerytalnego, ponownie ustalił wartość kapitału początkowego przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru w wysokości 105,71% wyliczonego z 10 lat kalendarzowych z okresu 1972-1981 oraz 31 lat, 10 miesięcy i 29 dni okresów składkowych (w związku z wyłączeniem okresu od 1 listopada 1985 roku do 27 lutego 1986 roku) i 9 miesięcy i 25 dni okresów nieskładkowych.

Decyzją z dnia 16 czerwca 2017 roku organ rentowy skorygował wysokość kapitału początkowego przyjmując do jego wyliczenia 31 lat, 11 miesięcy okresów składkowych (w związku z uwzględnieniem okresów od 6 listopada 1985 roku do 31 grudnia 1985 roku, od 1 stycznia 1986 roku do 5 grudnia 1986 roku, od 1 stycznia 1987 roku do 5 grudnia 1987 roku, od 1 stycznia 1988 roku do 5 grudnia 1988 roku, od 1 stycznia 989 roku do 5 grudnia 1989 roku, od 1 stycznia 1990 roku do 17 czerwca 1990 roku).

W dniu 28 kwietnia 2016 roku A. K. wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury.

Decyzją z dnia 16 maja 2016 roku organ rentowy przyznał ubezpieczonemu od dnia 8 kwietnia 2016 roku prawa do emerytury. Wysokość świadczenia obliczona została zgodnie z art. 26 ustawy, tj. przy uwzględnieniu:

-

kwoty składek zaewidencjonowanej na koncie z uwzględnieniem waloryzacji
w wysokości 97.780,14 złotych oraz

-

kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 561.331,60 złotych.

Następnie suma tych kwot podzielona została przez średnie dalsze trwanie życia, tj. przez 209,20 miesięcy, co dało kwotę 3.150,63 złote.

Przy ustalaniu wysokości emerytury nie uwzględniono 119 dni urlopu dewizowego.

W dniu 30 stycznia 2017 roku A. K. wniósł o ponowne ustalenie wysokości jego świadczenia, co załatwione zostało decyzją z dnia 6 lutego 2017 roku. Wysokość emerytury obliczona została w wysokości 3.150,63 złote + (5.456,26 / 203), co dało kwotę 3.177,51 złotych.

Ponowny wniosek o przeliczenie emerytury, przy uwzględnieniu okresu 1985-1990, ubezpieczony złożył w dniu 8 maja 2017 roku.

W rozpoznaniu powyższego wniosku wydana została zaskarżona decyzja.

W (...) Zakładach (...) w C. ubezpieczony zatrudniony był w okresie od 14 września 1964 roku do 30 czerwca 1994 roku oraz od 4 lipca 1994 roku do 31 lipca 11994 roku na stanowisku ślusarza.

Na kontrakcie zagranicznym w ramach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w C. pracował
w okresie od 28 października 1985 roku do 30 czerwca 1990 roku. Ubezpieczony wykorzystał 2 dni z 4 dni urlopu dewizowego przysługującego za rok 1985 rok. Za lata 1986-1989 odwołującemu przysługiwało po 26 dni urlopu dewizowego za każdy rok, a za rok 1990 – 13 dni. Urlop ten w łącznym wymiarze 119 dni nie został wykorzystany.

Z urlopu bezpłatnego korzystał w okresie od 28 października 1985 roku do 31 października 1985 roku

(vide: akta rentowe, akta osobowe ubezpieczonego z Przedsiębiorstwa (...) w C.)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emerytach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2017 roku, poz. 1383 ze zm.) okresami składkowymi są okresy ubezpieczenia.

W myśl art. 6 ust. 2 pkt 1lit. b ustawy za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. następujące okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, w tym zatrudnienia po ukończenia 15-tego roku życia obywateli polskich za granicą - w polskich przedstawicielstwach dyplomatycznych i urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach lub misjach specjalnych,
a także w innych polskich placówkach, instytucjach lub przedsiębiorstwach, do których zostali delegowani lub skierowani.

Zgodnie natomiast z § 9 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 roku w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników skierowanych do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego
i usług związanych z eksportem (tekst jednolity Dz. U. z 1986 roku, Nr 19, poz. 101) jeżeli czas pracy na budowie (przy wykonywaniu usługi) eksportowej jest dłuższy niż 42 godziny na tydzień, pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze stanowiącym różnicę między obowiązującym go tygodniowym wymiarem czasu pracy a 42-godzinnym tygodniowym wymiarem czasu pracy.

