Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2019 r. w S.

odwołania E. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 11 kwietnia 2017r., znak: (...)

w sprawie E. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o zwrot nienależnie pobranej emerytury

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że E. S. nie jest zobowiązany do zwrotu kwoty 5 067,45 (pięć tysięcy sześćdziesiąt siedem złotych czterdzieści pięć groszy) z tytułu rozliczenia emerytury za 2016r. w związku z przychodem osiągniętym w okresie od 1 kwietnia 2016r. do 31 grudnia 2016r.

Sygn. akt: IV U 349/17 UZASADNIENIE

Decyzją z 11 kwietnia 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie przepisów art.103-105, art.138-140, 141 ust.1-3 oraz 142-144 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dokonał rozliczenia emerytury E. S. w związku z osiągniętym przychodem w roku 2016r., w okresie od 1 kwietnia 2016r. do 31 grudnia 2016r. W wyniku tego rozliczenia organ rentowy stwierdził, że łączny przychód osiągnięty przez E. S. wyniósł 46 395 złotych i przekroczył niższą kwotę graniczną ustaloną dla tego okresu ,tj. 25 753,90 złotych, łącznie o kwotę 20 641,10 złotych. W związku z powyższym organ rentowy stwierdził, że osiągnięty przez E. S. przychód uzasadniał zmniejszenie łącznej kwoty świadczenia za powyższy okres o kwotę maksymalnego zmniejszenia ,tj. o kwotę 5 067,45 złotych. Wskazując na powyższe organ rentowy wskazał, że w/w kwota stanowi nienależnie pobrane świadczenie i podlega zwrotowi (decyzja z 11 kwietnia 2017r. k.36 akt emerytalnych).

Odwołanie od w/w decyzji złożył ubezpieczony E. S. wskazując, że jest ona przedwczesna, gdyż zakwestionował ustalenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych poczynione w ramach kontroli przeprowadzonej w (...) Związku Spółek (...) w G., na rzecz którego ubezpieczony jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność wykonywał umowę o zarządzanie (odwołanie k.1 akt sprawy oraz wniosek ubezpieczonego z 29 września 2017r. o zawieszenie postępowania w związku z wniesieniem odwołania od decyzji ZUS O/S. ustalającej, że ubezpieczony podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako zleceniobiorca u płatnika składek (...) Związku Spółek (...) w G. k.14 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji, nadto wniósł o zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych (odpowiedź na odwołanie k.2-3 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony E. S. w dniu (...). ukończył 60. rok życia. Uprzednio w dniu 16 lutego 2016r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. o emeryturę (wniosek o emeryturę z 16 lutego 2016r. k.1-3 akt emerytalnych). Po rozpoznaniu powyższego wniosku, decyzją z 23 lutego 2016r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu emeryturę od 21 lutego 2016r. ,tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, jednocześnie z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia przez ubezpieczonego wypłata emerytury podlegała zawieszeniu (decyzja z 23 lutego 2016r. o przyznaniu emerytury k.9 akt emerytalnych).

Z dniem 31 marca 2016r. ustał stosunek pracy łączący ubezpieczonego z (...) Związkiem Spółek (...) w G. i w dniu 4 kwietnia 2016r. ubezpieczony wystąpił do organu rentowego o podjęcie wypłaty emerytury (wniosek o wypłatę emerytury z załączonym świadectwem pracy k.21-23 akt emerytalnych). Po rozpoznaniu powyższego wniosku, decyzją z 12 kwietnia 2016r. organ rentowy ponownie ustalił wysokość emerytury ubezpieczonego i podjął jej wypłatę z dniem 1 kwietnia 2016r. (decyzja z 12 kwietnia 2016r. o podjęciu wypłaty emerytury k.25 akt emerytalnych).

Od 1 kwietnia 2016r. ubezpieczony rozpoczął prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej pod nazwą „Usługi (...) E. S.”. Z tytułu pozarolniczej działalności ubezpieczony nie zgłosił się do dobrowolnych – dla emeryta – ubezpieczeń emerytalnego i rentowych i w związku z tym nie deklarował podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (wyjaśnienia ubezpieczonego k.32 akt sprawy i pismo pełnomocnika organu rentowego z 16 kwietnia 2019r. k.26 akt sprawy).