Jednostka kierująca udziela pracownikowi czasu wolnego od pracy, o którym mowa w ust. 2, w okresie zatrudnienia za granicą. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia walutowego za czas niewykonywania pracy z powodu wykorzystywania w okresie zatrudnienia za granicą czasu wolnego od pracy (ust. 3).

Jak zaś stanowi § 9 ust. 4 rozporządzenia jeżeli z przyczyn organizacyjno-produkcyjnych nie jest możliwe udzielenie czasu wolnego w okresie zatrudnienia za granicą, urlop bezpłatny w macierzystym zakładzie pracy ulega przedłużeniu odpowiednio do wymiaru nie udzielonego czasu wolnego od pracy. W tym wypadku pracownikowi przysługuje w zamian za czas wolny od pracy od jednostki kierującej ekwiwalent pieniężny w złotych, obliczony jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy. Ekwiwalent pieniężny ustala się na podstawie wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w macierzystym zakładzie pracy bezpośrednio przed skierowaniem do pracy za granicą.

Ponadto zgodnie z § 14 ust. 1 cytowanego rozporządzenia pracownikowi skierowanemu do pracy za granicą przysługuje prawo do 1/12 urlopu wypoczynkowego, zwanego dalej "urlopem", w wymiarze wynikającym z przepisów Kodeksu pracy, za każdy kalendarzowy miesiąc pracy za granicą, chyba że pracownik wykorzystał urlop za dany rok kalendarzowy z tytułu pracy w kraju. Niepełny miesiąc kalendarzowy zaokrągla się w górę.

Pracownikowi skierowanemu do pracy za granicą na okres dłuższy niż 12 miesięcy należy udzielić urlopu po każdym roku pracy (ust. 2).

Na wniosek pracownika, o którym mowa w ust. 2, jednostka kierująca powinna wypłacić w zamian za urlop ekwiwalent pieniężny po zakończeniu pracy za granicą (ust. 3). Urlop, o którym mowa w ust. 2, może być w razie uzasadnionych potrzeb organizacyjno-produkcyjnych budowy (usługi) eksportowej przesunięty na rok następny. W razie niewykorzystania tego urlopu w całości lub w części przed zakończeniem pracy za granicą, jednostka kierująca jest obowiązana wypłacić pracownikowi ekwiwalent pieniężny (ust. 6). Urlop bezpłatny w macierzystym zakładzie pracy ulega przedłużeniu o liczbę dni urlopu, za które pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny (ust. 7).

W myśl natomiast § 15 rozporządzenia w czasie urlopu bezpłatnego, przypadającego po zakończeniu pracy za granicą, pracownik zachowuje dla siebie i dla członków rodziny prawo do świadczeń społecznej służby zdrowia i do zasiłków rodzinnych oraz przysługuje mu prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa.

Od dnia 7 października 1990 roku kwestie te analogicznie regulowały przepisy § 10 (poprzednio § 9), 15 (poprzednio § 14) i § 16 (poprzednio § 15).