W ramach pozarolniczej działalności gospodarczej, w dniu 1 kwietnia 2016r. ubezpieczony zawarł z (...) Związkiem Spółek (...) w G. umowę o zarządzanie, na podstawie której powierzono mu obowiązki kierownika biura wykonawczego tego Związku. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. zakwalifikował w/w umowę jako umowę zlecenie i w decyzji z 11 maja 2017r. stwierdził, że E. S. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 1 kwietnia 2016r. do 31 grudnia 2016r. jako zleceniobiorca u płatnika składek (...) Związku Spółek (...) w G. (decyzja z 11 maja 2017r. o ustaleniu podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym – w aktach organu rentowego dotyczących podlegania ubezpieczeniu). Odwołanie od powyższej decyzji złożył (...) Związek Spółek (...) w G.. Postępowanie z tego odwołania toczyło się przed Sądem Okręgowym w Siedlcach pod sygnaturą akt IV U 519/17. Jego uczestnikiem był ubezpieczony E. S.. Wyrokiem z 3 stycznia 2018r. Sąd Okręgowy w Siedlcach zmienił decyzję z 11 maja 2017r. i ustalił, że E. S. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 1 kwietnia 2016r. do 31 grudnia 2016r. jako zleceniobiorca u płatnika składek (...) Związku Spółek (...) w G.. U podstaw powyższego rozstrzygnięcia leżało ustalenie Sądu Okręgowego, że umowa o zarządzanie zawarta między ubezpieczonym a (...) Związkiem Spółek (...) w G. w dniu 1 kwietnia 2016r., w ramach której ubezpieczony wykonywał obowiązki kierownika biura wykonawczego w/w Związku, nie stanowi odrębnego tytułu do podlegania E. S. ubezpieczeniom społecznym, gdyż umowa ta wykonywana była przez ubezpieczonego jako przedsiębiorcę w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej (wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach z 3 stycznia 2018r. w sprawie IVU 519/17 wraz z uzasdanieniem k.95 i 99-102 akt IVU 519/17). Wyrokiem z 12 września 2018r. Sąd Apelacyjny w Lublinie oddalił apelację organu rentowego od w/w wyroku Sądu Okręgowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 12 września 2018r. wraz z uzasadnieniem k.150 i 155-159 akt IVU 519/17).

Z tytułu w/w umowy o zarządzanie zawartej między ubezpieczonym a (...) Związkiem Spółek (...) w G. w okresie od 1 kwietnia 2016r. do 31 grudnia 2016r. ubezpieczony osiągnął przychody w łącznej kwocie 41 400 złotych (zaświadczenie (...) Związku Spółek (...) w G. z 28 marca 2017r. k.33 akt emerytalnych). Organ rentowy potraktował w/w dochody jako przychody z tytułu umowy zlecenie i w zaskarżonej decyzji z 11 kwietnia 2017r. dokonał rozliczenia emerytury ubezpieczonego za 2016r. stwierdzając, że osiągnięty przez ubezpieczonego w okresie od 1 kwietnia 2016r. do 31 grudnia 2016r. przychód z tytułu umowy zlecenie i z tytułu pozarolniczej działalności uzasadniał zmniejszenie łącznej kwoty świadczenia za powyższy okres o kwotę maksymalnego zmniejszenia ,tj. o kwotę 5 067,45 złotych. Wskazując na powyższe organ rentowy ustalił, że w/w kwota stanowi nienależnie pobrane świadczenie i podlega zwrotowi (wykaz przyjętych przychodów k.35 akt emerytalnych i decyzja z 11 kwietnia 2017r. k.36 akt emerytalnych).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego E. S. okazało się uzasadnione.

Zgodnie z art.104 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018r., poz.1270), zwanej dalej ustawą emerytalną, prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, na zasadach określonych w ust.3-8 oraz w art.105, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust.2 oraz z tytułu służby wymienionej w art.6 ust.1 pkt 4 i 6. Ustęp 2. powyższej regulacji stanowi, że za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust.1, uważa się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności.