Z analizy powyższych przepisów wynika, iż pracownik urlop wypoczynkowy
w naturze z prawem do wynagrodzenia urlopowego mógł wykorzystać tylko w czasie zatrudnienia na kontrakcie. Po zakończeniu pracy za granicą i powrocie do kraju pracownik mógł otrzymać jedynie ekwiwalent pieniężny. Udzielony zatem pracownikowi czas wolny po powrocie z kontraktu nie był czasem urlopu wypoczynkowego, a czasem urlopu bezpłatnego, gdyż w takiej sytuacji urlop bezpłatny w macierzystym zakładzie pracy udzielony na czas realizacji kontraktu ulegał przedłużeniu.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego, w tym zwłaszcza z akt osobowych wynika, iż ubezpieczony pracę na eksporcie świadczył od 4 listopada 1985 roku do 30 czerwca 1990 roku. Okres przypadający po zakończeniu kontraktu jest zatem okresem urlopu dewizowego tj. urlopu bezpłatnego przysługującego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, za który wypłacono ekwiwalent pieniężny.
O powyższym świadczy znajdujące się w aktach osobowych świadectwo pracy z dnia 29 czerwca 1990 roku, zgodnie z którym ubezpieczonemu przysługiwało za rok 1985 roku – 4 dni urlopu dewizowego, z czego 2 zostały wykorzystane, a za pozostałe dni wypłacono ekwiwalent pieniężny, w latach 1986-1989 ubezpieczonemu przysługiwało po 26 dni urlopu w każdym z tych lat, z czego nie został wykorzystany żaden dzień
i w związku z powyższym za całość wypłacono ekwiwalent pieniężny, natomiast
w 1990 roku przysługiwało 13 dni urlopu dewizowego i za tyle dni wypłacono też ekwiwalent pieniężny. Ubezpieczony po powrocie z kontraktu nie korzystał zatem
z urlopu wypoczynkowego, albowiem taki urlop mógł mu zostać udzielony jedynie
w okresie pracy za granicą, a z urlopu bezpłatnego, który w takiej sytuacji ulegał przedłużeniu w macierzystym zakładzie pracy. Urlop bezpłatny nie stanowi natomiast ani okresu składkowego ani nieskładkowego, co tym samym wyklucza możliwość jego doliczenia do brakującego stażu emerytalnego. Bez wpływu na możliwość doliczenie tego okresu do okresu zatrudnienia ma fakt wypłaty za ten okres ekwiwalentu pieniężnego. Prawidłowość powyższego stanowiska potwierdził chociażby Sąd Apelacyjny w Katowicach, który w wyroku z dnia 20 marca 2007 roku w sprawie sygn. akt III AUa 2537/05 (Biul.SAKa 2008/1/33) wskazał, iż okres niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego, do którego pracownik nabył prawo
w czasie pracy na tzw. budowie eksportowej, a za który po zakończeniu zatrudnienia za granicą wypłacono mu ekwiwalent pieniężny nie stanowi ani okresu składkowego, ani nieskładkowego w rozumieniu art. 6 i art. 7 ustawy z 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. także wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 7 września 2016 roku w sprawie sygn. akt III AUa 2252/15; LEX nr 2139408). Powyższe doprecyzował Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 25 lipca 2012 roku w sprawie sygn. akt III AUa 527/12, LEX nr 1218476) wskazując, iż okres przedłużonego urlopu bezpłatnego, co do zasady jest traktowany jak urlop bezpłatny w rozumieniu art. 174 k.p. w brzmieniu wówczas obowiązującym, z wyjątkiem uprawnień określonych w § 15 rozporządzenia z dnia 27 grudnia 1974 roku w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników skierowanych do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego
i usług związanych z eksportem (- tekst jedn.: Dz. U. z 1986 r. Nr 19, poz. 101
z późn. zm.). W konsekwencji okres ten nie stanowi okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze, a tym samym nie stanowi okresu składkowego podlegającego uwzględnieniu do ustalenia wysokości emerytury.

Za bezzasadny należało również uznać zarzut odwołującego dotyczący nie uwzględnienia, przy wyliczeniu jego świadczenia, okresów zatrudnienia po przyznaniu emerytury. Decyzją z dnia 16 lutego 2017 roku organ rentowy przeliczył bowiem świadczenie odwołującego przy uwzględnieniu składek zaewidencjonowanych na jego koncie po ustaleniu prawa do emerytury do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o jej ponowne ustalenie, tj. do 31 grudnia 2016 roku (wniosek o przeliczenie zgłoszony został 30 stycznia 2017 roku). Powyższe polegało na podwyższeniu dotychczasowego świadczenia
w wysokości 3.150,63 złotych o kwotę będącą wynikiem podzielenia składek za okres od kwietnia 2016 roku do 31 grudnia 2016 roku w wysokości 5.456,26 złotych przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku świadczeniobiorcy w dniu złożenia wniosku, tj. przez 203 miesiące. Zakład natomiast nie doliczył składek za okres od 1 stycznia 2017 roku do 30 kwietnia 2017 roku, albowiem zgodnie z art. 108 ust. 3 ustawy takie doliczenie może nastąpić na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego
i rentowych. Z uwagi, iż ostatnie przeliczenie emerytury ubezpieczonego nastąpiło
w wyniku rozpoznania wniosku z dnia 30 stycznia 2017 roku, kolejne doliczenie składek może nastąpić na wniosek zgłoszony w 2018 roku lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalno – rentowych.

Z powyższego wynika zatem, iż wysokość emerytury ubezpieczonego wyliczona została prawidłowo, a zatem Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił jego odwołanie.