Z przedstawionych wyżej ustaleń Sądu wynika, że w okresie od 1 kwietnia 2016r. do 31 grudnia 2016r. ,tj. w okresie pobierania emerytury, ubezpieczony prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą, w ramach której zawarł umowę o zarządzanie z (...) Związkiem Spółek (...) w G. osiągając z tego tytułu wskazane wyżej przychody. Prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach z 3 stycznia 2018r. wydany w sprawie IV U 519/17 przesądził, że wbrew stanowisku organu rentowego w/w umowa o zarządzanie zawarta między ubezpieczonym a (...) Związkiem Spółek (...) nie stanowi umowy zlecenie i nie może być traktowana jako odrębny tytuł podlegania przez E. S. obowiązkowym ubezpieczeniom. W konsekwencji powyższego stwierdzić należało, że przychody osiągnięte przez ubezpieczonego w ramach umowy o zarządzanie z (...) Związkiem Spółek (...) stanowią przychód z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej. W dalej kolejności zauważyć należy, że w przypadku osób uprawnionych – tak jak ubezpieczony – do emerytury i prowadzących pozarolniczą działalność przystąpienie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych odbywa się na zasadzie dobrowolności – art.9 ust.5 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Jak wynika z ustaleń Sądu, ubezpieczony jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą i uprawniona do emerytury, nie zgłosił się do ubezpieczenia emerytalnego i rentowych i w rozpatrywanym okresie 2016r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności podlegał jedynie ubezpieczeniu zdrowotnemu. Okoliczność ta ma istotne znaczenie w sprawie, gdyż zgodnie z art.104 ust.1a ustawy emerytalnej dla emerytów prowadzących pozarolniczą działalność za przychód, o którym mowa w ust.1, przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, przy czym z mocy ustępu 4. powyższe uregulowanie stosuje się również do osób wyłączonych z obowiązku ubezpieczenia społecznego z tytułu ustalenia prawa do emerytury lub renty (tak w przypadku ubezpieczonego). Sięgając na zasadzie powyższego uregulowania do przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych wskazać należy, że zgodnie z art.18 ust.8 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art.6 ust.1 pkt 5 (osób prowadzących pozarolniczą działalność) stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art.19 ust.10 na dany rok kalendarzowy. Z uwagi na to, że ubezpieczony nie zgłosił się do - dobrowolnych w jego przypadku - ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu pozarolniczej działalności i tym samym nie zadeklarował podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie, za przychód stanowiący podstawę wymiaru składki przyjąć należy przychód w minimalnej wysokości, o której mowa w w/w art.18 ust.8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a zatem kwotę nie niższą niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art.19 ust.10 na dany rok kalendarzowy. W 2016r. kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosiła – w myśl obwieszczenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 21 grudnia 2015r. (M.P. z 2015r., poz.1292) - 4 055 złotych, a 60% tej kwoty stanowiło 2 433 złotych.

W świetle powyższych uregulowań przyjąć należy, że miesięczny przychód ubezpieczonego z tytułu pozarolniczej działalności w okresie od 1 kwietnia 2016r. do 31 grudnia 2016r. stanowiący podstawę do rozliczenia emerytury za 2016r., wg zasad określonych w art.104 ustawy emerytalnej, wynosi 2 433 złotych miesięcznie. Taki zaś przychód nie stanowi podstawy do zmniejszenia świadczenia. Zgodnie bowiem z art.104 ust.8 ustawy emerytalnej świadczenie ulega zmniejszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy. Kwoty 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy obowiązujące w 2016r. były natomiast wyższe od kwoty przychodu w wysokości 2 433 złotych i wynosiły: w okresie od marca do maja 2016r. - 2 846,90 złotych (Mon. Pol. z 2016r., poz.165), w okresie od czerwca do sierpnia 2016r. - 2 927,10 złotych (Mon. Pol. z 2016r., poz.459), w okresie od września do listopada 2016r. - 2 813,40 złotych (Mon. Pol. z 2016r., poz.805), a w miesiącu grudniu 2016r. - 2 868,60 złotych (Mon. Pol. z 2016r., poz.1129).

Reasumując stwierdzić należy, że skoro przychód ubezpieczonego z tytułu pozarolniczej działalności, nie przekroczył w 2016r. 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, o którym mowa w art.104 ust.8 ustawy emerytalnej to brak było podstaw do zmniejszenia emerytury ubezpieczonego za 2016r. i stwierdzenia, że ubezpieczony pobrał nienależnie świadczenie w kwocie 5 067,45 złotych.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd na podstawie art.477.14§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.